Một số giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy môn sáo trúc cho học sinh hệ trung cấp 6 năm tại khoa nghệ thuật trường đại học hạ long (tt)

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, cho đến nay có thể nói Việt Nam
còn lưu giữ được một kho tàng nhạc cụ truyền thống hết sức phong phu
và đa dạng. Có những nhạc cụ do chính những người dân bản địa sáng
tạo ra, có những nhạc cụ được du nhập từ nhiều nước khác nhau và đã
được Việt hóa cho phù hợp với thẩm mỹ âm nhạc của người Việt Nam.
Trong kho tàng nhạc cụ truyền thống đó có cây Sáo truc.
Từ rất lâu, người Việt đã sử dụng Sáo truc trong các hình thức sinh
hoạt âm nhạc.Là một loại nhạc cụ đơn giản về chế tác, hấp dẫn, dễ dàng
trong trình diễn cho nên được mọi tầng lớp nhân dân yêu thích. Âm sắc
của Sáo trong trẻo, tươi sáng, mang tính chất đồng quê. Sáo thường được
sử dụng để độc tấu, hòa tấu trong dàn nhạc Chèo, nhạc thính phòng Huế
và hòa tấu dàn nhạc truyền thống kết hợp với dàn nhạc đương đại. Sáo
cũng chính là nhạc cụ dân gian được sử dụng rất rộng rãi trong mọi sinh
hoạt của cộng đồng xã hội.
Đất nước ta đang trên đà phát triển về kinh tế – xã hội và hội nhập
sâu rộng với các nước trong khu vực và trên thế giới, điều đó đồng nghĩa
với việc các nền văn hóa của các nước cũng tác động mạnh đến nền văn
hóa truyền thống của dân tộc ta. Trong những năm gần đây, các dòng âm
nhạc như: Pop, Rook, Jazz… cũng như các nhạc cụ điện tử được giới trẻ
đón nhận nồng nhiệt, thì việc tìm các giải pháp phát triển nền âm nhạc
truyền thống rất cần được quan tâm một cách đung mức và khoa học. Sự
phát triển của các dòng nhạc nêu trên cũng khiến cho học sinh, sinh viên,
các nghệ sỹ nhạc cụ truyền thống nói chung và Sáo truc nói riêng cũng
phải đương đầu với hàng loạt những thách thức.
Xác định được tầm quan trọng của công tác giáo dục đào tạo,
trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta luôn luôn coi trọng và đầu tư
cho giáo dục, coi giáo dục là quốc sách hàng đầu, trong đó có hệ thống
đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp.

Trong lĩnh vực đào tạo âm nhạc, ngày 21/7/2014, Chính phủ đã ban hành
Quyết định số41/2014/QĐ-TTg về chế độ ưu đãi đối với học sinh, sinh viên
các ngành nghệ thuật truyền thống và đặc thù trong các trường Văn hóa –
Nghệ thuật. Theo đó, học sinh, sinh viên theo học ngành biểu diễn nhạc cụ
truyền thống (trong đó có chuyên ngành sáo truc) tại các cơ sở đào tạo


Văn hóa- Nghệ thuật công lập được giảm 70% học phí. Điều đó đã thể
hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng và nhà nước đến công tác đào tạo
biểu diễn nghệ thuật truyền thống nói chung và biểu diễn sáo truc nói
riêng.
Trải qua quá trình xây dựng và phát triển, công tác đào tạo nhạc cụ
truyền thống nói chung và chuyên ngành sáo truc nói riêng tại khoa Nghệ
thuật – trường Đại học Hạ Long mặc dù đã thu được một số kết quả đáng
khích lệ nhưng vẫn còn tồn tại một số vấn đề cần được đặc biệt quan tâm.
Tình trạng một số học sinh khi ra trường chưa đáp ứng được với yêu cầu
của xã hội, chưa đủ khả năng để tham gia thi tuyển ở bậc đại học. Một vấn
đề nữa cũng cần được quan tâm đó là chương trình và giáo trình giảng
dạy còn nhiều bất cập. Có thể nói là, cho đến nay khoa Nghệ thuật cũng
như bộ môn nhạc cụ truyền thống vẫn chưa có một cuốn giáo trình được
nhà trường ban hành chính thức. Đó thực sự là một khó khăn về nguồn tài
liệu phục vụ công tác giảng dạy, học tập và nghiên cứu của giảng viên và
học sinh trong nhà trường. Ngoài ra, phương pháp giảng dạy cũng còn tồn
tại những mặt hạn chế, chưa gây được sự hứng thu cũng như chưa khơi
dậy được tính chủ động, sáng tạo của học sinh. Điều đó ảnh hưởng không
nhỏ đến chất lượng đào tạo bộ môn sáo truc.
Vì thế, nâng cao chất lượng đào tạo âm nhạc, đổi mới về nội dung,
chương trình, giáo trình và phương pháp giảng dạy luôn là những yêu cầu
cấp thiết. Chính vì những lý do trên, chung tôi đã lựa chọn đề tài “ Một sô
giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy môn Sáo trúc cho học sinh hê

trung cấp 6 năm tại khoa Nghê thuật trường Đại học Hạ Long”làm nội dung
nghiên cứu của luận văn.

2. Lịch sử đề tài
Để thực hiện đề tài nghiên cứu này, chung tôi đã tham khảo những tài liệu,
công trình nghiên cứu, luận văn và các giáo trình giảng dạy bộ môn Sáo
truc.
Qua nghiên cứu các tài liệu trên, chung tôi nhận thấy các giáo trình
giảng dạy, các luận văn được nêu ở trên cũng đã nghiên cứu một cách có
hệ thống và khoa học, thống kê, phân tích khá chi tiết nhằm tìm ra những
giải pháp hiệu quả cho đối tượng nghiên cứu của từng đề tài. Tuy nhiên,
chưa có bất cứ một công trình nghiên cứu nào đề cập tới công tác giảng
dạy bộ môn Sáo truc cũng như đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao
chất lượng giảng dạy chuyên ngành sáo truc tại trường Đại học Hạ Long.


Do vậy có thể nói rằng, đề tài nghiên cứu của luận văn: Một sô giải pháp
nâng cao chất lượng giảng dạy môn Sáo trúc hê trung cấp 6 năm tại khoa
Nghê thuật – trường Đại học Hạ Long” này không bị trùng lặp với bất cứ
công trình nào đã công bố .
3. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu
- Đôi tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu: : Đối tượng nghiên cứu
của đề tài là những vấn đề liên quan đến việc dạy và học sáo truc tại
trường Đại học Hạ Long như: Nội dung và chương trình đào tạo, phương
pháp dạy và học, năng lực của thầy và khả năng của trò, các giáo trình và
tài liệu học tập có liên quan.
4. Mục đíchvà mục tiêu nghiên cứu.
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xác định những giải pháp cụ thể
nhằm đạt được mục đích là nâng cao chất lượng giảng dạy môn Sáo truc
hệ trung cấp 6 năm tại khoa Nghệ thuật trường Đại học Hạ Long.

5. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình viết luận văn, chung tôi đã sử dụng các phương pháp
nghiên cứu sau:
- Phương pháp lý thuyết: bao gồm các công việc cụ thể như sau: thu thập,
sưu tầm luận văn, sưu tầm tài liệu, giáo trình giảng dạy của một số cơ sở
đào tạo nhạc cụ truyền thống, đặc biệt là chuyên ngành Sáo truc. Kết quả
học tập của học sinh, các phương thức kiểm tra đánh giá quá trình dạy
học.
- Phương pháp thực nghiêm: Trên cơ sở giáo án mẫu, chung tôi tiến hành
biên soạn và dạy thực nghiệm tại khoa Nghệ thuật, tiến hành kiểm tra,
đánh giá kết quả thực nghiệm nhằm kiểm chứng và đánh giá những giải
pháp mà luận văn đã đề xuất.
- Phương pháp phi thực nghiêm: Để kiểm chứng các giải pháp đã đề ra,
chung tôi đã tiến hành trao đổi với các giáo viên trong tổ bộ môn nhạc cụ
truyền thống – trường Đại học Hạ Long để có nhữngđánh giá khách quan
về kết quả thực nghiệm các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng
dạy môn sáo truc mà luận văn đã đề ra.
6. Đóng góp của luận văn


Từ những giải pháp cụ thể mà chung tôi đã đưa ra trong luận văn như:
Điều chỉnh lại mục tiêu đào tạo, đổi mới chương trình, giáo trình giảng dạy,
chỉnh sửa, sắp xếp, bổ sung, hệ thống bài bản, đổi mới phương pháp
giảng dạy, đưa ra một số giải pháp hỗ trợ, tổ chức dạy thực nghiệm và
đánh giá kết quả…Chung tôi hy vọng, với những giải pháp đó sẽ cung cấp
được lượng kiến thức cần thiết để học sinh tiếp tục tham gia học tập ở cấp
học cao hơn, đáp ứng được nhu cầu của xã hội và tình thực tiễn tại địa
phương,góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy môn sáo truc tại khoa
Nghệ thuật – trường Đại học Hạ Long.
Ngoài ra luận văn còn có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các bạn

đồng nghiệp trong tổ bộ môn nhạc cụ truyền thống và học sinh chuyên
ngành sáo truc trong quá trình giảng dạy và học tập.
7. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, nội dung của luận
văn gồm hai chương với những nội dung chính như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực trạng giảng dạy
Chương 2: Các giải pháp nâng cao hiệu quả giảng dạy

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TRẠNG GIẢNG DẠY
1. . Cơ sở lý luận

1.1.1.Giới thiệu về cây sáo trúc
Cây Sáo truc có từ bao giờ?Ai là người chế tạo ra nó là một câu hỏi cho
đến nay vẫn chưa có lời giải đáp. Trong cuốn “Lịch sử âm nhạc dân gian
cổ truyền”của Nguyễn Viêm cũng có thông tin về nguồn gốc của cây Sáo:
“Trong các di vật khảo cổ khai quật được thuộc thời kỳ Hùng Vương, ta
cũng đã nhìn thấy được hình bóng của những nhạc cụ hơi làm bằng tre
nứa như: khèn, sáo.” [19;74]… “Người ta đã thấy ống tiêu khắc trên bệ đá
chân cột ở chùa Phật tích trong dàn nhạc tám cây.Tiêu đã tham gia Đường
thượng chi nhạc và nhóm Nhạc huyền ở các triều hậu Lê và Nguyễn”.
[19;75].


Sáo được làm bằng một đoạn ống truc, hoặc nứa có chiều dài 40 - 55 cm,
đường kính 1,5 - 2 cm. Thẳng hàng với lỗ thổi có khoét 6 lỗ bấm. Phía sau
cuối ống sáo có một lỗ không bấm là lỗ định âm.
Khoảng cuối năm 1970 nghệ sỹ Đinh Thìn và Ngô Nam đã cải tiến cây sáo
6 lỗ thành sáo 10 lỗ để mở rộng âm thanh, cho các nghệ sỹ chơi những
tác phẩm tương đối dễ dàng hơn. So với các nhạc cụ truyền thống khác

thì sáo truc có các kỹ thuật đặc trưng và được xem như thế mạnh vượt trội
mà các nhạc cụ dân tộc khác không thể thực hiện được.
Trong kỹ thuật vuốt ngón: Sáo truc có thể vuốt ngón trong 2 quảng 8 mà
thế tay không phải thay đổi. Đó là những kỹ thuật mang tính thế mạnh của
sáo truc giup người chơi sáo dễ ràng thực hiện được các thao tác kỹ thuật
và ứng dụng linh hoạt vào từng bài bản cụ thể.
Khát quát về một số kỹ thuật cơ bản của sáo trúc.
* Kỹ thuật hơi:
-Lấy hơi và đẩy hơi; Kỹ thuật nhấn hơi; Kỹ thuật rung hơi.
* Kỹ thuật đánh lưỡi:
- Đánh lưỡi đơn; Đánh lưỡi kép; Rung lưỡi (hay còn gọi là Phi
lưỡi).
* Kỹ tḥt ngón:
- Ngón vt; Vt lên; Vt xng;
* Ngón láy gồm có láy rền và láy dài:
- Ngón vỗ.
1. Cây sáo trúc trong đời sống âm nhạc hiện nay tại Quảng Ninh.

Từ những năm 90 của thế kỷ XX, thời kỳ “ đổi mới, mở cửa” đem đến cho
Việt Nam diện mạo mới, đất nước ta có những chuyển biến, phát triển
theo hướng tích cực ở nhiều mặt: Kinh tế, xã hội, chính trị, văn hóa.
Khoảng 10 năm trở lại đây, các nhóm nhạc dân tộc với phong cách trình
diễn kết hợp giữa âm nhạc truyền thống và hiện đại, với cách lỗi diễn năng
động thì vai trò của cây sáo truc là một trong những nhạc cụ chính của các
nhóm nhạc. Những nhóm nhạcnhư : Mặt trời đỏ, Mặt trời mới, Cỏ lạ…gồm
những cô gái trẻ trung, xinh đẹp, xuất phát từ các trường đào tạo âm nhạc


chuyên nghiệp nên họ có thể vừa hát vừa đàn kết hợp với vũ đạo trẻ
trung, nhiệt huyết. Đây là nét mới trong phong cách trình diễn trên sân

khấu ca nhạc phục vụ nhu cầu “ nghe – nhìn” hiện nay. Là một vùng đất du
lịch, hàng năm tỉnh Quảng Ninh đón hơn 7,7 triệu lượt khách đến tham
quan. Ngoài nhu cầu thưởng thức vẻ đẹp về thiên nhiên, về văn hóa ẩm
thực, du khách còn có nhu cầu rất lớn về thưởng thức các loại hình nghệ
thuật biểu diễn, đặc biệt là nghệ thuật biểu diễn truyền thống của dân tộc.
Hiện nay trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, ngoài những dàn nhạc dân tộc
hoạt động chuyên nghiệp, đóng góp rất lớn vào việc bảo tồn và phát triển
nghệ thuật biểu diễn nhạc cụ truyền thống trong đó không thể thiếu vai trò
của cây sáo truc
1.2. Thực trạng công tác giảng dạy
1.2.1. Vài nét khái quát vềtrường
* Vài nét về trường:
Trường Đại học Hạ Long được thành lập vào tháng 10 năm 2014 theo
quyết định số 1869/ QĐ-TTg ngày 13/10/2014 của Thủ tướng Chính phủ
trên cơ sở sáp nhập 2 trường Cao đẳng Sư phạm Quảng Ninh và Cao
đẳng Văn hóa nghệ thuật và Du Lịch Hạ Long.
Trường Đại học Hạ Long là trường đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực, cung
cấp nguồn nhân lực trình độ cao về khoa học, công nghệ, kinh tế, giáo dục
và xã hội nhân văn, là trung tâm nghiên cứu khoa học, chuyển giao công
nghệ phục vụ sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Ninh và khu
vực đồng bằng Bắc bộ.


Vài nét về khoa Nghệ thuật:

Qua các thời kỳ phát triển từ trường Trung cấp, Cao đẳng và nay sáp nhập
thành một khoa của trường Đại học, khoa Nghệ thuật luôn giữ vững danh
hiệu là cơ sở đào tạo nghệ thuật uy tín và chất lượng của tỉnh Quảng
Ninh. Hiện nay khoa Nghệ thuật - trường Đại học Hạ Long có 40 giảng
viên. Trong đó, thạc sỹ là 24 người, 10 người đang theo học Cao học còn

lại là trình độ Đại học.
Cơ cấu tổ chức của khoa gồm có: 1 trưởng khoa và 2 phó khoa.
Các tổ chuyên môn gồm: Tổ Mua, tổ Thanh nhạc, tổ Mỹ thuật, tổ lý luận, tổ
nhạc cụ Hiện đại và tổ nhạc cụ Truyền thống.




Vài nét về tổ bộ môn nhạc cụ Truyền thống và chuyên ngành
sáo trúc.

Tổ bộ môn nhạc cụ Truyền thống gồm có 06 giảng viên, trong đó có 02
giảng viên có trình độ thạc sĩ và 04 giảng viên đang theo học Cao học.
Các chuyên ngành đào tạo gồm: Sáo, Nhị, Bầu, Tranh, Tỳ bà, Tam thập
lục và đàn Nguyệt.
1.2.2.Mục tiêu đào tạo
Hiện nay, khoa Nghệ thuật - trường Đại học Hạ Long đang tiếp tục thực
hiện mục tiêu đào tạo các nghệ sỹ biểu diễn nhạc cụ truyền thống có trình
độ trung cấp- hệ 6 năm - trong đó có bộ môn sáo truc. Cung cấp nguồn
nhân lực cho các đoàn nghệ thuật trong và ngoài tỉnh. Trong tình hình thực
tế hiện nay, tổ bộ môn nhạc cụ truyền thống nói chung và bộ môn sáo truc
nói riêng không phải đối tượng nào tuyển sinh vào trường cũng xác định
sau khi học xong trung cấp sẽ tham gia thi tuyển ở cấp học cao hơn. Theo
khảo sát thực tế, những đối tượng chọn việc học để làm nghề tại địa
phương chiếm phần lớn. Chính vì vậy, để đảm bảo được tính hài hòa thì
mục tiêu đào tạo cũng nên được xem xét, điều chỉnh lại cho phù hợp với
tình hình thực tế tại địa phương nhưng vẫn đảm bảo lượng kiến thức cần
thiết đối với những học sinh sau khi tốt nghiệp có nguyện vọng tham gia
học tập ở cấp học cao hơn.
1. Về chương trình, giáo trìnhvà tài liệu giảng dạy

Nhìn chung, các trường Đại học-cao đẳng đang đào tạo chuyên ngành
nhạc cụ truyền thống nói chung và đào tạo bộ môn Sáo truc nói riêng đều
theo chương trình khung của bộ GD&ĐT quy định. Tuy nhiên, để phù hợp
với địa phương, nội dung chương trình đào tạo của từng cơ sở cũng được
chọn lọc khác nhau về số lượng cũng như nội dung các giáo trình, sách
hướng dẫn, sách tự học, tài liệu tham khảo, bài bản… Vì vậy, mà chất
lượng đầu ra của mỗi cở sở đào tạo cũng có sự khác nhau.
Nhìn chung, việc sắp xếp các bài tập kỹ thuật tương đối hạn chế, vì lứa
tuổi của các em khi tuyển sinh không đồng đều, các em có độ tuổi lớn hơn
có nhận thức nhanh hơn các em nhỏ. Vậy nên, việc bó hẹp các bài tập kỹ
thuật trong phạm vi đánh lưỡi đơn, tiết tấu nốt tròn, nốt trắng, nốt đen
chưa thực sự hợp lý. Các làn điệu dân ca cũng chưa được phong phu,
thiếu đi phong cách của các vùng miền. Đặc biệt trong năm học này thiếu
đi hoàn toàn các bài được chuyển soạn từ các ca khuc thiếu nhi phù hợp


với kỹ thuật và độ tuổi của các em, cần phải được nghiên cứu, bổ sung
cho phù hợp.
Một vấn đề nữa là, trong chương trình đào tạo hầu như chỉ đưa vào giảng
dạy các bài dân ca Việt Nam, thiếu vắng các bài dân ca nước ngoài phù
hợp với tính năng của sáo truc.Ngoài ra, ca khuc Việt Nam mang âm
hưởng dân gian phù hợp để đưa vào giảng dạy cũng còn hạn chế. Đây là
vấn đề mà chung tôi thấy cần phải quan tâm, cần phải xây dựng một
chương trình đào tạo hợp lý hơn. Đặc biệt là làm sao cho phù hợp với tình
hình thực tế củađịa phương.


Đánh giá chung về giáo trình, tài liêu học tập

Trong quá trình giảng dạy, chung tôi nhận thấy có một số hạn chế, bất cập
về giáo trình, tài liệu dạy và học bộ môn sáo truc, hệ trung cấp 6 năm tại
trường Đại học Hạ Long. Các giáo trình, tài liệu hiện có cũng chưa có tính
thống nhất trong việc sắp xếp các bài tập kỹ thuật theo từng năm học. Các
bài tập kỹ thuật nâng cao và bài tập kỹ thuật bổ trợ cho từng loại kỹ thuật
còn thiếu, cần phải được nghiên cứu, bổ sung để từng bước nâng cao kỹ
thuật cho học sinh. Các bài dân ca, ca khuc Việt Nam và nước ngoài
chuyển soạn cho sáo truc còn ít, chưa phong phu, gây kho khăn cho việc
lựa chọn bài đối với từng đối tượng học sinh.
Có thể nói, để có được giáo trình và tài liệu giảng dạy bộ môn sáo truc tại
trường Đại học Hạ Long là hết sức khó khăn. Khó khăn về khả năng tư
duy, phân tích, tổng hợp của giáo viên trong việc lựa chọn bài bản, khó
khăn về sự sắp xếp các bài tập và bài ứng dụng theo tính hệ thống. Vì vậy,
đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng dạy và học.
1. Về phương pháp giảng dạy

Trong dạy học, phương pháp giảng dạy đóng một vai trò hết sức
quan trọng, nó ảnh hưởng đến chất lượng của từng giờ học và ảnh hưởng
đến chất lượng đầu ra của từng học sinh. Về phương pháp giảng dạy, ta
có thể nhìn thấy được một số bất cập như sau:
-Việc sắp xếp lịch học cho học sinh học 2 tiết / buổi / tuần là chưa hợp lý,
điều đó sẽ làm cho học sinh chán nản, mệt mỏi, dẫn đến hiệu quả của tiết
học không cao.
- Trong 2 tiết học đó học sinh chỉ học duy nhất một bài, không có bất cứ
một bài tập kỹ thuật ứng dụng nào kèm theo, nên không gây được sự


hứng thu cho học sinh trong buổi học cũng như không có sự bổ trợ nào về
kỹ thuật cho bài học thêm hiệu quả.
1.2.5.Về khả năng tiếp thu của học sinh.

Bộ môn sáo truc đã được trường trung cấp VHNT Quảng Ninh (nay là
khoa Nghệ thuật - trường đại học Hạ Long) đưa vào giảng dạy từ năm
1997 và hiện chỉ có duy nhất 1 giáo viên tham gia giảng dạy. Dưới đây là
bảng thống kê số học sinh qua từng giai đoạn.
Với xu thế chung của xã hội và sức hut mạnh mẽ của cuộc sống hiện đại
thì việc tuyển sinh đầu vào của ngành nhạc cụ truyền thống nói chung và
chuyên ngành Sáo truc nói riêng đang gặp nhiều khó khăn. Những năm
gần đây, nhà trường phải mở rộng phạm vi tuyển sinh đến các huyện, các
xã vùng sâu vùng xa để tìm kiếm học sinh. Lứa tuổi các em tham gia thi
tuyển cũng không đồng đều, (nhỏ nhất 11 tuổi, lớn nhất 18 tuổi) điều đó
dẫn đến việc nhận thức của các em cũng có sự khác nhau.
Trong quá trình học tập ở trường, vì số lượng tuyển sinh đầu vào hạn hẹp,
các em không có một môi trường, không gian học tập sôi nổi, cạnh tranh
để tạo đà phát triển mạnh. Một vấn đề nữaảnh hưởng đến chất lượng và
số lượng tuyển sinh đó là việc làm. Trong khoảng 2 năm trở lại đây các em
theo học chuyên ngành nhạc cụ truyền thống nói chung và sáo truc nói
riêng hầu hết là những em sống ở vùng quê nghèo, xa trung tâm nên trình
độ nhận thức nói chung không cao. Tuy nhiên các em lại rất chăm chỉ, chịu
khó học tập và rèn luyện, đây là yếu tố vô cùng quan trọng đối với đặc thù
đào tạo nghệ thuật. Điều đó được thể hiện qua những lần kiểm tra thường
xuyên, thi giữa học kỳ và thi hết học kỳ, các em đều đạt kết quả từ điểm
khá trở lên.
* Tiểu kết chương1
Trong những năm gần đây, sáo truc cũng đã có được một vị trí nhất định
trong đời sống âm nhạc của Việt Nam nói chung và Quảng Ninh nói riêng.
Đã có một số câu lạc bộ sáo truc hoạt động rất hiệu quả, thu hut được sự
quan tâm của đông đảo quần chung nhân dân.
Hiện nay, chương trình đào tạo, giáo trình học tập bộ môn sáo truc hệ
trung cấp 6 năm tại khoa Nghệ thuật - trường Đại học Hạ Long vẫn tồn tại
một số bất cập, khâu thiết kế chương trình còn mang tính dập khuôn, máy

móc, chưa linh hoạt, giáo trình học tập còn nhiều bất cập, phương pháp
giảng dạy cũng còn nhiều hạn chế, chưa phát huy được hết tính chủ động,
sáng tạo của học sinh. Ngoài ra, việc tuyển sinh cũng gặp không ít khó


khăn, trình độ và độ tuổi của học sinh không đồng đều, do đó dẫn đến việc
hiệu quả trong đào tạo còn chưa được như mong muốn. Vì vậy, cần phải
có sự đầu tư, nghiên cứu một cách khoa học để tìm ra những giải pháp cụ
thể nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy.
CHƯƠNG 2
CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIẢNG DẠY
2.1. Điều chỉnh mục tiêu đào tạo
2.1.1.Chú trọng mục tiêu đào tạo nhạc công
Từ trước tới những năm gần đây, bộ môn Sáo truc thường nặng về
đào tạo nghệ sĩ độc tấu, không chu trọng đến giảng dạy hòa tấu, dẫn đến
đào tạo dàn trải, áp dụng chung cho tất cả các đối tượng, tính ứng dụng
còn hạn chế. Trong việc tiến hành điều chỉnh mục tiêu đào tạo, trước hết,
phải đảm bảo cung cấp đầy đủ cho người học lượng kiến thức có trong
chương trình đào tạo hệ trung cấp môn sáo truc. Cho học sinh được tiếp
cận với bộ môn hòa tấu ngay từ năm học thứ 2. Thực tế cho thấy, khi ra
trường ngoài việc độc tấu thì chủ yếu nhạc công là phải hoà tấu dàn nhạc,
đệm cho hát hoặc dàn nhạc đệm cho nhạc cụ khác độc tấu. Chính vì vậy,
khoa và tổ bộ môn cần phải xây dựng được một chương trình hòa tấu cho
từng năm học, như vậy sẽ giup cho các em vừa có hứng thu học tập, vừa
rèn được kỹ năng hòa tấu từ sớm, qua đó sẽ dần nâng cao được chất
lượng giảng dạy.
2.1.2.Đào tạo theo nhu cầu thực tế của địa phương
Những năm gần đây, cơ cấu kinh tế của Quảng Ninh chuyển dịch
từ “Nâu” sang “ Xanh” có nghĩa là khai thác tài nguyên khoảng sản sẽ
giảm đi và du lich, dịch vụ sẽ phát triển một cách mạnh mẽ. Các công ty

kinh doanh dịch vụ du lịch những năm gần đây rất quan tâm đến việc khai
thác và sử dụng các dịch vụ giải trí trong đó có biểu diễn nghệ thuật đặc
biệt là nghệ thuật truyền thống. Qua khảo sát thực tế cho thấy, đa số
khách du lịch khi đến với Hạ Long đặc biệt là khách du lịch nước ngoài
đều đến những địa điểm tổ chức biểu diễn nghệ thuật truyền thống để
thưởng thức, qua đó họ sẽ hiểu được thêm về bản sắc văn hoá và con
người Việt Nam, điều đó định hướng cho việc xây dựng chương trình và
sắp xếp bổ sung giáo trình học tâp phải có sự đầu tư, nghiên cứu một
cách bài bản và khoa học, đảm bảo sau khi ra trường học sinh có thể thích
ứng được ngay với môi trường hoạt động nghệ thuật tại địa phương.


2.2. Bổ sung nội dung giáo trình
2.2.1. Tiêu chí bổ sung.
* Tiêu chí chung: Tiêu chí chung để điều chinh, bổ sung các bài tập kĩ
thuật và các tác phẩm vào giáo trình bao gồm:
a/ Đáp ứng đung mục tiêu đào tạo của chuyên ngành.
b/ Phù hợp với khả năng tiếp thu của học sinh đã được nhà trường quy
định.
c/ Phù hợp với thời gian của chương trình .
* Tiêu chí cụ thể:
Trên cơ sở những tiêu chí chung, chung tôi cũng đã xác định những tiêu
chí cụ thể cho từng thể loại như sau:
a/ Đôi với bài tập kỹ thuật.
Các bài tập kỹ thuật và bài tập ứng dụng cho từng loại kỹ thuật
trong chương trình phải được sắp xếp hợp lý từ dễ đến khó, đa dạng, phù
hợp với khả năng của từng học sinh.
b/Đôi với các bài dân ca, ca khúc Viêt Nam và nước ngoài chuyển soạn
Những bài dân ca, ca khuc đặc sắc, giai điệu dễ nghe, dễ nhớ, có
tính phổ biến rộng rãi. Các bài dân ca, ca khuc Việt Nam và nước ngoài đó

phải phù hợp với kỹ thuật và tính năng của cây sáo truc.
c/ Đôi với các ca khúc viết về Quảng Ninh chuyển soạn
Các ca khuc viết về Quảng Ninh, nói lên được vẻ đẹp thiên nhiên và con
người nơi đây. Có tính phổ biến rộng rãi.
2.2.2. Bổ sung - Sắp xếp lại giáo trình
Những năm gần đây, đợ t̉i tuyển sinh của chuyên ngành nhạc cụ
nói chung và bộ môn sáo truc nói riêng tại trường Đại học Hạ Long không
đồng đều về lứa tuổi. (nhỏ nhất 12 tuổi, lớn nhất là 18 tuổi, thậm chí một
số ít em còn có độ tuổi cao hơn) Nhìn chung các em đều đam mê, có ý
thức học tập tốt. Vì độ tuổi chênh lệch như vậy nên tư duy của các em
cũng có sự khác biệt. Vì thế, giải pháp sắp xếp lại chương trình đào tạo


cho phù hợp, vừa đầy đủ kiến thức, vừa đảm bảo tính khoa học, có tính
ứng dụng cao, phù hợp với lứa tuổi và tình hình thực tế tại địa phương là
vô cùng cần thiết. Điều đó sẽ tạo nên những thuận lợi nhất định cho người
học và nâng cao được chất lượng giảng dạy bộ môn sáo truc tại trường
Đại học Hạ Long.
Qua nội dung chương trình, giáo trình đã được chung tôi nghiên
cứu, điều chỉnh, bổ sung, có thể nhận thấy những thay đổi tích cực từ việc
lựa chọn, sắp xếp các bài tập kỹ thuật, các bài dân ca, ca khuc chuyển
soạn, nhạc phong cách và tác phẩm một cách có hệ thống và khoa học,
phù hợp với đối tượng và phù hợp với kỹ thuật của từng năm học.


Năm thứ nhất:

Trong năm học này, phần bài tập kỹ thuật chung tôi bổ sung thêm
phần bài tập kỹ thuật nôt chấm dôi, chấm giật, tập trung giải quyết về tư
thế, rèn luyên cách lấy hơi, tập phát âm sao cho tiếng sáo được vang,

khỏe, rõ ràng. Luyện tập đánh lưỡi đơn, các bài luyến 2 nốt móc đơn,
luyến 4 nốt móc đơn. Các bài dân ca bổ sung thêm một số làn điệu của
miền trung và miền nam đảm bảo tính hài hòa, giup các em sớm nhận biết
tích chất âm nhạc của từng vùng miền. Các bài hát thiếu nhichuyển soạn
chung tôi cũng đã sắp xếp và bổ xung thêm một số bài theo mức độ từ dễ
đến khó xét theo tiêu chí về tiết tấu, quãng, tính chất của bài, như vậy sẽ
phù hợp hơn trong việc lừa chọn, giao bài với từng đối tượng cụ thể.
Ngoài những nội dung trên, chung tôi bổ sung một số bài tập kỹ
thuật lấy hơi bụng.
Qua khảo sát thực tế học sinh học chuyên ngành sáo truc tại trường Đại
học Hạ Long chung tôi nhận thấy một điều là; Đa số học sinh đều lấy hơi
ngực (lấy hơi ngắn) có nghĩa là hít hơi vào ngực rồi đẩy ra. Cách lấy hơi
như vậy sẽ lấy được ít hơi, khi thổi sẽ nhanh hết hơi và rất ảnh hưởng đến
sức khỏe. Vì vây, trong chương 2 của luận văn chung tôi sẽ hướng dẫn chi
tiết cho học sinh cách lấy hơi đung cách và hiệu quả (lấy hơi bụng). Cách
lấy hơi này sẽ giup cho học sinh lấy được nhiều hơi, giup cho việc xử lý tốt
các kỹ thuật khác và tránh được sự mệt mỏi và chán nản trong khi luyện
tập.

Ví dụ
Kỹ thuật lấy hơi


Thông qua ví dụ trên ta có thể đưa ra phương pháp luyện tập như
sau:
Trước hết phải tạo tư thế đứng thẳng lưng, dùng mũi và miệng hít
một hơi sâu xuống bụng , dùng cơ bụng nén hơi xuống rồi mím môi lại
(như khi ta đang thổi sáo) và đẩy hơi nhẹ nhàng qua lồng ngực ra ngoài
cho đến khi hết hơi rồi lại tiếp tục như vậy. Sau khi đã nắm và thực hành
cách hít, nhả hơi thì cho học sinh ứng vào bài tập trên.

Năm thứ hai:
Ở năm học này chung tôi bắt đầu cho học sinh được học sáo 10
lỗđể các em thuận lợi trong việc luyện tập những bài kỹ thuật có dấu hóa
biểu.
Ví dụ: Bài tập giọng G dur
Việc đưa sáo 10 lỗ vào giảng dạy từ năm học này là cần thiết, giup
các em dễ ràng hơn trong việc luyện tập các bài tập kỹ thuật có dấu hóa.
Để việc luyện tập các bài dân ca có hiệu quả chung tôi cũng đã
nghiên cứu bổ sung thêm một số bài tập luyện ngón nhằm bổ trợ riêng về
kỹ thuật luyến, láy ngón và nốt tô điểm, như vậy khi luyện tập các các bài
dân ca học sinh sẽ thuận lợi hơn nhiều về ngón.
Ví dụ: Bài tậpláy ngón và luyến
Để luyện tập kỹ thuật láy ngón và luyến, trước hết học sinh luyện
tập láy riêng nốt Rê ở tốc độ chậm, ngón láy phải đều và rõ ràng sau đó
mới kết hợp luyến xuống nốt Đô. Sau khi đã kết hợp nhuần nhuyễn giữa
láy và luyến thì bắt đầu tăng dần tốc độ và cứ như vậy tập đi tập lại nhiều
lần sao cho hiệu quả.
Ví dụ: Bài tập nơt tơ điểm
Ngoài ra, chung tôi còn đưa vào chương trình các bài dân ca đặc
sắc của một số nước nhằm làm phong phu thêm chương trình đào tạo.
Các ca khuc chuyển soạn trong chương trình, ngoài những ca khuc thiếu
nhi chung tôi cũng nghiên cứu chuyển soạn đưa vào giảng dạy một số ca
khuc Việt Nam đã được sử rộng rộng rãi và được quần chung nhân dân
rất yêu thích như: Làng tôi, Con kênh xanh xanh,Nhạc rừng, Quê em miền
Trung du…


- Năm thứ ba, thứ tư, thứ năm:
Trong những năm học này, học sinh bắt đầu được làm quen với nhạc
phong cách Chèo, Huế, Cải lương. Để luyện tập các bài phạc phong cách

có hiệu quả, chung tôi cũng đưa ra giải pháp là bổ sung một số bài tập bổ
trợ về rung hơi phù hợp với từng phong cách vào lụn tập.
Ví dụ: Bài tập rung hơinơt Rê – La (Bở trợ cho phong cách Chèo)
Ví dụ: Bài tập rung hơi chậm, sâu nốt Rê – La (Bổ trợ cho phong cách
Huế)
Ví dụ: Bài tập rung hơi “ Bắc” nốt Rê – La (Bổ trợ cho phong cách
Cải Lương)
Ngoài ra, trong những năm học này, học sinh bắt đầu được học và
thực hành một trong những kỹ thuật quan trọng và đặc trưng nhất của sáo
truc đó là kỹ thuật đánh lưỡi kép.
Ví dụ: Bài tập kỹ thuật đánh lưỡi kép
Một số khuc Việt Nam và nước ngoài, một số ca khuc nói về vùng
đất và con người Quảng Ninh được chung tôi chuyển soạn cho sáo truc và
sắp xếp, bổ sung vào chương trình năm thứ 3 như: Tình đất, Người ơi hãy
về, Về quê, Hạ Long biển nhớ, Giữ mãi Hạ Long xanh, Huyền thoại Hạ
Long… Các tác phẩm mới cũng được chung tôi nghiên cứu, sắp xếp lại
cho phù hợp theo từng năm học, đảm bảo tính hài hòa, thuận lợi cho
người học, mang tính ứng dụng cao và phù hợp với học sinh tại địa
phương.


Năm thứ sáu:

Vì đây là năm học cuối nên phần lớn thời gian học sinh giành để ôn tập
các bài thi tốt nghiệp. Ngoài ra học sinh còn phải tham gia đợt thực tập
kéo dài 1 tháng, cho nên việc xây dựng chương trình trong năm học này
chung tôi đã tính toán và sắp xếp lại cho phù hợp để học sinh có thời gian
tập trung cho việc ôn tập và dàn dựng phần đệm bài thi, hướng tới kỳ thi
tốt nghiệp đạt hiệu quả cao nhất. Cụ thể trong năm học này, chung tôi đã
thay 3 bài nhạc phong cách là: Dậm chân (nhạc Chèo),Cổ bản dựng (nhạc

Huế) Văn thiên tường, (nhạc cải lương) bằng các bài: Nhịp đuổi, (nhạc
Chèo),Cổ bản (nhạc Huế),Nam đảo
(nhạc Cải lương) có tính chất và kỹ
thuật phù hợp hơn. Tác phẩm: Ngày hội non sông và Nhớ về nam cũng
được sắp xếp thay cho 2 tác phẩm nhạc Trung Quốc là: Vui gặp


gỡ và Tiếng sáo du mục vì 2 tác phẩm này có kỹ thuật khó, vượt ra ngoài
khả năng của học sinh hệ trung cấp. Việc sắp xếp thay thế như vậy sẽ hợp
lý và phù hợp hơn với đối tượng học sinh tại địa phương.
2.3. Đổi mới phương pháp dạy học
Trong công tác đào tạo, để có được những giờ giảng đạt chất
lượng tốt thì phương pháp giảng dạy đóng một vai trò rất quan trọng, giup
người học được tiếp cận vấn đề một cách chủ động, phát huy được tính
sáng tạo. Ở chương 1 của luận văn, chung tôi đã đề cập đến vấn đề giảng
dạy thông qua những ví dụ cụ thể của tiết giảng thì ta thấy: Giáo viên
giảng dạy vẫn chưa có sự đầu tư tìm tòi những phương pháp mới, chưa
chu trọng đến chủ thể là người học, chưa gây được sự hứng thu học tập
cho học sinh đặc biệt là phần nhạc phong cách cho nên dẫn đến chất
lượng tiết học không hiệu quả. Để thực hiện được việc đổi mới phương
pháp trong giảng dạy, chung tôi đề xuất một số phương pháp cụ thể như
sau:

2.3.1. Kết hợp giữa phương pháp truyền ngón và đọc bản phổ
Phương pháp mà giáo viên sử dụng chủ yếu là phương pháp truyền ngón
có nghĩa là học sinh nghe và bắt chước lại sao cho giống những gì mà
người thầy thể hiện, đó cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến
việc học sinh lười thị tấu. Giảng dạy theo phương pháp truyền ngón cũng
có những hạn chế nhất định như: học sinh khó học thuộc bài hơn, mất
nhiều thời gian cho mỗi bài hơn và phụ thuộc quá nhiều vào người thầy.

Khả năng tư duy tự vỡ bài kém, khi hòa tấu dàn nhạc thì thường chơi
không chuẩn xác về cao độ và trường độ dẫn đến hiệu quả khi làm việc
chung không cao. Ngoài phương pháp truyền ngón thì phương pháp dạy
học sinh đọc bản phổ cũng đóng một vai trò không thể thiếu đối với tất cả
những người học âm nhạc. Phương pháp dạy đọc bản phổ cho học sinh
nắm được khung sườn của bài bản, giup việc ghi nhớ bài bản diễn ra
nhanh, dễ dàng hơn.
2.3.2. Tăng cường phương pháp thuyết trình kết hợp phương pháp
thị phạm
Đây là phương pháp rất quan trọng trong việc đào tạo nhạc cụ nói
chung và chuyên ngành sáo truc nói riêng đặc biệt là đối với các em năm
thứ nhất, thứ hai, thứ ba. Ở thời kỳ này độ am hiểu về âm nhạc của các
em nói chung chưa sâu, khả năng thị tấu còn hạn chế cho nên việc tăng


cường thị phạm cho các em là hết sức cần thiết, nó giup cho các em dễ
hình dung hơn về kỹ thuật cũng như sắc thái của bài.
Các bài dân ca của các vùng miền trên cả nước hầu như ở lứa tuổi này
các em chưa thể thấu hiểu về chất liệu đặc trưng của từng vùng miền nên
cách thể hiện của học sinh đối với làn điệu cũng chưa có được hiệu quả.
Để giup các em thấu hiểu hơn thì giáo viên có thể dạy các em hát từng làn
điệu trước khi tiến hành luyện tập. Như vậy sẽ vừa giup học sinh nhớ giai
điệu đồng thời cũng giup học sinh được làm quen với chất liệu âm nhạc
của vùng miền đó nhằm tạo cho học sinh sự hứng khởi và chắn sẽ mang
lại hiệu quả cho giờ giảng.
2.4. Các giải pháp hỗ trợ
2.4.1. Hướng dẫn học sinh phương pháp tự học
Tự học là một trong những kỹ năng cốt lõi để phát triển chuyên
môn, việc tuân theo các quy tắc khi tự học là điều hết sức cần thiết tạo tiền
đề vững chắc cho cả quá trình học tập. Để việc tự học của học sinh có

hiệu quả thì nhất thiết giáo viên phải hướng dẫn và giup học sinh xây
dựng kế hoạch thật cụ thể và chi tiết. Dưới đây là một số phương pháp mà
chung tôi đưa ra nhằm giup cho học sinh có được sự tiến bộ nhanh chóng
trong viêc tự học.
- Hướng dẫn kỹ năng thị tấu cho học sinh:
Thị tấu là khả năng nhìn bản nhạc mới và thể hiện trên nhạc cụ bản bản
nhạc đó mà chưa bao giờ được tập. Đối với những người học nhạc thì khả
năng thị tấu là vô cùng quan trọng. Thực tế cho thấy, một số học sinh sau
khi tốt nghiệp ra trường biểu diễn rất thành thạo trên sân khấu nhưng khi
nhìn một bản nhạc mới thì tỏ ra lung tung, thị tấu không chuẩn, đó là hệ
quả của sự thiếu rèn luyện kỹ năng thị tấu.
Muốn thị tấu tốt thì trước hết học sinh phải thường xuyên luyện tập các bài
luyện gam, luyện ngón, luyện từ dễ đến khó, từ chậm đến nhanh. Ngoài
ra, việc luyện đọc các bài đọc nhạc cũng rất quan trọng, nó sẽ giup cho
khả năng nhìn nốt nhạc sẽ nhanh hơn. Đối với những học sinh năm thứ
nhất, thứ hai thì có thể chia nhỏ ra từng câu, thậm chí chia nhỏ khoảng 2
đến 4 ô nhịp để luyện tập với tốc độ chậm nhưng phải liên tục và chính
xác về cao độ và trường độ của nốt nhạc sau đó sẽ nâng dần tốc độ lên.
Đối với những học sinh từ năm thứ 3 trở đi, khi luyện tập cũng phải ghi
nhớ nguyên tắc; dễ trước khó sau, đơn giản trước phức tạp sau. Để có kỹ
năng thị tấu tốt, điều quan trọng là người học phải thường xuyên luyện


tập, tập nhiều bản nhạc thì phản xạ đọc nốt nhạc cũng như khi thể hiện
trên sáo truc sẽ ngày càng nhanh và linh hoạt hơn, độ chính xác cũng sẽ
cao hơn.
- Lập kế hoạch và đề ra các phương pháp tự học cụ thể:
Để áp dụng các phương pháp tự học hiệu quả, giáo viên phải hướng dẫn
cho học sinh của mình xây dựng một kế hoạch cụ thể và khoa học với một
khối lượng kiến thức phù hợp và phân bổ thời gian hợp lý cho từng việc.

- Rèn luyện tính kiên trì, tự giác trong học tập:
Để tự luyện tập được một kỹ thuật hay một bàihọc nào đó thì giáo viên
phải hướng dẫn cho học sinh của mình phương pháp học tập khoa học, tự
mình phải đưa ra được những phương pháp phù hợp với bản thân để việc
tự học không gây chán nản và nhất thiết là phải kiên trì với phương pháp
mà mình đã đề ra.
- Tự mình kiểm tra lại kiến thức, kết quả tập luyện:
Với thời đại công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ như ngày nay thì việc
tự mình kiểm tra lại kiến thức khi tự luyện tập là điều không khó. Học sinh
có thể tự thu thanh hoặc thu hình lại và nghe xem đã được và chưa được
phần nào từ đó sẽ tìm ra cách khắc phục hiệu quả.
- Thường xuyên củng cố những kỹ năng đã luyện tập:
Trong sáo truc hay các nhạc cụ khác, nếu không thường xuyên củng cố
các kĩ năng đã luyện tập, không thường xuyên củng cố các kĩ thuật thì chỉ
sau một thời gian ngắn, những kĩ năng đó có thể mai một, không thuần
thục, học sinh khó có thể học những kĩ thuật khó hơn ở những giai đoạn
sau.
2.4.2. Tăng cường rèn luyện kỹ năng hịa tấu
Để trở thành mợt nghệ sỹ biểu diễn, ngoài độc tấu ra thì hòa tấu
cũng là một kỹ năng vô cùng quan trọng và không thể thiếu đối với một
nghệ sỹ. Cho đến nay trường Đại học Hạ Long vẫn chưa có chương trình
đào tạo bộ môn hòa tấu. Để khắc phục tình trạng này, chung tôi xin đề
xuất và đưa vào thử nghiệm một số hình thức hòa tấu nhằm nâng cao kỹ
năng hòa tấu cho học sinh: Song tấu sáo với phần đệm của đàn Tam thập
lục, tam tấu, tứ tấu sáo với phần đệm của đàn Tam thập lục hoặc đàn
Piano, hòa tấu với tốp nhạc nhỏ từ 3 đến 4 nhạc cụ, hòa tấu kết hợp với


nhạc cụ phương tây… Đặc biệt, trong những năm gần đây khi mà công
nghệ số phát triển mạnh mẽ thì việc hòa tấu với nhạc beat được rất nhiều

nghệ sỹ lựa chọn vì nó mang tính chủ động, không mất nhiều thời gian và
công sức chuẩn bị. Xét theo điều kiện thực tế thì phương án hòa tấu
vớinhạc beat cũng rất phù hợp với tình hình học sinh sáo truc tại trường
Đại học Hạ Long.
2.4.3.Tổ chức hội thảo chuyên môn thường xuyên
Trong công tác đào tạo cần thường xuyên tổ chức các cuộc hội
thảo chuyên môn nhằm tập chung phân tích, đánh giá quá trình giảng dạy
bao gồm: Chương trình, giáo trình giảng dạy, phương pháp giảng dạy,
phương pháp kiểm tra đánh giá.
2.4.4. Tăng cường các hoạt động ngoại khoá
Các hoạt động ngoại khóa mang lại rất nhiều lợi ích, giup các em
năng động hơn cả về thể chất lẫn tinh thần. Để có được những buổi sinh
hoạt ngoại khóa đạt hiệu quả cao thì việc xây dựng kế hoạch, cách thức tổ
chức là điều hết sức quan trọng.Chính vì vậy, chung tôi đã nghiên cứu và
đưa ra các hình thức sinh hoạt như sau:Xây dựng các câu lạc bộ bộ môn;
Tổ chức sinh hoạt theo chủ đề; Tổ chức tham quan, học tập kinh
nghiêm; Tổ chức thi giữa các nhóm nhạc trong nhà trường:
2.5. Thực nghiệm sư phạm
2.5.1. Thiết kế giáo án
Giáo án số: 01
Tên bài học:


Gam; Bài tập kỹ thuật hỗ trợ; Lới lơ (nhạc Chèo)

Đối tượng: Học sinh trung cấp năm thứ 3
Người hướng dẫn: Giảng viên Trần Anh Tuấn
Hình thức tổ chức lớp học: Cá nhân (1 thầy/ 1 trò)
Thời gian giảng bài: 1 tiết
Tổng số tiết của bài: 2 tiết

Mục tiêu bài giảng:





Nắm được các yêu cầu về kỹ thuật: Rung hơi, luyến, láy ngón…
Học sinh nắm được vài nét về làn điệu
Nắm được cấu truc, tính chất.
Vỡ được trổ 1 ở tốc độ chậm.

Giáo án số: 02
Tên bài học:


Gam; Bài tập kỹ thuật hỗ trợ; Tác phẩm: Về quê, Sáng tác: Phó Đức
Phương. Soạn cho sáo: Trần Anh Tuấn

Đối tượng: Học sinh trung cấp năm thứ 3
Người hướng dẫn: Giảng viên Trần Anh Tuấn
Hình thức tổ chức lớp học: Cá nhân (1 thầy/ 1 trò)
Thời gian giảng bài: 60 phut
Tổng số tiết của bài: 1 tiết
Mục tiêu bài giảng:





Nắm được các yêu cầu về kỹ thuật: Rung hơi, luyến, láy ngón…
Nắm được cấu truc, tính chất của bài
Ứng dụng được kỹ thuật vào luyện tập
Vỡ được bài ở tốc độ chậm

2.5.2. Tổ chức dạy thực nghiệm và đánh giá kết quả
Sau khi đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy môn
sáo truc hệ trung cấp 6 năm tại khoa Nghệ thuật - trườngĐại học Hạ Long.
Chung tôi đã tiến hành dạy thực nghiệm trong 2 tiết//2 buổi/ 1 tuần đối với
làn điệu “Lới lơ” nhạc phong cách Chèovà ca khuc “Về quê” được chuyển
soạn cho sáo truc tại khoa Nghệ thuật nhằm lấyý kiến nhận xét đánh giá
của các giáo viên trong khoa và tổ bộ môn nhạc cụ truyền thống. Kết quả
giảng dạy theo phương pháp mới mà chung tôi đưa ra trong chương hai
của luận văn đã cho thấy được kết quả rõ rệt. Trước đây phải nói rằng,
phần giảng dạy nhạc phong cách thường không mấy hiệu quả, không tạo


được sự hứng thu cho học sinh, nay qua sự nghiên cứu, tìm tòi những
phương pháp mới đã góp phần làm sinh động cho những tiết giảng, gây
hứng thu cho người học. Điều đó được thể hiện qua những buổi dự giờ
chuyên môn, được các giáo viên trong tổ bộ môn nhận xét rất tích cực.
Dưới đây là những ý kiến đóng góp cụ thể của các giáo viên trong tổ bộ
môn nhạc cụ truyền thống qua hai buổi dự giờ góp ý chuyên môn:


Đôi với giáo viên:

Đã có sự nghiên cứu, tìm tòi những phương pháp giảng dạy mới, kết hợp
linh hoạt giữa giảng trên bản phổ và truyền ngón. Phân tích bài rõ ràng

trước khi hướng dẫn học sinh luyện tập. Ngoài ra giáo viên còn cho học
sinh được nghe những làn điệu đó thông qua băng đĩa nhạc và các
phương tiện khác, được luyện tập bài kỹ thuật hỗ trợ trước khi tiến hành
bài giảng. Điều đó giup học sinh hiểu sâu sắc hơn, ngấm chất hơn, từ đó
dẫn đến sự say mê, hứng thu học tập và ắt hẳn giờ học mang tính hiệu
quả hơn nhiều so với phương pháp giảng dạy cũ mà chung tôi đã đề cập
ở chương 1 của luận văn.


Đôi với học sinh:

Do đã được giáo viên phân tích bài hết sức kỹ lưỡng, cho nghe và luyện
tập bài kỹ thuật hỗ trợ trước khi tiến hành luyện tập nên học sinh nắm bắt
rất nhanh, say mê và hứng thu luyện tập. Để thấy được rõ hơn những tiến
bộ vượt bậc của các em, trong những đợt kiểm tra đánh giá, đa số các em
đều được giáo viên chuyên môn và các thầy cô giáo trong tổ bộ môn chấm
từ điểm giỏi trở lên. Điều đó chứng tỏ rằng, phương pháp mà chung tôi
đưa ra trong chương 2 của luận văn đã đạt được những hiệu quả nhất
định, nâng cao được chất lượng giảng dạy chuyên môn, đóng góp chung
vào sự nghiệp đào tạo và phát triển của nhà trường.
* Tiểu kết chương 2
Công tác đào tạo nhạc cụ truyền thống nói chung và đào tạo bộ môn sáo
truc nói riêng tại khoa Nghệ thuật – trường Đại học Hạ Long tuy đã có
được những thành tựu nhất định nhưng vẫn còn tồn tại một số hạn chế
cần khắc phục. Điều đó luôn là một thách thức đối với những người làm
công tác giảng dạy như chung tôi. Vì vậy, trong chương 2 của luận văn
chung tôi đã đề xuất những giải pháp đó cụ thể là: Điều chỉnh mục tiêu
đào tạo cho phù hợp với tình hình tế tại địa phương, xác định các tiêu chí
lựa chọn bài bản, sắp xếp lại chương trình đào tạo cho phù hợp, Sắp xếp,
biên soạn và bổ sung các bài tập kỹ thuật, các bài hát thiếu nhi, các bài

dân ca Việt Nam và nước ngoài, các bài hát Việt Nam và nước ngoài, các


ca khuc tiêu biểu viết về Quảng Ninh, các bài nhạc phong cách và tác
phẩm sao cho logic, khoa học, đảm bảo tính hệ thống, có tính ứng dụng
cao và phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương.
Trong chương 2 chung tôi cũng nhấn mạnh đến việc phải đổi mới phương
pháp giảng dạy, kết hợp hài hòa giữa giảng dạy truyền ngón và giảng dạy
trên bản phổ, nhằm tăng tính chủ động, sáng tạo của học sinh. Ngoài ra,
để nâng cao tính hiệu quả trong công tác giảng dạy thì chung tôi cũng đưa
ra một số giải pháp hỗ trợ như: Thường xuyên tổ chức các cuộc hội thảo
nhằm phân tích đánh giá quá trình giảng dạy, tập trung nghiên cứu tìm tòi
những phương pháp giảng dạy hiệu quả. tăng cường công tác hoạt động
ngoại khóa, tích cực tập luyện bộ môn hòa tấu, tổ chức thi giữa các nhóm
nhạc trong nhà trường nhằm tạo sự hứng thu cho học sinh và giup học
sinh có thêm động lực để học tập.

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

Âm nhạc nói chung và âm nhạc truyền thống nói riêng đã có những
bước phát triển hết sức rực rỡ theo dòng chảy lịch sử của dân tộc. Có thể
nói, đến nay âm nhạc là món ăn tinh thần không thể thiếu được đối với
mỗi người dân Việt Nam. Hiện nay, xã hội càng phát triển thì nhu cầu
thưởng thức thức nghệ thuật lại càng cao. Hơn nữa Quảng Ninh lại là
vùng đất du lịch nổi tiếng nên du khách rất thích được thưởng thức nghệ
thuật đặc biệt là nghệ thuật truyền thống trong đó có các nhạc cụ truyền
thống và cây sáo truc.
Để đáp ứng nhu cầu của xã hội hiện nay, vấn đề nâng cao chất lượng đào
tạo phù hợp với yêu cầu của xã hội là hết sức cần thiết và phải được đặc
biệt quan tâm.

Qua thực tế giảng dạy chuyên ngành sáo truc hệ trung cấp 6 năm tại khoa
Nghệ thuật - trường Đại học Hạ Long, bên cạnh những mặt đã đạt được
thì vẫn còn tồn tại một số hạn chế như: Chương trình, giáo trình vẫn còn
những điểm chưa hợp lý cần tiếp tục điều chỉnh và bổ sung cho phù hợp
hơn. Bộ môn hòa tấu vẫn còn chưa có chương trình cụ thể, tài liệu giảng
giạy môn hòa tấu cũng rất hạn chế và chưa thực sự được tru trọng. Chất
lượng học sinh chưa cao, phương pháp giảng dạy còn chậm đổi mới, các
bài dân ca, ca khuc thiếu nhi chuyển soạn, các ca khuc Việt Nam chuyển
soạn, nhạc phong cách và các tác phẩm trong chương trình học chưa


được sắp xếp hợp lý và chưa phong phu… vì vậy mà chung tôi nghĩ rằng
cần phải đổi mới một số nội dung cho phù hợp hơn nữa trong công tác
đào tạo.
Để nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn sáo truc, ngoài những giải
pháp nhằm nâng cao chất lượng mà chung tôi đã đề xuất trong luận văn,
chung tôi xin có thêm một số khuyến nghị như sau:
- Ban giám hiệu nhà trường cùng với ban quản lý khoa nên có những đợt
hội thảo định kỳ theo chuyên đề để các giáo viên bộ môn nhạc cụ truyền
thống được học hỏi, tiếp thu những kinh nghiệp giảng dạy.
- Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị nghe nhìn nhàm đáp ứng việc giảng
dạy trong tình hình mới.
- Tạo điều kiện để các giáo viên trong tổ bộ môn hàng năm được tham gia
các đợt tập huấn chuyên môn.
- Thường xuyên tạo điều kiện cho học sinh được tham gia biểu diễn
Những khuyến nghị mà chung tôi đề xuất là hoàn toàn có tính khả
thi và sẽ góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo
không chỉ với chuyên ngành sáo truc mà còn cho các nhạc cụ truyền thống
nói chung, góp phần nâng cao chất lượngđào tạo chung của nhà trường./.