skkn giải pháp nâng cao hiệu quả rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp chủ nhiệm

Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm

A – PHẦN MỞ ĐẦU
I – TÍNH CẤP THIẾT
Ngày nay học sinh bị cuốn hút theo các trò chơi điện tử và những quan
hệ ảo trên hệ thống Internet. Đây là những trò chơi làm cho họ xa lánh với
môi trường sống thực tế và thiếu sự tương tác giữa con người với con người.
Kỹ năng xã hội của học sinh ngày càng hạn chế. Điều này dẫn đến tình trạng
học sinh trở nên ích kỷ, không quan tâm đến nhu cầu của người khác, không
có khả năng liên kết suy nghĩ của người khác vào quỹ đạo suy nghĩ của mình.
Nói ngắn gọn, họ có nguy cơ trở thành gánh nặng cho xã hội và cộng đồng.
Điều mà học sinh cần phải biết là kinh nghiệm sống trong cộng đồng, chứ
không phải chỉ trong bốn bức tường của trường học. Họ phải sống với 24 giờ
trong thế giới hỗn độn và cộng đồng phức tạp.
Học sinh THCS, đặc biệt là học sinh lớp 9 - lứa tuổi có nhiều thay đổi
mạnh mẽ về thể chất, sức khỏe và tâm sinh lý, các em dễ thay đổi tình cảm,
hành vi, chóng vui chóng buồn. Mâu thuẫn giữa ý muốn thoát khỏi sự giám
sát của bố mẹ, muốn khẳng định mình trong gia đình lẫn ngoài xã hội khi
trong mắt bố mẹ và thầy cô “các em vẫn còn là trẻ con” đã nảy sinh những
xung đột mà các em chưa được trang bị kỹ năng cần thiết để ứng phó và giải
quyết.
Năm học 2011 – 2012 tôi rất vinh dự được ban giám hiệu tin tưởng giao
cho chủ nhiệm lớp 9A1 – một lớp mũi nhọn của trường. Những ngày đầu tiên
nhận lớp tôi đã cảm thấy các em rất thông minh, năng động nhưng trong sâu
thẳm tâm hồn dường như vẫn thiếu một điều gì đó! Một lần có người khách lạ
đến thăm trường, họ hỏi : “Các cháu học lớp nào ?” , khi đó em Sang lớp
trưởng và em Hồng Sơn lớp phó học tập nhanh nhảu trả lời: “ 9A1 ạ” . Câu trả
lời các em cho là đã trọn vẹn ấy lại khiến một giáo viên chủ nhiệm là tôi cảm
thấy ngại ngùng. Để ý một chút tôi phát hiện ra phần lớn các em không làm
tốt từ việc quét lớp, từ việc tiết kiệm nước hay tiết kiệm điện ... Trong lớp có
bạn nghỉ học hầu hết các em không cần biết lý do. Ông ngoại bạn mất cũng

NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
1


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm
không ai bảo nhau đi viếng chia buồn ... Khi hỏi các em những tình huống
thường gặp trong cuộc sống, ( Ví dụ: Các em mang một bó hoa đến tặng thầy
giáo nhân ngày 20- 11; lại gặp thầy giáo cũ ở đó em xử lý tình huống này như
thế nào ?) gần như cả lớp lúng túng không nói ra được suy nghĩ của mình.
Từ thực tế đó cho thấy, việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh ngày
càng trở nên thiết yếu nhằm góp phần đào tạo “ con người mới ” với đầy đủ
các mặt “ đức, trí, thể, mỹ ”, “ nhân, lễ, nghĩa, trí, tín ”. Nhưng việc giáo dục
kỹ năng sống cho học sinh phải phù hợp với lứa tuổi, cấp học, văn hóa của
từng vùng … sao cho học sinh cảm thấy gần gũi với cuộc sống của bản
thân, gia đình, nhà trường và xã hội, chứ không chỉ trên sách vở hay những lời
nói suông.
II – TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
Là một giáo viên chủ nhiệm – người chủ của một lớp và chỉ đạo mọi
hoạt động trong lớp học của mình, nhưng cũng đồng thời là người chịu bất kỳ
những hậu quả mà học sinh trong lớp mình mang lại. Theo công văn chỉ đạo
của Bộ Giáo dục – Đào tạo, Sở Giáo dục – Đào tạo tỉnh Lào Cai về vấn đề
đưa kỹ năng sống vào chương trình giáo dục trong nhà trường phổ thông, tôi
nhận thấy tầm quan trọng rất lớn của việc nên giáo dục cho các em về kĩ năng
sống thông qua những giờ sinh hoạt 15 phút, sinh hoạt ngoại khóa v. v ... Đó
là lí do thôi thúc tôi chọn lựa nội dung “ Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn
“Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm ”.
III – MỤC ĐÍCH, NHIỆM VỤ SÁNG KIẾN
Kỹ năng sống là năng lực cá nhân để thực hiện đầy đủ các chức năng và
tham gia vào cuộc sống hằng ngày ( Tổ chức UNESCO). Kỹ năng sống là khả
năng thích nghi và hành vi tích cực cho phép cá nhân có khả năng đối phó

hiệu quả với nhu cầu và thách thức của cuộc sống. Trong giáo dục, kỹ năng

NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
2


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm
sống là một tồn tại những khả năng được rèn luyện và đáp ứng các nhu cầu cụ
thể của cuộc sống hiện đại hóa (WHO).
Cũng theo WHO, kỹ năng sống được chia thành hai loại: kỹ năng tâm
lý xã hội và kỹ năng cá nhân lĩnh hội và tư duy, với mười yếu tố như: tự nhận
thức, tư duy sáng tạo, giải quyết vấn đề, kỹ năng giao tiếp ứng xử với người
khác, ứng phó với các tình huống căng thẳng và cảm xúc, biết cảm thông, tư
duy bình luận và phê phán, cách giải quyết, giao tiếp hiệu quả và cách thương
thuyết.
Rèn kỹ năng sống cho học sinh không ngoài mục đích đáp ứng mục tiêu
giáo dục toàn diện; phù hợp với 4 trụ cột của giáo dục theo quan niệm của
UNESCO: học để biết, học để làm, học để tồn tại và học để chung sống.
Giúp học sinh thích ứng được với cuộc sống đầy những biến động khôn lường
(những tác động của tự nhiên và xã hội hiện đại). Thúc đẩy những hoạt động
mang tính xã hội, phát huy các nhân tố tích cực, hạn chế nhân tố tiêu cực, xây dựng
môi trường trường học thân thiện, học sinh tích cực. Góp phần tích cực cho việc
đổi mới phương pháp học tập của học sinh.
Phát triển lòng tự trọng và tôn trọng đối với người khác, chấp nhận đặc
tính riêng của mỗi cá thể (cuộc sống là chấp nhận  để sống và để làm việc:
biết nhận và biết cho). Học sinh rèn cách cư xử phù hợp, có hiệu quả. Phân
tích được những ảnh hưởng của gia đình, xã hội, kinh tế và chính trị lên cách
cư xử của con người với con người. Phát triển lòng thông cảm, nhân ái giữa
con người với con người. Rèn luyện cách tự kiềm chế bản thân và năng lực
ứng phó với trạng thái căng thẳng (Stress).

IV – ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1. Đối tượng nghiên cứu
Học sinh lớp 9A1 (năm học 2011 – 2012) trường THCS số 1 Gia Phú,
huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai.
NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
3


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm
2. Phạm vi nghiên cứu
Các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (không bàn đến việc tích hợp
vào các môn học) chú trọng thực tế, không nặng về lí luận. Gắn với phong
trào thi đua “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”.
V – NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
1. Những kỹ năng sống cần được giáo dục và rèn luyện cho HS:
- Kĩ năng tự nhận thức ( ta là ai là điều cực kì quan trọng).
- Kĩ năng giải quyết các tình huống đặc biệt khó khăn trong cuộc sống.
- Kĩ năng giao tiếp và thương thuyết ( bao hàm tính tự kiềm chế).
- Kĩ năng lựa chọn và quyết định ( bao hàm phê phán và bác bỏ).
- Kĩ năng hợp tác và tìm kiếm sự giúp đỡ ( bao hàm yếu tố thân thiện, làm
việc theo nhóm).
Khả năng hợp tác của con người Việt Nam còn yếu. Câu nói của 1 người
Mỹ: “ Bạn có một quả táo, tôi có một quả táo, chúng ta trao đổi với nhau
mỗi người cũng chỉ có một quả táo. Nhưng bạn có một ý tưởng, tôi có một
ý tưởng, chúng ta trao đổi với nhau cả hai đều có hai ý tưởng”
- Kĩ năng tưởng như rất đơn giản nhưng thật sự cần thiết như:
+ Kĩ năng nghe, nói, đọc, viết; không chỉ cho việc học ngoại ngữ mà cho
mọi môn học, cho cuộc sống sau này;
+ Kĩ năng biết nấu cơm nhanh ít tốn nhiên liệu;
+ Kĩ năng cắm trại;

NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
4


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm
+ Kĩ năng làm vườn và chăm sóc cây cảnh ...
+ Kĩ năng cấp cứu khi có người gặp tai nạn hoặc bệnh tật hiểm nghèo ...
2. Các hình thức giáo dục kỹ năng sống và rèn luyện cho học sinh:
a) Gắn với các hoạt động học tập
- Những người yêu thích văn học
- Những nhà vật lí, toán học trẻ
- Sinh học và môi trường.
b) Gắn với các hoạt động giáo dục thể chất
- Thể thao vua.
- Điền kinh.
- Đẩy gậy.
- Trò chơi dân gian.
c) Gắn với các hoat động giáo dục thẩm mĩ
- Âm nhạc, trong đó có dân ca,
- Vẽ,
- Earobic,
- Kịch ...
d) Gắn với các hoạt động giáo dục nghề nghiệp.
e) Gắn với các hoạt động xã hội, cộng đồng ( ủng hộ, quyên góp, ...

B. NỘI DUNG ĐỀ TÀI
CHƯƠNG I – CƠ SỞ CỦA ĐỀ TÀI
Xã hội phát triển kéo theo nhiều hệ lụy như sự bùng nổ của công nghệ thông
tin, sự hội nhập của nhiều nền văn hóa của các nước phương tây, của lối sống thực

dụng … Gia đình, cha mẹ phải bươn trải trong cuộc mưu sinh, bỏ quên con cái, dẫn
đến sự buông lỏng trong quản lý, nhiều phụ huynh có tư tưởng khoán trắng cho nhà
trường, “trăm sự nhờ thầy, nhờ cô” , họ chỉ chú trọng việc con mình có học giỏi hay
NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
5


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm
không . Họ có thể bỏ tiền ra để mua máy vi tính, để tìm thầy dạy giỏi cho con
học thêm vào mọi khoảng thời gian trống mà quên đi điều quan trọng là dạy cho
các em “Học làm Người”, quên đi việc tạo cho các em có một sân chơi với các trò
chơi mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, các em không được cung cấp những kỹ
năng sống, kỹ năng hòa nhập cộng đồng. Ngoài việc học văn hóa, thời gian còn
lại một số em lao vào các trò chơi vô bổ trên mạng Internet, trên điện thoại di
động, số còn lại thì không quan tâm đến mọi việc xảy ra xung quanh, lạnh lùng,
vô cảm chỉ biết sống cho riêng mình. Đã có những lời cảnh báo từ báo đài lên
tiếng chỉ trích, phê phán lối sống của các em thanh, thiếu niên. Các em sẵn sàng
thanh toán nhau chỉ vì một ánh nhìn cho là không thiện cảm, các em chế nhạo
xem thường bạn, chỉ vì bạn ăn mặc không đúng mode, … tệ hại hơn các em còn
hành hung thầy cô giáo ngay trên bục giảng … Tất cả những hành động ấy đã
gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh những người làm công tác giáo dục.
Công văn chỉ đạo của Bộ Giáo dục – Đào tạo, Sở Giáo dục – Đào tạo tỉnh
Lào Cai về vấn đề đưa kỹ năng sống vào chương trình giáo dục trong nhà
trường phổ thông là tiền đề giúp tôi thực hiện ý tưởng rèn “Kỹ năng sống” cho
học sinh lớp chủ nhiệm ”.
CHƯƠNG II – THỰC TRẠNG
Lớp 9A1 với tổng số 31 học sinh, gia đình các em phần lớn ở khu trung
tâm xã Gia Phú – một xã có số dân đông nhất tỉnh Lào Cai, nhiều thành phần
kinh tế, các em không nhút nhát, không thiếu tự tin trong học tập
( - Trong ăn mặc các em biết cách chọn trang phục hợp thời trang.

- Trong giao tiếp biết cách làm quen, kết bạn.
- Trong quan hệ biết cách tặng quà, ga - lăng với bạn khác giới.
- Trong học tập biết cách lấy tài liệu, thông tin để phục vụ cho việc
học.

NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
6


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm
- Trong cuộc sống đời thường các em biết đi xe máy, biết sử dụng điện
thoại, biết sử dụng máy tính, lên mạng và sử dụng các tiện nghi hiện đại.
- Trong tư duy biết cách nhận xét, đánh giá người khác qua hành động,
ngôn ngữ, cử chỉ …)
Tuy nhiên nhìn ở góc nhìn khác cách giao tiếp trong cuộc sống, cách
đối nhân xử thế vẫn còn hạn chế, cần được chỉ bảo nhiều
( - Ứng xử chưa văn hóa trong giao tiếp nơi công cộng.
- Thiếu lễ độ với thầy cô giáo, cha mẹ, người lớn tuổi.
- Chưa có ý thức về bảo vệ môi trường.
- Gây phiền hà cho người khác khi sử dụng xe máy, điện thoại di động
…)
Vâng, phải chăng các em có kĩ năng sống nhưng lại thiếu sự nhận thức
về rèn kỹ năng sống ?
Được sự cho phép của UBND huyện, PGD - ĐT Bảo Thắng, trường
THCS số 1 Gia Phú tổ chức cho học sinh học hai buổi/ ngày/ tuần, buổi chiều
học tăng tiết môn Toán, Lý, Hóa, Văn, Sử, Địa, Sinh, Tiếng Anh dạy nâng cao
cho các lớp khá giỏi, dạy ôn tập củng cố kiến thức cho các lớp trung bình yếu. Nên học sinh có điều kiện học tập, vui chơi sinh hoạt tập thể, tránh được
tình trạng học sinh đến trường một buổi còn một buổi rong chơi lêu lổng vào
quán điện tử. Mô hình tổ chức này được toàn thể phụ huynh hoan nghênh, ủng
hộ.

Năm học 2010 - 2011 trường được công nhận danh hiệu trường chuẩn
Quốc gia. Học sinh ngoan, lễ phép, chăm học, tích cực tham gia các phong
trào thi đua, phụ huynh rất quan tâm, họ luôn mong muốn con mình được phát
triển toàn diện cả thể xác lẫn tâm hồn. Vì thế tôi có động lực để rèn kỹ năng
sống cho học sinh lớp chủ nhiệm.
Là một giáo viên chủ nhiệm mới nhận lớp khi các em bước vào năm
cuối cấp ( 3 năm trước là 1 giáo viên khác chủ nhiệm), bản thân tôi cũng chưa
từng dạy các em những năm học trước, khó khăn đầu tiên là được các em đón
nhận, cần có thời gian để cô trò hiểu nhau, ...
NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
7


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm
Khó khăn nữa là tôi và các đồng nghiệp của tôi chưa được tập huấn về
kỹ năng sống. Hiện nay Bộ Giáo Dục – Đào Tạo chưa ban hành ra một tài liệu
cũng như chương trình để giáo viên căn cứ vào đó giảng dạy. Mỗi trường, mỗi
giáo viên dạy theo một cách, chưa có sự đồng bộ còn mang tính chất lồng
ghép. Cách dạy này còn nặng thuyết giảng kết hợp hỏi đáp chưa đi vào thực tế
cuộc sống.
Trước thực trạng trên, để những học sinh trong tay mình trở thành
những con người vừa hồng vừa chuyên, tôi tự nhủ phải rèn học sinh ở mọi nơi
mọi lúc, nhằm giúp học sinh có nhiều kiến thức về cách cư xử đúng phù hợp.
Mục đích cuối cùng của tôi cũng chỉ là làm sao các em hãy trong trắng,
hồn nhiên đúng với tuổi của mình, chú tâm vào việc học, trau dồi kỹ năng học
tập hiệu quả và sống chân thật giản dị trong cuộc sống hiện đại. Mỗi học sinh
phải là một con người có nhân cách đàng hoàng, được tôn trọng, được thể
hiện cá tính sáng tạo của mình một cách hồn nhiên, vô tư nhất …
CHƯƠNG III – BIỆN PHÁP
Trước hết giáo viên phải nhận thức được rằng rèn kỹ năng sống cho học

sinh là thực sự thiết thực, có tác dụng to lớn trong việc xây dựng một môi
trường giáo dục an toàn, thân thiện, hiệu quả, nhằm nâng cao chất lượng giáo
dục toàn diện cho học sinh, đáp ứng được nhu cầu của xã hội và của thời đại
hiện nay. Và chúng tôi cũng xác định rằng việc rèn kỹ năng sống cho học sinh
đòi hỏi sự đều tay của toàn thể các thầy cô giáo nhưng trong đó giáo viên chủ
nhiệm là người có trách nhiệm to lớn nhất. Phải khẳng định rằng nhà trường
không có trách nhiệm phải bồi dưỡng, trang bị những kỹ năng sống cho các
giáo viên để dạy họ phải biết ứng xử với học sinh. Nhưng bản thân các thầy
cô, các ban ngành đoàn thể và các bậc phụ huynh phải có trách nhiệm trang bị
cho nhau những kiến thức loại này.
Xã hội phát triển, con người phải tiếp xúc với nền khoa học kỹ thuật
hiện đại. Đòi hỏi họ phải năng động, sáng tạo, tư duy nhanh, thích ứng tốt mọi
NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
8


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm
hoàn cảnh, nhu cầu cuộc sống ngày càng cao. Đây là một điều đáng phấn
khởi. Nhưng thực tế đáng lo ngại là lối sống thực dụng đã lan tràn khắp nơi
len lỏi vào trong tư tưởng học sinh. Hiện nay, các em chỉ biết sống cho riêng
mình, thờ ơ với những gì diễn ra xung quanh. Nhiều học sinh có kiểu “sống
qua khung cửa sổ”. Họ chỉ thích nhìn. Nhìn là điều an toàn!
Nhận thấy điều đó đã và đang tồn tại trong tập thể lớp mình, việc đầu
tiên tôi làm là tổ chức một buổi nấu ăn tập thể tại nhà học sinh trên tinh thần
tự nguyện. Khi ý tưởng đó được công bố, học sinh của tôi trở nên phấn chấn
và cứ mong mỏi hồi hộp chờ cho đến ngày thực hiện. Các bạn nữ tự lên thực
đơn, tính toán và thu tiền. Đức Cường – một lớp phó lao động đã “ Thưa cô,
em không tham gia”. Tôi hỏi lý do thì nhận được câu trả lời “ Em không
thích”. Tôi không ngạc nhiên vì tôi đã nhận thấy cách sống vì bản thân mình ở
học sinh đó từ ngày đầu tiên tôi bước vào lớp. Sau đó là bạn Hằng, bạn cũng

không đi được vì phải ở nhà giúp mẹ, vì hôm dó là chủ nhật, và vì nhà Hằng
thực sự khó khăn ( mồ côi bố từ năm lớp 1). Cuối buổi học hôm ấy, tôi đã gặp
riêng cả Cường và Hằng. Tôi hỏi thêm về gia đình Cường thì được biết bố mẹ
em đi làm ăn trên Sa Pa, hiện em đang sống cùng bà nội và một em gái học
lớp 6A1. Bà em là một người khó tính. Tôi nói với Cường hãy suy nghĩ lại,
rằng tôi không thể bắt ép em tham gia nếu như em thực sự không muốn nhưng
nếu không có em thì chắc chắn rằng tôi sẽ rất buồn. Tôi bảo Hằng cố gắng sắp
xếp công việc và có thể đến muộn sau khi các bạn đã nấu xong. Còn phần
đóng góp thì em vẫn được miễn theo nghị quyết của lớp từ đầu. Ngày hôm
sau, khi tôi vừa bước vào lớp thì Hải Anh và Linh Chi đã vui vẻ khoe “ Cô ơi
bạn Đức Cường đã nhận chủ nhật này bạn làm bếp trưởng”. Thế rồi ngày đó
cũng đến, chúng tôi tập trung từ rất sớm ở nhà Thùy Linh – bố bạn làm Hội
trưởng hội phụ huynh của lớp. Tại đó, các em được cùng nhau làm mọi việc
cho buổi liên hoan. Con gái nhặt rau, mổ gà, làm nem, ... Con trai nướng thịt,
tự bàn nhau cách nấu cơm bằng bếp củi nhanh chín nhất. Các em nói chuyện,
các em hát, các em đố nhau những điều rất ngộ nghĩnh và đáng yêu. Gần đến
bữa, chúng tôi thực sự xúc động khi mẹ Hằng đã đưa bạn đến tận nơi và gặp
NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
9


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm
tôi để xin được góp cho em một nửa số tiền. Bất ngờ hơn nữa các em đã gọi
điện thoại cho bạn Huấn – bạn vừa chuyển về Thái Nguyên trong dịp hè để
kể rằng “ Lớp mình đang nấu ăn tại nhà Linh cùng cô giáo chủ nhiệm mới ”
... Đó là ý thức, là tinh thần đoàn kết thương yêu nhớ về nhau khi quây quần
tụ hợp!

Các món ăn tự nấu tại nhà Thùy Linh ngày 11/9/2011

Các bạn sinh tháng 9 nhận quà sinh nhật trước khi vào bữa ăn tại nhà Linh

NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
10


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm

Qua buổi liên hoan đó, được tiếp cận và “ thay đổi” các em, tôi nhận
thấy rằng học sinh có thái độ tích cực, mạnh dạn hơn, dám nói dám thể hiện
mình hơn, có thêm tinh thần tự giác, biết sống vì người khác, biết chia sẻ, tự
tin khi đứng trước tập thể. Đặc biệt các học sinh nữ được học thêm về cách
nấu ăn, cách rửa bát sạch mà tốn ít dầu, cách tiết kiệm củi khi đun, cách tiết
kiệm nước và cách sắp xếp dọn dẹp nhà cửa.
Là một lớp mũi nhọn nên học sinh của tôi thường được tham gia các
cuộc thi chọn học sinh giỏi hơn so với các lớp khác, trước khi các em thi tôi
đều tổ chức một bữa liên hoan ngọt nho nhỏ, có lần lồng ghép với nội dung
sinh nhật tháng đó luôn.
Để rèn kỹ năng sống cho các em, tôi cũng đã đề ra kế hoạch tham quan
thực tế. Một quý tổ chức cho học sinh tham quan thực tế ít nhất một lần. Mỗi
đợt đi thực tế gắn liền với chủ điểm giáo dục. Trong quý bốn năm 2011 lớp tổ
chức hai lần đi tham quan.
Lần một tôi tổ chức cho lớp đi tham quan khu di tích lịch sử Soi Giá Soi Cờ tại thôn Soi Giá - Soi Cờ xã Gia Phú. Tại đây các em được tìm hiểu về
bề dày truyền thống cách mạng của Bảo Thắng. Ngày 24/7/2007 khu căn cứ
cách mạng Soi Giá - Soi Cờ được UBND tỉnh Lào Cai xếp hạng là di tích cấp
tỉnh.

NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
11

Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm

Gốc đa Soi Giá - Soi Cờ
Lần hai, lớp tổ chức đi tham quan trạm Ra đa 36 quân chủng phòng
quân không quân đóng trên địa bàn thôn Hùng Thắng xã Gia Phú. Số lượng
học sinh tham gia 100%. Mục đích tham quan thực tế gắn liền với nội dung
rèn luyện. Qua lần đi thực tế, tôi giáo dục học sinh truyền thống anh bộ đội cụ
Hồ, tinh thần đoàn kết chia sẻ những khó khăn trong sinh hoạt tập thể. Khi lên
trạm Ra đa 36 tham quan nơi làm việc và học tập cách sinh hoạt của các chú
bộ đội, các em đều có ý thức tập thể giữ gìn trật tự, lắng nghe và ghi chép
truyền thống cách mạng, điều này rất bổ ích cho em Tiến, em Thành Công những học sinh giỏi môn Lịch Sử của huyện Bảo Thắng. Các em được trực
tiếp giao lưu với các chú canh giữ pháo đài, định vị sóng ra đa, nhìn những
ánh mắt rạng ngời, những nụ cười tự hào phấn chấn của các em tôi nghĩ mình
đã làm đúng!

NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
12


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm

Các chú bộ đội trong giờ tập luyện
Một thầy, cô muốn hoàn thành nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm trước
hết phải có tâm, có tấm lòng vì tình yêu thương con người, có sự độ lượng,
bao dung, đồng thời phải giỏi về tâm lý lứa tuổi, có nhiều biện pháp giáo dục
tinh tế. Cùng đó, giáo viên chủ nhiệm còn cần am hiểu và biết cách tổ chức
giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Đối với những học sinh có biểu hiện
lệch lạc về nhân cách, giáo viên chủ nhiệm chính là người thay mặt nhà
trường cùng với gia đình có những biện pháp “kéo” các em trở về với “cái

thiện”, hay giúp các em học tập những gương sáng xung quanh mình.

NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
13


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm
Thảo luận nhiệm vụ của học sinh cuối cấp THCS

NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
14


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm

Những hoạt động học tập – vui chơi tích cực thân thiện của lớp 9A1
trường THCS số 1 Gia Phú
Làm chủ nhiệm là một nghệ thuật, đòi hỏi người giáo viên phải là tấm
gương sáng về đạo đức, mẫu mực từ lời ăn tiếng nói, tác phong làm việc cho
đến trình độ chuyên môn; quan hệ với học trò như là một người bạn lớn, vừa
gần gũi, vừa đáng tin cậy; kiên trì trong giáo dục học sinh theo kiểu mưa dầm
thấm lâu; giáo dục đạo đức phải trở thành thói quen của mình. Có người thì
quan niệm rằng, sau cha mẹ, thầy cô là người gần gũi với HS hơn ai hết nên
hiểu các em và nắm rõ hoàn cảnh để có định hướng đúng trong dạy dỗ là then
chốt của thành công trong giáo dục.
Một trong những nội dung quan trọng của phong trào thi đua " Xây
dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực" là việc phối hợp giữa nhà
trường, gia đình và xã hội để cung cấp kiến thức về kỹ năng sống cho học
NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
15

Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm
sinh; đặc biệt cho học sinh nữ nhằm giúp các em có kỹ năng tự bảo vệ trước
những vấn đề xã hội có nguy cơ ảnh hưởng đến sữ khỏe và an toàn cuộc sống
như: kỹ năng nhận diện một vấn đề, biết cách xác định tình huống, biết cách
từ chối, kỹ năng xử lý mâu thuẫn, kỹ năng ra quyết định, biết làm việc nhà, tự
chăm sóc sức khỏe ...

Thăm nhà bạn Diễm Quỳnh thôn Chính Tiến
NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
16


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm
Nếu như trước đây, nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm chủ yếu là định
hướng, hướng dẫn hành vi đạo đức cho học sinh, thì ngày nay, ngoài công tác
chuyên môn, giáo viên chủ nhiệm còn phải kiêm thêm nhiều công việc không
tên khác từ việc học đến nề nếp, tâm tư tình cảm, giải quyết những tình huống
phát sinh của học sinh trong lớp. Giáo viên chủ nhiệm phải xác định mình là
một người bạn lớn của học sinh mới mong hiểu được những tâm tư tình cảm của
các em. Thực tế cô trò chúng tôi đã có rất nhiều những khoảng thời gian quây
quần thân thiện. Mỗi lần thế khoảng cách thầy trò được kéo ngắn lại, học sinh
được tự do thể hiện những gì là hồn nhiên và đáng yêu vốn có.

Cô trò trong lúc nghỉ ngơi khi lao động rào trường
Có rất nhiều cách để rèn kỹ năng sống cho học sinh, có thể cách tôi đã
làm không có gì là mới mẻ nhưng trong khuôn khổ bài viết này tôi vẫn muốn
nêu ra để mong nhận được những góp ý chia sẻ của đồng nghiệp, để tôi có thể
hoàn thành tốt hơn sứ mệnh trồng người đã chọn (không bàn đến việc tích hợp

giáo dục kỹ năng sống trong tiết dạy hay sự phối kết hợp giữa nhà trường, gia
đình và xã hội).
Như chúng ta đã biết điều quan trọng nhất đối với giáo viên chủ nhiệm
là phải có tâm với học sinh, từ đó mới tìm ra cách giáo dục các em có hiệu
NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
17


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm
quả. Giáo viên chủ nhiệm cần đảm bảo quyền lợi chính đáng, thưởng phạt
phân minh, kịp thời, công bằng đối với tất cả học sinh, không được phép trù
úm, ghẻ lạnh, phân biệt đối xử với học sinh. Không có công thức nào chung
nhất cho công tác chủ nhiệm, nhưng trước tiên cần phải có cái tâm, lòng nhiệt
tình và phương pháp hợp lý thì sẽ đem lại thành công. Phải thực sự yêu nghề,
mến trẻ, nhiệt tình và tận tâm với công việc. Phải gần gũi yêu thương tôn
trọng học sinh. Giáo viên thực sự là tấm gương sáng cho học sinh noi theo thể
hiện qua tư tưởng, tác phong ngôn ngữ, cách làm việc và ứng xử hàng ngày.
Tôi làm mẫu cho ban cán sự lớp cách điều hành, quản lý lớp, cách ghi sổ và
cách nhận xét khi sinh hoạt lớp. Nhắc cụ thể bất cứ khi nhận xét một ai đó,
một vấn đề gì đó chúng ta phải nói về ưu điểm trước. Nhắc học sinh khi nhận
bàn giao trực tuần phải có biên bản. Chúng ta đừng quá tin tưởng vào sự tự
giác của bọn trẻ. Đơn giản mỗi buổi sinh hoạt tập thể 15 phút giữa giờ xong,
học sinh phải thực hiện “ Một phút sạch trường” nhưng tôi quan sát chỉ có vài
em nữ luôn làm tốt, còn lại số đông chạy ngay vào lớp. Kể từ khi tôi phân
công theo tổ: thứ 2, thứ 3 tổ 1; thứ 4, thứ 5 tổ 2; thứ 6, thứ 7 tổ 3 thì mọi thành
viên đều phải hoạt động. Tôi quy định tính từ khi có trống truy bài nếu tổ nào
chưa trực nhật xong thì ngay ngày hôm sau phải làm lại, tổ nào bị nhắc trực
nhật chưa sạch thì cũng phải trực nhật lại vào sáng hôm sau ... Từ những việc
làm cụ thể đó, những bạn là tổ trưởng đã học được cách quản lý, cách giao
việc cho thành viên tổ mình.

NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
18


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm

Tổ 2 chuyển bàn ghế
Xây dựng mối quan hệ thầy – trò: thương yêu, tôn trọng, thân thiện
phải gắn với tinh thần trách nhiệm, kết giữa tài năng chuyên môn và trí tuệ
giáo dục. Phải xác định được đầu tiên của sự không thân thiện là sự thờ ơ,
thiếu trách nhiệm. ( Học sinh mắc thái độ sai phải nhắc nhở luôn, tất nhiên
chọn cách nói thuyết phục nhất). Giờ sinh hoạt lớp quá căng thẳng là một thất
bại của giáo viên chủ nhiệm. Nghiêm không đồng nghĩa với sự căng thẳng.
Hãy đề cho HS tự trình bày suy nghĩ, sự vận động của học sinh. Coi mỗi lỗi
của HS là cơ hội sư phạm của GV, không nên quá quan trọng hóa vấn đề (vấn
đề chính là phải biết chữa lỗi).
Cách rèn luyện kỹ năng cho HS được phát triển từ dễ đến khó. Như
mục cùng góp ý trong giờ sinh hoạt lớp, tôi yêu cầu “Em hãy nói vài ý kiến
của mình về những vi phạm của các bạn trong tuần vừa qua ”. Ban đầu, các
em còn nói năng lí nhí, mắt không dám nhìn thẳng, gương mặt căng thẳng, sợ
hãi vì lần đầu tiên phải nói trước đám đông. Nhưng sau vài lần, các em không
còn những cái nhìn ái ngại, dạn dĩ hơn, cảm thấy tự tin và câu nói chắc gọn,
cộng thêm một môi trường giáo dục thân thiện hoà đồng, cho phép các em
tiến đến gần và hoà nhập với nhau, sau đó là những điều khác như đóng góp ý
kiến cho tập thể, ý tưởng độc đáo cho các hoạt động của lớp phong phú hơn,
hiệu quả hơn và đặc biệt kỹ năng làm việc đồng đội, các em được trang bị lý
NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
19

Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm
thuyết cụ thể, rồi thực hành để hiểu. Với kỹ năng làm việc đồng đội, các em
được tập làm việc để biết cách hợp tác và chấp nhận lẫn nhau trong mọi hoàn
cảnh. Mục đích quan trọng nhất là giúp các em tự tin hơn, tự lập hơn trong
cuộc sống, đây là điều rất cần thiết trong cuộc sống của các em sau này.
Trong thời gian gần đây xã hội hay nhắc đến vấn đề thiếu kỹ
năng sống trong HS, trong lứa tuổi thanh thiếu niên. Vì vậy tôi trang bị cho
các em một nhận thức mới rằng: Sống trong xã hội, thì ai cũng có thể có
những sai lầm và bất cứ lúc nào, ở đâu đó cũng sẽ có những hành vi không
chuẩn mực, vì thế HS phải biết bảo vệ mình, biết cảnh giác, có óc hoài nghi
một cách khoa học, không phải hoài nghi bi quan, xa lánh và phản biện. Và
quan trọng nhất các em có thể ứng dụng trong cuộc sống hàng ngày để sống
an toàn hơn khi không có bố mẹ bên cạnh. Cái trước tiên cần làm là chuẩn bị
cho các em tâm lí chủ động để tiếp nhận cuộc sống, như chuyển lớp, chuyển
thầy cô giáo chủ nhiệm, chuyển cấp, chuyển trường hoặc khi tham gia các
họat động ngòai giờ lên lớp, sinh hoạt tập thể ...
Công tác chủ nhiệm lớp quả thật nặng nề và phức tạp. Người giáo viên
phải vừa như người mẹ dịu dàng, người thầy nghiêm khắc, người bạn gần gũi,
trọng tài phân minh. Thành công của giáo viên là làm cho học sinh tôn trọng,
kính yêu, tin tưởng, là xây dựng được một tập thể lớp đoàn kết, gắn bó.
Qua một học kỳ thực hiện chuyên đề: “ Giải pháp nâng cao hiệu quả
rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp chủ nhiệm ”, tôi nhận thấy rằng học sinh
lớp 9A1 rất mạnh dạn dám phát biểu trước tập thể, không còn e dè, nhút nhát,
có tinh thần đoàn kết thân ái, lễ phép hơn, chăm chỉ siêng năng học hơn …
Các em biết sống vì nhau, biết chia sẻ đùm bọc lẫn nhau trong mọi hoàn cảnh.
Vâng, hiệu quả rèn kỹ năng sống không đo đếm được bằng những con
số chính xác nhưng được thể hiện bằng những biểu hiện cụ thể. Đó là tin nhắn
“ Cô đi công tác ở đâu mau về với chúng em, 9A1 nhớ cô lắm!” . Đó là lời
NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó

20


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm
nhắc “ Cô đừng làm việc khuya quá, cô phải giữ gìn sức khỏe đấy, em chúc cô
ngủ ngon và mơ thấy 9A1 cô nhé ! ”. Đó là lời đề nghị của Thu Hà trước khi
bước vào phòng thi học sinh giỏi môn Toán cấp huyện: “ Cô ơi cô cho em ôm
cô một cái để em có thêm nghị lực vào thi cô nhé ! ” .

Merry Christmas
giáng sinh năm nay em chúc cô luôn trẻ đẹp mãi mãi , thành công trong
công việc và cuộc sống , mọi điều cô ước sẽ trở thành sự thật và quan
trong cô và gia đình sẽ luôn sống hạnh phúc bên nhau , tập thể 9a1 luôn
bên cô
Dưới đây là những bức thư có nội dung khác lạ, gây chú ý nhất (mong
cô sẽ vui)

Tất cả những gì cháu muốn....
Cháu muốn có những con vịt không có răng. (Ellen). Tái bút: Cháu sẽ nhận
ngỗng nếu không có vịt. Tuy nhiên, xin ông hãy nhớ, không có răng.

NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
21


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm
Cháu muốn bữa tối nào cũng có xúc xích, mọi ngày trong năm. (Thư của
Elsie)
...

Happy women’s day
Chúc mừng ngày 8-3-2012

Hôm nay 8-3 , em không có gì , chỉ có những lời chúc đơn giản
( mong cô không chê )
Em xin chúc cô có một ngày 8-3 vui vẻ , hạnh phúc bên những người mình
yêu thương và chúc cô luôn mạnh khỏe , trẻ đẹp mãi mãi như thiếu nữ 18
 , luôn luôn thành công trong cuộc sống của mình , chúc gia đình cô ai ai
cũng tươi khỏe trẻ đẹp.
NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
22


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm
Những khoảnh khắc ấy, những lời động viên chia sẻ ấy luôn là động lực
giúp tôi có ý chí hơn trong quá trình công tác của mình. Đồng nghiệp của tôi –
những người làm công tác chủ nhiệm lớp có lúc bực tức đã phải thốt lên rằng
“ thà phải dạy thêm 10 tiết/ tuần nữa mà không phải chủ nhiệm còn hơn”. Và
tôi cũng không ít lần nghĩ thế. Song chính các em – những học sinh ngô nghê
ấy lại làm tôi thay đổi!
Học sinh 9A1 của tôi ngày càng tự tin, nhanh nhẹn hoạt bát trong giao
tiếp ứng xử, trong các mối quan hệ, các em sống chan hòa nhân ái hơn, biết
quan tâm đến những người xung quanh hơn. Khi bạn ốm các em đã biết tự rủ
nhau đến thăm hỏi, biết đến chia sẻ với những hoàn cảnh khó khăn ( những
giọt nước mắt của các em mỗi khi đến thăm con cô Xuân dạy Tiếng Anh – em
bé bị mắc bệnh não úng thủy đã cho tôi thấy các em không phải là những đứa
trẻ vô cảm), biết bảo nhau đến chúc Tết thầy cô, biết tự tổ chức đến thăm gia
đình bà Nguyễn Thị Nguyệt (gia đình cách mạng) thôn Nậm Hẻn và ghi vào
nhật ký lớp những việc tốt đã làm ...
Trong kỳ thi học sinh giỏi cấp huyện khối 9 môn giải toán nhanh bằng

máy tính bỏ túi, lớp có 4 bạn đạt giải cấp huyện và bạn Hồng Sơn được giải ba
cấp tỉnh. Tiếp đó bạn Thảo Mai đạt giải cấp huyện thi tiếng Anh trên mạng
Internet, các bạn Hồng Sơn, Hoàng Hà, Thu Hà, Linh, Quỳnh, Thành Công,
Tiến, Hạnh cũng đạt giải cao trong kỳ thi học sinh giỏi cấp huyện 8 môn cơ
bản, hiện đang tiếp tục ôn thi cấp tỉnh. Tham gia Hội khỏe Phù Đổng cấp
huyện đạt 3 giải nhất, 1 giải nhì, 2 giải ba. Bạn Sang, bạn Dương thi môn Điền
Kinh và môn Cầu Lông cấp tỉnh đạt huy chương bạc, vinh dự hơn Dương
được chọn đi thi khu vực tại tỉnh Phú Thọ. Qua các phong trào thi đua, chứng
tỏ học sinh lớp 9A1 có nhiều cố gắng, tự tin, có tinh thần đồng đội, biết đoàn
kết, yêu thương, chia sẻ, thi đấu nhiệt tình đem là nhiều thành tích cho nhà
trường.

C – KẾT LUẬN
NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
23


Giải pháp nâng cao hiệu quả rèn “Kỹ năng sống” cho học sinh lớp chủ nhiệm
I. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Trong quá trình thực hiện và áp dụng sáng kiến kinh nghiệm, tôi đã rút
ra được những bài học quí giá để bổ sung cho kinh nghiệm thực hiện nhiệm
vụ của mình như sau:
- Cần tạo cho học sinh một chỗ dựa tinh thần vững chắc trong mọi hoàn
cảnh, trường học không chỉ là nơi dạy kiến thức thuần túy.
- Luôn tạo sự đổi mới, sáng tạo trong công tác chủ nhiệm lớp ( trong các
giờ sinh hoạt lớp, sinh hoạt đội, sinh hoạt giữa giờ ... ) để tăng sự thu hút từ
phía học sinh.
- Luôn lắng nghe ý kiến về những khó khăn của học sinh để cùng tháo gỡ
kịp thời.
II. HỮU ÍCH CỦA GIẢI PHÁP

- Giáo viên giàu kinh nghiệm, kiến thức cuộc sống, giáo dục tâm lý.
- Giúp học sinh phát huy năng lực cá nhân, có khả năng thích nghi và
có hành vi tích cực, ứng phó với các tình huống, biết cảm thông và chia sẻ, có
tinh thần tập thể, ý thức tự lập, tự chủ, có khả năng giải quyết và thương
thuyết.
III. KHẢ NĂNG NHÂN RỘNG
Nội dung rèn kỹ năng sống đang thực hiện trong nội bộ nhà trường, xin
phép đưa lên để các thầy cô, các anh chị đồng nghiệp nghiên cứu đóng góp ý
kiến cho hoàn thiện hơn.
VII. ĐỀ XUẤT KIẾN NGHỊ
Cần đưa giáo dục kỹ năng sống thành một môn học trong trường phổ
thông, cần có tài liệu và tập huấn cụ thể cho từng giáo viên. Làm được như
vậy, tôi nghĩ rằng Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh không những không
làm quá tải chương trình giáo dục mà còn đem đến cho người học sự hứng
thú, sôi nổi và niềm vui trong học tập. Người học đã hứng thú và tự giác thì
NguyÔn Thu Ph¬ng – THCS sè 1 Gia Phó
24


Gii phỏp nõng cao hiu qu rốn K nng sng cho hc sinh lp ch nhim
chc chn vic giỏo dc k nng sng cho ngi hc s thc cht v hu ớch,
mc tiờu giỏo dc ton din s t c hiu qu nh mong mun.
Kt thỳc bi vit ny, xin phộp c a ra mt bi th tụi t sỏng tỏc
tng 4 hc sinh ( Sang, Hng Sn, Xuõn Sn, Huy) trong mt ln cỏc em mc
li t u nm hc:
Chẳng bao giờ em hiểu hết đợc đâu
Sau mỗi lần em vô tình mắc lỗi
Cô nhắc nhở chắc là em giận dỗi
Nhng vẫn phải nghe, chẳng than trách đợc gì!
Cô sửa em từng lời nói, bớc đi

Từng cử chỉ, hành vi không đợc phép
Bởi cô muốn tất cả đều tốt đẹp
Có trong em khi em đợc đến trờng.
Có lẽ rằng - em ... cha cảm nhận hết yêu thơng
Lớn dần lên trong cô từ ngày cô nhận lớp
Giữa cô trò bao điều cha tơng hợp
Thích ứng với nhau đâu thể một sớm, một chiều.
Em có biết dù học giỏi đến bao nhiêu
Nhng ý thức, thái độ quan trọng lắm.
Cô chỉ cho những điều thật đúng đắn
Em lại nghĩ rằng cô nguyên tắc phải không?
Nhắc nhở nhiều cũng chỉ vì cô mong
Các em lớn khôn, trởng thành hoàn thiện
Ai có lỗi, ai sai phải đối diện
Pht em nhiu cụ thy cng bun hn.
Lo cho em khi tri rột, ng trn
C nhng iu cụ khụng tin k
Em chng bit õu Lm sao cụ cú th
Th lng cỏc em vi 31con ngi.
Cụ ch mun cho em nhng nim vui
Nhng bi hc, nhng trũ chi b ớch
9A1 i - em l ngi thanh lch
Cụ rt t ho v luụn yờu quý cỏc em.
Nguyễn Thu Phơng THCS số 1 Gia Phú
25