BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM TP. HỒ CHÍ MINH
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
XÂY DỰNG PHƯƠNG ÁN QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN CÂY
CAO SU TẠI HUYỆN ĐẠ HUOAI – TỈNH LÂM ĐỒNG
Họ và tên sinh viên: VÕ TRỌNG ĐẠI
Ngành: LÂM NGHIỆP
Niên khóa: 2004-2009
Tháng 05/2009
XÂY D NG PH
NG ÁN QUY HO CH PHÁT TRI N CÂY CAO SU
T I HUY N
HUOAI – T NH LÂM
Tác gi
VÕ TR NG
Khóa lu n
c
trình
I
áp ng yêu c u
c p b ng k s ngành Lâm nghi p
Giáo viên h
ng d n:
TS. GIANG V N TH NG
Tháng 05 n m 2008
i
NG
L ic m n
L
u n v n này
c hoàn thành theo ch
ng trình ào t o k s lâm nghi p, h
v a làm v a h c, khóa 2004-2009 c a Tr
ng
i H c Nông Lâm Tp. H
Chí Minh.
Trong quá trình h c t p và th c hi n lu n v n, tác gi
tâm, giúp
c s quan
và t o nh ng i u ki n thu n l i c a Ban Giám Hi u và Th y – Cô Khoa
lâm nghi p -
i H c Nông Lâm Tp. H Chí Minh, Ban Lãnh
lâm nông nghi p t nh Lâm
tr
ã nh n
o Công ty CP T v n
ng. Nhân d!p này tác gi bày t" lòng bi#t n sâu s$c
c nh ng s quan tâm, giúp
qúy báu ó.
K#t qu c a lu n v n này không th tách r i s ch d n nhi t tình c a giáo viên
h
ng d n khoa h c: TS. Giang V n Th ng – Tr %ng B& môn Qu n lý tài nguyên
r ng – Khoa lâm nghi p -
i H c Nông Lâm Tp. H Chí Minh. Tác gi xin bày t"
lòng bi#t n sâu s$c và s kính tr ng c a mình 'i v i s ch d n chân tình c a th y
h
ng d n.
Trong quá trình làm lu n v n, tác gi còn nh n
c s giúp
và c( v) chân
tình c a B' - M*, v và các con, các anh ch! em trong gia ình, các b n
ng nghi p
cùng c quan và khóa h c. Tác gi xin chân thành c m n và ghi nh s giúp
v) vô t
ó.
Thành ph H Chí Minh, ngày 10 tháng 05 n m 2009
Võ Tr ng
i
Công ty CP T v n lâm nông nghi p t nh Lâm
ii
ng
và c(
Tóm t t
tài “Xây d ng ph
Huoai – t nh Lâm
ng án quy ho ch phát tri n cây cao su t i huy n
ng”.
Th i gian th c hi n t tháng 01 n m 2009 #n tháng 6 n m 2009,
hi n t i huy n
Huoai – t nh Lâm
ng. X+ lý d li u thu th p
c th c
c b ng các ph n
m m Mapinfo 9.0 và Excel.
Tri n khai
tài này thu
1. Xây d ng ph
c nh ng k#t qu sau:
ng án quy ho ch phát tri n cây cao su v i các mô hình s n
xu t thích h p trên t ng khu v c, #n n m 2020 trên toàn huy n
Huoai, t nh Lâm
ng có t(ng di n tích kho ng 5.000 ha, theo tiêu chí c a Thông t 127/2008/TTBNN ngày 31/12/2008 c a B& Nông nghi p & PTNT V/v H
su trên
t lâm nghi p và phù h p v i s
!nh h
ng d n vi c tr ng cao
ng c a UBND t nh Lâm
ng theo
Công v n s' 1930/UBND ngày 01/4/2008 v vi c l p quy ho ch phát tri n cao su trên
!a bàn T nh.
2. Xác !nh ph m vi, ranh gi i và quy mô di n tích quy ho ch phát tri n tr ng
cây cao su trên !a bàn c a Huy n.
3. Xây d ng các c ch# chính sách trong t( ch c tri n khai th c hi n nh m thu
hút các thành ph n kinh t#
ph-m trong n
Ph
u t phát tri n cây cao su g$n v i ch# bi#n, tiêu th, s n
c và xu t kh-u.
ng pháp nghiên c u:
1. K# th a các tài li u pháp lý: K#t qu
Huoai – t nh Lâm
ng. Các d án
i u tra, ánh giá
u t c a các t( ch c thuê
chuyên ngành trên !a bàn c p huy n và c a t nh ã
chính sách ã
t ai huy n
t, các quy ho ch
c phê duy t, các ch tr
ng,
c ban hành... k#t h p ti#n hành phúc tra m&t s' hi n tr ng tài nguyên
r ng ngoài th c !a.
2. Ph'i h p ch.t ch/ v i các ngành h u quan, các c quan ban ngành trong
huy n. Làm vi c v i t t c các Xã có vùng quy ho ch
th'ng nh t, ánh giá th c
tr ng và d ki#n quy ho ch phát tri n cây cao su trên !a bàn Huy n.
iii
M cL c
Trang
Trang t a...................................................................................................................... i
L i c m n.................................................................................................................. ii
Tóm t$t.......................................................................................................................iii
M,c l,c ...................................................................................................................... iv
Danh sách các ch vi#t t$t .......................................................................................viii
Danh sách các hình .................................................................................................... ix
Danh sách các b ng .................................................................................................... x
Ch
ng 1: M
1.1 .t v n
u ................................................................................................... 1
............................................................................................................. 1
1.2 M,c tiêu c a
tài ............................................................................................... 2
1.3 Ph m vi nghiên c u .............................................................................................. 3
1.4 Gi i h n nghiên c u ............................................................................................. 3
Ch
ng 2: T NG QUAN V N
NGHIÊN C U............................................. 4
2.1 Nh ng c s% cho vi c quy ho ch phát tri n cây cao su ...................................... 4
2.2 Nghiên c u n&i dung l p quy ho ch.................................................................... 4
2.3 Nghiên c u ph
2.3.1 Ph
ng pháp và trình t xây d ng d án......................................... 5
ng pháp..................................................................................................... 5
2.3.2 Các b
c ti#n hành ........................................................................................... 6
2.4 Nghiên c u th c tr ng phát tri n cây cao su trên !a bàn t nh Lâm
Ch
ng 3: T NG QUAN V
I U KI N T
ng.......... 6
NHIÊN KINH T XÃ H I ...... 9
C!A KHU V C NGHIÊN C U ............................................................................ 9
3.1
i u ki n t nhiên ............................................................................................... 9
3.1.1 V! trí !a lý........................................................................................................ 9
3.1.2
!a hình, !a m o ............................................................................................. 9
3.1.3 Khí h u .......................................................................................................... 10
3.1.4 Th y v n ......................................................................................................... 11
3.1.4.1 M ng l
3.1.4.2 Ngu n n
i sông su'i ..................................................................................... 11
c m.t và ch#
th y v n............................................................ 12
iv
3.1.4.3 Tài nguyên n
c ng m ................................................................................. 13
3.2 Các ngu n tài nguyên ......................................................................................... 14
3.2.1 Tài nguyên
t ................................................................................................. 14
3.2.2 Tài nguyên r ng............................................................................................... 16
3.2.3 Tài nguyên khoáng s n.................................................................................... 17
3.3 i u ki n dân sinh – kinh t# - xã h&i.................................................................. 17
3.3.1 Dân s' .............................................................................................................. 17
3.3.2 Lao &ng .......................................................................................................... 18
3.3.3 Thu nh p và m c s'ng..................................................................................... 19
3.4 Giao thông ................................................................................................................... 19
3.4.1 Giao thông
ng b& .............................................................................................. 19
3.4.2 Giao thông
ng th y ........................................................................................... 20
3.5 Các y#u t' có nh h %ng #n phát tri n cây cao su ............................................... 20
3.5.1 Th! tr
ng tiêu th, cao su trên th# gi i ................................................................ 20
3.5.2 Tình hình phát tri n và tiêu th, cao su trong n
3.5.2.1 Tình hình phát tri n cây cao su trong n
c ............................................. 21
c ...................................................... 21
3.5.2.2 Nhu c u tiêu th, và xu t kh-u cao su c a Vi t Nam ....................................... 21
3.5.2.3 Kh n ng c nh tranh s n ph-m cao su Vi t Nam............................................. 22
3.5.3 Giá c tiêu th, .......................................................................................................... 22
3.6 C s% khoa h c
3.6.1
ánh giá m c & thích nghi c a cây cao su 'i v i
t ai . 23
t ai ....................................................................................................................... 23
3.6.2 Khí h u...................................................................................................................... 24
Ch
ng 4: N I DUNG PH
NG PHÁP VÀ "I T #NG NGHIÊN C U .. 25
4.1 N&i dung nghiên c u ......................................................................................... 25
4.2 Ph
ng pháp nghiên c u ................................................................................... 25
4.2.1 Quá trình chu-n b! .......................................................................................... 25
4.2.2 Ph
ng pháp ngo i nghi p ............................................................................. 26
4.2.3 Ph
ng pháp n&i nghi p................................................................................. 27
4.2.4 D,ng c, nghiên c u........................................................................................ 27
v
Ch
ng 5: K T QU$ NGHIÊN C U VÀ TH$O LU%N .................................... 28
5.1 Hi n tr ng tài nguyên r ng trong vùng quy ho ch tr ng cao su ...................... 28
5.1.1 Di n tích ....................................................................................................... 28
5.1.2 Tr l
ng lâm s n ......................................................................................... 29
5.1.2 Hi n tr ng tài nguyên r ng ............................................................................ 29
5.2
ánh giá thích nghi
t ai................................................................................ 31
5.3 Các c s% pháp lý cho vi c quy ho ch .............................................................. 32
5.3.1 'i v i di n tích
t ã
5.3.2 'i v i di n tích
t do các ch r ng qu n lý ................................................ 32
5.3.2.1 V nhà
u t ............................................................................................... 32
5.3.2.2 V Nhà n
5.3.3
c các doanh nghi p thuê .................................... 32
c ................................................................................................ 33
'i v i di n tích
t nông nghi p ã giao do h& gia ình ang s n xu t chuy n
sang tr ng cao su ti u i n ...................................................................................... 33
5.4 !nh h
5.5 Ph
ng mô hình s n xu t ........................................................................... 33
ng án quy ho ch phát tri n vùng cao su .................................................... 34
5.5.1 !nh h
ng gi'ng cây tr ng, s n ph-m và n ng su t, s n l
ng ................... 34
5.5.1.1 Gi'ng cây cao su ......................................................................................... 35
5.5.1.2 !nh h
ng s n ph-m .................................................................................. 35
5.5.1.3 N ng su t, s n l
ng ................................................................................... 37
5.5.2 Các quy !nh c b n trong quá trình tr ng m i cao su .................................. 38
5.5.2.1 Tiêu chu-n k thu t v
n cây ..................................................................... 38
5.5.2.2 K thu t tr ng cao su ................................................................................... 39
5.5.2.3 K thu t bón phân trong giai o n ki#n thi#t c b n .................................. 39
5.6 Quy ho ch h th'ng c s% h t ng, c s% ch# bi#n và c s% d!ch v, ................ 40
5.6.1 Xây d ng c s% h t ng .................................................................................. 40
5.6.2 Xây d ng c s% ch# bi#n ................................................................................. 40
5.6.3 Xây d ng c s% d!ch v,................................................................................... 41
5.7 Khái toán v'n
5.7.1 V'n
ut
....................................................................................... 41
u t c s% h t ng ................................................................................ 41
5.7.2 V'n h0 tr s n xu t cao su ti u i n .............................................................. 42
5.7.3 V'n
u t tr ng và ch m sóc cây cao su .................................................... 43
vi
5.7.4 V'n
u t xây d ng nhà máy ch# bi#n m ................................................... 43
5.7.5 T(ng h p v'n
ut
...................................................................................... 43
5.8 Ti#n & th c hi n d án ..................................................................................... 43
5.9 Phân k1
u t ................................................................................................... 44
5.10 Hi u qu d án................................................................................................. 44
5.10.1 'i v i kinh t#............................................................................................... 44
5.10.2 'i v i xã h&i ................................................................................................ 45
5.10.3
5.11 Ph
'i v i môi tr
ng ....................................................................................... 45
ng án b o v môi tr
ng ......................................................................... 46
5.12 Gi i pháp th c hi n.......................................................................................... 46
5.12.1 Gi i pháp v
t ai...................................................................................... 46
5.12.2 Gi i pháp v
t giao khoán qu n lý b o v c a các h&
5.12.3 Gi i pháp v thu#, u ãi
5.12.4 Gi i pháp v
ng bào .............. 47
u t ................................................................... 47
u t c s% h t ng ................................................................ 47
5.12.5 Gi i pháp v chính sách h0 tr cho cao su ti u i n .................................... 47
5.12.6 Gi i pháp v liên doanh liên k#t ................................................................. 48
Ch
ng 6: K T LU%N VÀ KI N NGH& ............................................................ 49
6.1 K#t lu n.......................................................................................................... 49
6.2 Ki#n ngh! ....................................................................................................... 50
TÀI LI U THAM KH$O...................................................................................... 51
PH'N PH( L(C .................................................................................................... a
vii
Danh sách các ch vi#t t$t
TT
Ch) vi*t t t
N+i dung
1
C1,3
: Chu vi thân cây t i v! trí 1,3 m
2
D1,3
:
3
FAO
: Food and agriculture organization of United
ng kính thân cây t i v! trí 1,3 m
nations – T( ch c l
ng nông c a liên h p qu'c
4
GIS
: Geographic Information System – H th'ng thông tin !a lý
5
GPS
: Global Position System – H th'ng !nh v! toàn c u
6
Hvn
: Chi u cao thân cây vút ng n
7
L-G
: Tr ng thái r ng L ô h0n giao v i g0
8
IIIA2
: Tr ng thái r ng IIIA2
9
IIIA2-L
: Tr ng thái r ng IIIA2 h0n giao v i l ô
10
IIIA1
: Tr ng thái r ng IIIA1
11
IIIA1-L
: Tr ng thái r ng IIIA1 h0n giao v i l ô
12
IIB
: Tr ng thái r ng IIB
13
IIB-L
: Tr ng thái r ng IIB h0n giao v i l ô
14
IIA
: Tr ng thái r ng IIA
15
IIA-L
: Tr ng thái r ng IIA h0n giao v i l ô
16
IA
: Tr ng thái IA
17
IB
: Tr ng thái IB
18
IC
: Tr ng thái IC
19
RT
: Ki u r ng tr ng
viii
Danh sách các hình
TT
Hình N+i dung
Trang
1
1
Cao su tr ng 6 tháng tu(i c a Công ty TNHH TM S n Hy (Ph, l,c)
l
2
2
Tr ng thái r ng IIIA2 (Ph, l,c)
l
3
3
Tr ng thái r ng IIIA1 (Ph, l,c)
m
4
4
Tr ng thái r ng IIB (Ph, l,c)
m
5
5
Tr ng thái r ng IIA (Ph, l,c)
n
6
6
Tr ng thái IB (Ph, l,c)
n
7
7
Tr ng thái IA (Ph, l,c)
o
8
8
Tr ng thái r ng L ô h0n giao g0 (Ph, l,c)
o
9
9
B n
10
10
B n
i u ch nh quy ho ch s+ d,ng
11
11
B n
quy ho ch phát tri n cây cao su
quy ho ch 3 lo i r ng giai o n 2008 - 2020
ix
t #n n m 2010
28a
28b
28c
Danh sách các b ng
TT B ng N+i dung
L
Trang
1
1
ng m a bình quân tháng m&t s' tr m thu&c t nh Lâm
ng (Ph, l,c)
2
2
3
3
4
3.1
5
4
T(ng h p di n tích vùng quy ho ch theo tr ng thái r ng (Ph, l,c)
d
6
5
Th'ng kê di n tích quy ho ch theo ch qu n lý (Ph, l,c)
e
7
5.1
Th'ng kê tr l
ng g0 theo
29
8
6
T(ng h p tr l
ng r ng trên di n tích quy ho ch cây cao su (Ph, l,c)
9
5.2
T(ng h p ánh giá thích nghi các
t
31
10
5.3
Th'ng kê di n tích quy ho ch cao su theo xã
34
11
5.4
Chu vi thân cây và n m khai thác
38
12
7
Khái toán v'n
g
13
8
T(ng h p
14
9
T(ng di n tích quy ho ch cây cao su theo ti u khu, xã (Ph, l,c)
i
15
10
Th'ng kê di n tích các lo i
k
.c tr ng các sông su'i chính trên !a bàn huy n (Ph, l,c)
Phân lo i
t huy n
Huoai (Ph, l,c)
Th'ng kê dân s' huy n
n v! qu n lý
u t (Ph, l,c)
t quy ho ch lâm nghi p phân theo ch qu n lý (Ph, l,c)
t quy ho ch tr ng cao su (Ph, l,c)
x
b
c
Huoai n m 2005
n v!
a
18
f
h
1.1
Ch
ng 1
M
U
tv n
nâng cao giá tr s d ng
t lâm nghi p c a c n
c, Chính ph
ã lên k
ho ch m r ng di n tích tr ng cao su t h n 500.000 ha n m 2006 lên 700.000 ha vào
n m 2010 và 1 tri u ha tr
c n m 2015. V i k ho ch t ng di n tích và s n l
su, Vi t Nam hy v ng s
t 1,5 tri u t n cao su thiên nhiên và h n 1,5 tri u m3 g cao
su (g tròn) tr
c n m 2020.
ng cao
th c hi n t ng di n tích tr ng cao su, Chính ph có ý
ki n ch
o ngày 10/10/2007 t i h i ngh tri n khai Thông t h
r ng và
t lâm nghi p sang tr ng cây cao su
ng d n vi c chuy n
Tây Nguyên là
n n m 2010 các t nh
Tây Nguyên xây d ng k ho ch phát tri n thêm 90-100 ngàn ha cao su.
Huy n
Huoai là m t huy n trong t nh Lâm
Nguyên có di n tích
t lâm nghi p 31.916 ha chi m 64,44 % di n tích t nhiên toàn
Huy n, trong ó có 22.514 ha
nghi p. Trên di n tích
t r ng s n xu t chi m 70,54 % di n tích
t r ng s n xu t,
kinh t chi m di n tích t
chuy n r ng và
ng n m trên vùng Tây
ng
it
t lâm
ng r ng nghèo ki t không có giá tr
i l n. Th c hi n ch tr
t lâm nghi p sang tr ng cây cao su
ng c a Chính ph vi c
Tây nguyên, UBND t nh Lâm
ng có Công v n s 1930/UBND ngày 01/4/2008 v vi c l p quy ho ch phát tri n
cao su trên
hút
a bàn t nh Lâm
ng”
u t , t o thêm i u ki n cho
góp ph n xóa ói gi m nghèo, !n
phát tri n kinh t -xã h i
ng và thu
ng bào dân t c tham gia vào vi c phát tri n r ng,
nh "i s ng và an ninh chính tr .
c nhi m v trên, vi c quy ho ch phát tri n cây cao su trên
là c n thi t nh m áp #ng yêu c u c a Chính Ph
chung và t nh Lâm
a ph
ra cho
th c hi n
a bàn t nh Lâm
ng
a bàn Tây nguyên nói
ng nói riêng.
T nh$ng lý do nêu trên tôi ti n hành th c hi n
quy ho ch phát tri n cây cao su t i huy n
khuôn kh! và ph m vi c a m t khóa lu n t t nghi p
1
tài “Xây d ng ph
Huoai – t nh Lâm
ng án
ng” trong
i h c ngành Lâm nghi p.
C s pháp lý l p quy ho ch:
* Lu t và ch
o c a Chính Ph :
- Lu t Qu n lý b o v và phát tri n r ng ngày 01/04/2005;
- Quy t
nh s 186/2006/Q -TTg ngày 14/8/2006 c a Th t
“V/v Ban hành quy ch qu n lý r ng” và Thông t
6/11/2006 c a B NN&PTNT V/v H
s
ng Chính ph
99/2006/TT-BNN ngày
ng d n th c hi n Quy t
nh s 186/2006/Q -
TTg ngày 14/8/2006.
* V n b n pháp lý tri n khai c a B Nông nghi p & PTNT:
- Thông t 127/2008/TT-BNN ngày 31/12/2008 c a B Nông nghi p & PTNT
v vi c H
ng d n vi c tr ng cao su trên
t lâm nghi p;
- Thông báo s 5274/TB-BNN-VP ngày 10/10/2007 c a B Nông nghi p &
PTNT v ý ki n k t ku n c a Th# tr
t h
ng d n vi c chuy n r ng và
- C n c# Quy t
ng Di p K nh T n t i h i ngh tri n khai thông
t lâm nghi p sang tr ng cao su
Tây Nguyên;
nh s 2855/ Q /BNN-KHCN ngày 17/9/2008 c a B Nông
nghi p & PTNT v vi c công b cây cao su là cây a m c ích.
* V n b n pháp lý c a t nh :
- Quy t
dân t nh Lâm
nh s 450/Q -UBND ngày 19 tháng 02 n m 2008 c a %y ban nhân
ng v/v Phê duy t k t qu rà soát, quy ho ch l i 3 lo i r ng t nh Lâm
ng giai o n 2008-2020;
- Công v n s 1930/UBND ngày 01/4/2008 c a UBND t nh Lâm
l p quy ho ch phát tri n cao su trên
1.2 M c tiêu c a
ng v vi c
a bàn t nh.
tài
- Xây d ng d án quy ho ch phát tri n cây cao su v i các mô hình s n xu t thích
h p trên t ng khu v c,
n n m 2020 trên toàn huy n
Huoai, t nh Lâm
ng có
t!ng di n tích kho ng 5.000 ha.
- Xác
cao su trên
nh ph m vi, ranh gi i và quy mô di n tích quy ho ch phát tri n tr ng cây
a bàn c a Huy n.
- Xây d ng các c ch chính sách trong t! ch#c tri n khai th c hi n nh m thu hút
các thành ph n kinh t
trong n
u t phát tri n cây cao su g&n v i ch bi n, tiêu th s n ph'm
c và xu t kh'u.
2
1.3 Ph m vi nghiên c u
Các khu v c
huy n
t lâm nghi p có i u ki n
Huoai, t nh Lâm
chuy n hóa tr ng cây Cao su t i
ng theo tiêu chí c a Thông t 127/2008/TT-BNN ngày
31/12/2008 c a B Nông nghi p & PTNT V/v H
ng d n vi c tr ng cao su trên
t
lâm nghi p.
Huy n
Huoai n m
cách thành ph
phía Tây Nam c a t nh Lâm
à L t kho ng 150 km v phía
ng, trung tâm huy n l(
ông – B&c, ranh gi i hành chính c a
Huy n nh sau:
- Phía B&c giáp huy n
T)h và B o Lâm.
- Phía Nam giáp huy n #c Linh t nh Bình Thu n.
- Phía ông giáp th xã B o L c và huy n B o Lâm.
- Phía Tây giáp huy n Tân Phú t nh
ng Nai.
1.4 Gi i h n nghiên c u
Gi i h n c a vi c nghiên c#u trong khóa lu n là quy ho ch phát tri n cây cao su
v i các mô hình s n xu t thích h p trên t ng khu v c,
Huoai. Phù h p v i s
nh h
n n m 2020 trên toàn huy n
ng c a UBND t nh Lâm
ng theo Công v n s
1930/UBND ngày 01/4/2008 v vi c l p quy ho ch phát tri n cao su trên
3
a bàn T nh.
Ch
ng 2
T NG QUAN V V N
NGHIÊN C U
2.1 Nh ng c s cho vi c quy ho ch phát tri n cây cao su
Xây d ng d án quy ho ch phát tri n cây cao su ph i áp #ng v i i u ki n t
nhiên theo tiêu chí Thông t 127/2008/TT-BNN ngày 31/12/2008 c a B Nông nghi p
& PTNT V/v H
ng d n vi c tr ng cao su trên
t lâm nghi p và phù h p v i phát
tri n KT-XH c a Huy n c*ng nh t o i u ki n thu n l i cho công tác tr ng r ng phát
tri n nhanh, m nh và v$ng ch&c theo h
ng s n xu t hàng hóa l n.
Xây d ng d án quy ho ch phát tri n cây cao su ph i phù h p v i
k ho ch phát tri n cây cao su c a T nh
n n m 2020 và áp #ng
tri n KT-XH c a huy n, trong ó c n xác
sách phù h p
t ng b
nh h
ng
c yêu c u phát
nh l trình và gi i pháp v c ch , chính
c hình thành các khu v c tr ng cao su t p trung và h th ng
c s gia công ch bi n.
Xây d ng d án quy ho ch phát tri n cây cao su ph i phù h p v i kh n ng
t và t! ch#c th c hi n c a Huy n, có s#c thu hút các nhà
u
u t trong và ngoài t nh
u t xây d ng c s h t ng các khu v c tr ng cao su t p trung.
Xây d ng d án quy ho ch phát tri n cây cao su c a Huy n ph i
và chính quy n
a ph
ng
c nhân dân
ng tình ng h .
2.2 Nghiên c u n i dung l p quy ho ch
ti n hành l p quy ho ch phát tri n cây cao su bao g m các n i dung
a / ánh giá i u ki n t nhiên, kinh t - xã h i có nh h
ng
n phát tri n cây
cao su t i các vùng quy ho ch g m các m c tiêu sau:
+ L a ch n vùng quy ho ch v i các tiêu chí theo quy
nh hi n hành.
+
t ai và m#c
thích nghi
ng, hi n tr ng s d ng
t nông lâm
i u ki n t nhiên:
a hình, khí h u, th y v n,
c a cây cao su.
+ Tình hình kinh t xã h i: dân c , lao
nghi p và kh n ng chuy n !i c c u cây tr ng khác sang trông cây cao su.
+ Hi n tr ng c s h t ng nh h
ng
n quy ho ch phát tri n cây cao su.
4
b / Quy ho ch qu+
+
t thích h p
t lâm nghi p
còn r ng ph i
phát tri n tr ng cây cao su bao g m:
c quy ho ch là r ng s n xu t,
m b o các tiêu chí
c quy
t ngoài lâm nghi p nh ng
nh t i Thông t 127/2008/TT-BNN
ngày 31/12/2008 c a B Nông nghi p & PTNT.
+
t nông nghi p ã giao cho các h gia ình s n xu t nông nghi p nh ng hi u
qu kinh t th p, quy ho ch chuy n sang tr ng cao su.
c / D báo các y u t
nh h
ng
n phát tri n cây cao su trong vùng d án:
+ Hi u qu kinh t cây cao su và ch tr
+ Vai trò, nhu c u tiêu th n i
ng m r ng di n tích tr ng cao su.
a và kh n ng xu t kh'u c a s n ph'm cao su.
+ Nh$ng ti n b khoa h c công ngh liên quan
n s n xu t và ch bi n cao su và
s#c canh tranh c a s n ph'm.
d / Quy ho ch phát tri n cây cao su:
+ Các m c tiêu và quan i m phát tri n.
+ Xây d ng các ph
ph
ng án
ng án phát tri n cây cao su theo t ng th"i k, và lu n ch#ng
c ch n.
+ Quy ho ch phát tri n s n xu t và
l
ng m , s n l
nh h
ng g .
+ Quy ho ch phát tri n cây cao su theo t ng
2.3 Nghiên c u ph
2.3.1
Ph
a bàn.
ng pháp và trình t xây d ng d án
ng pháp
- K th a các tài li u pháp lý: Các d án
quy ho ch chuyên ngành trên
ch tr
ng quy mô, gi ng, n ng su t, s n
ng, chính sách ã
u t c a các t! ch#c thuê
a bàn c p huy n và c a t nh ã
t, các
c phê duy t, các
c ban hành...
- Ph i h p ch-t ch v i các ngành h$u quan, các c quan ban ngành trong
huy n.
- Làm vi c v i t t c các Xã có vùng quy ho ch
tr ng và d ki n quy ho ch phát tri n cây cao su trên
th ng nh t, ánh giá th c
a bàn Huy n.
- Tham quan và i u tra các trang tr i có quy mô l n và các ti u i n trong
Huy n
tìm ra các thông s và kinh nghi m th c ti.n cho quy ho ch phát tri n cây
cao su trên
- Ph
a bàn Huy n.
ng pháp chuyên gia …
5
2.3.2 Các b
+B
c ti n hành:
c 1: Làm vi c v i các c quan, chính quy n c p huy n trong vùng quy
ho ch cây cao su
nh h
nh h
ng phát tri n cây cao su.
+B
c 2: i u tra, thu th p thông tin.
+B
c 3: D th o d án quy ho ch, xác
nh quy mô di n tích cho Huy n,
ng mô hình s n xu t…. H i th o l a ch n ph
+B
ph
th ng nh t
c 4: Hoàn thi n xây d ng ph
ng án.
ng án quy ho ch, bao g m: Xây d ng các
ng án quy ho ch, xây d ng các b n
g c, vi t báo cáo quy ho ch. Thông qua,
trình duy t, giao n p s n ph'm.
2.4 Nghiên c u th c tr ng phát tri n cây cao su trên
Tính
n nay, v a tròn 110 n m cây cao su
n m hình thành nh$ng
n i n cao su, nh ng
a vào gây tr ng t 10 n m nay ( xã
i n) và 2 n m nay tr ng t p trung
tính
t
T)h,
nD
t nh Lâm
Ploa huy n
ng cây cao su m i
c
Huoai tr ng theo d ng ti u
c 840 ha, t p trung
t. Theo s li u i u tra
4 huy n : B o Lâm,
ng. Di n tích cây cao su ch y u là do các doanh nghi p thuê
u t và m t ph n h gia ình t tr ng, c th sau:
- Công ty c! ph n cao su B o Lâm tr ng
1
ng
c du nh p vào Vi t Nam và 100
các doang nghi p thuê
n n m 2008 toàn t nh ã tr ng
Huoai,
a bàn t nh Lâm
xã L c B o, huy n B o Lâm t n m
n n m 2: 250 ha
- Công ty c! ph n cao su
T)h tr ng
xã M+
#c, huy n
T)h t n m 1
n n m 2: 80 ha
- Công ty TNHH Thiên Quang tr ng
xã L c Xuân (khu v c Ya Hoa) t n m 1
n n m 2: 180 ha
- Công ty TNHH XD-TM & DV Hi p
oàn tr ng
xã Ka
ô (khu v c Ya
Hoa) n m 1: 20 ha
- H gia ình tr ng ti u i n
xã oàn k t, huy n
Huoai t n m 1
nn m
10: 300 ha
- H gia ình tr ng ti u i n
xã L c B o, huy n B o Lâm do Công ty c! ph n
cao su B o Lâm h tr tr ng t n m 1
n n m 2: 10 ha
Tuy ã hình thành vùng cung c p nguyên li u m cao su nh ng di n tích còn
h n ch , vì v y trên
a bàn t nh Lâm
ng c*ng nh trong vùng d án ch a có c s
6
h t ng ph c v s n xu t, ch bi n m cao su. Tuy nhiên trong vòng 5 n m t i các
doanh nghi p l n nh Công ty c! ph n Cao su B o Lâm, Công ty c! ph n cao su
T)h sau khi ã ki n thi t c b n xong v "n cây cao su s có k ho ch xây d ng các
nhà máy ch bi n m g&n li n v i vùng nguyên li u trên
a bàn t nh Lâm
ph n phát tri n vùng nguyên li u trên
huoai,
a bàn các huy n
Nguyên t c chính trong phân lo i
D a theo b n
ng, góp
T)h, B o Lâm.
t
t t l 1/100.000 t nh Lâm Ð ng
Thi t k Nông nghi p xây d ng n m 1978 và ã
c Vi n Quy ho ch &
c i u tra b! sung vào n m 2000
(FAO).
D a theo báo cáo khoa h c “K t qu
– t nh Lâm
i u tra, ánh giá
t ai huy n
ng” c a Trung tâm nghiên c#u chuy n giao k+ thu t
hành trong n m 2002 và d án quy ho ch s d ng
t phân,
Huoai
c ti n
t th"i k, 2001 – 2010.
Nguyên t c chính trong phân chia tr ng thái r ng
Theo Quy ph m thi t k kinh doanh r ng 1984 (QPN6-84),
i v i các ki u
r ng g lá r ng th "ng xanh và n a r ng lá áp d ng h th ng phân chia theo b n
nhóm tr ng thái I, II, III, IV (h th ng phân lo i c a Loetschau -1962) nh sau:
- Nhóm ki u I:
t không có r ng ho-c hi n t i ch a hình thành r ng, ch có cây
c/, cây b i ho-c cây g , tre n#a có
che ph d
i 0.3. Tu, theo hi n tr ng nhóm này
c chia thành:
Ki u IA: Tr ng c/.
Ki u IB: Tr ng cây b i.
Ki u IC: Tr ng c/, cây b i có g r i rác.
- Nhóm ki u II: Ki u r ng ph c h i cây tiên phong có
"ng kính nh/. Tu, theo
hi n tr ng, ngu n g c mà chia ra:
Ki u IIA: R ng ph c h i sau n
a sáng, m c nhanh,
ng r y, -c tr ng b i l p cây tiên phong
u tu!i, m t t ng.
Ki u IIB: R ng ph c h i sau khai thác ki t, ph n l n ki u này g m nh$ng
qu n th non v i nh$ng loài cây a sáng, thành ph n loài ph#c t p không
u tu!i,
u th không rõ ràng. V
t lên kh/i tán r ng ki u này có th
con sót l i m t s cây c a qu n th c* nh ng tr$ l
tr kinh t th p...
7
ng không áng k giá
- Nhóm ki u III: Ki u r ng th# sinh ã b tác
khai phá b i con ng "i
nh$ng m#c
khác nhau làm cho k t c u !n
ã có s thay !i khác nhau, tu, theo m#c
mà nhóm này
ng. Các qu n th
tác
ã b tác
ng
nh c a r ng
ng và kh n ng cung c p s n ph'm
c chia thành hai ki u:
Ki u IIIA:
c -c tr ng b i nh$ng qu n th
khai thác hi n t i b h n ch . C u trúc !n
ho-c thay !i v c b n. Ki u này
ã b khai thác nhi u, kh n ng
nh c a r ng b phá v0 hoàn toàn
c chia làm 3 ki u ph :
Ki u ph IIIA1: R ng b khai thác ki t qu , tán r ng b phá v0 t ng m ng
l n. T ng trên có th còn sót l i m t s cây cao to nh ng ph'm ch t x u,
nhi u dây leo, b i r m, tre n#a xâm l n,
tàn che th p.
Ki u ph IIIA2: R ng ã b khai thác quá m#c nh ng ã có th"i gian ph c h i
t t.
-c tr ng c a ki u này là hình thành t ng gi$a v
sinh thái v i
n lên chi m u th
i b ph n l p cây g có
"ng kính 20-30cm. R ng có hai
t ng tr lên, t ng trên tán không liên t c
c hình thành ch y u t nh$ng
cây c a t ng gi$a tr
r ng c*
c ây, r i rác còn m t s cây to kh)o v
t tán c a t ng
l i.
Ki u ph IIIA3: R ng ã b khai thác v a ph i ho-c phát tri n t IIIA2 lên.
qu n th t
ng
khác v i IIIA2
i khép kín v i hai ho-c nhi u t ng. -c tr ng c a ki u này
ch s l
ng cây nhi u h n và ã có m t s cây có
"ng
kính l n (>35cm) có th khai thác s d ng g l n.
Ki u IIIB:
c -c tr ng b i nh$ng qu n th
ã b ch-t ch n l y ra m t ít g
quý, g t t nh ng ch a làm thay !i áng k v k t c u !n
n ng cung c p g c a r ng còn nhi u, r ng giàu v tr$ l
nh c a r ng, kh
ng v i thành ph n g
l n chi m a s .
Nh n xét chung: T c s nghiên c#u và tham kh o các quy t
các b
r ng.
nh, v n b n,
c ti n hành xây d ng d án và các nguyên t&c chung trong phân chia tr ng thái
tài s áp d ng
gi i quy t các n i dung nghiên c#u chính trong khóa lu n
này.
8
Ch
T NG QUAN V
ng 3
I U KI N T! NHIÊN KINH T" XÃ H#I
C$A KHU V!C NGHIÊN C U
3.1
i u ki n t nhiên
3.1.1 V trí
a lý
Huy n
Huoai n m
cách thành ph
phía Tây Nam c a t nh Lâm
ng, trung tâm huy n l(
à L t kho ng 150 km v phía ông – B&c v i t a
0
’
- T 11 19 12
”
0
’
”
n 11 34 55 v1
- T 1070 27’ 45 ”
a lý nh sau:
B&c
n 1070 48’ 26 ” kinh
ông
Ranh gi i hành chính c a Huy n nh sau:
- Phía B&c giáp huy n
T)h và B o Lâm.
- Phía Nam giáp huy n #c Linh t nh Bình Thu n.
- Phía ông giáp th xã B o L c và huy n B o Lâm.
- Phía Tây giáp huy n Tân Phú t nh
ng Nai.
T!ng di n tích t nhiên (DTTN) toàn Huy n là 49.529 ha, v i t!ng dân s
35.519 ng "i, chi m 5% DTTN và 3% dân s toàn t nh. M t
ng "i/km2, x p vào hàng th# 10 so v i 12 huy n th c a Lâm
dân s bình quân 72
ng.
Toàn Huy n có 8 xã và 2 th tr n g m th tr n Ma aguôi, th tr n
xã Ma aguôi,
Mri, Hà Lâm,
T n,
Oai,
P'loa, oàn K t và xã Ph
Mri, các
c L c.
Trong ph m vi Huy n có qu c l 20, là tr c giao thông huy t m ch c a Lâm
ng v i vùng kinh t tr ng i m phía Nam; có t nh l 713, t nh l 721 n i Huy n v i
Bình Thu n và các huy n
T)h, Cát Tiên, t o i u ki n thu n l i cho m r ng giao
l u kinh t – xã h i, là m t l i th cho phát tri n d ch v và công nghi p so v i các
ph
3.1.2
a
ng trong khu v c.
a hình,
Huy n
am o
Huoai n m trong khu v c chuy n ti p gi$a vùng Tây Nguyên và
ông Nam B , nên
a hình khá ph#c t p, có xu h
B&c xu ng Tây Nam, v i 3 d ng
a hình chính: núi,
9
ng th p d n theo h
i th p và thung l*ng.
ng
ông
- D ng
a hình núi:
Di n tích 34.134 ha, chi m 68,92% di n tích t nhiên toàn Huy n, t p trung
thành vòng cung l n bao quanh 3 phía (B&c,
ông, Nam); m#c
chia c&t m nh, v i
d c ph! bi n trên 250 nên không thích h p v i
cao trung bình t 400-900m và
phát tri n cây nông nghi p, hi n tr ng ch y u là r ng t nhiên.
- D ng
a hình
i th p:
Di n tích 11.060 ha, chi m 22,33% di n tích t nhiên toàn Huy n, phân b
khu v c trung tâm Huy n và tr i dài t
ông sang Tây v i
d c ph! bi n t 150-250; t
300 m,
- D ng
ng
cao trung bình t 100-
i thích h p v i cây lâu n m.
a hình thung l%ng ven sông:
Di n tích 4.335ha, chi m kho ng 8,75% di n tích toàn Huy n, phân b thành
d i nh/ và h2p ven sông;
d c ph! bi n d
a hình t
ng
i b ng.
cao trung bình t 30-40 m v i
i 80 và th! nh 0ng ch y u là phù sa và
t xám nên khá thích h p
v i canh tác lúa và các cây công nghi p ng&n ngày.
3.1.3 Khí h u
Huoai n m trong vùng khí h u nhi t
i gió mùa i n hình, v i nh$ng -c
tr ng c b n nh sau:
- N&ng nhi u: trung bình t 6,0-7,0 gi"/ngày. N ng l
trung bình t 150-160 kcal/cm2 n m. Nhi t
t 23,6-27,30C, tháng có nhi t
0
24,1-23,6 C), tháng có nhi t
ng b#c x t!ng c ng l n:
cao và ôn hòa: nhi t
trung bình n m
trung bình th p nh t là tháng 12 và tháng 1 (kho ng
cao nh t là tháng 4 và tháng 5 (kho ng t
27,30C). N&ng nhi u, b#c x d i dào, nhi t
26,5-
cao và h u nh không có bão là nh$ng
thu n l i r t c b n cho phát tri n nông nghi p c a
Huoai nói riêng và
ông Nam
B nói chung.
-L
tháng 4
ng m a l n: trung bình t 2.139 – 2.826 mm/n m, mùa m a dài: t cu i
n
u tháng 12, khá thu n l i v i các lo i cây lâu n m, nh ng vào nh$ng
n m mùa m a k t thúc mu n thì nh h
ng khá n-ng
i u-là cây hi n chi m di n tích l n nh t
ng th ph n c a cây
Huoai.
Do m a r t l n vào th"i k, t tháng 6
bi t tháng 8 l
n ch t l
n tháng 11 (t 400-500mm/tháng, -c
ng m a lên t i 612 mm), m t m-t gây xói mòn và r a trôi
10
t, m-t
khác k t h p v i n
nhanh và tràn vào
ng ngu n ! v làm m c n
ng ru ng, gây tình tr ng ng p úng c c b
Mùa khô b&t
t!ng l
c t th
u t tháng 12
n tháng 3 v i l
c sông
các khu v c tr*ng.
ng m a ch chi m kho ng 5%
ng m a n m, tuy ch kéo dài kho ng 4 tháng, nh ng c*ng
m t cân
i nghiêm tr ng v cán cân 'm, nh h
Huoai dâng
ng l n
gây tình tr ng
n quá trình sinh tr
phát tri n c a cây tr ng - v t nuôi. Vi c xây d ng các công trình th y l i
n
ng-
cung c p
c s n xu t và sinh ho t trong mùa khô có vai trò quan tr ng trong phát tri n kinh t
– xã h i c a Huy n. (Ph bi u 1)
H
ng gió th nh hành t i
!i theo mùa, t tháng 11 - 4, h
ho t
Huoai nói chung và vùng quy ho ch nói riêng thay
ng gió ch y u là
ông -
ông B&c. Gió
ông B&c
ng m nh vào tháng 11, 12 và tháng 1. T tháng 5 - 10 là th"i k, ho t
gió Tây - Tây Nam. Gió Tây th nh hành trong tháng 7 và 8. T c
ng c a
gió trung bình
hàng n m là 4,1m/s.
Bên c nh các
t gió
ông B&c tràn v , gió m nh x y ra t ng
khi kéo dài 5 - 6 ngày. Vào các tháng 7
n Bình Thu n, vì v y trên
n tháng 10 do nh h
t, m i
t có
ng bão t Phú Yên
a bàn quy ho ch cao su gió bão có th m nh
nc p5–
6 có th s làm gãy ! cây cao su hàng lo t. ây là y u t b t l i trong công tác tr ng
cao su, do ó c n quan tâm
nh
ng gió và h
ng ph i c a
a hình
thi t k v "n
cây cho phù h p
3.1.4 Th y v&n
Do nh h
ng c a
a hình và n m
v trí
u ngu n, nên sông su i trong
ph m vi Huy n th "ng có l u v c nh/, ng&n và d c, có mô un dòng ch y l n và
th "ng nghèo ki t vào mùa khô.
3.1.4.1 M ng l
i sông su'i
Huoai là sông chính v i chi u dài 20,3km, là h p l u c a ba nhánh chính:
sông
M’ri, sông
Huoai và sông
M’rê. D
i ây là -c i m c a m t s sông
su i chính:
-
Sông
M’ri: b&t ngu n t cao nguyên B o L c có
o n ch y qua huy n
Huoai dài 39,5km.
11
cao trên 1.000m, chi u dài
-
Sông
M’rê: chi u dài là 21km, b&t ngu n t
1.000m, h p l u v i sông
èo B o L c v i
Huoai t i xã Hà Lâm
cao trên
cùng ! vào sông chính
Huoai.
-
Sông
Huoai: ây là nhánh sông l n nh t c a sông chính
ngu n t vùng núi cao phía
ông. Chi u dài o n sông ch y qua
Huoai,
c b&t
a bàn Huy n là
56,3km.
-
Các su i chính: Các su i nh/ phân b r i rác trên
a bàn Huy n, trong ó có 6
su i chính nh sau:
• Su i
Liong (Th tr n Ma aguôi): B&t ngu n t dãy núi phía
theo h
• Su i
ng B&c – Nam ! ra su i
unn (xã
Gui (
ng B&c –
M’rê, chi u dài su i kho ng 9,2 km.
mri): B&t ngu n t dãy núi phía B&c, ch y theo h
Nam ! ra sông
• Su i
Gui, chi u dài su i kho ng 8,5km.
Kên: C*ng b&t ngu n t dãy núi phía ông – B&c, ch y theo h
Nam ! ra sông
• Su i
ông – B&c, ch y
ng B&c –
M’rê, chi u dài su i kho ng 7,5km.
Goai-xã Ma aguoi): B&t ngu n t các dãy núi cao phía Tây-B&c,
là h p l u c a các su i nh/ nh
Liong, ch y theo h
ng Tây –Nam d c theo
phía Nam T nh l 721, chi u dài su i kho ng 21,3km.
• Su i
h
ng B&c - Nam, chi u dài kho ng 7km.
• Su i
h
Narr (xã Ma aguôi): b&t ngu n t các dãy núi cao phía B&c, ch y theo
Tràng (xã
T n): b&t ngu n t các dãy núi cao phía B&c, ch y theo
ng B&c - Nam, chi u dài kho ng 11km.( Ph bi u 2)
3.1.4.2 Ngu n n
N
nh : n
c m t và ch
c m-t trên
a bàn Huy n khá d i dào,
c m a t i ch , n
dòng ch y và ch t l
th y v&n
ng n
c t th
c cung c p b i các ngu n chính
ng l u ch y v . K t qu th c o v các thông s
c m-t c a Huy n nh sau:
-
L ul
ng dòng ch y trung bình n m 34 – 38 m3/s.
-
Module dòng ch y trung bình nhi u n m 37,24 - 38,12 l/s /km2.
-
H s bi n !i dòng ch y nhi u n m 0,2 - 0,3.
-
Biên
-
Module dòng ch y ki t trung bình nhi u n m bi n thiên t 8 – 11 l/s - km2.
-
Module dòng ch y l* trung bình nhi u n m bi n thiên t 8 – 12 m3/s - km2.
m cn
c trong sông chính gi$a mùa m a và mùa khô: 5-8m.
12
-
Ch t l
ng n
c c a các su i thu c lo i n
t tiêu chu'n sinh ho t. Riêng sông
Lâm) - ã có hi n t
c HCO3–CL–Na ho-c CL–HCO3-Na,
Huoai – vùng h l u nhà máy gi y (xã Hà
ng b ô nhi.m, -c bi t là vào bu!i sáng khi nhà máy x n
c
th i ra sông.
Nhìn chung, sông su i trên
l n, nh ng phân ph i không
ch y nh/, m c n
a bàn Huy n có t!ng l u l
ng dòng ch y n m
u gi$a mùa m a và mùa khô, trong ó: mùa khô dòng
c và cao trình
ng ru ng chênh l ch l n, nên ít có kh n ng khai
thác n u không có các công trình th y l i; mùa m a dòng ch y l n, nh t là th"i k,
m a l*, ã gây ra tình tr ng ng p n
3.1.4.3 Tài nguyên n
Trên
i u tra c a ch
ng trình KC-12 (n m 1993) do Liên oàn
N
t th p.
a bàn Huy n hi n ch a có tài li u nghiên c#u, ánh giá chi ti t v n
giá tài nguyên n
-
các khu v c
c ng(m
ng m, song d a vào k t qu
ch
c
ng trình Tây nguyên II (48C-II) và
a ch t-Th y v n th c hi n s b
a bàn Huy n thu c 2 ph#c h chính:
Ph#c h ch#a n
c l h ng các tr m tích nhi u ngu n g c Holoxen, thành ph n
ph#c h g m: cu i, s n, b t k t và than bùn, chi u dày t ng n
ng m ch l n
c khe n#t các tr m tích l c nguyên, phun trào Jura mu n và
Kreta mu n, thành ph n ph#c h p g m: á
b t k t t ng d
axít, Riolit t ng trên và á cát và
i. B m-t phong hóa là sét pha cát dày 0,5-5m, chi u dày c
ph#c h kho ng 450m, l u l
l i và n
c t 1-25m, l u
c t 0,01-6,89 l/s.
Ph#c h ch#a n
V ch t l
ánh
c cho th y nh sau:
c ng m trên
l
c
ng các ngu n n
ng các m ch l n
c, theo k t qu
c sinh ho t nông thôn vùng
Huoai –
c 0,06-0,64l/s.
i u tra c a D án Quy ho ch th y
T)h do Công Ty T V n Xây
D ng Th y L i Mi n Trung th c hi n tháng 11/2000 cho th y:
-N
bán áp,
c ng m t ng m-t (gi ng ào): n
sâu <20m) th "ng có
c ng m t ng m-t và n
c#ng khá cao (>50mg CaCO3/ lít), m c n
!i theo vùng và theo mùa: vùng th p ven sông
gi ng ào t 2-6m, vùng
n
c cách m-t
c sát m-t (ng m
i núi có m c n
Huoai có m c n
c ng m c a các
c ng m t 15-20m. Vào mùa m a, m c
t t 1 – 2,0m, nh ng v mùa khô m c n
13
c thay
c h xu ng cách m-t
t 5-