Hoàn thiện công tác thẩm định tài chính dự án trong cho vay trung dài hạn tại ngân hàng TMCP sài gòn – hà nội chi nhánh tỉnh quảng nam

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

NGUYỄN THỊ HOANH

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH
TÀI CHÍNH DỰ ÁN TRONG CHO VAY
TRUNG DÀI HẠN TẠI NGÂN HÀNG TMCP
SÀI GÒN – HÀ NỘI - CHI NHÁNH
TỈNH QUẢNG NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

Đà Nẵng - Năm 2018


ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

NGUYỄN THỊ HOANH

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH
TÀI CHÍNH DỰ ÁN TRONG CHO VAY
TRUNG DÀI HẠN TẠI NGÂN HÀNG TMCP
SÀI GÒN – HÀ NỘI - CHI NHÁNH
TỈNH QUẢNG NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
Mã số: 60.34.02.01

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Hòa Nhân

Đà Nẵng - Năm 2018



MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................... 1
2. Mục tiêu của đề tài .................................................................................. 2
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu .............................................................. 3
4. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................ 3
5. Bố cục của luận văn ................................................................................ 4
6. Tổng quan tình hình nghiên cứu ............................................................. 5
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN
TRONG CHO VAY TRUNG DÀI HẠN CỦA NHTM ............................. 11
1.1. HOẠT ĐỘNG CHO VAY DỰ ÁN CỦA NHTM ................................... 11
1.1.1. Khái niệm, ý nghĩa, đặc điểm cho vay dự án.................................. 11
1.1.2. Phân loại cho vay dự án .................................................................. 13
1.1.3. Rủi ro trong cho vay dự án ............................................................. 14
1.2. CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN TRONG CHO VAY
TRUNG DÀI HẠN TẠI NHTM ..................................................................... 14
1.2.1. Khái niệm và yêu cầu công tác thẩm định tài chính dự án ............. 14
1.2.2. Nguyên tắc thẩm định tài chính dự án ............................................ 16
1.2.3. Nội dung thẩm định tài chính dự án ............................................... 18
1.2.4. Các chỉ tiêu phán ánh kết quả công tác thẩm định tài chính dự án
của NHTM ................................................................................................ 30
1.2.6. Nhân tố ảnh hưởng đến công tác thẩm định tài chính dự án .......... 32
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH
DỰ ÁN TRONG CHO VAY TRUNG DÀI HẠN TẠI NGÂN HÀNG
TMCP SÀI GÒN –HÀ NỘI- CHI NHÁNH TỈNH QUẢNG NAM .......... 35

2.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN – HÀ NỘI - CHI
NHÁNH TỈNH QUẢNG NAM ...................................................................... 35
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ..................................................... 35
2.1.2. Chức năng nhiệm vụ ....................................................................... 37
2.1.3. Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội - Chi
nhánh tỉnh Quảng Nam ............................................................................. 37
Sơ đồ 2.1. Sơ đồ bộ máy tổ chức SHB Quảng Nam................................ 38
2.1.4. Một số kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng .................... 38
2.2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN
TRONG CHO TRUNG DÀI HẠN TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN –
HÀ NỘI - CHI NHÁNH TỈNH QUẢNG NAM ............................................. 41
2.2.1. Thực trạng công tác tổ chức thẩm định tài chính dự án ................. 41
2.2.2. Tình hình thực hiện các nội dung thẩm định tài chính dự án ......... 50
2.2.3. Thực trạng kết quả công tác thẩm định tài chính dự án ................. 65
2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ
ÁN TRONG CHO VAY TRUNG DÀI HẠN TẠI NGÂN HÀNG SÀI GÒN –
HÀ NỘI - CHI NHÁNH TỈNH QUẢNG NAM ............................................. 71
2.3.1. Những kết quả đạt được .................................................................. 71
2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân ...................................................... 72
CHƯƠNG 3. KHUYẾN NGHỊ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THẨM
ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN TRONG CHO VAY TRUNG DÀI HẠN TẠI
NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN – HÀ NỘI - CHI NHÁNH TỈNH
QUẢNG NAM ............................................................................................... 79
3.1. CĂN CỨ ĐỀ XUẤT CÁC KHUYẾN NGHỊ HOÀN THIỆN CÔNG
TÁC THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN TRONG CHO TRUNG DÀI HẠN
TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN – HÀ NỘI - CHI NHÁNH TỈNH
QUẢNG NAM ................................................................................................ 79

3.1.1. Những kết luận của phân tích ......................................................... 79
3.1.2. Định hướng hoạt động của Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội –
Chi nhánh tỉnh Quảng Nam ...................................................................... 80
3.1.3. Định hướng hoàn thiện công tác thẩm định tài chính dự án ........... 82
3.2. KHUYẾN NGHỊ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH TÀI
CHÍNH DỰ ÁN TRONG CHO VAY TRUNG DÀI HẠN TẠI NGÂN
HÀNG TMCP SÀI GÒN – HÀ NỘI - CHI NHÁNH TỈNH QUẢNG NAM 83
3.2.1. Phân cấp, tổ chức lại công tác thẩm định tài chính dự án .............. 83
3.2.2. Cụ thể hóa các bước trong quy trình thẩm định tài chính dự án cho
phù hợp với từng nội dung cụ thể ............................................................. 84
3.2.3. Tăng cường công tác thu thập, xử lý thông tin và xây dựng hệ thống
thông tin phục vụ công tác thẩm định ....................................................... 86
3.2.4. Hoàn thiện nội dung và phương pháp thẩm định tài chính trong cho
vay dự án đầu tư ........................................................................................ 89
3.2.5. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và chất lượng của đội ngũ
nhân viên thẩm định .................................................................................. 94
3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG THẨM
ĐỊNH TÀI CHÍNH TRONG CHO VAY DỰ ÁN ĐẦU TƯ ......................... 97
3.3.1. Kiến nghị đối với chính phủ, các bộ ngành và các cơ quan liên quan 97
3.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước ......................................... 98
3.3.3. Kiến nghị đối với doanh nghiệp ..................................................... 99
KẾT LUẬN .................................................................................................. 100
PHỤ LỤC
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (Bản sao)


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Ký hiệu

Ý nghĩa

CIC

Trung tâm thông tin tín dụng

DN

Doanh nghiệp

ĐVKD

Đơn vị kinh doanh

HTTD

Hỗ trợ tín dụng

NHNN

Ngân hàng nhà nước

NHTM

Ngân hàng thương mại

QHKH

Quan hệ khách hàng

SHB

Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội

SHB Quảng Nam
TSBĐ

Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội – Chi nhánh
Quảng Nam
Tài sản bảo đảm

TTĐ

Tái thẩm định


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Số hiệu

Tên bảng

bảng
2.1.

2.2.

2.3.

Số liệu huy động vốn của SHB Quảng Nam theo đối

tượng huy động trong giai đoạn 2013 -2016
Số liệu cho vay của SHB Quảng Nam theo thời hạn
cho vay trong giai đoạn 2013 -2016
Số liệu kết quả hoạt động kinh doanh của SHB Quảng
Nam trong giai đoạn 2013 -2016

Trang

40

41

41

2.4.

Tiêu chuẩn thời gian thẩm định và xét duyệt tín dụng

48

2.5.

Tổng vốn đầu tư dự án thủy điện Đa Krông 1

53

2.6.

Suất đầu tư xây dựng công trình nhà máy thuỷ điện

54

2.7.

2.8.

2.9.

2.10.

2.11.

Tổng vốn đầu tư và nguồn vốn tài trợ của dự án thủy
điện Đa Krông 1
Quy mô cho vay dự án tại SHB Quảng Nam giai đoạn
2013-2016
Bảng thống kê chất lượng báo cáo thẩm định dự án tại
SHB Quảng Nam 68
Thống kê thời gian thẩm định dự án tại SHB Quảng
Nam
Bảng thông tin nợ xấu cho vay dự án tại SHB Quảng
Nam

55

67

69

70

71


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Số hiệu

Tên sơ đồ, biểu đồ

Trang

2.1

Sơ đồ bộ máy tổ chức SHB Quảng Nam

39

2.2

Sơ đồ quy trình thẩm định tại SHB Quảng Nam

44


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Định hướng đến năm 2035 công nghiệp Việt Nam được phát triển với đa
số các chuyên ngành có công nghệ tiên tiến, chất lượng sản phẩm đạt tiêu

chuẩn quốc tế, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Để đạt được mục tiêu
này các doanh nghiệp phải tích cực tham gia đầu tư mới công nghệ cũng như
mở rộng sản xuất, nhưng nguồn lực đầu tư của các doanh nghiệp có giới hạn
nên việc nguồn vốn tín dụng trung dài hạn của ngân hàng được đưa vào hỗ trợ
các doanh nghiệp là một vấn đề cấp thiết hiện nay. Tuy nhiên, việc cấp vốn
cho các khoản tín dụng trung dài hạn này tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, đặc biệt đối
với những dự án siêu lớn, thời gian đầu tư dài hạn và có tính chất phức tạp
cao.
Công tác thẩm định tín dụng tại ngân hàng là khâu đóng một vai trò quan
trọng và có ý nghĩa quyết định trong việc hạn chế rủi ro và giúp các nhà lãnh
đạo ngân hàng đưa ra những quyết định đúng đắn và chuẩn xác, mang lại hiệu
quả nhất cho ngân hàng. Mặc dù vậy, công tác thẩm định dự án đầu tư, mà
chính yếu là công tác thẩm định tài chính dự án tại các ngân hàng còn chưa
được chú trọng đúng mức, quy trình quy định còn chưa chặt chẽ, cách thẩm
định và tính toán các chỉ tiêu không hoàn toàn bảo đảm về nội dung và khoa
học. Đây cũng là thực tiễn mà tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội - Chi
nhánh tỉnh Quảng Nam còn đang phải đối mặt khiến cho các quyết định cho
vay của ngân hàng thiếu sự chính xác. Do đó, công tác thẩm định tài chính dự
án đầu tư cần phải được xem xét, nghiên cứu lại một cách đầy đủ và toàn diện
để thích hợp với thực tại chung của nền kinh tế và điều kiện riêng của Ngân
hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội - Chi nhánh tỉnh Quảng Nam từ đó đảm bảo
an toàn vốn cho hoạt động kinh doanh của ngân hàng cũng như đảm bảo hiệu
quả sử dụng vốn của các doanh nghiệp.


2

Bên cạnh đó, các yêu cầu từng bước đáp ứng chuẩn mực rủi ro theo tiêu
chuẩn quốc tế Basel II, III và các quy định của NHNN về tuân thủ các tỷ lệ an
toàn, thanh khoản, chính sách tín dụng từ Thông tư 36 và Thông tư 06 cũng

tác động đến toàn bộ công tác quản trị điều hành trong ngành ngân hàng nói
chung và SHB Quảng Nam nói riêng, đòi hỏi các ngân hàng phải có sự chuẩn
bị kỹ lưỡng và toàn diện để đáp ứng, cũng như hệ thống quản trị nội bộ phù
hợp. Theo đó, các NHTM phải lưu ý nhất trong việc cho vay dự án phải đáp
ứng kịp thời, mang lại lợi ích tối ưu, đặc biệt chú trọng trong công tác thẩm
định tài chính dự án để đảm bảo dự án được cho vay mang lại hiệu quả tốt
nhất cho ngân hàng, tránh đưa ra quyết định sai lầm, dẫn tới việc phải quản lý
nợ xấu và không đảm bảo các chuẩn mực trên.
Xuất phát từ ý nghĩa của công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư và
thực tế nêu trên, tôi quyết định chọn đề tài: “Hoàn thiện công tác thẩm định
tài chính dự án trong cho vay trung dài hạn tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn –
Hà Nội - Chi nhánh tỉnh Quảng Nam” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn của
mình.
2. Mục tiêu của đề tài
Nghiên cứu về những vấn đề về cơ sở lý luận công tác thẩm định tài
chính dự án trong cho vay trung dài hạn của NHTM;
Phân tích và đánh giá thực trạng công tác thẩm định tài chính dự án
trong trong cho vay trung dài hạn tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội Chi nhánh tỉnh Quảng Nam. Qua đó đánh giá và phân tích những nguyên
nhân ảnh hưởng đến quá trình thẩm định tài chính dự án trong cho vay trung
dài hạn tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội - Chi nhánh tỉnh Quảng Nam;
Nghiên cứu, đề xuất các khuyến nghị nhằm hoàn thiện hoạt động thẩm
định tài chính dự án trong cho vay trung dài hạn tại Ngân hàng TMCP Sài
Gòn – Hà Nội - Chi nhánh tỉnh Quảng Nam.


3

Nhằm đạt được các mục tiêu nghiên cứu nêu trên, luận văn nghiên cứu
giải quyết các câu hỏi đặt ra như sau:
Công tác thẩm định tài chính dự án trong cho vay trung dài hạn của

NHTM bao gồm những nội dung nào? Có thể dùng tiêu chí gì để đánh giá kết
quả công tác thẩm định tài chính dự án trong cho vay trung dài hạn của
NHTM?
Công tác thẩm định tài chính dự án trong cho vay trung dài hạn tại Ngân
hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội - Chi nhánh tỉnh Quảng Nam đang diễn ra như
thế nào?
Để hoàn thiện công tác thẩm định tài chính dự án trong cho vay trung dài
hạn tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội - Chi nhánh tỉnh Quảng Nam cần
tiến hành biện pháp gì?
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề lý luận về công tác thẩm định tài
chính dự án trong cho vay trung dài hạn của NHTM và thực tiễn về công tác
thẩm định tài chính dự án trong cho trung dài hạn tại Ngân hàng TMCP Sài
Gòn - Hà Nội - Chi nhánh tỉnh Quảng Nam.
- Phạm vi nghiên cứu:
 Về nội dung: tập trung nghiên cứu toàn bộ nội dung liên quan đến
công tác thẩm định tài chính dự án trong cho vay trung dài hạn.
 Về mặt không gian: khảo sát thực trạng công tác thẩm định tài chính
dự án trong cho vay trung dài hạn tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội Chi nhánh tỉnh Quảng Nam.
 Về mặt thời gian: các số liệu và tình hình về hoạt động thẩm định tài
chính dự án trong cho vay trung dài hạn tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà
Nội - Chi nhánh tỉnh Quảng Nam được khảo sát trong giai đoạn 2014 – 2016.
4. Phương pháp nghiên cứu


4

Dựa vào thực trạng công tác thẩm định tài chính của SHB Quảng Nam,
luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học phổ biến trong
nghiên cứu khoa học về kinh tế như:

- Phương pháp thu thập và xử lý số liệu, thông tin: Dữ liệu thu thập cho
luận văn chủ yếu lấy từ nguồn dữ liệu thứ cấp được tìm kiếm từ hai nguồn:
+ Dữ liệu bên trong: dữ liệu thu thập được lấy từ nguồn nội bộ ngân
hàng như: các báo cáo tài chính, báo cáo kết quả kinh doanh của ngân hàng,
các hồ sơ thẩm định dự án đầu tư của khách hàng, văn bản hướng dẫn quy
trình tín dụng của SHB.
+ Dữ liệu bên ngoài: tham khảo các tài liệu cũng như website bên ngoài
liên quan đến đề tài như: tạp chí tài chính, báo điện tử, báo đầu tư, sách, giáo
trình, tài liệu liên quan đến công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư. .
Các thông tin, số liệu được đưa vào phần mềm Microsoft Excel để phân
nhóm, tính toán làm cơ sở để phân tích, so sánh.
- Phương pháp thống kê: tổng hợp, phân tích, hệ thống hóa, khái quát
hóa các nội dung về cơ sở lý luận và thực tiễn của công tác thẩm định tài
chính dự án tại SHB Quảng Nam.
- Phương pháp chọn mẫu: lựa chọn một dự án đầu tư tiêu biểu, đầy đủ và
toàn diện nhất tại SHB Quảng Nam, vận dụng quá trình xuyên suốt thẩm định
tài chính của dự án này đã thể hiện được thực trạng tại SHB Quảng Nam.
Bên cạnh đó, luận văn còn dựa vào các chủ trương, đường lối, của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước về phát triển kinh tế - xã hội, về quản lý
ngân hàng ở nước ta trong giai đoạn hiện nay.
5. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu, mục lục, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo
luận văn gồm ba chương:
Chương I: Cơ sở lý luận về thẩm định tài chính dự án trong cho vay


5

trung dài hạn của NHTM
Chương II: Thực trạng công tác thẩm định tài chính dự án trong cho vay

trung dài hạn tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn –Hà Nội - Chi nhánh tỉnh Quảng
Nam
Chương III: Khuyến nghị hoàn thiện công tác thẩm định tài chính dự án
trong cho vay trung dài hạn tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội - Chi
nhánh tỉnh Quảng Nam
6. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Trong các hoạt động của NHTM thì hoạt động tín dụng là một trong
những hoạt động cơ bản có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự tồn tại và
phát triển của mỗi ngân hàng. Trong hoạt động cho vay, ngân hàng luôn mong
muốn khách hàng hoàn trả đầy đủ nợ vay theo đúng hạn đã thỏa thuận trong
hợp đồng tín dụng. Nhằm nâng cao chất lượng hoạt động cho vay và tránh sai
lầm trong quyết định đầu tư của ngân hàng, việc thẩm định khách hàng đặc
biệt là khâu thẩm định tài chính dự án trong cho vay trung dài hạn là một
khâu quan trọng trong hoạt động của ngân hàng. Để có cơ sở dữ liệu cần thiết
cho đề tài nghiên cứu, chúng tôi đã thu thập và tham khảo nội dung một số bài
báo khoa học, luận văn thạc sĩ của trường Đại học Kinh tế Đà Nẵng đã được
đăng tải và bảo vệ trong thời gian qua, có mối quan hệ với đề tài lựa chọn làm
nền tảng cho quá trình hoàn thành luận văn, cụ thể như sau:
 Các bài báo khoa học về đề tài nghiên cứu
- Bài báo “Bàn về nội dung và các nguyên tắc thẩm định tài chính dự án
đầu tư” của tác giả Thân Như Hà trên Tạp chí Tài Chính ngày 31/05/2017. Để
đánh giá hết hiệu quả cũng như tính khả thi của dự án, các chủ đầu tư, nhà
quản lý và nhà tài trợ đều phải tiến hành thẩm tra, xem xét các chỉ tiêu tài
chính, kinh tế, xã hội, môi trường của dự án, qua đó, cân nhắc xem có nên
thực hiện dự án hay không. Bài viết phân tích những nội dung cơ bản trong


6

việc thẩm định dự án đầu tư và các nguyên tắc cơ bản trong việc thẩm định tài

chính của dự án đầu tư.
- Bài báo “Các nguyên tắc thẩm định tài chính dự án đầu tư” của tác giả
Đặng Anh Vinh trên Tạp chí Tài Chính số 10 – 2014 ngày 07/11/2014. Quyết
định đầu tư dài hạn là một trong những quyết định tài chính quan trọng nhất
ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển trong dài hạn của mỗi doanh nghiệp.
Do đó, trước khi thực hiện đầu tư, doanh nghiệp cần thực hiện tốt hoạt động
thẩm định, nhất là công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư nhằm thực sự lựa
chọn được những dự án đầu tư hiệu quả, góp phần gia tăng giá trị doanh
nghiệp…đấy là những vấn đề mà bài viết đưa ra.
- Bài báo “Thẩm định dự án trong ngân hàng thương mại: Kinh nghiệm
từ Techcombank” của tác giả Lê Minh trên Tạp chí Tài chính số 3 – 2014. Bài
viết nêu ra những vấn đề rủi ro khi cho vay nói chung và cho vay theo dự án
nói riêng và những rủi ro đó xuất phát từ nhiều yếu tố và có thể dẫn đến việc
không chi trả được nợ khi đến hạn. Do đó, để quyết định có chấp nhận cho
vay hay không, các NHTM cần phải coi trọng việc phân tích tín dụng nói
chung và thẩm định tài chính dự án nói riêng.
 Các bài luận văn thạc sĩ Đại học kinh tế - Đại học Đà Nẵng về đề tài
nghiên cứu trong vòng 3 năm:
- Luận văn “Hoàn thiện công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư trong
cho vay tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Quảng Nam” của
tác giả Nguyễn Phương Thảo được thực hiện tại Đại học Đà Nẵng năm 2014.
Luận văn đi sâu nghiên cứu các vấn đề lý luận chung về tài chính dự án,
thẩm định tài chính dự án, phương pháp và các chỉ tiêu để đánh giá thẩm định
tài chính dự án tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Quảng
Nam, luận văn đã phát hiện ra những tồn tại cơ bản và vấn đề bất cập trong
quá trình thẩm định tài chính dự án tại Ngân hàng. Luận văn đã đưa ra các


7

giải pháp để giải quyết các vấn đề còn tồn tại như: thẩm định và giải ngân vốn
đầu tư theo tiến trình thực hiện dự án, phân tích các giả định, phân tích tình
huống, phân tích mô phỏng để đánh giá sự ảnh hưởng khi các yếu tố đầu vào
thay đổi để thẩm định tài chính dự án hiệu quả nhất, hạn chế rủi ro ở mức thấp
nhất. Tuy vậy, việc căn cứ vào kế hoạch dư nợ của ngân hàng làm căn cứ để
thực hiện việc hoàn thiện công tác thẩm định tài chính dự án là chưa hợp lý.
- Luận văn “Hoàn thiện công tác thẩm định tín dụng trong cho vay dự án
đầu tư tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Quy Nhơn”
của tác giả Nguyễn Tấn Khoa được thực hiện tại Đại học Đà Nẵng năm 2014.
Luận văn hệ thống hóa lý luận về thẩm định tín dụng cho vay dự án,
phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động cho vay dự án tại Ngân hàng
TMCP Ngoại Thương Việt Nam – Chi nhánh Quy Nhơn, chỉ ra những mặt
đạt được và các vấn đề còn tồn tại. Từ đó đưa ra những nguyên nhân bao gồm
cả bên trong và bên ngoài ngân hàng làm cho công tác cho vay dự án đầu tư
chưa hoàn thiện. Trên cơ sở đánh giá kết quả thực trạng hoạt động cho vay dự
án đầu tư cùng với định hướng của Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt
Nam – Chi nhánh Quy Nhơn, tác giả đã đưa ra những giải pháp nhằm hoàn
thiện công tác thẩm định tín dụng cho vay dự án đầu tư trong thời gian đến tại
Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam – Chi nhánh Quy Nhơn. Luận
văn đã đưa ra một số giải pháp nhưng mang tính đề xuất cần được nghiên cứu
sâu hơn để đề ra chiến lược cụ thể.
- Luận văn “Hoàn thiện công tác thẩm định tín dụng trong cho vay trung
và dài hạn đối với hộ nông dân tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông
thôn chi nhánh Quảng Nam” của tác giả Bùi Thị Thiên Ân được thực hiện tại
Đại học Đà Nẵng năm 2015.
Luận văn hệ thống hóa lý luận cơ bản về hộ nông dân và thẩm định tín
dụng trong cho vay trung dài hạn đối với hộ nông dân; phân tích và đánh giá


8

thực trạng công tác thẩm định tín dụng trong cho vay trung dài hạn đối với hộ
nông dân tại Agribank chi nhánh Quảng Nam; nhận định những thành công
cũng như hạn chế và nguyên nhân; đề xuất giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn
thiện công tác thẩm định tín dụng trong cho vay trung và dài hạn đối với hộ
nông dân tại Agribank chi nhánh Quảng Nam. Luận văn khá hoàn chỉnh tuy
nhiên chỉ giải quyết cho đối tượng khách hàng hộ nông dân mà đối tượng
chiếm một phần tín dụng rất nhỏ trong cơ cấu tín dụng của ngân hàng thương
mại.
- Luận văn “Hoàn thiện công tác thẩm định tín dụng trong cho vay trung
và dài hạn tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam Chi nhánh tỉnh Gia Lai” của tác giả Phan Thị Hiền được thực hiện tại Đại học
Đà Nẵng năm 2016.
Luận văn đã làm rõ và hệ thống hóa lý luận về công tác thẩm định tín
dụng trong cho vay trung dài hạn nói chung và trong cho vay dự án đầu tư nói
riêng của NHTM. Trên cơ sở hệ thống lý luận, tác giả đã đi sâu đánh giá thực
trạng về công tác thẩm định tín dụng trong cho vay dự án đầu tư tại Ngân
hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Việt Nam – Chi nhánh Gia Lai
qua đó đánh giá những mặt được, những vấn đề còn tồn tại. Từ đó đưa ra
những nguyên nhân bao gồm cả bên trong và bên ngoài làm cho công tác
thẩm định dự án đầu tư chưa hoàn thiện. Luận văn đã đưa ra những giải pháp
xuất phát từ thực tiễn, những tồn tại hạn chế qua phân tích. Trong các giải
pháp được đưa ra, có những giải pháp có thể triển khai ngay được, có những
giải pháp chỉ mang tính đề xuất. Bên cạnh đó luận văn cũng đưa ra được
những kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác thẩm định tín dụng cho vay dự án
đầu tư tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Việt Nam – Chi
nhánh Gia Lai. Luận văn chủ yếu khai thác các số liệu thống kê để đưa ra các
đánh giá về thực trạng thẩm định cho vay trung dài hạn chưa đi sâu vào chi


9

tiết chọn mẫu cho vay trung dài hạn của đơn vị.
- Luận văn “Hoàn thiện công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư tại
Ngân hàng TMCP Bản Việt” của tác giả Nguyễn Ngọc Hà được thực hiện tại
Đại học Đà Nẵng năm 2016.
Luận văn hệ thống hóa những lý luận cơ bản về thẩm định tài chính dự
án đầu tư, nội dung thẩm định cũng như những nhân tố ảnh hưởng đến chất
lượng thẩm định. Đồng thời nhấn mạnh vào sự cần thiết phải thẩm định tài
chính dự án đầu tư trong hoạt động cho vay đối với các NHTM. Phân tích
thực trạng công tác thẩm định tài chính dự án đầu tư tại Ngân hàng TMCP
Bản Việt, đánh giá những kết quả đạt được và đưa ra những hạn chế khó khăn
mà Ngân hàng đang gặp phải. Luận văn đã đề xuất được một số giải pháp
nhằm nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư tại Ngân hàng
TMCP Bản Việt nói riêng và NHTM nói chung. Tuy nhiên, luận văn nghiên
cứu đơn giản chủ yếu dựa trên các số liệu tổng quan tại ngân hàng để rút ra
các yếu tố ảnh hướng chưa đi sâu vào tình huống thực tế.
- Luận văn “Kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay dự án đầu tư tại Chi
nhánh Ngân hàng Phát triển Khu vực Quảng Nam - Đà Nẵng” của tác giả Hồ
Thị Mỹ Lý được thực hiện tại Đại học Đà Nẵng năm 2017.
Luận văn nghiên cứu đánh giá thực trạng kiểm soát rủi ro tín dụng trong
cho vay dự án đầu tư tại Chi nhánh Ngân hàng Phát Triển Khu vực Quảng
Nam – Đà Nẵng đã đạt những gì và tồn tại những hạn chế nào. Trên cơ sở đó,
đề ra những giải pháp hoàn thiện hơn nữa giúp công tác kiểm soát rủi ro tại
Chi nhánh Ngân hàng Phát Triển Khu vực Quảng Nam – Đà Nẵng tốt hơn
trong cho vay dự án đầu tư. Những giải pháp này có tính khả thi trong công
tác quản trị tín dụng tại Chi nhánh Ngân hàng Phát Triển Khu vực Quảng
Nam – Đà Nẵng.
 Khoảng trống nghiên cứu:

10

Các luận văn trên chỉ quan tâm đến kết quả cuối cùng mà công tác thẩm
định tài chính tại ngân hàng mang lại, chưa thực sự đi sâu phân tích các nhân
tố ảnh hưởng đến kết quả này khi đánh giá thực trạng công tác thẩm định tài
chính dự án trong cho vay trung dài hạn của NHTM. Thêm vào đó, chất lượng
cho vay dự án không chỉ nên đánh giá lợi ích của nó mang lại cho ngân hàng,
mà cần phải đánh giá trên những hiệu quả mà nó mang lại cho khách hàng và
cho cả nền kinh tế.
Những nghiên cứu trước đây đã đề xuất một số giải pháp, tuy nhiên nội
dung các giải pháp này chưa toàn diện, đồng bộ và chưa có đề xuất cụ thể về
việc thực hiện công tác thẩm định tài chính dự án trong cho vay trung dài hạn
đảm bảo tính khả thi. Vì vậy các giải pháp cần được nghiên cứu sâu hơn để đề
ra chiến lược cụ thể.
Qua quá trình tìm kiếm tài liệu về các luận văn tại Trường Đại học kinh
tế - Đại học Đà Nẵng trong 3 năm qua mà tác giả đã nêu ở trên, chỉ có 2 luận
văn nghiên cứu chuyên sâu về mảng thẩm định tài chính dự án, chưa thể so
sánh thực trạng công tác này với hệ thống các NHTM và chưa thể có cái nhìn
tổng quát nghiên cứu.
SHB hiện là ngân hàng nằm trong top 10 của Việt Nam và đang trong
giai đoạn tái cấu trúc bền vững, một trong những hoạt động tham gia vào nền
kinh tế là việc cho vay đầu tư các dự án phục vụ cho việc sản xuất kinh doanh
của doanh nghiệp, nhưng qua quá trình nghiên cứu tại Ngân hàng TMCP Sài
Gòn – Hà Nội - Chi nhánh Quảng Nam chưa có bất kỳ đề tài nghiên cứu nào.
Trong khi đó, thực tế tại ngân hàng thì công tác thẩm định tài chính còn nhiều
hạn chế và chưa toàn diện, cần có một đề tài nghiên cứu và từ đó có thể góp
phần hoàn thiện công tác thẩm định tài chính cho ngân hàng, đảm bảo tham
vấn cho quá trình ra quyết định cấp tín dụng một cách chính xác.

11

CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN
TRONG CHO VAY TRUNG DÀI HẠN CỦA NHTM
1.1. HOẠT ĐỘNG CHO VAY DỰ ÁN CỦA NHTM
1.1.1. Khái niệm, ý nghĩa, đặc điểm cho vay dự án
a. Khái niệm cho vay dự án
Cho vay dự án là một dạng cho vay trung và dài hạn chủ yếu nhất của
các NHTM. Đó là việc các NHTM hỗ trợ các khách hàng có đủ nguồn lực tài
chính thực hiện các dự định đầu tư mà thời gian thu hồi vốn đầu tư vượt quá
12 tháng.
b. Ý nghĩa cho vay dự án
 Đối với doanh nghiệp vay dự án
- Đáp ứng nhu cầu vốn đầu tư cho tài sản cố định và tài sản lưu động
thường xuyên.
- Trả các khoản nợ hiện hữu: đây là nhu cầu chính đáng nhưng ngân
hàng cần phải thận trọng khi xem xét nhu cầu này.
- Thành lập doanh nghiệp mới hay mua lại doanh nghiệp đang hoạt động.
- So với các nguồn vốn trung dài hạn khác, vay vốn ngân hàng có nhiều
thuận lợi hơn cho doanh nghiệp như sau: Đáp ứng nhu cầu vốn trung dài hạn
của các doanh nghiệp nhỏ không có khả năng tìm các nguồn vốn khác trên thị
trường; có lợi thế hơn so với phát hành trái phiếu; thiết lập mối quan hệ tốt
với ngân hàng.
 Đối với đối với ngân hàng cho vay dự án
- Cho vay dự án là khoản mục cho vay bao giờ cũng chiếm tỷ trọng cao
nhất và là khoản mục mang lại thu nhập chủ yếu cho ngân hàng. Thời hạn cho
vay càng dài thì lãi suất càng cao và do đó thu nhập của ngân hàng càng lớn.
Chính vì vậy nếu các ngân hàng có thể mở rộng cho vay nhất là cho vay trung

12

và dài hạn đối với các dự án đầu tư thì sẽ có điều kiện kiếm lời nhiều hơn.
- Việc mở rộng các khoản vay dự án còn thể hiện tiềm lực vốn của ngân
hàng, chất lượng tín dụng cao phần nào thể hiện năng lực quản lý, năng lực
chuyên môn của cán bộ và nhân viên ngân hàng. Đây là vũ khí cạnh tranh lợi
hại của các ngân hàng.
- Đồng thời việc mở rộng cho vay dự án sẽ tạo điều kiện đẩy mạnh tín
dụng ngắn hạn cũng như các dịch vụ ngân hàng khác bởi khi được vay vốn
các doanh nghiệp sẽ có điều kiện đầu tư đổi mới công nghệ, máy móc thiết bị,
tăng năng lực sản xuất điều đó khiến cho nhu cầu vốn lưu động lại tăng cao và
các dịch vụ ngân hàng như dịch vụ thanh toán, bảo lãnh, tư vấn... cũng sẽ tăng
lên.
c. Đặc điểm cho vay dự án
- Vốn chủ sở hữu tham gia
Cho vay dự án với thời gian dài, độ rủi ro cao hơn với cho vay ngắn hạn,
để giảm bớt rủi ro ngoài việc qui định vay phải có tài sản đảm bảo, ngân hàng
cho vay còn qui định khách hàng phải có vốn chủ sở hữu tham gia vào quá
trình sản xuất, kinh doanh và đời sống. Tỷ lệ vốn chủ sở hữu tham gia vào dự
án cao hay thấp tuỳ thuộc vào mức độ rủi ro và hiệu quả của dự án.
- Thời hạn trả nợ và nguồn trả nợ
Thời hạn trả nợ vốn phụ thuộc vào tính chất, đặc điểm của dự án đầu tư.
Nhưng thời hạn trả nợ cũng có thể rút ngắn trong trường hợp hiệu quả của dự
án mang lại cao. Việc trả nợ trước hạn sẽ giúp ngân hàng thu được nợ chắc
chắn nhưng đôi khi ảnh hưởng đến kế hoạch sử dụng vốn của ngân hàng.
Nguồn trả nợ đối với khoản cho vay dự án nhìn chung khác với cho vay
ngắn hạn. Các khoản cho vay dự án được dùng chủ yếu cho nhu cầu mua sắm
tài sản cố định và tài sản lưu động, cho nên nguồn trả nợ chính của khoản vay

này là từ nguồn khấu hao và một phần lợi nhuận do dự án đầu tư mang lại.


13

- Giải ngân
Đối với khoản cho vay dự án có thể giải ngân một lần, hoặc nhiều lần
nhằm đảm bảo cho khách hàng sử dụng tiền vay đúng mục đích. Ngân hàng và
khách hàng thoả thuận rút hết toàn bộ tiền vay một lần trong trường hợp vay để
mua sắm máy móc, thiết bị. Đối với các tài sản hình thành trong một thời gian
dài thì việc giải ngân được thực hiện theo tiến độ công việc hoàn thành.
- Lãi suất
Lãi suất cho vay dự án thường cao hơn lãi suất cho vay ngắn hạn, nó có
thể là lãi suất cố định trong suốt thời kỳ vay vốn, cũng có thể là lãi suất biến
đổi tuỳ thuộc vào sự biến động của thị trường.
- Lợi nhuận
Khi độ rủi ro của các dự án càng cao thì lợi nhuận kỳ vọng mà các chủ
đầu tư mong đợi càng nhiều. Bởi vậy, các khoản cho vay dự án thường mang
lại cho ngân hàng nguồn thu nhập lớn, biểu hiện cụ thể là lãi suất cho vay dự
án thường khá cao để bù đắp chi phí trong việc huy động những nguồn vốn
phục vụ cho hoạt động cho vay dự án và chi phí bù đắp rủi ro.
1.1.2. Phân loại cho vay dự án
Trong nền kinh tế thị trường hoạt động cho vay của NHTM rất đa dạng
và phong phú với nhiều loại hình tín dụng khác nhau. Việc áp dụng hình thức
cho vay nào là tùy thuộc vào đặc điểm kinh tế của đối tượng sử dụng vốn tín
dụng nhằm sử dụng có hiệu quả và phù hợp với sự vận động cũng như đặc
điểm kinh tế khác nhau của đối tượng tín dụng.
a. Phân loại theo thời gian cho vay
- Cho vay trung hạn: các khoản cho vay có thời hạn cho vay từ trên 12
tháng đến 60 tháng.

- Cho vay dài hạn: là các khoản cho vay có thời hạn cho vay từ 60 tháng
trở lên.


14

b. Phân loại cho vay theo lĩnh vực hoạt động
- Cho vay dự án đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh.
- Cho vay dự án đầu tư phát triển khoa học kỹ thuật.
- Cho vay dự án đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng.
1.1.3. Rủi ro trong cho vay dự án
Mức độ tập trung vốn của ngân hàng cao: Hầu hết các dự án đầu tư mà
NHTM tài trợ thường có quy mô rất lớn. Đôi khi có những dự án được đầu tư
bằng 100% vốn tín dụng và thuộc một số lĩnh vực, địa bàn nhất định theo quy
định.
Ngành nghề, lĩnh vực khó thu hồi vốn, quy mô vốn đầu tư lớn hoặc địa
bàn đầu tư khó khăn, đặc biệt khó khăn cần sự hỗ trợ của Nhà nước. Như vậy,
rủi ro tín dụng cao xuất phát từ trong bản thân các ngành nghề, lĩnh vực, địa
bàn và cả trong giới hạn phạm vi lựa chọn dự án, khách hàng của NHTM theo
quy định của Nhà nước.
Các dự án cho vay thường là các dự án đầu tư có mức độ rủi ro cao, do
quy mô vốn lớn, thời gian thực hiện dự án dài, khả năng sinh lời thấp và
thường thực hiện đa mục tiêu (kinh tế và xã hội).
Nhiều dự án cho vay mang tính chất hỗ trợ, nên các NHTM thường
không đặt nặng vấn đề bảo đảm tiền vay, tài sản đảm bảo gần như chỉ gồm
các tài sản hình thành từ vốn vay, đôi khi tính thanh khoản tài sản rất thấp.
Điều này làm rủi ro tín dụng của NHTM là khá cao.
1.2. CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN TRONG CHO VAY
TRUNG DÀI HẠN TẠI NHTM
1.2.1. Khái niệm và yêu cầu công tác thẩm định tài chính dự án

a. Khái niệm
Thẩm định tài chính trong cho vay dự án là quá trình rà soát, đánh giá
một cách khách quan, khoa học và toàn diện mọi khía cạnh tài chính của dự


15

án nhằm đảm bảo tính khả thi của dự án.
b. Yêu cầu công tác thẩm định tài chính dự án
Thẩm định được tiến hành với tất cả các dự án thuộc mọi nguồn vốn, của
mọi thành phần kinh tế. Tuy nhiên, yêu cầu về nội dung thẩm định có khác
nhau về mức độ và chi tiết giữa các dự án, tuỳ thuộc vào quy mô, tính chất
của dự án, nguồn vốn được huy động và chủ thể có thẩm quyền thẩm định.
Tuy vậy, dù đứng trên góc độ nào đi chăng nữa, để có kết quả thẩm định có
sức thuyết phục thì chủ thể có thẩm quyền thẩm định phải đảm bảo các yêu
cầu sau:
- Nắm vững chiến lược phát triển kinh tế xã hội của đất nước, của ngành,
của địa phương và các quy chế, luật pháp về quản lý kinh tế, quản lý đầu tư và
xây dựng của nhà nước.
- Hiểu biết về bối cảnh, điều kiện và đặc điểm cụ thể của dự án, tình hình
và trình độ kinh tế chung của đất nước, của địa phương, của ngành, của thế
giới. Nắm vững tình hình sản xuất kinh doanh, các số liệu tài chính của doanh
nghiệp, các quan hệ tài chính - tín dụng của doanh nghiệp hoặc của chủ đầu tư
với các doanh nghiệp khác hoặc chủ đầu tư khác, với các ngân hàng.
- Biết khai thác các thông tin liên quan đến giá cả, thị trường để phân
tích hoạt động chung của doanh nghiệp hoặc chủ đầu tư, từ đó có thêm căn cứ
vững chắc để quyết định đầu tư.
- Biết xác định và kiểm tra được các chỉ tiêu kinh tế - kỹ thuật quan
trọng của dự án, đồng thời thường xuyên thu thập, đúc kết, xây dựng các chỉ
tiêu định mức kinh tế - kỹ thuật tổng hợp trong và ngoài nước để phục vụ cho

việc thẩm định.
- Đánh giá khách quan, khoa học và toàn diện về nội dung của dự án, có
sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chuyên môn, các chuyên gia trong và
ngoài ngành có liên quan cả trong và ngoài nước.


16

- Thẩm định kịp thời, tham gia ý kiến với các cơ quan quản lý Nhà nước
và chủ đầu tư để có quyết định đầu tư đúng đắn ngay từ khi nhận được hồ sơ
dự án.
- Dự đoán được những rủi ro có thể xảy ra, ảnh hưởng tới quá trình triển
khai thực hiện dự án. Trên cơ sở này, phát hiện và bổ sung thêm các biện
pháp khắc phục,hạn chế rủi ro tín dụng đến mức thấp nhất khi xác định giá trị
khoản vay, thời hạn, lãi suất, mức thu nợ và hình thức thu nợ hợp lý, tạo điều
kiện cho dự án hoạt động có hiệu quả.
- Thường xuyên hoàn thiện quy trình thẩm định, phối hợp phát huy được
trí tuệ tập thể, tránh gây phiền hà.
1.2.2. Nguyên tắc thẩm định tài chính dự án
a. Dựa trên nguyên lý giá trị thời gian của tiền
Giá trị thời gian của tiền, hàm ý một đồng nhận được ngày hôm nay có
giá trị hơn một đồng nhận được trong tương lai.
Có ba nguyên nhân khiến cho tiền có giá trị về mặt thời gian, đó là: (i)
Do lạm phát, tiền tệ sẽ bị mất đi sức mua trong điều kiện lạm phát, nên tiền
nhận sớm hơn sẽ có giá trị cao hơn; (ii) Do có các cơ hội đầu tư kiếm lời,
đồng tiền nhận được sớm hơn có thể được đem đầu tư và thu được các khoản
lãi; (iii) Do rủi ro, tương lai bao hàm rủi ro, vì vậy tiền nhận sớm hơn thì sẽ an
toàn hơn. Yếu tố bất định càng cao, thì giá phải trả cho thời gian sử dụng tiền
sẽ càng cao.
b. Dựa trên dòng tiền tăng thêm mà không dựa trên lợi nhuận kế toán

Điều này là vì hai lý do cơ bản sau: Lợi nhuận kế toán có thể bị bóp méo
thông qua việc sử dụng các kỹ thuật kế toán sáng tạo và các cách thức phân
bổ chi phí, do đó, lợi nhuận không đáng tin cậy bằng dòng tiền; Lợi ích thực
sự của dự án là lượng tiền thực tế mà dự án tạo ra cho chủ sở hữu. Dòng tiền
tăng thêm là dòng tiền sau thuế được xác định theo công thức sau: