Ảnh hưởng của thương hiệu địa phương đến quyết định lựa chọn địa điểm đầu tư của nhà đầu tư trong nước Trường hợp nghiên cứu tại tỉnh Phú Thọ (Luận án tiến sĩ)

Bộ GIáO DụC Và ĐàO TạO
Trờng đại học kinh tế quốc dân

PhạM THị THU HƯờNG

ảNH hởng của thơng hiệu địa phơng
đến quyết định LựA CHọN ĐịA ĐIểM ĐầU TƯ của
nhà đầu t trong nớc: trờng hợp nghiên cứu
tại tỉnh phú thọ

Hà Nội - 2018


Bộ GIáO DụC Và ĐàO TạO
Trờng đại học kinh tế quốc dân

Phạm thị thu hờng

ảNH hởng của thơng hiệu địa phơng
đến quyết định LựA CHọN ĐịA ĐIểM ĐầU TƯ của
nhà đầu t trong nớc: trờng hợp nghiên cứu
tại tỉnh phú thọ
Chuyên ngành: quản trị kinh doanh
doanh (marketing)

Mã số: 62.34.01.02

Ngời hớng dẫn khoa học: PGS. TS. Vũ TRí DũNG

Hà Nội - 2018

LỜI CAM ĐOAN
Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi
cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này do tôi tự thực hiện và không vi
phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật. (Báo
cáo kết quả kiểm tra trùng lắp từ
Hà Nội, ngày
Người hướng dẫn

PGS. TS. Vũ Trí Dũng

tháng

năm 2018

Tác giả luận án

Phạm Thị Thu Hường


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận án này, tác giả xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo
Khoa Marketing - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Viện đào tạo sau Đại học đã tạo
điều kiện để tác giả học tập, nghiên cứu trong suốt thời gian qua.
Tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành, sâu sắc nhất đến thầy giáo - PGS.TS.
Vũ Trí Dũng, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tác giả hoàn thành luận án này.
Tác giả xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Trương Đình Chiến - Nguyên trưởng
khoa Marketing, PGS.TS. Vũ Huy Thông - Trưởng khoa Marketing, Trường Đại học
Kinh tế Quốc dân, đã luôn động viên, chia sẻ kiến thức và tạo mọi điều kiện để tác giả
hoàn thành luận án.

Tác giả xin cảm ơn bàn bè, đồng nghiệp và gia đình đã luôn ủng hộ, tạo điều
kiện và chia sẻ khó khăn trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Xin trân trọng cảm ơn!


MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................................................1
LỜI CẢM ƠN ..............................................................................................................................................2
MỤC LỤC.....................................................................................................................................................3
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT .............................................................................................6
DANH MỤC BẢNG ...................................................................................................................................7
DANH MỤC BIỂU ĐỒ..............................................................................................................................9
DANH MỤC HÌNH ..................................................................................................................................10
DANH MỤC SƠ ĐỒ ................................................................................................................................11
MỞ ĐẦU .......................................................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................................... 1
2. Mục tiêu, câu hỏi nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án ............................ 5
2.1. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................................... 5
2.2. Câu hỏi nghiên cứu ...................................................................................................... 5
2.3. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................. 6
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án .............................................................. 6
3.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................................. 6
3.2. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................................... 7
4. Cách tiếp cận và quy trình nghiên cứu ........................................................................... 7
4.1. Cách tiếp cận nghiên cứu............................................................................................. 7
4.2. Quy trình nghiên cứu ................................................................................................... 8
5. Những đóng góp mới của luận án ................................................................................. 10
5.1. Về mặt lý luận ........................................................................................................... 10
5.2. Về mặt thực tiễn ........................................................................................................ 11

6. Bố cục của luận án .......................................................................................................... 11
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU.............................................................12
1.1. Tổng quan một số nghiên cứu về thương hiệu địa phương ..................................... 12
1.1.1. Trên thế giới ........................................................................................................... 12
1.1.2. Ở Việt Nam............................................................................................................. 16
1.2. Tổng quan một số nghiên cứu về ảnh hưởng của thương hiệu địa phương đến
quyết định lựa chọn địa điểm đầu tư của nhà đầu tư ..................................................... 19
CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ẢNH HƯỞNG CỦA THƯƠNG HIỆU ĐỊA PHƯƠNG
ĐẾN QUYẾT ĐỊNH LỰA CHỌN ĐỊA ĐIỂM ĐẦU TƯ CỦA NHÀ ĐẦU TƯ .........................31
2.1. Cơ sở lý luận về thương hiệu địa phương ................................................................. 31


2.1.1. Một số khái niệm liên quan .................................................................................... 31
2.1.2. Chức năng và vai trò của thương hiệu địa phương ................................................. 34
2.1.3. Các thành tố tài sản thương hiệu địa phương ......................................................... 36
2.1.4. Ý nghĩa của các thành tố tài sản thương hiệu địa phương ...................................... 42
2.2. Cơ sở lý luận về quyết định lựa chọn địa điểm đầu tư của nhà đầu tư .................. 43
2.2.1. Một số khái niệm có liên quan................................................................................ 43
2.2.2. Quá trình ra quyết định lựa chọn địa điểm của nhà đầu tư ..................................... 45
2.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn địa điểm đầu tư của nhà đầu tư . 51
2.3. Mối quan hệ giữa thương hiệu địa phương và quyết định lựa chọn địa điểm đầu
tư của nhà đầu tư ................................................................................................................ 55
2.3.1.Mối quan hệ giữa thương hiệu địa phương và nhà đầu tư ....................................... 55
2.3.2. Ảnh hưởng của thương hiệu địa phương đến quyết định lựa chọn địa điểm đầu tư
của nhà đầu tư ................................................................................................................... 59
2.4. Giả thuyết và mô hình nghiên cứu của luận án ........................................................ 61
2.4.1. Giả thuyết nghiên cứu............................................................................................. 61
2.4.2. Mô hình nghiên cứu ................................................................................................ 64
2.4.3. Thang đo dự kiến của các biến ............................................................................... 65
TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ..........................................................................................................................66

CHƯƠNG 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................................................67
3.1. Phương pháp nghiên cứu của luận án ....................................................................... 67
3.1.1. Phương pháp thu thập dữ liệu ................................................................................. 67
3.1.2. Phương pháp xử lý dữ liệu ..................................................................................... 68
3.1.3. Phương pháp phân tích dữ liệu ............................................................................... 68
3.2. Nghiên cứu định tính ................................................................................................... 69
3.2.1. Mục tiêu và đối tượng............................................................................................. 69
3.2.2. Phương pháp chọn mẫu và cỡ mẫu......................................................................... 69
3.2.3. Kỹ thuật áp dụng .................................................................................................... 70
3.2.4. Kết quả nghiên cứu định tính ................................................................................. 71
3.2.5. Mô hình nghiên cứu chính thức và thang đo lần 2 ................................................. 76
3.4. Nghiên cứu định lượng ................................................................................................ 79
3.4.1. Mục tiêu .................................................................................................................. 79
3.4.2. Các bước nghiên cứu định lượng............................................................................ 79
CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ............................................................................................88
4.1. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu ................................................................................ 88
4.1.1. Theo loại hình doanh nghiệp .................................................................................. 89
4.1.2. Theo quy mô vốn .................................................................................................... 89
4.1.3. Theo lao động ......................................................................................................... 90


4.1.4. Theo lĩnh vực hoạt động ......................................................................................... 90
4.1.5. Theo thời gian đầu tư .............................................................................................. 90
4.2. Đánh giá thang đo ........................................................................................................ 90
4.2.1. Đánh giá độ tin cậy của các thang đo ..................................................................... 90
4.2.2. Kiểm định giá trị của thang đo ............................................................................... 92
4.2.3. Mô hình nghiên cứu điều chỉnh .............................................................................. 94
4.3. Kiểm định giả thuyết và mối quan hệ giữa các biến................................................. 95
4.3.1. Kiểm định hệ số tương quan ................................................................................... 95
4.3.2. Kiểm định các giả thuyết nghiên cứu ..................................................................... 96

4.3.3. So sánh ảnh hưởng của các nhóm trong mỗi biến kiểm soát tới quyết định lựa chọn
địa điểm đầu tư của nhà đầu tư trong nước ...................................................................... 99
4.4. Thực trạng thương hiệu địa phương tỉnh Phú Thọ ................................................ 105
4.4.1. Giới thiệu chung về tỉnh Phú Thọ ........................................................................ 105
4.4.2. Kết quả đầu tư tại tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2012 - 2016........................................ 106
4.4.3. Thực trạng thương hiệu địa phương tỉnh Phú Thọ theo các thành tố tài sản thương
hiệu địa phương .............................................................................................................. 110
Nguồn: Tổng hợp từ phiếu điều tra của tác giả .............................................................. 111
TÓM TẮT CHƯƠNG 4 ....................................................................................................................... 121
CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................................ 122
5.1. Tóm tắt kết quả nghiên cứu ...................................................................................... 122
5.3. Một số đề xuất và khuyến nghị ................................................................................. 130
5.3.1. Khuyến nghị từ kết quả kiểm định giả thuyết nghiên cứu.................................... 130
5.3.2. Khuyến nghị về các biện pháp thu hút đầu tư khác nhau tùy thuộc đặc trưng doanh
nghiệp ............................................................................................................................. 137
5.3.3. Khuyến nghị khuếch trương thương hiệu địa phương .......................................... 140
5.3.4. Khuyến nghị từ kết quả phân tích thực trạng thương hiệu địa phương của tỉnh Phú
Thọ .................................................................................................................................. 146
5.3.5. Khuyến nghị đối với nhà đầu tư ........................................................................... 148
5.4. Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo của luận án ............................................. 156
5.4.1. Hạn chế của luận án .............................................................................................. 156
5.4.2. Gợi ý cho hướng nghiên cứu tiếp theo của luận án .............................................. 156
TÓM TẮT CHƯƠNG 5 ....................................................................................................................... 157
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐƯỢC CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN CỦA
TÁC GIẢ
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT

STT

Ký hiệu

1

ĐĐĐT

2

FDI

Đầu tư trực tiếp nước ngoài

3

GDP

Tổng sản phẩm quốc nội

4

GRDP

5

PCI

6

THĐP

Ý nghĩa
Địa điểm đầu tư

Tổng sản phẩm trên địa bàn
Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh
Thương hiệu địa phương


DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1. Tầm quan trọng của các thành phần thương hiệu địa phương ..................... 24
Bảng 2.1. Các thành tố tài sản thương hiệu ................................................................ 37
Bảng 2.2. Các thành tố tài sản thương hiệu địa phương.............................................. 38
Bảng 2.3. Ý nghĩa của các thành tố tài sản thương hiệu địa phương đối với địa phương..... 42
Bảng 2.4. Mô hình đánh giá so sánh các địa điểm ...................................................... 48
Bảng 2.5. Một số tiêu chuẩn đánh giá địa điểm đầu tư ............................................... 51
Bảng 2.6. Tổng hợp những nhân tố thuộc thương hiệu địa phươngảnh hưởng đến quyết
định lựa chọn địa điểm đầu tư của nhà đầu tư ........................................... 54
Bảng 2.7. Tổng hợp những nhân tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn địa điểm đầu
tư của nhà đầu tư theo các thành tố tài sản thương hiệu địa phương .......... 55
Bảng 2.8. Thang đo tài sản thương hiệu địa phương .................................................. 65
Bảng 3.1.Tiêu chuẩn lựa chọn doanh nghiệp/nhà đầu tưtrong nước đang đầu tư tại tỉnh
Phú Thọ cho nghiên cứu định tính............................................................. 72
Bảng 3.2. Mã hóa thang đo lần 2 của luận án ............................................................. 77
Bảng 3.3. Tỷ lệ chọn mẫu theo địa bàn ...................................................................... 84
Bảng 3.4. Tỷ lệ chọn mẫu theo lĩnh vực sản xuất kinh doanh ..................................... 85
Bảng 4.1. Kết quả thu thập và sàng lọc bảng hỏi ........................................................ 88
Bảng 4.2. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu ................................................................ 88

Bảng 4.3. Kết quả đánh giá độ tin cậy của thang đo ................................................... 91
Bảng 4.4. Kết quả kiểm định KMO & Bartlett’s ........................................................ 92
Bảng 4.5. Kết quả phân tích nhân tố EFA .................................................................. 93
Bảng 4.6. Ma trận hệ số tương quan........................................................................... 95
Bảng 4.7. Kết quả phân tích hồi quy giữa tài sản thương hiệu địa phương và quyết định
lựa chọn địa điểm đầu tư của nhà đầu tư trong nước ................................. 98
Bảng 4.8. Kiểm định Levene phương sai đồng nhất cho các nhóm loại hình doanh
nghiệp .................................................................................................... 100
Bảng 4.9. Kiểm định Anova giữa loại hình doanh nghiệp và quyết định lựa chọn địa
điểm đầu tư ............................................................................................. 101


Bảng 4.10. Bảng mô tả giá trị trung bình quyết định lựa chọn địa điểm đầu tư giữa các
nhóm loại hình doanh nghiệp .................................................................. 101
Bảng 4.11. Kết quả phân tích sâu Anova cho loại hình doanh nghiệp ...................... 102
Bảng 4.12. Kiểm định Levene phương sai đồng nhất cho các nhóm quy mô vốn ..... 102
Bảng 4.13. Kiểm định Levene phương sai đồng nhất cho các nhóm lao động .......... 103
Bảng 4.14. Kiểm định Levene phương sai đồng nhất cho các nhóm lĩnh vực
hoạt động ................................................................................... 103
Bảng 4.15. Kiểm định Levene phương sai đồng nhất cho các nhóm thời gian hoạt động .... 103
Bảng 4.16. Kiểm định Anova giữa thời gian hoạt động và quyết định ...................... 104
lựa chọn địa điểm đầu tư .......................................................................................... 104
Bảng 4.17. Bảng mô tả giá trị trung bình quyết định lựa chọn địa điểm đầu tư giữa các
nhóm thời gian hoạt động ....................................................................... 104
Bảng 4.18. Kết quả phân tích sâu Anova.................................................................. 105
Bảng 4.19. Vốn đầu tư thực hiện phân theo thành phần kinh tế tại tỉnh Phú Thọ giai
đoạn 2012 - 2016 .................................................................................... 107
Bảng 4.20. Vốn đầu tư trong nước tại tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2012 - 2016 .............. 108
Bảng 4.21. Đánh giá của nhà đầu tư về thương hiệu địa phương tỉnh Phú Thọ ......... 111
Bảng 4.22. Kết quả xếp hạng PCI tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2013 - 2016 .................... 118

Bảng 4.23. Những khía cạnh cần cải thiện điểm đánh giá của tỉnh Phú Thọ ............. 120


DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 4.1. Cơ cấu vốn đầu tư thực hiện tại tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2012 - 2016 ............ 107
Biểu đồ 4.2. Tổng sản phẩm trên địa bàn theo giá hiện hành của khu vực kinh tế trong nước
tại tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2012 - 2016 .............................................................. 109
Biểu đồ 4.3. Kết quả đánh giá PAPI, PAR INDEX của tỉnh Phú Thọ giai đoạn
2013 - 2016 ..................................................................................... 115
Biểu đồ 4.4. Chỉ số tính năng động và tiên phong của lãnh đạo tỉnh Phú Thọ giai đoạn
2013 - 2016 ........................................................................................................ 116


DANH MỤC HÌNH

Hình 1. Quy trình nghiên cứu của luận án ................................................................................ 8
Hình 1.1. Mô hình lục giác thương hiệu quốc gia của Anholt (2006) ................................... 12
Hình 1.2. Mô hình trung tâm thương hiệu địa phương của Zenker and Braun (2010)....... 15
Hình 1.3. Mô hình tài sảnTHĐP trên cơ sở nhà đầu tư của Jacobsen (2009)........................ 19
Hình 1.4. Mô hình của Metaxas (2010) .................................................................................. 21
Hình 1.5. Mô hình khái niệm của Jacobsen (2012) ................................................................ 22
Hình 1.6. Mô hình ảnh hưởng của THĐP đến FDI của Jacobsen (2012) ............................. 23
Hình 1.7. Mô hình nghiên cứu của Đinh Phi Hổ (2011), Phạm Văn Ơn và Trần Phan Đoan
Khánh (2015), Nguyễn Viết Bằng và cộng sự (2016)............................................................ 25
Hình 2.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn ĐĐĐT của nhà đầu tư................ 53
Hình 2.2. Mối quan hệ giữa thương hiệu địa phương và nhà đầu tư ..................................... 56
Hình 2.3. Marketing hỗn hợp địa phương............................................................................... 58
Hình 2.4. Mô hình nghiên cứu của luận án ............................................................................. 64
Hình 3.1. Mô hình nghiên cứu chính thức của luận án .......................................................... 77

Hình 4.1. Mô hình nghiên cứu điều chỉnh .............................................................................. 94
Hình 4.2. Kết quả kiểm định giả thuyết về mối quan hệ giữa các biến ................................. 99
Hình 4.3. Bản đồ hành chính tỉnh Phú Thọ .......................................................................... 106


DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 2.1. Quá trình ra quyết định .......................................................................................... 48
Sơ đồ 2.2. Quá trình ra quyết định lựa chọn địa điểm đầu tư................................................. 49


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay, các địa phương đang phải đối mặt với những thách thức lớn về môi
trường, tài chính và kinh tế, đòi hỏi sự thay đổi về cấu trúc và thay đổi tư duy chiến
lược nhằm cạnh tranh và đối phó với những thách thức đó. Đồng thời, các địa phương
cũng phải ganh đua với nhau trong việc thu hút vốn đầu tư nhằm phát triển kinh tế - xã
hội. Trong marketing địa phương, nhà đầu tư chính là khách hàng của địa phương, việc
hiểu rõ nhu cầu và hành vi của nhà đầu tư là rất cần thiết. Do đó, để thu hút vốn đầu
tư, lãnh đạo các địa phương cần phải nhận dạng đúng nhu cầu và hiểu rõ hành vi của
nhà đầu tư, từ đó, đưa ra các chính sách tác động đến nhà đầu tư ở tất cả các giai đoạn
của quá trình ra quyết định đầu tư. Trong đó, quyết định lựa chọn địa điểm đầu tư là
quyết định mang tính chiến lược bởi địa điểm kinh doanh có tác động lâu dài đến hoạt
động và lợi ích của doanh nghiệp, đồng thời ảnh hưởng đến cư dân quanh vùng.
Theo quan điểm marketing địa phương, địa điểm là một trong 6P giữ vai trò
quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của một doanh nghiệp. Đồng thời, môi
trường đầu tư, kinh doanh của địa phươngđược coi là một sản phẩm của địa phương.
Các thị trường mục tiêu của hàng hóa cụ thể này có thể là khách du lịch, thị trường

xuất khẩu, nhà đầu tư trong nước và quốc tế (Kotler và cộng sự, 1993). Trong số
những khách hàng này, nhà đầu tư là khách hàng mục tiêu chính của một địa phương.
Một số nghiên cứu về điều tra môi trường đầu tư cho thấy, mỗi địa phương cần có một
số địa điểm phát triển quan trọng để kích thích dòng vốn đầu tư trong và ngoài nước
đổ vào, cũng như tạo ra mức độ hài lòng cao cho các nhà đầu tư, nhất là tại các quốc
gia đang phát triển (Nguyen and Haughton, 2002; Mmieh and Owusu-Frimpong,
2004). Một trong những điểm nhấn được nhiều nhà nghiên cứu đề cập đến là thương
hiệu địa phương. Trong một thế giới cạnh tranh quyết liệt về thu hút nguồn vốn đầu tư,
con người, tài nguyên,… cho các địa phương, phần thắng nghiêng về những địa
phương xây dựng được một hình ảnh hấp dẫn, một định vị rõ ràng và một niềm tin
tưởng tuyệt đối. Điều này có được không chỉ bằng các chính sách hành chính, các
chính sách công, mà còn cần một chiến lược xây dựng thương hiệu địa phương bền
vững. Có chính sách đúng đắn, quy hoạch tổng thể khoa học, nhưng không có một
chiến lược thương hiệu mạnh, thì mọi nỗ lực của chính quyền địa phương khó có thể
được biết đến một cách rộng rãi, và quan trọng hơn khó có thể là điểm đến thực sự đối
với các nhà đầu tư. Để có thể xây dựng thương hiệu mạnh thành công, cần phải hiểu rõ
mô hình tài sản thương hiệu và ảnh hưởng của tài sản thương hiệu đến quyết định lựa
chọn địa điểm của nhà đầu tư.


Luận án đủ ở file: Luận án full