THỬ NGHIỆM ẢNH HƯỞNG CỦA MANNAN OLIGOSACCHARIDE VÀ NUCLEOTIDE LÊN SỰ TĂNG TRƯỞNG, KHẢ NĂNG CHỊU ĐỰNG STRESS VÀ ĐỀ KHÁNG BỆNH CỦA CÁ TRA (Pangasianodon hypophthalmus, Sauvage 1878)

BӜ GIÁO DӨC VÀ ĈÀO TҤO
TRѬӠNG ĈҤI HӐC NÔNG LÂM THÀNH PHӔ HӖ CHÍ MINH

KHÓA LUҰN TӔT NGHIӊP

THӰ NGHIӊM ҦNH HѬӢNG CӪA MANNAN
OLIGOSACCHARIDE VÀ NUCLEOTIDE LÊN SӴ TĂNG
TRѬӢNG, KHҦ NĂNG CHӎU ĈӴNG STRESS VÀ
Ĉӄ KHÁNG BӊNH CӪA CÁ TRA
(Pangasianodon hypophthalmus, Sauvage 1878)

Hӑ và tên sinh viên: TRҪN THӎ NGӐC LINH
PHAN VĂN PHÚC
Ngành: NUÔI TRӖNG THӪY SҦN
Niên khóa: 2004-2008

Tháng 9/2008


THӰ NGHIӊM ҦNH HѬӢNG CӪA MANNAN OLIGOSACCHARIDE
VÀ NUCLEOTIDE LÊN SӴ TĂNG TRѬӢNG, KHҦ NĂNG CHӎU ĈӴNG
STRESS VÀ Ĉӄ KHÁNG BӊNH CӪA CÁ TRA

(Pangasianodon hypophthalmus, Sauvage 1878)

Tác giҧ

TRҪN THӎ NGӐC LINH
PHAN VĂN PHÚC

Khóa luұn ÿѭӧc trình ÿӅ ÿӇ ÿáp ӭng yêu cҫu cҩp bҵng Kӻ Sѭ ngành Thӫy Sҧn

Giáo viên hѭӟng dүn:
LÊ THANH HÙNG

Tháng 9 năm 2008


CҦM TҤ
Chúng tôi xin chân thành cҧm tҥ:
Ban Giám HiӋu Trѭӡng Ĉai Hӑc Nông Lâm TP. HCM ÿã tҥo cho chúng tôi mӝt
môi trѭӡng tӕt ÿӇ hӑc tұp;
Ban Chӫ NhiӋm Khoa Thӫy Sҧn cùng toàn thӇ quí thҫy cô khoa Thӫy Sҧn ÿã
tұn tình giҧng dҥy, truyӅn ÿҥt kiӃn thӭc cNJng nhѭ ÿӝng viên vӅ mһt tinh thҫn cho
chúng tôi trong suӕt khóa hӑc;
Xin cҧm ѫn cô Võ Thӏ Thanh Bình, cô NguyӉn Thӏ Thanh Trúc, các bҥn trong
và ngoài lӟp ÿã quan tâm và ÿӝng viên giúp ÿӥ chúng tôi trong suӕt thӡi gian thӵc
hiӋn ÿӅ tài;
Ĉһc biӋt vӟi lòng biӃt ѫn sâu sҳc xin gӱi ÿӃn thҫy Lê Thanh Hùng ÿã tұn tình
hѭӟng dүn, giúp ÿӥ tôi trong suӕt quá trình hӑc tұp và hoàn thành ÿӅ tài này;
Các anh nhân viên Trҥi Thӵc NghiӋm Thӫy Sҧn, Khoa Thӫy Sҧn, Trѭӡng Ĉҥi
Hӑc Nông Lâm Tp.Hӗ Chí Minh;
Ba, mҽ và anh chӏ ÿã hӛ trӧ vӅ vұt chҩt lүn tinh thҫn ÿӇ hoàn thành ÿӅ tài nghiên
cӭu này;
Do hҥn chӃ vӅ thӡi gian cNJng nhѭ kiӃn thӭc nên luұn văn này không tránh khӓi
nhӳng thiӃu sót. Chúng tôi rҩt mong có sӵ ÿóng góp ý kiӃn cӫa quí thҫy cô và các bҥn
ÿӇ luұn văn ÿѭӧc hoàn chӍnh hѫn.

ii

TÓM TҲT
ĈӅ tài nghiên cӭu: “Thӱ nghiӋm ҧnh hѭӣng cӫa Mannan Oligosaccharide
và Nucleotide lên sӵ tăng trѭӣng và ÿӅ kháng bӋnh cӫa cá tra (Pangasianodon
hypophthalmus)”, ÿѭӧc tiӃn hành tӯ tháng 4/2008 ÿӃn tháng 8/2008, tҥi trҥi thӵc
nghiӋm và phòng thí nghiӋm BӋnh Hӑc Thӫy Sҧn, Khoa Thӫy Sҧn trѭӡng Ĉҥi Hӑc
Nông Lâm Thành Phӕ Hӗ Chí Minh.
Thí nghiӋm ÿѭӧc tiӃn hành nhҵm ÿánh giá khҧ năng ҧnh hѭӣng cӫa Mannan
Oligosaccharide và Nucleotide tӵ do có trong IMMUNO AID DRY lên sӵ tăng
trѭӣng, hiӋu quҧ sӱ dөng thӭc ăn, sӭc chӏu ÿӵng stress và sӭc ÿӅ kháng bӋnh cӫa cá
tra.
Thí nghiӋm cho ăn thӭc ăn bә sung Mannan Oligosaccharide và Nucleotide tӵ
do vӟi 3 mӭc 0%; 0,1% và 0,2% trong thӡi gian 10 tuҫn. KӃt quҧ cho thҩy thӭc ăn bә
sung Mannan Oligosaccharide kӃt hӧp vӟi Nucleotide tӵ do cho kӃt quҧ tăng trѭӣng có
tӕt hѫn nhѭng khác nhau không có ý nghƭa vӅ mһt thӕng kê. TӍ lӋ sӕng trong 10 tuҫn
không khác nhau vӅ mһt thӕng kê. Tuy nghiên kӃt quҧ giҧi phҭu mô hӑc cho thҩy có
sӵ khác biӋt rõ rӋt vӅ cҩu trúc mô hӑc cNJng nhѭ là sӕ nӃp gҩp và ÿӝ dài vi nhung ruӝt:
nghiӋm thӭc bә sung cho kӃt quҧ sӕ nӃp gҩp và ÿӝ dài vi nhung ruӝt lӟn hѫn nghiӋm
thӭc ÿӕi chӭng (thӭc ăn bә sung 0,2% cho kӃt quҧ không khác so vӟi thӭc ăn bә sung
0,1%).
Sau thӡi gian gây stress bҵng Ammonia tәng sӕ cho thҩy tӍ lӋ sӕng cá thí
nghiӋm có sӵ khác biӋt rõ rӋt giӳa nghiӋm thӭc có bә sung và nghiӋm thӭc ÿӕi chӭng.
Trong ÿó cá ӣ nghiӋm thӭc bә sung 0,2% có tӍ lӋ sӕng cao nhҩt.
Sau thӡi gian nuôi, viӋc gây cҧm nhiӉm vӟi vi khuҭn Edwardsiella ictaluri cho
thҩy khҧ năng kháng bӋnh cӫa cá nuôi ӣ nghiӋm thӭc có bә sung 0,1% và 0,2% cao
hѫn và khác nhau có ý nghƭa thӕng kê so vӟi cá nuôi ӣ nghiӋm thӭc ÿӕi chӭng. Trong
ÿó nghiӋm thӭc bә sung 0,1% và nghiӋm thӭc bә sung 0,2% cho kӃt quҧ nhѭ nhau.

iii

MӨC LӨC
ĈӅ mөc..................................................................................................................... Trang
Trang tӵa.......................................................................................................................... i
CҦM TҤ......................................................................................................................... ii
TÓM TҲT...................................................................................................................... iii
MӨC LӨC ..................................................................................................................... iv
DANH SÁCH CÁC CHӲ VIӂT TҲT ........................................................................ viii
DANH SÁCH CÁC BҦNG ........................................................................................ viii
DANH SÁCH CÁC BIӆU ĈӖ...................................................................................... ix
DANH SÁCH CÁC HÌNH..............................................................................................x
Chѭѫng 1: MӢ ĈҪU ...................................................Error! Bookmark not defined.
1.1Ĉһt Vҩn ĈӅ ...............................................................Error! Bookmark not defined.
1.2 Mөc Tiêu ĈӅ Tài .....................................................Error! Bookmark not defined.
Chѭѫng 2:TӘNG QUAN TÀI LIӊU .........................Error! Bookmark not defined.
2.1 Nucleotide................................................................Error! Bookmark not defined.
2.1.1 Cҩu trúc cӫa nucleotide ........................................Error! Bookmark not defined.
2.1.2 Vai trò cӫa nucleotide ÿӕi vӟi ÿӝng vұt thӫy sҧn.Error! Bookmark not defined.
2.1.3 Mӝt sӕ khҧo nghiӋm tác dөng cӫa Nucleotide ӣ ÿӝng vұt thӫy sҧn............. Error!
Bookmark not defined.
2.2 Mannan Oligosaccharide .........................................Error! Bookmark not defined.
2.2.1 Vai trò cӫa Mannan-oligosaccharide (MOS) ÿӕi vӟi ÿӝng vұt thӫy sҧn...... Error!
Bookmark not defined.
2.2.2 Mӝt sӕ nghiên cӭu, khҧo nghiӋm MOS ӣ ÿӝng vұt thӫy sҧn ... Error! Bookmark
not defined.
2.3 Tính MiӉn Dӏch Cӫa Cá ..........................................Error! Bookmark not defined.
2.4 Edwardsiella ictaluri và BӋnh Gan Thұn Mӫ .........Error! Bookmark not defined.
2.5 Ammonia .................................................................Error! Bookmark not defined.
2.6 Ĉһc ĈiӇm Sinh Hӑc Cá Tra.....................................................................................11
2.6.1 Phân loҥi ...............................................................................................................11
2.6.2 Phân bӕ .................................................................Error! Bookmark not defined.

iv


2.6.3 Ĉһc ÿiӇm hình thái, sinh lý .................................Error! Bookmark not defined.
2.6.4 Môi trѭӡng sӕng ...................................................Error! Bookmark not defined.
2.6.5 Ĉһc ÿiӇm dinh dѭӥng ...........................................Error! Bookmark not defined.
2.6.6 Ĉһc ÿiӇm sinh trѭӣng ...........................................Error! Bookmark not defined.
2.6.7 Ĉһc ÿiӇm sinh sҧn ...............................................Error! Bookmark not defined.
Chѭѫng 3:VҰT LIӊU VÀ PHѬѪNG PHÁP NGHIÊN CӬUError! Bookmark not
defined.
3.1Thӡi Gian Và Ĉӏa ĈiӇm Nghiên Cӭu.......................Error! Bookmark not defined.
3.2 Vұt LiӋu Thí NghiӋm...............................................Error! Bookmark not defined.
3.2.1Ĉӕi tѭӧng nghiên cӭu............................................Error! Bookmark not defined.
3.2.2 Dөng cө và nguyên liӋu........................................Error! Bookmark not defined.
3.2.3 HӋ thӕng giai và bӇ thí nghiӋm.............................Error! Bookmark not defined.
3.2.4 Nguӗn nѭӟc ..........................................................Error! Bookmark not defined.
3.2.5 Thӭc ăn .................................................................Error! Bookmark not defined.
3.3 Bӕ Trí Thí NghiӋm ..................................................Error! Bookmark not defined.
3.4 Các ChӍ Tiêu Theo Dõi............................................Error! Bookmark not defined.
3.4.1Các chӍ tiêu môi trѭӡng .........................................Error! Bookmark not defined.
3.4.2 Lѭӧng thӭc ăn.......................................................Error! Bookmark not defined.
3.4.3 Tăng trӑng cӫa cá .................................................Error! Bookmark not defined.
3.4.4 HӋ sӕ biӃn ÿәi thӭc ăn ( FCR)..............................Error! Bookmark not defined.
3.4.5 HiӋu quҧ sӱ dөng protein PER (protein efficiency ratio)... Error! Bookmark not
defined.
3.4.6 Ҧnh hѭӣng cӫa MOS và Nucleotide lên cҩu trúc mô ruӝt cá ... Error! Bookmark
not defined.
3.4.7 Ҧnh hѭӣng cӫa MOS và Nucleotide lên khҧ năng chӏu ÿӵng stress.......... Error!
Bookmark not defined.
3.4.8 Ҧnh hѭӣng cӫa MOS và Nucleotide lên khҧ năng kháng bӋnh Error! Bookmark

not defined.
3.5 ChӃ ÿӝ chăm sóc và quҧn lý thí nghiӋm..................Error! Bookmark not defined.
3.6 Phѭѫng Pháp Xӱ Lý Sӕ LiӋu...................................Error! Bookmark not defined.
Chѭѫng 4: KӂT QUҦ VÀ THҦO LUҰN..................Error! Bookmark not defined.
v


4.1Thӭc Ăn Thí NghiӋm ...............................................Error! Bookmark not defined.
4.2 Môi Trѭӡng Nuôi Cá Thí NghiӋm ..........................Error! Bookmark not defined.
4.2.1 NhiӋt ÿӝ ................................................................Error! Bookmark not defined.
4.2.2 Hàm lѭӧng oxy hòa tan (DO)...............................Error! Bookmark not defined.
4.2.3 Ĉӝ pH .................................................................Error! Bookmark not defined.
4.2.4 Hàm lѭӧng Ammonia ...........................................Error! Bookmark not defined.
4.3 Sӵ Tăng Trѭӣng Cӫa Cá Thí NghiӋm .....................Error! Bookmark not defined.
4.4 HiӋu Quҧ Sӱ Dөng Thӭc Ăn ...................................Error! Bookmark not defined.
4.4.1 HӋ Sӕ BiӃn Ĉәi Thӭc Ăn .....................................Error! Bookmark not defined.
4.4.2 HiӋu quҧ sӱ dөng protein trong thӭc ăn (PER) ....Error! Bookmark not defined.
4.5 KӃt quҧ ÿánh giá mô hӑc ........................................Error! Bookmark not defined.
4.6 Ҧnh Hѭӣng Cӫa Mannan-Oligosaccharide (MOS) và Nucleotide Lên ViӋc Cҧi
ThiӋn Sӭc Khӓe Ӣ Cá Tra .............................................Error! Bookmark not defined.
4.6.1 Ҧnh hѭӣng cӫa MOS và Nucleotide lên viӋc ÿӅ kháng bӋnh ... Error! Bookmark
not defined.
4.6.2 Ҧnh hѭӣng cӫa MOS và Nucleotide trong viӋc chӏu ÿӵng stress ................ Error!
Bookmark not defined.
Chѭѫng 5:KӂT LUҰN VÀ Ĉӄ NGHӎ .......................Error! Bookmark not defined.
TÀI LIӊU THAM KHҦO
Phө lөc
Phө lөc 1: Các thông sӕ môi trѭӡng nuôi cá thí nghiӋm.
Phө lөc 2: Các chӍ tiêu tăng trѭӣng, lѭӧng thӭc ăn và tӍ lӋ sӕng cӫa cá thí nghiӋm.
Phө lөc 3:KӃt quҧ gây cҧm nhiӉm và gây stress cho cá tra.

Phө lөc 4: KӃt quҧ xӱ lý thӕng kê tăng trӑng, lѭӧng ăn, hӋ sӕ tăng trѭӣng ÿһc biӋt , hӋ
sӕ thӭc ăn, hiӋu quҧ sӱ dөng protein cӫa cá giӳa các nghiӋm thӭc.
Phө lөc 5: KӃt quҧ xӱ lý thӕng kê tӍ lӋ sӕng cӫa cá tra ÿӕi vӟi thí nghiӋm gây stress.
Phө lөc 6: KӃt quҧ xӱ lý thӕng kê tӍ lӋ sӕng cӫa cá tra ÿӕi vӟi thí nghiӋm gây cҧm
nhiӉm.

vi


DANH SÁCH CÁC CHӲ VIӂT TҲT
DO

Dissolved Oxygen

MOS

Mannan Oligosaccharide

TN

Thí nghiӋm

NT

NghiӋm thӭc

NTĈC

NghiӋm thӭc ÿӕi chӭng

TL

Trӑng lѭӧng

TB

Trung bình

TSA

Trytone Soya Agar

EMB

Eosine Methylene blue lactase Agar

BHIA

Brain heart infusion Agar

vii


DANH SÁCH CÁC BҦNG
Bҧng

Trang

Bҧng 2.1 Các thành phҫn vách tӃ bào nҩm men
Saccharomyces cerevisiae ................................................................. 4

Bҧng 3.1 Sӕ thӭ tӵ các ÿƭa giҩy sinh hóa trong giӃng....................................21
Bҧng 3.2 Thuӕc thӱ và kӃt quҧ phҧn ӭng sinh hóa trong các giӃng ..............22
Bҧng 4.1 Thành phҫn cӫa thӭc ăn thí nghiӋm ................................................24
Bҧng 4.2 Tăng trӑng cӫa cá sau 10 tuҫn thí nghiӋm ......................................31
Bҧng 4.3 HiӋu quҧ sӱ dөng thӭc ăn................................................................32
Bҧng 4.4 ChiӅu cao nӃp gҩp ruӝt cӫa cá ӣ các nghiӋm thӭc..........................36
Bҧng 4.5 Các chӍ tiêu theo dõi trong thí nghiӋm gây cҧm nhiӉm ..................38
Bҧng 4.6 TӍ lӋ sӕng cӫa cá sau 4 ngày và 6 ngày gây cҧm nhiӉm .................40
Bҧng 4.7 KӃt quҧ phҧn ӭng sinh hóa cӫa khuҭn lҥc ÿѭӧc phân lұp
tӯ nӝi tҥng cá tra gây cҧm nhiӉm....................................................42
Bҧng 4.8 Các chӍ tiêu theo dõi trong thí nghiӋm gây stress cho cá tra ..........42
Bҧng 4.9: TӍ lӋ sӕng trung bình theo các giai ÿoҥn sau khi gây
stress cho cá tra..............................................................................44

viii


DANH SÁCH CÁC BIӆU ĈӖ
BiӇu ÿӗ

Trang

BiӇu ÿӗ 4.1 NhiӋt ÿӝ cӫa các bӇ thí nghiӋm vào buәi sáng ...........................25
BiӇu ÿӗ 4.2 NhiӋt ÿӝ cӫa các bӇ thí nghiӋm vào buәi chiӅu ..........................26
BiӇu ÿӗ 4.3 Hàm lѭӧng DO cӫa các bӇ thí nghiӋm vào buәi sáng ................27
BiӇu ÿӗ 4.4 Hàm lѭӧng DO cӫa các bӇ thí nghiӋm vào buәi chiӅu .............27
BiӇu ÿӗ 4.5 pH cӫa các bӇ thí nghiӋm vào buәi sáng ....................................28
BiӇu ÿӗ 4.6 pH cӫa các bӇ thí nghiӋm vào buәi chiӅu ...................................29
BiӇu ÿӗ 4.7 Hàm lѭӧng Ammonia cӫa các bӇ vào buәi sáng ........................30
BiӇu ÿӗ 4.8 Hàm lѭӧng Ammonia cӫa các bӇ vào buәi chiӅu .......................30

BiӇu ÿӗ 4.9 Tăng trӑng cӫa cá ӣ các NT ........................................................31
BiӇu ÿӗ 4.10 HӋ sӕ tăng trѭӣng ÿһc biӋt SGR (%/ ngày) cӫa cá ӣ
các nghiӋm thӭc........................................................................32
BiӇu ÿӗ 4.11 HӋ sӕ biӃn ÿәi thӭc ăn ӣ các nghiӋm thӭc................................33
BiӇu ÿӗ 4.12 HiӋu quҧ sӱ dөng protein ӣ các nghiӋm thӭc ...........................34
BiӇu ÿӗ 4.13 TӍ lӋ chӃt tích lNJy trung bình sau khi gây cҧm nhiӉm
cho cá tra..................................................................................39
BiӇu ÿӗ 4.14 TӍ lӋ sӕng theo sau 4 và 6 ngày gây cҧm nhiӉm .......................40
BiӇu ÿӗ 4.15 Sӕ cá chӃt trung bình tích lNJy theo các ngày ............................43
BiӇu ÿӗ 4.16 TӍ lӋ sӕng trung bình theo các giai ÿoҥn sau khi gây
stress cho cá tra.........................................................................44

ix


DANH SÁCH CÁC HÌNH
Hình

Trang

Hình 2.1 Mannan Oligosaccharide trích tӯ vách tӃ bào nҩm men ................. 4
Hình 2.2 Cҩu trúc hóa hӑc cӫa Mannan Oligosaccharide .............................. 5
Hình 2.3 Cѫ chӃ MOS gҳn kӃt vӟi mҫm bӋnh ................................................ 6
Hình 2.4 Hình dҥng vi khuҭn Edwardsiella ictaluri ....................................... 9
Hình 3.1 Hóa chҩt NaHCO3 và NH4Cl..........................................................15
Hình 3.2 HӋ thӕng giai thí nghiӋm .................................................................15
Hình 3.3 Sѫ ÿӗ bӕ trí thí nghiӋm ....................................................................17
Hình 4.1 Cҩu trúc mô hӑc ÿѭӡng ruӝt cӫa cá giӳa các nghiӋm thӭc .............35
Hình 4.2 Bӕ trí thí nghiӋm gây cҧm nhiӉm cho cá tra....................................37
Hình 4.3 Bӕ trí thí nghiӋm gây stress cho cá tra ...........................................38

x


Chѭѫng 1
MӢ ĈҪU
1.1

Ĉһt Vҩn ĈӅ
NghӅ nuôi thӫy sҧn ÿang ngày mӝt phát triӇn và trӣ thành mӝt ngành có ÿóng

góp ÿáng kӇ trong kim ngҥch xuҩt khҭu. Trong ÿó, nhu cҫu cá tra xuҩt khҭu và tiêu
thө trong nѭӟc là vѭӧt trӝi hѫn cҧ. Do vұy, các nhà sҧn xuҩt ÿang tìm các biӋn pháp
nhҵm nâng cao năng suҩt và giҧm giá thành sҧn phҭm. Tuy nhiên, hҥn chӃ chính cӫa
môi trѭӡng nuôi công nghiӋp là mұt ÿӝ cao, dӏch bӋnh thѭӡng xuyên xҧy ra và lây lan
ÿӃn môi trѭӡng nuôi lân cұn. Vҩn ÿӅ này ÿã gây ra mӝt áp lӵc không nhӓ cho ngѭӡi
nuôi.
Xu thӃ hiӋn nay là sӱ dөng các chӃ phҭm có nguӗn gӕc sinh hӑc ÿӇ làm tăng
tăng trѭӣng, nâng cao sӭc ÿӅ kháng, tăng cѭӡng ÿáp ӭng miӉn dӏch, giҧm hӋ sӕ thӭc
ăn. Do ÿó, viӋc nghiên cӭu các tác dөng cӫa Mannan Oligosaccharide và Nucleotide
ÿang ngày càng ÿѭӧc các nhà nghiên cӭu và các nhà sҧn xuҩt quan tâm.
Xuҩt phát tӯ thӵc tӃ trên, ÿѭӧc sӵ phân công cӫa Ban Chӫ NhiӋm khoa thӫy sҧn
trѭӡng Ĉҥi Hӑc Nông Lâm Tp.Hӗ Chí Minh, chúng tôi ÿã tiӃn hành thӵc hiӋn nghiên
cӭu ÿӅ tài: "Thӱ nghiӋm ҧnh hѭӣng cӫa Mannan Oligosaccharide và Nucleotide
lên sӵ tăng trѭӣng, khҧ năng chӏu ÿӵng stress và ÿӅ kháng bӋnh cӫa cá tra".

1.2

Mөc Tiêu ĈӅ Tài
Thӱ nghiӋm tác ÿӝng cӫa Mannan Oligosaccharide và Nucleotide tӵ do ӣ các

nӗng ÿӝ khác nhau lên sӵ tăng trѭӣng và hiӋu quҧ sӱ dөng thӭc ăn cӫa cá tra.
Thӱ nghiӋm tác ÿӝng cӫa Mannan Oligosaccharide và Nucleotide tӵ do lên khҧ
năng chӏu ÿӵng stress khi gây môi trѭӡng nѭӟc có nӗng ÿӝ cao Ammonia và ÿӅ kháng
bӋnh cӫa cá tra.


Chѭѫng 2
TӘNG QUAN TÀI LIӊU
2.1

Nucleotide

2.1.1 Cҩu trúc cӫa nucleotide
Cho ÿӃn nay, chúng ta biӃt rҵng các Nucleic Acid, bao gӗm Deoxyribonucleic
Acid (DNA) và Ribonucleic Acid (RNA), là nhӳng ÿҥi phân tӱ sinh hӑc có trӑng
lѭӧng phân tӱ lӟn vӟi thành phҫn gӗm các nguyên tӕ C, H, O, N và P; chúng ÿѭӧc cҩu
thành tӯ nhiӅu ÿѫn phân (monomer) là các Nucleotide.
VӅ cҩu trúc, mӛi Nucleotide gӗm ba thành phҫn kӃt dính vӟi nhau nhѭ sau: gӕc
ÿѭӡng pentose nӕi vӟi mӝt base tҥi C1' bҵng mӝt liên kӃt ȕ-glycosid và nӕi vӟi nhóm
phosphate tҥi C5' bҵng mӝt liên kӃt Phosphomonoester (Trích bӣi Colm A. Moran,
2008).
2.1.2 Vai trò cӫa nucleotide ÿӕi vӟi ÿӝng vұt thӫy sҧn
ViӋc cung cҩp Nucleotide ngoҥi sinh ÿã ÿѭӧc mӝt sӕ nhà nghiên cӭu
(Cosgrove, 1998); (Gyorgy,1971) công nhұn khҧ năng làm tăng tăng trѭӣng ӣ mӝt sӕ
loài ÿӝng vұt, cá và giáp xác; sӵ gia tăng tăng trѭӣng này là do mӝt sӵ sao chép tӃ bào
vӟi tӍ lӋ rҩt cao (Borda và ctv, 2003) (Trích bӣi Colm A. Moran, 2008).
Bên cҥnh khҧ năng dүn dө, kích thích sӵ thèm ăn và sinh tәng hӧp các acid
amine không thiӃt yӃu, Nucleotide ngoҥi sinh còn có khҧ năng làm tăng ÿáp ӭng miӉn
dӏch. Bên cҥnh ÿó, Nucleotide tác ÿӝng tích cӵc lên hӋ vi khuҭn ÿѭӡng ruӝt, thúc ÿҭy

chӫng vi khuҭn có lӧi phát triӇn và ӭc chӃ các chӫng vi khuҭn gây hҥi cho cѫ thӇ.
(Peng Li và Delberlt M.Gatlin, 2005) (Trích bӣi Colm A. Moran, 2008).
Mӝt sӕ nghiên cӭu khác cho thҩy, Nucleotide làm tăng tăng trѭӣng và cҧi thiӋn
cҩu trúc ÿѭӡng ruӝt. Ngoài ra, Nucleotide còn làm tăng sӭc chӏu ÿӵng, tăng khҧ năng
chӕng lҥi vi khuҭn, virus và các vi sinh vұt có hҥi khác.

2


2.1.3 Mӝt sӕ khҧo nghiӋm tác dөng cӫa Nucleotide ӣ ÿӝng vұt thӫy sҧn
Person- Leruyet và ctv (1983) (Trích bӣi Colm A. Moran, 2008) ÿã tiӃn hành
thí nghiӋm trên ҩu trùng cá bѫn trӑng lѭӧng 100 mg/con cho ăn thӭc ăn có bә sung
inosine (1,3% khҭu phҫn cho 6 ngày; 0,13% khҭu phҫn cho 45 ngày) kӃt quҧ thí
nghiӋm cho thҩy tăng trѭӣng và tӍ lӋ sӕng cӫa cá gia tăng mӝt cách ÿáng kӇ.
Ramadan (1994) (Trích bӣi Colm A. Moran, 2008) lҫn ÿҫu tiên quan sát rҵng
khҭu phҫn bә sung Nucleotide có ҧnh hѭӣng ÿӃn khҧ năng miӉn dӏch rõ ràng trên cá rô
phi sau khi tiêm trong cѫ hoһc ngâm trӵc tiӃp vӟi tác nhân gây chӃt là Aeromonas
hydrophila.
Burrellls (2001) (Trích bӣi Colm A. Moran, 2008) ÿã báo cáo rҵng sau khi tҳm
vӟi vi khuҭn Vibrio anguillarum, cá hӗi ÿѭӧc cho ăn khҭu phҫn có bә sung Nucleotide
có hӋ sӕ chӃt tích lNJy là 31%, trong khi cá ăn khҭu phҫn cѫ bҧn và có bә sung ȕGlucan lҫn lѭӧt là 49% và 43%. Và cNJng theo Burrells (2001) cho nuôi chung cá hӗi
vӟi vi khuҭn Piscirickettsia salmonis thì tӍ lӋ chӃt cӫa cá ăn khҭu phҫn thӭc ăn có bә
sung Nucleotide là 46,9% trong khi ÿó ӣ cá ăn khҭu phҫn cѫ bҧn ÿӃn 76,8%.
TӍ lӋ chӃt cӫa cá chӁm sau khi gây bӋnh bҵng Streptococus iniae ÿӕi vӟi khҭu
phҫn ăn có bә sung Nucleotide là 52% và khác biӋt có ý nghƭa so vӟi khҭu phҫn cѫ
bҧn là 83,8% (Li, 2004) (Trích bӣi Colm A. Moran, 2008).

2.2

Mannan Oligosaccharide

Ĉҫu tiên, vào cuӕi thұp niên 80, ngѭӡi ta quan tâm ÿӃn viӋc sӱ dөng ÿѭӡng

mannose ÿӇ giҧm lѭӧng vi sinh vұt trong ÿѭӡng tiêu hóa. Khi so vӟi ÿѭӡng mannose
tinh khiӃt, hӧp chҩt chӭa mannose phân nhánh (-1,3 và -1,6) có áp lӵc cao nhҩt ÿӕi vӟi
type 1. Vì vұy, hiӋn nay phӭc hӧp Mannan oligosaccharides (MOS) trích tӯ thành tӃ
bào cӫa dòng Saccharomyces cerevisiae rҩt ÿѭӧc ѭa chuӝng.

3


(Nguӗn: Colm A. Moran, 2008)
Hình 2.1: Mannan Oligosaccharide trích tӯ vách tӃ bào nҩm men
Bҧng 2.1: Các thành phҫn vách tӃ bào nҩm men Saccharomyces cerevisiae
Thành phҫn

Khӕi lѭӧng phân tӱ trung
bình (kDa)

% khӕi lѭӧng

E 1,3 glucan

240

30 - 50

E 1,3 glucan

24

10

100-200

25 - 40

25

1-3

Mannoprotein
Chitin

(Nguӗn: Colm A. Moran, 2008)
NhiӅu phân tӱ mannoprotein có N-glucans liên kӃt vӟi cҩu trúc trung tâm
Man10-14GlcNAc2-Asn rҩt giӕng vӟi nhӳng chuӛi manno N-glycan bұc cao ӣ ÿӝng vұt
có vú. Nhӳng chuӛi mannoprotein ӣ phía ngoài cùng trên tӃ bào nҩm men còn có hѫn
50-200 ÿѫn vӏ liên manose, vӟi mӝt mҥch chính dài có vӏ trí liên kӃt là 1,6 vӟi các
mҥch bên ngҳn ӣ vӏ trí D -1,2 và D -1,3. Nhӳng cҩu trúc phӭc tҥp này sӁ quyӃt ÿӏnh
nhӳng thuӝc tính bӅ mһt cӫa tӃ bào nҩm men. Nhӳng thuӝc tính này sӁ ÿһt cѫ sӣ cho
phѭѫng thӭc hoҥt ÿӝng chӫ yӃu cӫa MOS ÿã ÿѭӧc nghiên cӭu trên gia súc và gia cҫm.

4


(Nguӗn: Colm A. Moran, 2008)
Hình 2.2: Cҩu trúc hóa hӑc cӫa Mannan Oligosaccharide
2.2.1 Vai trò cӫa Mannan-oligosaccharide (MOS) ÿӕi vӟi ÿӝng vұt thӫy sҧn
Nhìn chung, MOS có vai trò quan trӑng ÿӕi vӟi ÿӝng vұt thӫy sҧn nói riêng và
vұt nuôi nói chung.

Theo Colm A. Moran (2008) vai trò cӫa Bio-MOS nhѭ sau:
- Tác ÿӝng lên hӋ vi sinh vұt ÿѭӡng ruӝt.
- KӃt vӟi nhӳng vi khuҭn gây bӋnh chӭa tiêm mao tuýp 1 và loҥi trӯ trӵc tiӃp tӯ
ruӝt.
- Cҧi thiӋn, nâng cao hình thái và cҩu trúc ÿѭӡng ruӝt.
- Cҧi thiӋn giá trӏ dinh dѭӥng và tăng trѭӣng.
- ĈiӅu chӍnh ÿáp ӭng miӉn dӏch cӫa cѫ thӇ ký chӫ.
+ Ĉáp ӭng miӉn dӏch cҩp tính.
+ Ĉӕi vӟi miӉn dӏch bҭm sinh: giҧm sӵ bài tiӃt chҩt nhҫy.
+ Làm tăng kháng nguyên và kháng thӇ.
- Tăng cѭӡng khҧ năng chӕng chӏu vӟi bӋnh.

5


Trong ÿó vai trò tiêu biӇu cӫa Mannnan Oligosaccharide là sӵ kӃt dính cӫa
nhӳng vi khuҭn có fimbri thuӝc tuýp vӟi Bio-Mos. Lectins (protein liên kӃt
carbonhydrate) kӃt dính phân tӱ cacbonhydrate ÿѭӧc bә sung lên bӅ mһt tӃ bào biӇu
mô cӫa ký chӫ và tӯ ÿó sӁ gҳn kӃt vӟi nhӳng tӃ bào vi khuҭn ÿӇ khӣi ÿҫu quá trình
sinh lý quan trӑng cӫa sӵ tѭѫng tác giӳa tӃ bào vӟi tӃ bào, trong trѭӡng hӧp này ÿó là
sӵ khӣi ÿҫu cӫa viӋc xâm nhұp và gây bӋnh. ViӋc nhұn dҥng phân tӱ mҫm bӋnh là
quan trӑng phө thuӝc vào các mҥch ngҳn oligo cӫa mannose trên các glycol liên hӧp
ÿѭӧc trҧi dài khҳp bӅ mһt cӫa biӇu mô. Có thӇ chҳc chҳn rҵng nhӳng mҫm bӋnh sӁ kӃt
dính vӟi nhӳng thө thӇ tiӃp nhұn trên tӃ bào biӇu mô bҵng cách tҥo ra các “ÿoҥn mӗi
oligosaccharide” ÿѭӧc biӃt nhѭ nhӳng tác nhân chӕng nhiӉm trùng trong khҭu phҫn
thӭc ăn chӫ yӃu là manno và polymano (Dawson và ctv, 2003).

( Nguӗn: Colm A. Moran, 2008)
Hình 2.3: Cѫ chӃ MOS gҳn kӃt vӟi mҫm bӋnh.

6


2.2.2 Mӝt sӕ nghiên cӭu, khҧo nghiӋm MOS ӣ ÿӝng vұt thӫy sҧn
HiӋn nay mӝt sӕ công ty ÿã sӱ dөng Mannan Oligosaccharide làm thành phҫn
chính trong mӝt sӕ sҧn phҭm bә sung vào thӭc ăn cung cҩp cho ÿӝng vұt thӫy sҧn nhѭ
sҧn phҭm Bio - Mos®.
Staykow và ctv. (2005 ) (Trích bӣi Trҫn Hӗng Cҭm, 2008) thí nghiӋm trên cá
hӗi, bә sung 0,2% Bio - Mos®, kӃt quҧ trӑng lѭӧng tăng 13,7% so vӟi cá không cho
ăn thӭc ăn có Bio - Mos®, FCR giҧm tӯ 0,91 xuӕng 0,83, tӍ lӋ chӃt 1.68% lô ÿӕi chӭng
và 0,58% lô cho ăn thӭc ăn có Bio - Mos® (p < 0,001).
Bә sung Bio - Mos® vào thӭc ăn cӫa mӝt sӕ loài cá nѭӟc ngӑt nhѭ Silunus
glanis (Bogut và ctv, 2006) (Trích bӣi Trҫn Hӗng Cҭm, 2008) chӍ ra sӵ tăng trѭӣng tӯ
22 g lên 76 g ÿӕi vӟi lô ÿӕi chӭng và tăng lên 83 g ÿӕi vӟi lô cho thӭc ăn có Bio Mos®, trung bình tăng trӑng khoҧng 9,7%. FCR giҧm 11,6% (p < 0.01), tӍ lӋ chӃt giҧm
tӯ 28,33 xuӕng 16,67%.
Mӝt thí nghiӋm trên cá chép tҥi Ĉҥi hӑc Osijek Croatia (Culjak và ctv, 2006)
(Trích bӣi Trҫn Hӗng Cҭm, 2008) chӃ ÿӝ thӭc ăn ÿѭӧc sӱ dөng 39,91% protein và
4,51% lipid, thêm và 0,6% Bio - Mos®, vӟi chӃ ÿӝ này trӑng lѭӧng tăng 24% so vӟi
thӭc ăn không có Bio - Mos®. FCR cӫa cá ăn thӭc ăn có bә sung Bio - Mos® là 1,6 và
vӟi ÿӕi chӭng là 2,06.
Thӭc ăn có Bio - Mos® cho thҩy giҧm tӍ lӋ chӃt, cҧi tiӃn mӭc ÿӝ kháng thӇ và
khҧ năng kháng vài loài vi khuҭn do hoҥt ÿông cӫa lysozyme tăng lên (Staykow,
2004).
Ngoài ra trên thӏ trѭӡng hiӋn nay mӝt sӕ sҧn phҭm bә sung MOS vào thӭc ăn
tôm ÿѭӧc xem nhѭ là sҧn phҭm bә sung kích thích hӋ miӉn dӏch.
Các nghiên cӭu và khҧo nghiӋm MOS trên ÿӝng vұt thӫy sҧn nói riêng và vұt
nuôi nói chung ngày càng nhiӅu vì các nhà nghiên cӭu và nhà sҧn xuҩt ÿã thҩy ÿѭӧc
vai trò cӫa MOS và khҧ năng ӭng dөng to lӟn cӫa nó vào thӵc tiӉn sҧn xuҩt.
2.3

Tính MiӉn Dӏch Cӫa Cá
Cá luôn bӏ ÿe dӑa vӟi mӝt sӕ lѭӧng lӟn nhӳng mҫm bӋnh gӗm vi khuҭn, virus,

nҩm và nhӳng sinh vұt kí sinh (Iwama và Nakanishi, 1996) (Trích bӣi Trҫn Hӗng
7


Cҭm, 2008). HӋ thӕng miӉn dӏch là mӝt hӋ thӕng phӭc tҥp và rҳc rӕi, ÿó là sӵ bҧo vӋ
cá tӯ nhӳng căn bӋnh và ngăn ngӯa sӵ lây lan cӫa các bӋnh nhiӉm trùng.
HӋ thӕng miӉn dӏch cӫa hҫu hӃt các loҥi cá ÿӅu giӕng nhau (Zelikoff và ctv,
2000), và có mӕi liên quan tѭѫng tӵ nhѭ ӣ ÿӝng vұt có vú (Zelikoff, 1998; Beaman và
ctv, 1999). HӋ thӕng miӉn dӏch không ÿһc hiӋu gӗm có nhӳng thành phҫn khác nhau
ÿó là cung ӭng bҭm sinh sӵ bҧo vӋ chӕng lҥi sӵ nhiӉm bӋnh (Sunyer và Lambris,
1998) Cá luôn bӏ ÿe dӑa vӟi mӝt sӕ lѭӧng lӟn nhӳng mҫm bӋnh gӗm vi khuҭn, virus,
nҩm và nhӳng sinh vұt kí sinh (Iwama và Nakanishi, 1996) (Trích bӣi Trҫn Hӗng
Cҭm, 2008). HӋ thӕng miӉn dӏch là mӝt hӋ thӕng phӭc tҥp và rҳc rӕi, ÿó là sӵ bҧo vӋ
cá tӯ nhӳng căn bӋnh và ngăn ngӯa sӵ lây lan cӫa các bӋnh nhiӉm trùng..
Lysozyme là mӝt thành phҫn cӫa miӉn dӏch bҭm sinh, tiêu diӋt vi khuҭn qua
hoҥt ÿӝng hydrolase, bҿ gãy chuӛi beta – (1, 4) trong nhánh peptidoglycan trong vách
tӃ bào vi khuҭn. Vi khuҭn cNJng bӏ tiêu diӋt mӝt cách trӵc tiӃp hay bӏ xӱ lý bҵng
opxonni, giúp thӵc bào ÿӃn cùng.
Ӣ ÿӝng vұt, vi khuҭn Gram(+) thì có mұt ÿӝ lysozyme nhiӅu hѫn vi khuҭn
Gram(-), còn ӣ cá lysozyme có khҧ năng phҧn ӭng lҥi cҧ ӣ vi khuҭn Gram(+) và
Gram(-).
Lysozyme thѭӡng làm viӋc ÿӗng thӡi vӟi nhӳng cѫ cҩu khác cӫa hӋ thӕng miӉn
dӏch không ÿһc hiӋu, nhѭ là hoҥt ÿӝng bә sung và ÿҥi thӵc bào (Siwicki và ctv, 1998)
. Lysozyme thì ÿѭӧc biӇu diӉn mӝt cách liên tөc bӣi neutrophils, monocyte và ÿҥi
thӵc bào, và hoҥt ÿӝng lysozyme hѭӟng ÿӃn làm tăng sӵ kích thích hӋ thӕng miӉn
dӏch. Ӣ cá sӵ thay ÿәi trong hoҥt ÿӝng lysozyme chӕng lҥi vӟi mҫm bӋnh phө thuӝc
vào mӭc ÿӝ nhiӉm bӋnh (Siwicki và ctv, 1998) (Trích bӣi Trҫn Hӗng Cҭm, 2008).

2.4

Edwardsiella ictaluri và BӋnh Gan Thұn Mӫ
BӋnh mӫ gan ÿѭӧc phát hiӋn lҫn ÿҫu tiên tҥi ViӋt Nam năm 1998. Ĉây là mӝt

bӋnh gây thiӋt hҥi nghiêm trӑng cho các hӝ nuôi cá tra, basa ӣ Ĉӗng Bҵng Sông Cӱu
Long. TӍ lӋ xuҩt hiӋn bӋnh mӫ gan trên cá tra khoҧng (61%) không cao hѫn nhiӅu so
vӟi các bӋnh khác nhѭ bӋnh ÿӓ mӓ ÿӓ kǤ (68,3%), bӋnh phù ÿҫu (51,2%) (Trҫn Anh
DNJng, 2005) (Trích bӣi NguyӉn Trӑng Bình, 2008)...Nhѭng tӍ lӋ chӃt là cao nhҩt (60 80%) (Crumlish và ctv, 2002) làm giҧm năng suҩt ÿáng kӇ trong các hӋ thӕng nuôi.
8


BӋnh mӫ gan (bӋnh ÿӕm trҳng trên gan, thұn) trên cá tra, cá basa do nhóm vi
khuҭn Edwardsiella ictaluri gây ra (Crumlish và ctv, 2002) (Trích bӣi NguyӉn Trӑng
Bình, 2008). Vi khuҭn E. ictaluri thuӝc hӑ Enterbacteriaceae là vi khuҭn gram âm,
hình que, kích thѭӟc 1 x 2- 3 ȝm, không sinh bào tӱ, là vi khuҭn yӃm khí tùy tiӋn,
phҧn ӭng catalase dѭѫng tính, oxidase âm tính, không oxy hoá, lên men trong môi
trѭӡng glucose. Có 1 - 3 Plasmid liên kӃt vӟi E. Ictaluri (Speyerer và Boyle, 1987;
Newton và ctv,1988) (Trích bӣi NguyӉn Trӑng Bình, 2008).
Edwardsiella ictaluri có thӇ nhiӉm cho cá bҵng hai ÿѭӡng khác nhau. Vi khuҭn
trong nѭӟc có thӇ qua ÿѭӡng mNJi cӫa cá xâm nhұp vào cѫ quan khӭu giác và di
chuyӇn vào dây thҫn kinh khӭu giác, sau ÿó vào não (Miyazaki và Plumb 1985; Shotts
và ctv,1986). BӋnh lan rӝng tӯ màng não ÿӃn sӑ và da. Edwardsiella ictaluri cNJng có
thӇ xâm nhiӉm qua ÿѭӡng tiêu hoá qua niêm mҥc ruӝt vào máu gây nhiӉm trùng máu
(Shotts và ctv,1986). BӋnh tiӃn triӇn gây viêm ruӝt, viêm gan và viêm cҫu thұn trong
vòng 2 tuҫn sau khi nhiӉm bӋnh ( Shotts và ctv, 1986) (Trích bӣi NguyӉn Trӑng Bình,
2008).

Hình 2.4: Hình dҥng vi khuҭn Edwardsiella ictaluri

TriӋu chӭng cӫa bӋnh:
* Mӭc ÿӝ nhҽ: Bên ngoài thân cá bình thѭӡng không biӇu hiӋn xuҩt huyӃt, mҳt hѫi lӗi
nhѭng khi mә ra gan, thұn, tǤ tҥng có nhiӅu ÿӕm trҳng (nhѭ ÿӕm mӫ). Ĉó là biӇu
9


hiӋn bӋnh lý ÿһc trѭng nhҩt cӫa bӋnh mӫ gan.
* Mӭc ÿӝ nһng: Cá bӋnh bӓ ăn, bѫi lӡ ÿӡ trên mһt nѭӟc, cá thѭӡng nhào
lӝn và xoay tròn. Khi bӋnh nһng cá không phҧn ӭng vӟi tiӃng ÿӝng. Mӝt sӕ cá
xuҩt huyӃt tҩt cҧ các vi hoһc xuҩt huyӃt toàn thân. Có khi cá xuҩt huyӃt trҫm
trӑng, khi nhҩc lên khӓi mһt nѭӟc máu sӁ chҧy ra tӯ da và mang cá..

2.5

Hàm lѭӧng Ammonia
Ammonia là sҧn phҭm bài tiӃt chӫ yӃu cӫa ÿӝng vұt thӫy sҧn (Klinne, 1976) và

cѫ chӃ gây ÿӝc cNJng nhѭ nӗng ÿӝ gây chӃt cӫa nó trên nhiӅu loài cá và giáp xác quan
trӑng ÿѭӧc thu thұp khá phong phú (Tomasso, 1994) (Trích bӣi Trҫn Hӳu Lӝc và
Trѭѫng Thӏ DiӋu Hòa, 2006).
Trong môi trѭӡng nѭӟc, Ammonia ÿѭӧc tìm thҩy ӣ dҥng ion Ammonium
(NH4+) và dҥng phân tӱ không phân li (NH3), cҧ 2 cùng tӗn tҥi bӣi mӝt phҧn ӭng cân
bҵng thuұn nghӏch ÿѭӧc ÿiӅu tiӃt chӫ yӃu bӣi pH (Emerson và ctv, 1975) (Trích bӣi
Trҫn Hӳu Lӝc và Trѭѫng Thӏ DiӋu Hòa, 2006) pH cao thì nӗng ÿӝ NH3 sӁ tăng lên so
vӟi (NH4+).
Công thӭc tính nӗng ÿӝ Ammonia không phân li cӫa Amstrong và ctv ( 1978) (Trích
bӣi Trҫn Hӳu Lӝc và Trѭѫng Thӏ DiӋu Hòa, 2006):
[NH3]= [TAN]/(1-10 (pK - pH))
Trong ÿó:
[NH3]: Nӗng ÿӝ Ammonia không phân li.

[TAN]: Nӗng ÿӝ Ammonia tәng sӕ.
pK: HӋ sӕ phân li, pH: Giá trӏ pH trung bình.
Dҥng Ammonia không phân li khuӃch tán 1 cách tӵ do trӵc tiӃp qua màng tӃ
bào dѭӟi dҥng hѫi do chênh lӋch áp suҩt hѫi riêng phҫn (Fromm và Gilelette, 1988)
(Trích bӣi Trҫn Hӳu Lӝc và Trѭѫng Thӏ DiӋu Hòa, 2006). NӃu nӗng ÿӝ Ammonia
trong nѭӟc tăng, sӵ bài tiӃt Ammonia cӫa ÿӝng vұt sӁ giҧm, dүn ÿӃn hàm lѭӧng
Ammonia trong máu và mô tăng. KӃt quҧ có thӇ làm tăng pH máu, làm phá vӥ sӵ әn
ÿӏnh cӫa màng tӃ bào do không ÿiӅu khiӇn ÿѭӧc quá trình trao ÿәi muӕi và nѭӟc trong
cѫ thӇ làm thay ÿәi ÿӝ thүm thҩu cӫa màng tӃ bào và các phҧn ӭng ÿѭӧc xúc tác bӣi

10


enzyme và sӁ làm chӃt cá, tôm (Tomasso, 1994) (Trích bӣi Trҫn Hӳu Lӝc và Trѭѫng
Thӏ DiӋu Hòa, 2006).

2.6

Ĉһc ĈiӇm Sinh Hӑc Cá Tra

2.6.1 Phân loҥi
Lӟp: Osteichthyes
Bӝ: Siluriformes
Hӑ: Pangasiidae
Giӕng: Pangasius
Loài: Pangasianodon hypophthalmus (Sauvage,1878)
Tên tiӃng Anh: Tra Catfish
2.6.2 Phân bӕ
Cá tra nuôi P. hypophthalmus xuҩt hiӋn khҳp vùng hҥ lѭu sông Mê Kông (chӫ
yӃu ӣ khu vӵc 4 nѭӟc Thái Lan, Lào, Campuchia và ViӋt Nam). Cá bӝt sau khi nӣ trôi

theo dòng chҧy chính cӫa sông tӟi Pnômpênh thì mӝt phҫn theo sông Tonlesap vào
biӇn Hӗ, còn phҫn lӟn ÿi theo sông Mê Kông xuӕng sông TiӅn, mӝt phҫn ÿi theo sông
Bassac tӟi sông Hұu.
2.6.3 Ĉһc ÿiӇm hình thái, sinh lý
Cá tra có thân dài, dҽp ngang, không vҧy bao phӫ, da trѫn, có màu hѫi
xanh nhҥt trên thân lѭng, màu xanh dҫn ӣ hai bên hông, bөng cá có màu trҳng
bҥc. Ĉҫu nhӓ vӯa phҧi, rӝng và dҽp bҵng, mҳt tѭѫng ÿӕi to, miӋng rӝng phҫn sau
hѫi dҽp bên, có 2 ÿôi râu hàm trên ngҳn hѫn ½ chiӅu dài ÿҫu, râu hàm dѭӟi ngҳn
¼ chiӅu dài ÿҫu, có răng lá mía và khҭu cái rҩt mӏn tҥo thành vòng cung. Vây
lѭng và vây ngӵc có gai cӭng mang răng cѭa ӣ mһt sau. Vây hұu môn tѭѫng ÿӕi
dài.
Cá tra có sӕ lѭӧng hӗng cҫu trong máu nhiӅu hѫn các loài cá khác. Cá có cѫ
quan hô hҩp phө và còn có thӇ hô hҩp bҵng bóng khí và da nên chӏu ÿӵng ÿѭӧc môi
trѭӡng nѭӟc thiӃu oxy hòa tan.

11


2.6.4 Môi trѭӡng sӕng
Cá tra phân bӕ ӣ các tҫng nѭӟc nhѭng thѭӡng phân bӕ ӣ tҫng ÿáy, cá sӕng
ÿѭӧc ӣ thӫy vӵc nѭӟc tƭnh và nѭӟc chҧy.
NhiӋt ÿӝ: NhiӋt ÿӝ sӕng thích hӧp cho cá tăng trѭӣng dao ÿӝng trong khoҧng 26
- 30 0C (Ngô Trӑng Lѭ và Thái Bá Hӗ, 2001). Cá tra là loài chӏu lҥnh kém vì cá tra là
mӝt trong nhӳng loài ÿһc trѭng cho loài phân bӕ ӣ vùng nhiӋt ÿӟi. Ӣ nhiӋt ÿӝ 150C thì
cѭӡng ÿӝ bҳt mӗi cӫa cá giҧm, nhѭng cá vүn sӕng, ӣ nhiӋt ÿӝ 390C cá sӁ bѫi lӝi không
bình thѭӡng.
pH: Cá có khҧ năng chӏu ÿӵng pH tӯ 5 - 11, nhѭng pH thích hӧp cho cá phát
triӇn là 6,5 - 7,5. Ӣ pH = 5 cá có biӇu hiӋn mҩt nhӟt, các ÿôi râu teo dҫn, hoҥt ÿӝng
chұm chҥp, khi pH = 11 cá sӁ hoҥt ÿӝng lӡ ÿӡ và mҩt nhӟt.
Khҧ năng chӏu mһn: Cá tra là loài sӕng chӫ yӃu ӣ nѭӟc ngӑt, không sӕng ÿѭӧc

ӣ vùng nѭӟc mһn. Nhѭng cá có khҧ năng sӕng trong vùng nѭӟc lӧ, ÿӝ mһn cá có khҧ
năng chӏu ÿӵng là 10‰ (Mai Ĉình Yên và ctv, 1992).
Oxy hòa tan: Cá tra chӏu ÿѭӧc hàm lѭӧng oxy hòa tan thҩp. Do ÿó cá có thӇ
nuôi trong các ao nѭӟc tù, nѭӟc bҭn, nѫi có nhiӅu chҩt hӳu cѫ hay nuôi trong bè vӟi
mұt ÿӝ dày.
2.6.5 Ĉһc ÿiӇm dinh dѭӥng
Cá tra có miӋng rӝng, răng sҳc nhӑn trên các xѭѫng hàm, xѭѫng lá mía và
xѭѫng khҭu cái. Gai trên cung mang thѭa và ngҳn nên không có tác dөng lӑc thӭc ăn
nhѭ cá ăn phiêu sinh vұt. Dҥ dày hình chӳ U, ruӝt ngҳn và không gҩp khúc. Trong
thӫy vӵc tӵ nhiên, cá tra là loài ăn tҥp tuy nhiên tính ăn cӫa chúng thiên vӅ ÿӝng vұt.
Cá tra ӣ giai ÿoҥn cá bӝt và cá hѭѫng thích ăn mӗi sӕng, nhѭng theo quá trình phát
triӇn thì chúng thích ăn mӗi chӃt và phә thӭc ăn rӝng. Trong ÿiӅu kiӋn ao nuôi, cá tra
có khҧ năng thích nghi vӟi nhiӅu loҥi thӭc ăn khác nhau có hàm lѭӧng protein thҩp do
con ngѭӡi cung cҩp. Ĉһc ÿiӇm này có ý nghƭa quan trӑng ÿӕi vӟi viӋc phát triӇn nuôi
rӝng rãi loài cá này (Phҥm Văn Khánh, 1996).

12


2.6.6 Ĉһc ÿiӇm sinh trѭӣng
Trong tӵ nhiên ÿã bҳt ÿѭӧc cá nһng 18 kg hoһc có con dài tӟi 1m8, cá có thӇ
sӕng trên 20 năm.
Cá tra bӝt hӃt noãn hoàng có chiӅu dài 1 - 1,1 cm, sau 14 ngày ѭѫng ÿҥt chiӅu
dài 2 - 2,3 cm và ÿҥt trӑng lѭӧng khoҧng 0,52 gam. Sau 1 năm nuôi cá ÿҥt trӑng lѭӧng
tӯ 0,7 - 1,5 kg và cá tӯ 3 - 4 tuәi ÿҥt trӑng lѭӧng tӯ 3 - 5 kg (Phҥm Văn Khánh, 1996).
2.6.7 Ĉһc ÿiӇm sinh sҧn
Trong tӵ nhiên, mùa vө sinh sҧn cӫa cá tra tӯ tháng 06 ÿӃn tháng 07 cá có tұp
tính di cѭ ngѭӧc dòng sông Mêkông sang Campuchia và khu vӵc Thankthon cӫa Lào
Trong sinh sҧn nhân tҥo, cá cái thѭӡng thành thөc lҫn ÿҫu ӣ 4 tuәi, cá ÿӵc thành
thөc ӣ 3 tuәi, trӑng lѭӧng khi thành thөc trung bình khoҧng 3 – 4 kg chiӅu dài tӕi thiӇu

là 60 cm. Cá tra cái cùng tuәi thì có trӑng lѭӧng lӟn hѫn cá tra ÿӵc 30 – 40%.
Sӭc sinh sҧn cӫa cá tra khoҧng 139.000 – 150.000 trӭng/kg cá cái. HӋ sӕ
thành thөc cá tra cái ngoài tӵ nhiên dao ÿӝng tӯ 3,0 – 12,57%, cá tra ÿӵc 0,83 –
2,1%.
Kích thѭӟc trӭng tѭѫng ÿӕi nhӓ ÿѭӡng kính trung bình là 1 mm, sau khi trѭѫng
có thӇ tӟi 1,5 – 1,6 mm.

13


Chѭѫng 3
VҰT LIӊU VÀ PHѬѪNG PHÁP NGHIÊN CӬU
3.1

Thӡi Gian Và Ĉӏa ĈiӇm Nghiên Cӭu
Thӡi gian thӵc hiӋn ÿӅ tài tӯ tháng 4/2008 ÿӃn tháng 8/2008
ĈӅ tài ÿѭӧc thӵc hiӋn tҥi Trҥi Thӵc NghiӋm và Phòng BӋnh Hӑc Khoa Thӫy

Sҧn, Trѭӡng Ĉҥi Hӑc Nông Lâm Tp. Hӗ Chí Minh.

3.2

Vұt LiӋu Thí NghiӋm

3.2.1 Ĉӕi tѭӧng nghiên cӭu
Cá tra thí nghiӋm có nguӗn gӕc tӯ Ĉӗng bҵng sông Cӱu Long. Cá trѭӟc khi thí
nghiӋm ÿѭӧc ѭѫng nuôi trong bӇ xi măng và cho ăn cùng loҥi thӭc ăn ÿӇ cá thích nghi
vӟi ÿiӅu kiӋn môi trѭӡng và sӭc khӓe әn ÿӏnh, cá có chҩt lѭӧng tӕt, bѫi lӝi nhanh
nhҽn, kích cӥ ÿӗng ÿӅu, màu sҳc ÿһc trѭng. Sau 2-3 tuҫn cá sӁ ÿѭӧc bӕ trí vào các giai
trong bӇ xi măng .

3.2.2 Dөng cө và nguyên liӋu
HӋ thӕng bӇ thí nghiӋm gӗm 4 bӇ xi măng có cùng kích thѭӟc (2,5 x 3 m);
12 giai (1 x 1 x 1 m);
Hóa chҩt NaHCO3, NH4Cl;
Vi khuҭn Edwardsiella ictaluri;
HӋ thӕng sөc khí, ӕng xi phông, thau, xô, vӧt, bӝ test NH4+/NH3, DO, máy ÿo
pH, nhiӋt kӃ;
Thùng xӕp, bӝ ÿӗ tiӇu phҭu, cân, kính, lam, ÿèn cӗn, ÿƭa petri, ӕng nghiӋm và
mӝt sӕ dөng cө khác….

14