ẢNH HƯỞNG CỦA MẬT ĐỘ ƯƠNG LÊN SỰ TĂNG TRƯỞNG VÀ SỰ SỐNG CỦA CÁ LĂNG NHA GIAI ĐOẠN 5 ĐẾN 26 NGÀY TUỔI

BӜ GIÁO DӨC VÀ ĈÀO TҤO
TRѬӠNG ĈҤI HӐC NÔNG LÂM THÀNH PHӔ HӖ CHÍ MINH

KHÓA LUҰN TӔT NGHIӊP

ҦNH HѬӢNG CӪA MҰT ĈӜ ѬѪNG LÊN SӴ TĂNG TRѬӢNG VÀ
SӴ SӔNG CӪA CÁ LĂNG NHA (Mystus wyckioides Chaux và Fang,
1949) GIAI ĈOҤN TӮ 5 ĈӂN 26 NGÀY TUӘI

Hӑ và tên sinh viên: LÊ THӎ THANH TÂM
Ngành: NUÔI TRӖNG THӪY SҦN chuyên ngành NGѬ Y
Niên khóa: 2004 - 2008

Tháng 9 / 2008

i


ҦNH HѬӢNG CӪA MҰT ĈӜ ѬѪNG LÊN SӴ TĂNG TRѬӢNG VÀ SӴ
SӔNG CӪA CÁ LĂNG NHA (Mystus wyckioides Chaux và Fang, 1949) GIAI
ĈOҤN TӮ 5 ĈӂN 26 NGÀY TUӘI

Thӵc hiӋn bӣi

LÊ THӎ THANH TÂM

Khóa luұn ÿѭѫc ÿӋ trình ÿӇ ÿáp ӭng yêu cҫu cҩp bҵng Kӻ Sѭ Thӫy Sҧn

Giáo viên hѭӟng dүn:
Ngô Văn Ngӑc
Võ Thanh Liêm

Tháng 9 năm 2008

i


LӠI CҦM ѪN
Trong suӕt quá trình thӵc tұp tҥi Trҥi Thӵc NghiӋm Thӫy Sҧn, Trѭӡng ĈH
Nông Lâm Tp.Hӗ Chí Minh, chúng tôi ÿã nhұn ÿѭӧc rҩt nhiӅu sӵ giúp ÿӥ và ÿӝng
viên cӫa nhiӅu tә chӭc và cá nhân ÿӇ có thӇ hoàn thành tӕt khóa luұn tӕt nghiӋp.
Nhân ÿây, chúng tôi xin chân thành cҧm ѫn:
- BGH Trѭӡng ĈH Nông Lâm Tp.HCM ÿã tҥo ÿiӅu kiӋn giúp tôi có thӇ
thӵc hiӋn ÿӅ tài.
- BCN Khoa Thӫy Sҧn ÿã tҥo ÿiӅu kiӋn thuұn lӧi trong quá trình hӑc tұp và
thӵc hiӋn ÿӅ tài.
- Thҫy Ngô Văn Ngӑc và anh Võ Thanh Liêm ÿã tұn tình hѭӟng dүn, chӍ
bҧo chúng tôi trong suӕt quá trình thӵc tұp tҥi Trҥi Thӵc NghiӋm Thӫy Sҧn. Ĉӗng
thӡi cNJng ÿã tҥo nhiӅu thuân lӧi ÿӇ chúng tôi có thӇ tiӃn hành nghiên cӭu.
- Chúng tôi xin chân thành cҧm ѫn CBCC Trҥi Thӵc NghiӋm Thӫy sҧn ÿã
tұn tình giúp ÿӥ chúng tôi trong suӕt quá trình thӵc tұp.
- Chúng tôi xin cҧm ѫn gia ÿình ÿã luôn ӫng hӝ và ÿӝng viên ÿӇ có thӇ
hoàn thành khóa luұn.
- Xin cҧm ѫn các bҥn trong và ngoài lӟp DH04NY ÿã ÿӝng viên chúng tôi
trong thӡi gian hӑc tұp.

ii


TÓM TҲT
ĈӅ tài nghiên cӭu “ Ҧnh Hѭӣng cӫa Mұt Ĉӝ lên Sӵ Tăng Trѭӣng và TӍ LӋ

Sӕng cӫa Cá Lăng Nha ( Mystus wyckioides Chaux và Fang, 1949) Giai Ĉoҥn tӯ 5
ÿӃn 26 Ngày Tuәi ” ÿѭӧc tiӃn hành nhҵm so sánh tӕc ÿӝ tăng trѭӣng và tӍ lӋ sӕng
cӫa cá lăng nha ӣ hai mұt ÿӝ ѭѫng 200 con/m2 và 300 con/m2.
ĈӅ tài ÿѭӧc tiӃn hành tҥi Trҥi Thӵc NghiӋm Khoa Thӫy Sҧn trѭӡng Ĉҥi hӑc
Nông Lâm, thӡi gian tӯ 4/2008 ÿӃn 7/2008.
Thí nghiӋm bao gӗm hai nghiӋm thӭc theo mұt ÿӝ:
NTI: 200 con/m2
NTII: 300 con/m2
Mӛi nghiӋm thӭc gӗm 3 lô (tѭѫng ӭng là 3 ao).
Thí nghiӋm ÿѭӧc tiӃn hành trong cùng mӝt thӡi ÿiӇm và ÿѭӧc bӕ trí hoàn
toàn ngүu nhiên vӟi mӝt yӃu tӕ vӅ mұt ÿӝ. KӃt quҧ thí nghiӋm cho thҩy:
Cá lăng nha ÿѭӧc nuôi ӣ NTI cho tăng trѭӣng tӕt hѫn, ÿҥt chiӅu dài trung
bình là 3,98 cm và trӑng lѭӧng trung bình là 1,03 g so vӟi cá ÿѭӧc nuôi ӣ NTII có
chiӅu dài trung bình là 3,57 cm và trӑng lѭӧng trung bình là 0,74 g.
TӍ lӋ sӕng trung bình cӫa cá ӣ NTI là 71,67 % cao hѫn so vӟi NTII là 55 %.
.

iii


MӨC LӨC

Trang

Trang tӵa

i

Cҧm tҥ

ii

Tóm tҳt

iii

Mөc lөc

iv

Danh sách các hình

vii

Danh sách các bҧng

viii

Chѭѫng 1. MӢ ĈҪU

1

Chѭѫng 2. TӘNG QUAN TÀI LIӊU

3

2.1 Ĉһc ĈiӇm Sinh Hӑc

3

2.1.1 Phân loҥi

3

2.1.2 Phân bӕ

4

2.1.3 Ĉһc ÿiӇm hình thái

4

2.1.4 Ĉһc ÿiӇm tăng trѭӣng

5

2.1.5 Ĉһc ÿiӇm dinh dѭӥng

5

2.1.6 Tұp tính sӕng

5

2.1.7 Ĉһc ÿiӇm sinh sҧn

6

2.2 Các YӃu Tӕ Ҧnh Hѭӣng ÿӃn Sӵ Sinh Trѭӣng và Sӵ Sӕng cӫa Cá Lăng Nha 7
2.2.1 Các yӃu tӕ thӫy lý hóa

7

2.2.2 Thӭc ăn

9

2.2.3 Kӻ thuұt chăm sóc

9

Chѭѫng 3.VҰT LIӊU NGHIÊN CӬU VÀ PHѬѪNG PHÁP

11

3.1 Thӡi Gian, Ĉӏa ĈiӇm và Ĉӕi Tѭӧng Nghiên Cӭu

11

3.2 Vұt LiӋu và Trang ThiӃt Bӏ Nghiên Cӭu

11

3.2.1 Vұt liӋu

11

3.2.2 Trang thiӃt bӏ nghiên cӭu

12

3.3 Phѭѫng Pháp Nghiên Cӭu

i


13
3.3.1 Bӕ trí thí nghiӋm

13

3.3.2.Phѭѫng pháp tiӃn hành

15

3.3.2.1 Chuҭn bӏ ao

15

3.3.2.2 Chuҭn bӏ thӭc ăn và chӃ ÿӝ cho ăn

16

3.3.2.3 Chăm sóc và quҧn lý

18

3.3.2.4 Các chӍ tiêu cҫn theo dõi

18

3.4 Phѭѫng Pháp Phân Tích Sӕ LiӋu

22

Chѭѫng 4. KӂT QUҦ VÀ THҦO LUҰN

23

4.1 Các YӃu Tӕ Thӫy Lý Hóa trong Ao Ѭѫng

23

4.1.1 NhiӋt ÿô

24

4.1.2 Ĉӝ trong

24

4.1.3 Amonia

25

4.1.4 Hàm lѭӧng Oxy hòa tan

25

4.1.5 pH

26

4.2 Ҧnh Hѭӣng cӫa Mұt Ĉӝ lên Sӵ Tăng Trѭӣng cӫa Cá lăng nha

26

4.2.1 Ҧnh hѭӣng cӫa mұt ÿӝ lên sӵ tăng trѭӣng chiӅu dài

27

4.2.2 Ҧnh hѭӣng cӫa mұt ÿӝ lên sӵ tăng trѭӣng trӑng lѭӧng

31

4.3 Ҧnh Hѭӣng cӫa Mұt Ĉӝ Lên TӍ Lê Sӕng cӫa Cá lăng nha

34

Chѭѫng 5. KӂT LUҰN VÀ Ĉӄ XUҨT Ý KIӂN

36

5.1 KӃt luұn

36

5.2 ĈӅ xuҩt ý kiӃn

37

TÀI LIӊU THAM KHҦO

38

PHӨ LӨC

40

ii


DANH SÁCH HÌNH

Trang

Hình 2.1 Cá lăng nha

3

Hình 2.2 Phân biӋt cá lăng nha ÿӵc, cái

7

Hình 3.1 ChӃ phҭm sinh hӑc

12

Hình 3.2 pH Test- kit

13

Hình 3.3 NH4/ NH3 Test- kit

13

Hình 3.4 O2 Test- kit

13

Hình 3.5 Ao ѭѫng thí nghiӋm

14

Hình 3.6 Phun Sanmol- f

15

Hình 3.7 Thӭc ăn chӃ biӃn

16

Hình 3.8 Moina

17

Hình 3.9 Trùn chӍ

17

Hình 3.10 Cҩp nѭӟc vào ao

18

Hình 3.11 Ĉo chiӅu dài cá lăng nha

20

Hình 3.12 Cân trӑng lѭӧng cá lăng nha

20

Ĉӗ thӏ 4.1 Tӕc ÿӝ tăng chiӅu dài cá ӣ hai NT

28

Ĉӗ thӏ 4.2 Tӹ lӋ tăng chiӅu dài tѭѫng ÿӕi

29

Ĉӗ thì 4.3 Tăng chiӅu dài tuyӋt ÿӕi

30

Ĉӗ thӏ 4.4 Trӑng lѭӧng trung bình cӫa cá ӣ 2 NT

31

Ĉӗ thì 4.5 Tӹ lӋ tăng trӑng lѭӧng tѭѫng ÿӕi

33

Ĉӗ thì 4.6 Mӭc tăng trӑng lѭӧng tuyӋt ÿӕi

34

iii


DANH SÁCH BҦNG

Trang

Bҧng 3.1 Thành phҫn dѭӥng chҩt cӫa Moina biӇu diӉn theo phҫn trăm khӕi lѭӧng tѭѫi.
17
Bҧng 3.2 Thành phҫn dѭӥng chҩt cӫa trùn chӍ biӇu diӉn theo phҫn trăm khӕi lѭӧng
tѭѫi

17

Bҧng 3.3 Tҫn suҩt theo dõi các yӃu tӕ môi trѭӡng

19

Bҧng 4.1 Các yӃu tӕ thӫy lý hóa trong thí nghiӋm

23

Bҧng 4.2 Tӕc ÿӝ tăng trѭӣng trung bình cӫa cá lăng nha

27

Bҧng 4.3 Tӕc ÿӝ tăng trѭӣng chiӅu dài tѭѫng ÿӕi và tuyӋt ÿӕi

29

Bҧng 4.4 Tӕc ÿӝ tăng trӑng lѭӧng tѭѫng ÿӕi và tuyӋt ÿӕi

32

Bҧng 4.5 TӍ lӋ sӕng cӫa cá lăng nha

35

iv


Chѭѫng 1
MӢ ĈҪU
1.1 Ĉһt Vҩn ĈӅ
Cá lăng nha (Mystus wyckioides Chaux và Fang, 1949) là mӝt ÿӕi tѭӧng nuôi
thӫy sҧn có tiӅm năng kinh tӃ lӟn nhӡ vào nhӳng ÿһc tính ѭu viӋt nhѭ kích thѭӟc lӟn
hѫn nhiӅu so vӟi các loài cá lăng khác, thӏt trҳng chҳc, thѫm ngon, không xѭѫng dăm
và có thӇ chӃ biӃn thành nhiӅu món ăn hҩp dүn, có giá trӏ thѭѫng phҭm rҩt cao
(120.000 – 150.000 ÿӗng/kg) nên ÿѭӧc nhiӅu ngѭӡi yêu thích. Ĉây là mӝt trong nhӳng
loҥi cá nѭӟc ngӑt có giá trӏ kinh tӃ cao và có tiӅm năng xuҩt khҭu.
Trѭӟc ÿây, nguӗn cá lăng nha giӕng và thѭѫng phҭm chӫ yӃu thu ngoài tӵ
nhiên (lӗng hӗ Trӏ An) nhѭng sҧn lѭӧng ngày càng hiӃm, không ÿӫ ÿáp ӭng cho nhu
cҫu nuôi và tiêu dùng. Vì vұy, viӋc sҧn xuҩt nhân tҥo giӕng cá lăng nha ÿã trӣ thành
mӕi quan tâm hàng ÿҫu cӫa các nhà nghiên cӭu.

Năm 2003, Ngô Văn Ngӑc và nhóm nghiên cӭu (Trѭӡng ĈHNL Tp. HCM) ÿã
nghiên cӭu và xây dӵng thành công quy trình sҧn xuҩt nhân tҥo giӕng cá lăng nha và
ÿã chuyӇn giao kӻ thuұt cho tӍnh An Giang, giúp ngѭӡi nuôi chӫ ÿӝng vӅ nguӗn giӕng.
Tuy nhiên, viӋc ѭѫng nuôi cá lăng nha còn gһp nhiӅu khó khăn do giai ÿoҥn
ѭѫng chѭa ÿҥt hiӋu quҧ cao, tӍ lӋ sӕng cӫa cá trong giai ÿoҥn này còn thҩp, hiӋu quҧ
kinh tӃ chѭa cao. Do ÿó, viӋc nghiên cӭu nhҵm làm tăng tӍ lӋ sӕng nhѭng vүn giӳ ÿѭӧc
tӕc ÿӝ tăng trѭӣng cӫa cá lăng nha trong giai ÿoҥn ѭѫng cá bӝt là vҩn ÿӅ ÿѭӧc rҩt
nhiӅu ngѭӡi quan tâm.

1


Ĉây ÿѭӧc xem là mӝt nghiên cӭu nhҵm xác ÿӏnh mұt ÿӝ thích hӧp ÿӇ nâng cao
sӵ tăng trѭӣng và tӍ lӋ sӕng cӫa cá lăng nha trong giai ÿoҥn tӯ cá bӝt lên cá giӕng.
Trѭӟc nhӳng nhu cҫu ÿó, ÿѭӧc sӵ chҩp thuұn cӫa Khoa Thӫy Sҧn, ĈHNL Tp.HCM,
chúng tôi thӵc hiӋn ÿӅ tài “Ҧnh Hѭӣng cӫa Mұt Ĉӝ lên Sӵ Tăng Trѭӣng và Sӵ Sӕng
cӫa Cá Lăng Nha Giai Ĉoҥn tӯ 5 ÿӃn 26 Ngày Tuәi ” ÿѭӧc thӵc hiӋn.
1.2 Mөc Tiêu ĈӅ Tài
ĈӅ tài ÿѭӧc thӵc hiӋn nhҵm mөc tiêu là xác ÿӏnh mұt ÿӝ ѭѫng thích hӧp ÿӇ
nâng cao hiӋu quҧ kinh tӃ cӫa viӋc ѭѫng cá lăng nha.

2


Chѭѫng 2
TӘNG QUAN TÀI LIӊU

2.1 Ĉһc ĈiӇm Sinh Hӑc cӫa Cá Lăng Nha
2.1.1 Phân loҥi
Cá lăng nha thuӝc:

Ngành: Chordata
Ngành phө: Vertebrata
Lӟp: Osteichthyes
Bӝ: Siluriformes
Hӑ: Bagridae
Giӕng: Mystus
Loài: Mystus wyckioides Chaux và Fang, 1949
Tên ÿӏa phѭѫng: Cá lăng nha, cá lăng ÿuôi ÿӓ
Tên tiӃng Anh: Red Tailed Catfish.

Hình 2.1: Cá lăng nha
3


2.1.2 Phân bӕ
Theo Rainboth, 1996 (trích bӣi Ngô Văn Ngӑc và Lê Thӏ Bình, 2007), cá lăng
nha phân bӕ rӝng rãi ӣ các thӫy vӵc tӵ nhiên thuӝc Ҩn Ĉӝ và các nѭӟc Ĉông Nam Á.
Chúng phân bӕ chӫ yӃu ӣ lѭu vӵc các con sông lӟn, tӯ thѭӧng nguӗn ÿӃn tұn vùng cӱa
sông, thuӝc lѭu vӵc sông Mekong và Salween (dài 2.400 km chҧy qua Trung Quӕc,
Thái Lan và Myanmar), ÿôi khi chúng ÿѭӧc tìm thҩy ӣ vùng biӇn hӗ (Tonlé Sap).
CNJng theo tác giҧ này, trong tӵ nhiên chúng thѭӡng sӕng ӣ nhӳng nѫi có nӅn ÿá và ӣ
ÿӝ sâu khác nhau. Ngoài ra, chúng còn xuҩt hiӋn ӣ vùng biӇn hӗ Campuchia và vùng
hҥ lѭu sông Mekông.
Ӣ ViӋt Nam, cá lăng nha sӕng trong các lѭu vӵc nѭӟc ngӑt và nѭӟc lӧ nhҽ ӣ
miӅn Ĉông Nam Bӝ và ÿӗng bҵng sông Cӱu Long. Ĉһc biӋt, chúng phân bӕ nhiӅu
trong các thӫy vӵc tӵ nhiên nhѭ sông Ĉӗng Nai (hӗ Trӏ An), sông Sài Gòn và Sông
Cӱu Long (Theo Mai Ĉình Yên và ctv.,1992).
2.1.3 Ĉһc ÿiӇm hình thái
Cá lăng có thân thon dài ÿҫu dҽp ngang vӅ phía ÿuôi, ÿuôi dҽp bên. Ĉҫu hình
nón, ÿӍnh ÿҫu hѫi nhám, mҳt trung bình và nҵm gҫn ÿӍnh ÿҫu. MiӋng rӝng và thuӝc

dҥng miӋng dѭӟi. Môi trên dày và nhӓ hѫn môi dѭӟi. Hàm trên và hàm dѭӟi ÿӅu có
răng nhӓ, ngҳn vӟi sӕ lѭӧng lӟn tҥo thành dҥng răng tҩm. Sӕ lѭӧc mang là 11 – 15,
màng mang tách khӓi eo mang và phҫn lӟn tách rӡi nhau. Cá lăng nha có 4 ÿôi râu
gӗm: mӝt ÿôi râu mNJi kéo dài tӟi mҳt, hai ÿôi râu cҵm, mӝt ÿôi râu hàm trên có màu
trҳng ÿөc to và rҩt dài ÿӃn vây hұu môn.Vây lѭng và vây ngӵc có mӝt tia cӭng, tia
cӭng cӫa vây ngӵc to, khӓe, dҥng răng cѭa và sҳc nhӑn. Tia cӭng cӫa vây lѭng nhӓ và
ÿѭӧc bao phӫ bӣi lӟp biӇu bì và không có răng cѭa, mép vây lѭng kéo dài ÿӃn gӕc vây
mӥ (Trҫn NguyӉn Thanh Phѭѫng, 2005). Vây mӥ ngҳn và không kӃt dính vӟi vây hұu
môn
Cá lăng nha giӕng có màu xám ÿen hѫi ÿұm, ÿӃn giai ÿoҥn trѭӣng thành cҧ thân
có màu xám ÿen nhҥt hѫn, mһt bөng có màu trҳng. Vây ÿuôi và ria mép cӫa vây lѭng,
vây bөng và vây hұu môn có màu ÿӓ hӗng...

4


2.1.4 Ĉһc ÿiӇm tăng trѭӣng
Theo Mai Ĉình Yên và ctv., 1992 hӑ Bagridae có kích cӥ tӕi ÿa ÿҥt 80 cm.
Theo Smith (1945; trích bӣi Ĉào Phҥm Minh Hòa, 2004), giӕng Mystus trong tӵ nhiên
có thӇ ÿҥt kích thѭӟc hѫn 60 cm nhѭng chiӅu dài thông thѭӡng thì tӯ 25 – 30 cm.
Trong lòng hӗ Trӏ An (Ĉӗng Nai) thӍnh thoҧng ngѭ dân bҳt ÿѭӧc nhӳng con cá
có trӑng lѭӧng ÿӃn 10kg. Vào cuӕi tháng 04/2005, mӝt ngѭ dân ÿã bҳt ÿѭӧc mӝt cá cái
nһng 18kg trong lòng hӗ Trӏ An (Ngô Văn Ngӑc và Lê Thӏ Bình, 2007).
2.1.5 Ĉһc ÿiӇm dinh dѭӥng
Cá lăng nha mӟi nӣ có kích thѭӟc rҩt lӟn và bӑc noãn hoàng rҩt to (cá mӟi nӣ
có chiӅu dài 7mm). Khi cá 3 ngày tuәi thì tiêu hӃt noãn hoàng và cá bҳt ÿҫu ăn thӭc ăn
ngoài, cá lăng nha có tұp tính chӫ ÿӝng tìm thӭc ăn. Do cѫ thӇ cá lăng nha có kích
thѭӟc lӟn nên thӭc ăn thích hӧp nhҩt là Moina lúc cá mӟi biӃt ăn.
Theo Rainboth, 1996 (trích bӣi Ngô Văn Ngӑc và Lê Thӏ Bình.,2007) cá lăng là
loҥi cá dӳ, miӋng rӝng, răng hàm sҳc nhӑn, dҥ dày lӟn. Ngoài tӵ nhiên, thӭc ăn cӫa

chúng khi còn nhӓ là các loài côn trùng có trong nѭӟc nhѭ: ҩu trùng muӛi lҳc, giun ít
tѫ, rӉ cây,… Khi cá lӟn thӭc ăn chӫ yӃu là tôm tép, cua, cá con, giun ÿҩt,...Trong ÿiӅu
kiên nuôi, cá lăng nha hoàn toàn chҩp nhұn thӭc ăn viên dҥng nәi (FFRC, 1996; Ngô
Văn Ngӑc, 2002). Tuy nhiên, trong ÿiӅu kiӋn nuôi, ÿӇ cá phát triӇn tӕt ngoài thӭc ăn
viên có hàm lѭӧng ÿҥm cao ( >35%) thì viӋc bә sung nguӗn ÿҥm tѭѫi sӕng tӯ cá,
ӕc,…là ÿiӅu cҫn thiӃt ( Ngô Văn Ngӑc và Lê Thӏ Bình, 2007).
2.1.6 Tұp tính sӕng
Cá lăng nha là loҥi cá ѭa tӕi, sӕng ÿáy, chui rúc vào bөi rұm, hӕc ÿá, hang
hӕc,…Và không thích hӧp nuôi trong bӇ kiӃng (Ngô Văn Ngӑc và Lê Thӏ Bình, 2007).
Cá lăng nha thích sӕng ӣ nhӳng nѫi nѭӟc sҥch và có dòng chҧy nhҽ, có thӇ nuôi
trong ao, bè. Thích nghi vӟi môi trѭӡng nѭӟc ngӑt hoһc lӧ nhҽ.
ĈiӅu kiӋn thích hӧp ÿӇ cá lăng nha phát triӇn (Ngô Văn ngӑc và Lê Thӏ Bình,
2007) là:

5


NhiӋt ÿӝ: tӯ 24 – 34oC (tӕt nhҩt là 28 – 32oC)
pH: 6 – 8 ( tӕi ѭu 6,5 – 7,5)
Oxy hòa tan: trên 3 mg/L
Ĉӝ trong: 30 – 40 cm
Ĉӝ mһn: 0 – 7 ‰
NH3: dѭӟi 0,01 mg/L
2.1.7 Ĉһc ÿiӇm sinh sҧn
Cá lăng nha là loài ÿҿ trӭng dính, trӭng bám trên các giá thӇ lá rӉ cây hay các
tҩm lѭӟi,..
Cá lăng nha có chiӅu dài tӯ 30cm trӣ lên có thӇ tham gia sinh sҧn (Mai Thӏ Kim
Dung,1998), cá vào bӡ sinh sҧn sau khi nѭӟc lên.
Theo Phҥm Báo và NguyӉn Ĉӭc Tuҩn (1998) (trích bӣi Ĉào Dѭѫng Thanh,
2004), cá lăng có sӭc sinh sҧn thҩp, hӋ sӕ thành thөc trung bình 7,48%, sӭc sinh sҧn

tuyӋt ÿӕi tăng theo tuәi cá tӯ 3 – 11 tuәi ÿҥt 6.342 – 54.575 trӭng, sӭc sinh sҧn tѭѫng
ÿӕi trung bình ÿҥt 3.750 trӭng/kg cá cái.
Theo Ngô Văn Ngӑc và Lê Thӏ Bình, 2007 thì sӭc sinh sҧn thӵc tӃ cӫa cá lăng
nha khoҧng 12.560 – 17.688 trӭng/kg cá cái
Thӡi gian tái phát dөc tӯ 2 – 2,5 tháng. Thӡi gian phát triӇn phôi tӯ 24 – 26 giӡ
(ӣ nhiӋt ÿӝ 28 – 320C).
Không nhѭ các loài cá khác (kӇ cҧ cá lăng vàng M. nemurus và cá lăng hҫm M.
filamentus) trong quá trình rөng trӭng, cá lăng nha cái có ÿһc tính hút nѭӟc tӯ môi
trѭӡng ngoài vào trong xoang bөng cӫa chúng vӟi nhiӅu mӭc ÿӝ khác nhau tùy theo
tӯng cá thӇ. Nhӳng cá cái có mӭc ÿӝ hút nѭӟc thҩp trong quá trình rөng trӭng sӁ cho
tӹ lӋ thө tinh rҩt cao ( 87,8%) và ngѭӧc lҥi (Ngô Văn Ngӑc, 2003).
Theo Rainboth, 1996 (trích bӣi Ngô Văn Ngӑc và Lê Thӏ Bình, 2007) vào mùa
vө sinh sҧn cá lăng nha di lѭu và các cánh rӯng ngұp nѭӟc ÿӇ bҳt cһp sinh sҧn. Ӣ trên
6


lѭu vӵc sông Tonlé Sap, hҵng năm cá lăng nha con ÿѭӧc tìm thҩy tӯ tháng 8 và ÿӃn
tháng 10 - 12 chúng trӣ ra dòng sông chính. Theo Ngô Văn Ngӑc và Phùng Cҭm Hà
(2006), trong ÿiӅu kiӋn nhân tҥo mùa vө sinh sҧn cӫa cá lăng nha diӉn ra tӯ tháng 5
ÿӃn tháng 11, tұp trung tӯ tháng 6 ÿӃn tháng 10.
x Phân bi͏t giͣi tính
Sӵ khác biӋt giӟi tính ӣ cá lăng nha có thӇ dӉ dàng nhұn biӃt thông qua các ÿһc
ÿiӇm bên ngoài:
Cá cái có phҫn bөng to và bè ra hai bên nӃu nhìn thҷng tӯ trên xuӕng, có lӛ sinh
dөc hình tròn màu hӗng hѫi lӗi ra.
Cá ÿӵc có gai sinh dөc dài và nhӑn ӣ ÿҫu mút, ÿӝ dài cӫa gai sinh dөc là mӝt
trong nhӳng yӃu tӕ thӇ hiӋn mӭc ÿӝ thành thөc cӫa cá ÿӵc

Lӛ sinh dөc

Gai sinh dөc

Hình 2.2: Phân biӋt cá lăng nha ÿӵc, cái

2.2 Các YӃu Tӕ Ҧnh Hѭӣng ÿӃn Sӵ Sinh Trѭӣng và Sӵ Sӕng cӫa Cá Lăng Nha
2.2.1 Các yӃu tӕ thӫy lý hóa
Theo Hatt, 1983 (trích bӣi Lao Công Nghƭa, 2007) vҩn ÿӅ chҩt lѭӧng nѭӟc
chiӃm vai trò quan trӑng trong quá trình ѭѫng. Thành phҫn và nӗng ÿӝ các ion trong
nѭӟc ҧnh hѭӣng lӟn ÿӃn sinh sҧn và sinh tӗn cӫa ÿӝng vұt ӣ các giai ÿoҥn khác nhau
(Karpevits A.P, 1983) (trích bӣi Lao Công Nghƭa, 2007).
7


Fujimura 1966, 1974 (trích bӣi Lao Công Nghƭa, 2007) ÿã nêu bұt tҫm quan
trӑng cӫa viӋc chӑn vӏ trí trҥi giӕng, trong ÿó chҩt lѭӧng nѭӟc tҥi chӛ là yӃu tӕ quyӃt
ÿӏnh ÿһt trҥi giӕng vì chҩt lѭӧng nѭӟc phө thuӝc vào vӏ trí ÿӏa lý và ÿiӅu kiӋn khí hұu.
Chҩt lѭӧng nѭӟc cҫn ÿһc biӋt quan tâm tӟi các yӃu tӕ nhѭ: pH, DO, NH3,
NO2,…
x Nhi͏t ÿ͡
NhiӋt ÿӝ là yӃu tӕ ҧnh hѭӣng rҩt lӟn ÿӃn cѭӡng ÿӝ hô hҩp cӫa cá. Ĉӗng thӡi là
yӃu tӕ chi phӕi sӵ hòa tan oxy trong nѭӟc, nhiӋt ÿӝ càng tăng thì tӕc ÿӝ hòa tan oxy
trong nѭӟc càng giҧm.
NhiӋt ÿӝ thích hӧp cho cá lăng nha tăng trѭӣng và phát triӇn là 24 -340C, tӕt
nhҩt là 32 -380C. Ӣ nhiӋt ÿӝ thҩp hѫn 24 hoһc cao hѫn 34, cá hoҥt ÿӝng chұm, giҧm ăn
và dӉ nhiӉm bӋnh (Trҫn NguyӉn Thanh Phѭѫng, 2006).
x Ĉ͡ trong
Ĉây là yӃu tӕ tѭѫng ÿӕi ÿѫn giҧn, thông qua yӃu tӕ này chúng ta có thӇ ÿánh giá
ÿѭӧc tình trҥng ao nuôi và có biӋn pháp xӱ lý thích ÿáng.
Khi ÿӝ trong thҩp hѫn 20 cm cho thҩy ao quá ÿөc. NӃu ao ÿөc do tҧo phát triӇn
quá mҥnh sӁ làm ao nuôi thiӃu oxy vào buәi sáng sӟm, pH sӁ tăng cao vào buәi trѭa.

ĈiӅu này sӁ làm ҧnh hѭӣng không tӕt ÿӃn cá, do cá lăng nha không có cѫ quan hô hҩp
phө nên rҩt dӉ dүn ÿӃn hiӋn tѭӧng nәi ÿҫu vào buәi sáng.
NӃu ao ÿөc do các chҩt lѫ lӱng trong nѭӟc thì năng suҩt ao nuôi sӁ không cao.
Sӵ hiӋn diӋn cӫa các vұt chҩt lѫ lӱng này thѭӡng rҩt bҩt lӧi do hҥn chӃ sӵ xâm nhұp
cӫa ánh sáng, tҥo ÿiӅu kiӋn cho sӵ phát triӇn cӫa các nhóm vi sinh vұt và tiêu thө mӝt
lѭӧng khá lӟn oxy hòa tan.
Cá lăng nha là loài thích sӕng ӣ nhӳng nѫi nѭӟc sҥch. Ĉӝ trong thích hӧp nhҩt
ÿӇ cá phát triӇn là tӯ 30 – 40 cm. Ao có ÿӝ trong lӟn hѫn 50 cm là ao nghèo dinh
dѭӥng, có nhiӅu ánh sáng giúp tҧo ÿáy ao phát triӇn tӕt, khi tҧo chӃt sӁ làm ô nhiӉm
ÿáy ao nuôi.

8


x Oxy hòa tan
Cá lăng nha là loài cá không có cѫ quan hô hҩp phө, ngѭӥng DO cӫa cá khoҧng
>3 mg/L (Ngô Văn Ngӑc và Lê Thӏ Bình, 2007).
NӃu oxy quá thҩp (< 2 mg/L) hoһc quá mӭc bão hòa thì sӁ có ҧnh hѭӣng xҩu
ÿӃn cá (Trҫn NguyӉn Thanh Phѭѫng, 2006).
x pH
pH là yӃu tӕ quan trӑng ҧnh hѭӣng ÿӃn sӵ sinh trѭӣng và phát triӇn cӫa cá. Cá
lăng nha có thӇ phát triӇn trong ÿiӅu kiӋn pH tӯ 6 - 8, tӕt nhҩt là tӯ 6,5 – 8; ngoài
khoҧng này có thӇ ҧnh hѭӣng không tӕt ÿӃn cá (Rainboth, 1996, trích bӣi Ngô Văn
Ngӑc và Lê Thӏ Bình, 2007)
x NH3
Hàm lѭӧng NH3 cao sӁ ҧnh hѭӣng ÿӃn sӵ tăng trѭӣng và sӵ sӕng cӫa cá. Hàm
lѭӧng cho phép ÿӕi vӟi cá là < 0,01 mg/L.
NӃu hàm lѭӧng NH3 trong khoҧng tӯ 0,01 – 0,1 mg/L thì sӁ gây hҥi cho cá
nhѭng không ÿáng kӇ.
Hàm lѭӧng NH3 > 0,1 mg/L thì sӁ gây ÿӝc mҥnh cho cá (NguyӉn Phú Hòa,

2002).
x NO2
Nitrite là khí rҩt ÿӝc, ҧnh hѭӣng trӵc tiӃp ÿӃn quá trình hô hҩp cӫa cá. Nó làm
giҧm khҧ năng kӃt hӧp giӳa hemoglobin vӟi oxy ngoài môi trѭӡng. Ĉӗng thӡi, làm
giҧm khҧ năng trao ÿәi chҩt cӫa cá.
Khi hàm lѭӧng nitrite cao sӁ kéo theo nӗng ÿӝ oxy trong nѭӟc giҧm do sӵ kӃt
hӧp cӫa nó vӟi oxy tҥo thành nitrate vô hҥi.
NO2 + 1/2O2 = NO3
Trong thӫy vӵc có chҩt hӳu cѫ nhiӅu hoһc có nhiӅu tҧo thì hàm lѭӧng nitrite
càng cao và ngѭӧc lҥi. Nӗng ÿӝ nitrite cho phép là <1 mg/L. Khi lӟn hѫn 1 mg/L nó
bҳt ÿҫu gây hҥi cho cá.
9


2.2.2 Thӭc ăn
Ngoài các yӃu tӕ môi trѭӡng thì thӭc ăn cNJng giӳ mӝt vai trò vô cùng quan
trӑng ҧnh hѭӣng ÿӃn tӕc ÿӝ tăng trѭӣng cӫa cá lăng nha trong quá trình ѭѫng nuôi. Do
cá lăng nha là loài cá dӳ, có tұp tính ăn lүn nhau, nӃu ta không cung cҩp ÿӫ thӭc ăn
cho cá thì sӁ làm giҧm tӕc ÿӝ tăng trѭӣng cNJng nhѭ là giҧm tӍ lӋ sӕng.
Cá tăng trѭӣng tӕt nӃu ÿѭӧc cung cҩp thӭc ăn phù hӧp. Giai ÿoҥn cá tӯ 4 – 10
ngày tuәi thӭc ăn thích hӧp nhҩt là Moina vì chúng có kích thѭӟc vӯa vӟi cӥ miӋng
cӫa cá, có khҧ năng chuyӇn ÿӝng thө ÿӝng nên kích thích cá bҳt mӗi nhanh, ÿӗng thӡi
có giá trӏ dinh dѭӥng cao. Do ÿó, Moina là mӝt loҥi thӭc ăn quan trӑng không thӇ thay
thӃ ÿѭӧc bҵng các loҥi thӭc ăn công nghiӋp khác ÿӕi vӟi hҫu hӃt các loài cá ӣ giai
ÿoҥn cá bҳt ÿҫu biӃt ăn.
Thӭc ăn chӃ biӃn ÿӇ lâu hoһc bҧo quҧn không tӕt dӉ bӏ nhiӉm các loҥi nҩm có
ÿӝc tӕ, gây ҧnh xҩu ÿӃn cá. Vì vұy, thӭc ăn cҫn ÿѭӧc lѭu trӳ trong ÿiӅu kiӋn nhiӋt ÿӝ
thҩp, không sӱ dөng thӭc ăn quá hҥn.
2.2.4 Kӻ thuұt chăm sóc và quҧn lý
Kӻ thuұt chăm sóc liên quan ÿӃn vҩn ÿӅ vӋ sinh, vҩn ÿӅ quҧn lý vұt nuôi và con

giӕng, ÿһc biӋt là thao tác cӫa các kƭ thuұt viên, quyӃt ÿӏnh sӵ thành bҥi trong công tác
sҧn xuҩt giӕng cNJng nhѭ là quá trình ѭѫng nuôi cá.
Các nguyên nhân làm cho cá bӏ hao hөt ngoài bӋnh tұt, ÿӏch hҥi còn do nhӳng
lӛi ÿѫn giҧn cӫa kƭ thuұt viên trong quá trình thay nѭӟc, cho ăn quá thӯa…hay viӋc sӱ
dөng các dөng cө qua lҥi giӳa các bӇ làm lây lan mҫm bӋnh.

10


Chѭѫng 3
VҰT LIӊU VÀ PHѬѪNG PHÁP NGHIÊN CӬU

3.1 Thӡi Gian, Ĉӏa ĈiӇm và Ĉӕi Tѭӧng Nghiên Cӭu
ĈӅ tài ÿѭӧc thӵc hiӋn tӯ ngày 25/4/2008 ÿӃn ngày 15/7/2008 tҥi Trҥi Thӵc
NghiӋm khoa Thӫy Sҧn, Trѭӡng Ĉҥi Hӑc Nông Lâm, Tp. Hӗ Chí Minh.
Ĉӕi tѭӧng: Cá ÿѭӧc sӱ dөng trong thí nghiӋm là cá lăng nha (Mystus
wyckiioides. Chang và Faux, 1949) ÿѭӧc sҧn xuҩt tҥi Trҥi Thӵc NghiӋm khoa Thӫy
Sҧn Trѭӡng Ĉҥi Hӑc Nông Lâm Tp. Hӗ Chí Minh. Cá sau khi tiêu hӃt noãn hoàng (3
ngày tuәi) ÿѭӧc ѭѫng trong bӇ composite, cho ăn Moina. Khi cá ÿҥt 5 ngày tuәi thì
tiӃn hành ÿѭa xuӕng ao ÿҩt có diӋn tích 300 m2 ÿӇ thí nghiӋm.
3.2 Trang ThiӃt Bӏ và Vұt LiӋu Nghiên Cӭu
3.2.1 Vұt liӋu
- Nguӗn nѭӟc ngӑt: ÿѭӧc lҩy tӯ hӗ Ĉҩt. Nѭӟc ÿѭӧc dүn vào ao thông qua hӋ
thӕng ӕng cҩp có lѭӟi lӑc ÿӇ ngăn cá tҥp và chҩt bҭn vào ao.
- Thӭc ăn sӱ dөng:
Thӭc ăn sӕng: Moina và trùn chӍ
Thӭc ăn chӃ biӃn: 75 % cá tҥp + 25% thӭc ăn viên
x Hóa ch̭t:
Vôi bӝt: bӝt màu trҳng, tan tӕt trong nѭӟc, có tác dөng diӋt khuҭn, làm trong
nѭӟc và hҥ phèn.

11


Sanmolt - F: dung dӏch màu trҳng trong suӕt có tác dung sát trùng, tiêu diӋt
bӋnh kí sinh.
x Ch͇ pẖm sinh h͕c:
BIOPOND: dҥng viên cӫa công ty Vƭnh Thӏnh, là chӃ phҭm sinh hӑc xӱ lý ô
nhiӉm ÿáy ao.

Hình 3.1: ChӃ phҭm sinh hӑc

Thành phҫn: (trong mӝt 1kg sҧn phҭm)
Lactobacillus acidophilus....................................... 5 x 1011 cfu
Bacillus subtilis ...................................................... 5 x 1011 cfu
Saccharomyces cerevisiae...................................... 5 x 1011 cfu
Protease.................................................................1.000.000 IU
Amylase................................................................1.000.000 IU
Cellulose ..................................................................200.000 IU
Lipase ......................................................................200.000 IU
Pectinase ..................................................................200.000 IU
Chҩt ÿӋm(Zeolite) vӯa ÿӫ...................................................1 kg

12


x Trang thi͇t b͓ nghiên cͱu
HӋ thӕng ao ÿҩt: gӗm 6 ao, mӛi ao có diӋn tích 300 m2
Cân ÿiӋn (d = 0,01), giҩy kҿ ô li, cӕc thӫy tinh 250 mL
NhiӋt kӃ thӫy ngân, ÿƭa sechi ÿӇ ÿo ÿӝ trong

pH Test-kit, O2 test-kit, NH3 test-kit (SERRA - Ĉӭc)
Cӕi xây thӭc ăn chӃ biӃn, thau nhӵa, vӧt, bình xӏt salmol - f

Hình 3.2: pH test- kit

Hình 3.3: NH3/NH4 test-kit

Hình 3.4: O2 test-kit

13


3.3 Phѭѫng Pháp Nghiên Cӭu
3.3.1 Bӕ trí thí nghiӋm
Thí nghiӋm nhҵm ÿánh giá ҧnh hѭӣng cӫa mұt ÿӝ lên sӵ tăng trѭӣng và tӍ lӋ
sӕng cӫa cá lăng nha giӕng tӯ giai ÿoҥn cá 5 ngày tuәi ÿӃn 26 ngày tuәi.
Thí nghiӋm ÿѭӧc tiӃn hành gӗm có 2 nghiӋm thӭc (NT) theo mұt ÿӝ nhѭ sau:
NTI: mұt ÿӝ ѭѫng là 200 con/m2
NTII: mұt ÿӝ ѭѫng là 300 con/m2
Mӛi nghiӋm thӭc gӗm có 3 lô (tѭѫng ӭng vӟi 3 lҫn lһp lҥi). Mӛi lô là 1 ao vӟi
diӋn tích là 300 m2/ao. Các lô trong hai nghiӋm thӭc ÿѭӧc thӵc hiӋn vào cùng mӝt thӡi
ÿiӇm.
Thí nghiӋm ÿѭӧc bӕ trí theo kiӇu hoàn toàn ngүu nhiên vӟi mӝt yӃu tӕ là mұt ÿӝ.
Loҥi thӭc ăn, cách cho ăn và chăm sóc cá ӣ 6 ao cӫa hai nghiӋm thӭc là nhѭ nhau.

Hình 3.5: Ao ѭѫng thí nghiӋm

14

Các chӍ tiêu theo dõi:
x Các yӃu tӕ môi trѭӡng nhѭ nhiӋt ÿӝ, pH, DO, NH3
x Tăng trѭӣng: chiӅu dài và trӑng lѭӧng ÿѭӧc xác ÿӏnh 7 ngày/lҫn, mӛi lҫn 30 cá
thӇ/lô.
x TӍ lӋ sӕng: xác ÿӏnh sau khi kӃt thúc thí nghiӋm.
3.3.2 Phѭѫng pháp tiӃn hành
3.2.2.1 Chu̱n b͓ ao
Ĉӕi tѭӧng thí nghiӋm là cá lăng nha 5 ngày tuәi và ÿѭӧc ѭѫng trong ao ÿҩt nên
rҩt khó kiӇm soát. Cá rҩt dӉ nhiӉm mҫm bӋnh, kí sinh trùng tҩn công cNJng nhѭ bӏ hao
hөt do các loҥi cá tҥp, Ӄch nhái, nòng nӑc,…Do ÿó, viêc chuҭn bӏ ao có ý nghƭa vô
cùng quan trӑng ÿӃn kӃt quҧ ѭѫng nuôi. NӃu chuҭn bӏ ao tӕt thì ta có thӇ tiêu diӋt ÿѭӧc
hӃt cá tҥp, cá dӳ cNJng nhѭ là làm cho mҫm bӋnh khó có cѫ hӝi phát triӇn.
x Ṯy d͕n ao
Sáu ao cӫa hai nghiӋm thӭc ÿѭӧc tҭy dӑn nhѭ nhau.
Ao ÿuӧc bѫm cҥn nѭӟc, làm sҥch cӓ xung quanh bӡ ao, tu sӱa bӡ ao và lҩp các
hang hӕc, ÿáy ao ÿѭӧc làm phҷng. Sau ÿó, tҭy ao bҵng vôi nông nghiӋp (CaCO3) vӟi
liӅu lѭӧng 15 kg/m2. Vôi ÿѭӧc rãi ÿӅu khҳp ÿáy ao cNJng nhѭ là trên thành bӡ (ÿăc biӋt
là nhӳng nѫi còn tө nѭӟc).
Sau ÿó, phun Sanmolt - f vӟi nӗng ÿӝ 10 ppm. Sanmolt - f ÿѭӧc pha vӟi nѭӟc
cho vào bình xӏt, phun ÿӅu bӡ ao và ÿáy ao.

15


Hình 3.6: Tҭy dӑn ao ѭѫng

Phѫi nҳng ao 1 ngày rӗi cho nѭӟc vào qua hӋ thӕng máy bѫm và ÿҧm bҧo chiӅu
sâu mӵc nѭӟc là 1,3 m. Nѭӟc cҩp vào ao nuôi ÿѭӧc lӑc qua lѭӟi cҭn thұn vӟi mҳt lѭӟi
0,1 mm và cӕng thoát có mҳt lѭӟi 1 mm. Khi mӵc nѭӟc cҩp ÿѭӧc khoҧng 2 cm thì ta
bón chӃ phҭm sinh hӑc Biopond vào vӟi liӅu lѭӧng 1 kg/1.000 m2.

Sau khi cҩp nѭӟc mӝt ngày thì tiӃn hành thҧ cá xuӕng ao ÿӇ ѭѫng.
x Gây nuôi thͱc ăn t͹ nhiên
Bón hӛn hӧp bӝt ÿұu nành + cám gҥo (tӍ lӋ 1:1) vӟi liӅu lѭӧng 1 kg/1.000 m3.
Ĉӗng thӡi cho thêm mӝt lon Moina ÿӇ gây nuôi tăng sinh khӕi trong ao ѭѫng.
Trѭӟc khi thҧ cá bӝt ta phҧi vӟt thұt kƭ trӭng Ӄch, nhái…
3.3.2.2 Chu̱n b͓ thͱc ăn và ch͇ ÿ͡ cho ăn
x Thͱc ăn ch͇ bi͇n
Thành phҫn thӭc ăn chӃ biӃn bao gӗm: 75% thӏt cá tҥp + 25% thӭc ăn viên
(GreenFeed) có hàm lѭӧng ÿҥm là 30% cho vào cӕi xay nhuyӉn rӗi trӝn vӟi Vitamin C
(1 mg/1kg thӭc ăn) và men tiêu hóa (theo hѭӟng dүn trên bao bì sҧn phҭm) sau ÿó vo
thành viên và ÿѭӧc trӳ trong tӫ ÿá.
Cá tҥp sӱ dөng là cá biӇn thѭӡng ÿѭӧc mua ӣ các chӧ.

16


Hình 3.7: Thӭc ăn chӃ biӃn

x Thͱc ăn t˱˯i s͙ng
Trùn chӍ ÿѭӧc ÿһt mua vӟi giá là 5.000 ÿ/lon. Moina thì ÿѭӧc vӟt tҥi Trҥi.

Bҧng 3.1 Thành phҫn dѭӥng chҩt cӫa Moina (biӇu diӉn theo phҫn trăm khӕi lѭӧng
tѭѫi) (Trҫn Văn Vӻ, 1995)

Thành phҫn

Nѭӟc

TӍ lӋ (%)

90

Ĉҥm

Mӥ

5

Ĉѭӡng

0,7

0,1

Tro

1,7

Bҧng 3.2 Thành phҫn dѭӥng chҩt cӫa trùn chӍ biӇu diӉn theo phҫn trăm khӕi lѭӧng tѭѫi
(trong 1g) (Phҥm Văn Trang, 1983)

Thành phҫn

Ĉҥm

Mӥ

TӍ lӋ (%)

8,92

2,00

Vұt chҩt vô cѫ

13,48
17

Năng lѭӧng

0,7 Kcal/g