Giáo án "Nghĩa của câu"

Người soạn:

TrườngTHPT QUANG TRUNG

Nguyễn Thò Lụa
Ngày soạn: 4/1/2012
Tiết: 74

Bài dạy:
Tiếng Việt
NGHĨA CỦA CÂU
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
- Kiến thức: Nhận thức được hai thành phần nghĩa của câu ở những nội dung phổ biến và dễ nhận thấy của
chúng.
- Kĩ năng: Có kĩ năng phân tích, lĩnh hội nghĩa của câu và kĩ năng đặt câu thể hiện được các thành phần
nghĩa một cách phù hợp nhất.
- Thái độ: Ln có ý thức cân nhắc, lựa chọn tối ưu cho các thành phần nghĩa của câu.
II. CHUẨN BỊ:
1/ Chuẩn bị của GV:
- SGK, SGV, TLTK, Thiết kế bài học, ĐDDH, phiếu học tập.
- GV tổ chức lớp theo kết hợp các phương pháp tiến hành thảo luận nhóm, kết hợp gợi mở, phát vấn, nêu vấn
đề.
2/ Chuẩn bị của HS:
Chuẩn bị bài theo sự hướng dẫn của GV: Đọc Sgk, trả lời các câu hỏi tìm hiểu bài.
Làm các bài tập luyện tập.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1. Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số HS
2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra việc chuẩn bị bài của HS. 5’
3. Giảng bài mới:
* Giới thiệu: Khi nói hoặc viết, bao giờ ta cũng có ý muốn biểu hiện được những nghĩa nào đó. Nghĩa của
câu được mọi người thường xun cảm nhận khi giao tiếp, nghĩa là khi nghe hoặc khi đọc, mọi người đều

cảm nhận được theo thói quen, kinh nghiệm, nhưng cần hiểu nghĩa của câu trên cơ sở lí luận khoa học. Bài
học này sẽ giúp các em nhận thức một cách có cơ sở khoa học về vấn đề quen thuộc đó.

TL

Hoạt động của GV

10 HĐ1: Tìm hiểu hai
’
thành phần nghóa
của câu
- GV hướng dẫn HS
đọc và phân tích
các ngữ liệu SGK: so
sánh từng cặp câu.
- GV: Hai câu trong
mỗi cặp câu đều
đề cập đến cùng
một sự việc, nhưng
thái độ đánh giá
sự việc của mỗi
người nói là khác
nhau
Ở cặp câu a1, a2
đề cập đến sự việc
gì? Phân tích sự khác
nhau của hai câu?

TIẾN TRÌNH DẠY
Hoạt động của

HS
HĐ1: Hai thành
phần nghóa của
câu
- HS đọc và phân
tích các ngữ liệu
SGK: so sánh từng
cặp câu.
- HS trả lời: Ở
cặp câu a1, a2 đề
cập đến sự việc
Chí Phèo từng có
thời ao ước có
một gia đình nho
nhỏ.
+ Câu a1 kèm theo
sự đánh giá chưa
chắc chắn về sự
việc (nhờ từ Hình
như).
+ Câu a2 đề cập

Giáo án Ngữ văn 11 chuẩn

HỌC
Nội dung cần đạt
I. Hai thành phần nghóa
của câu:

* Nhận xét: Câu bao giờ

cũng có hai thành phần


Người soạn:

TrườngTHPT QUANG TRUNG

Nguyễn Thò Lụa

Ở cặp câu b1, b2
đề cập đến sự việc
gì? Phân tích sự khác
nhau của hai câu?
Từ sự so sánh trên,
ta thấy nghóa của
câu có thể gồm hai
thành phần. Đó là
những thành phần
nào?
- GV: Nghóa tình thái
chỉ nói đến hai khía
cạnh: sự nhìn nhận
đánh giá của người
nói đối với sự việc
và thái độ, tình
cảm của người nói
đối với người nghe.
*GV: Nghóa sự việc
và nghóa tình thái
luôn

luôn
hòa
quyện
với
nhau,
nhưng nghóa tình thái
có thể biểu hiện
riêng rẽ và tường
minh bằng các từ
ngữ tình thái.
- GV hướng dẫn HS
phân tích ví dụ:
Dạ bẩm, thế ra y
văn võ đều có tài
cả. Chà chà!
 Thấy rõ được
nghóa sự việc và
nghóa tình thái.
15 HĐ2:
Tìm
hiểu
’
nghóa sự việc
Sự việc trong thực
tế khách quan rất
đa dạng. Theo em,
thế nào gọi là
nghóa sự việc của
câu?
- GV: Nghóa sự việc

là nghóa ứng với sự
việc (hay gọi là sự

đến sự việc như
nó đã xảy ra.
HS trả lời
Ở cặp câu b1, b2
đề cập đến sự
việc
người
ta
cũng bằng lòng
(Nếu tôi nói).
- Câu b1 thể hiện
sự đánh giá chủ
quan của người
nói về kết quả
sự việc (sự việc
có
nhiều
khả
năng xảy ra).
- Câu b2 chỉ đơn
thuần
đề
cập
đến sự việc.
HS trả lời:
Nghóa sự việc
còn được gọi là

nghóa miêu tả
(hay nghóa biểu
hiện, nghóa mệnh
đề).
- Nghóa tình thái
là một lọai nghóa
phức tạp, gồm
nhiều
phương
diện.
Lưu ý: Câu đặc
biệt chỉ có thán
từ thì không có
nghóa
sự
việc.
(chỉ có nghóa tình
thái)
HĐ2:
Nghóa
sự
việc
- HS trả lời:
Nghóa sự việc của
câu
là
thành
phần nghóa ứng
với sự việc mà
câu đề cập đến.

Giáo án Ngữ văn 11 chuẩn

nghóa:
- Nghóa sự việc còn được
gọi là nghóa miêu tả (hay
nghóa biểu hiện, nghóa
mệnh đề).
- Nghóa tình thái là sự nhìn
nhận đánh giá của người
nói đối với sự việc và
thái độ, tình cảm của
người nói đối với người
nghe.
-Trong mçi c©u, 2 thµnh phÇn
nghÜa sự việc vµ t×nh th¸i
lu«n hßa qun víi nhau vµ
kh«ng thĨ cã nghÜa sù viƯc
mµ kh«ng cã nghÜa t×nh th¸i .
VÝ dơ : Dạ bÈm, thÕ ra y
v¨n võ ®Ịu cã tµi cả. Chµ
chµ

II. Nghóa sự việc
1. Khái niệm:
Nghóa sự việc của câu là
thành phần nghóa ứng
với sự việc mà câu đề
cập đến.
2. Một số loại nghóa sự

việc phổ biến: Sgk.
-C©u biĨu hiƯn hµnh ®éng :
“XT§á c¾t ®Ỉt ®©u vµo ®Êy
råi míi xng chç nh÷ng ngưêi


Người soạn:

TrườngTHPT QUANG TRUNG

Nguyễn Thò Lụa
kiện, sự tình, sự thể)
trong hiện thực. Sự
việc xảy ra trong
hiện thực, được con
người nhận thức và
biểu hiện trong câu,
trở thành nghóa sự
việc của câu. Mỗi
câu thường biểu
hiện một sự việc,
nhưng cũng có thể
biểu hiện một số
sự việc.
- GV lần lượt nêu và
gợi dẫn cho HS phân
tích ví dụ về các sự
việc, hành động,
trạng thái, quá trình,
tư thế, sự tồn tại,

quan hệ.

Qua việc tìm hiểu
các ví dụ trên,
những từ ngữ tham
gia biểu hiện nghóa
sự việc thường giữ
vai trò gì trong câu?

10 HĐ3: Luyện tập.
’
- GV gọi HS đọc Ghi
nhớ SGK, hd HS làm
bài tập.
Bài tập 1
+GV ghi sẵn bảng
phụ bài Câu cá
mùa
thu
của
Nguyễn Khuyến.
+GV hướng dẫn HS
phân tích nghóa sự

®i ®ưa ®¸m” (VTP sè ®á )
HS phân tích ví dụ -C©u biĨu hiƯn tr¹ng th¸i,
về các sự việc, tÝnh chÊt , ®Ỉc ®iĨm
hành động, trạng + Trêi thu xanh ng¾t mÊy
thái, quá trình, tư tõng cao (NK)
thế, sự tồn tại, Ng¸n nỉi xu©n ®i xu©n l¹i l¹i

quan hệ.
(HXH)
-C©u biĨu hiƯn qu¸ tr×nh :
+ Sãng biÕc theo lµn h¬i gỵn
tÝ
+ L¸ vµng trước giã khÏ ®ưa
vÌo (NK)
-C©u biĨu hiƯn tư thÕ :
+ Lom khom dưới nói tiỊu vµi
chó (BHTQ)
+ Gi÷a giươêng thÊt b¶o ngåi
trªn mét bµ ( ND)
-C©u biĨu hiƯn sù tån t¹i
“ Cßn b¹c, cßn tiỊn, cßn ®Ư tư
HÕt c¬m, hÕt rươụ, hÕt «ng
t«i “ (NBK)
“Ngoµi song thá thỴ oanh
vµng”(ND)
HS trả lời:
- C©u biĨu hiƯn quan hƯ
Trong câu, những + §éi T¶o lµ một tay vai vÕ
từ ngữ tham gia trong lµng (NC)
biểu hiện nghóa + Ngùa xe như nước ¸o qn
sự việc thường như nªm (ND)
đóng các vai trò 3. Thµnh phÇn trong c©u
chủ ngữ, vò ngữ, biĨu hiƯn nghÜa sù viƯc :
trạng ngữ, khởi + NghÜa sù viƯc trong c©u
ngữ, hoặc các ®ược biĨu hiƯn nhê
thành phần phụ * Thµnh phÇn chđ ng÷ , vÞ
khác.

ng÷
* Tr¹ng ng÷ , khëi ng÷
* Mét sè thµnh phÇn phơ kh¸c
+ Mét c©u cã thĨ biĨu hiƯn 1
sù viƯc, còng cã thĨ biĨu
hiƯn 1 sè sù viƯc
HĐ3:
III. Luyện tập:
- HS đọc ghi nhớ Bài tập 1
SGK.
Bµi 1: NghÜa sù viƯc trong
Bài tập 1
tõng c©u th¬ ë bµi th¬ Thu
HS phân tích nghóa diÕu cđa NKhun .
sự việc trong bài C©u 1 : diƠn t¶ 2 sù viƯc 
thơ.
®Ịu lµ c¸c tr¹ng th¸i
Câu 1: Ao thu lạnh C©u 2: diÏn t¶ 1 sù viƯc
lẽo / nước trong ®Ỉc ®iĨm
veo: trạng thái.
C©u 3 : diƠn t¶ 1 sù viƯc Câu 2: Thuyền –

Giáo án Ngữ văn 11 chuẩn


Người soạn:

TrườngTHPT QUANG TRUNG

Nguyễn Thò Lụa

việc trong bài thơ.

5’

Gäi HS lµm bµi tËp 3
Chän tõ ng÷ thÝch hỵp
nhÊt cã thĨ ®iỊn vµo
chç trèng ®Ĩ c©u sau
thĨ hiƯn ®óng 2 thµnh
phÇn :
NghÜa sù viƯc vµ
nghÜa t×nh th¸i “Mét kỴ
biÕt kÝnh mÕn khÝ
ph¸ch, 1 kỴ biÕt tiÕc,
biÕt träng ngêi cã tµi, /
……/ kh«ng ph¶i lµ kỴ
xÊu hay lµ v« t×nh ”
(h×nh như, cã thĨ,
h¼n,
lÏ
nµo,
häa
ch¨ng ).
HĐ4:
Cho HS đọc phần ghi
nhớ

bé: đặc điểm.
Câu 3: Sóng –
gợn: quá trình.

Câu 4: Lá – đưa
vèo: quá trình.
Câu 5: + Tầng
mây – lơ lửng:
trạng thái.
+ Trời – xanh ngắt:
đặc điểm.
Câu 6: + Ngõ
trúc – quanh co:
đặc điểm.
+ Khách – vắng
teo: trạng thái.
Câu 7: Tựa gối,
buông
cần:
tư
thế.
Câu 8: Cá – đớp:
hành động.

 HS lµm bµi tËp 3
Tõ nghÜa sù viƯc :
nãi ®Õn 1 ngươêi cã
nhiỊu phÈm chÊt tèt
(biÕt kÝnh mÕn khÝ
ph¸ch, biÕt tiÕc, biÕt
träng ngưêi cã tµi )
th× kh«ng ph¶i lµ
ngưêi xÊu
ð cÇn chän tõ ‘h¼n ‘

®Ĩ kh¼ng ®Þnh
m¹nh mÏ .
HĐ4:
HS đọc phần ghi
nhớ.

Giáo án Ngữ văn 11 chuẩn

qu¸ tr×nh
( Sãng - gỵn )
C©u 4: diƠn t¶ 1 sù viƯc - qu¸
tr×nh (l¸ - ®ưa vÌo)
C©u 5 : 2 sù viƯc
+ Tr¹ng th¸i (tõng m©y-l¬
lưng)
+ §Ỉc ®iĨm (trêi - xanh ng¾t
)
C©u 6 : 2 sù viƯc
+ §Ỉc ®iĨm (ngâ tróc-quanh
co)
+ Tr¹ng th¸i (kh¸ch-v¾ng teo)
C©u 7: 2 sù viƯc-tư thÕ ( tùa
gèi, bu«ng cÇn )
C©u 8 : 1 sù viƯc-hµnh ®éng
(c¸-®íp )

Bµi 2:
a/ NghÜa t×nh th¸i thĨ hiƯn ë
c¸c tõ :
“ kĨ, thùc. ®¸ng”

C¸c tõ cßn l¹i biĨu hiƯn nghÜa
sù viƯcNghÜa t×nh th¸i : Công nhËn
sù danh gi¸ lµ cã thùc nhưng
chØ thùc ë 1 phư¬ng diƯn nµo
®ã (tõ kĨ), cßn ë phư¬ng
diƯn kh¸c th× lµ ®iỊu ®¸ng sỵ
.
b/ Tõ t×nh th¸i “cã lÏ” thĨ hiƯn
1 pháng ®o¸n chØ míi lµ kh¶
n¨ng,chưa hoµn toµn ch¾c
ch¾n vỊ sù viƯc (c¶ 2 chän
nhÇm nghỊ)
c/ C©u cã 2 sù viƯc vµ 2
nghÜa t×nh th¸i
* Sù viƯc thø nhÊt : hä còng
ph©n v©n như m×nh- sù viƯc
nµy còng chØ ®ược pháng
®o¸n chưa ch¾n ch¾n (tõ dƠ
b»ng cã lÏ, h×nh như…)
* Sù viƯc thø 2 m×nh còng
kh«ng biÕt râ con g¸i m×nh cã
hư hay lµ kh«ng.


TrườngTHPT QUANG TRUNG

Nguyễn Thò
So sánh
sau:
a. Bây

giờ.
b. Bây
giờ.
c. Bây
giờ.

Lụa
ba ngữ liệu a. Thái độ trung
hòa, khách quan
giờ là 11 đối với thời gian.
b. Đánh giá: sớm
giờ mới11 (thư thả)
c.
Đánh
giá:
giờ đã 11 muộn (vội vàng)
Vận
dụng
vào
thực tế, học tập.

Người soạn:
Ngươêi nãi nhÊn m¹nh b»ng 3
tõ t×nh th¸i “®Õn chÝnh ngay
“ (m×nh)
Bµi 3:
NghÜa sù viƯc : nãi ®Õn 1
ngưêi cã nhiỊu phÈm chÊt tèt
(biÕt kÝnh mÕn khÝ ph¸ch,
biÕt tiÕc, biÕt träng ngưêi cã

tµi th× kh«ng ph¶i lµ ngươêi
xÊu.
- Ở ®©y chØ cã thĨ lµ t×nh
th¸i kh¼ng ®Þnh m¹nh mÏ,
cho nªn cÇn chän tõ “h¼n” .
Củng cố.
HS đọc phần ghi nhớ
Nắm vững kiến thức
nghóa của câu.

Dặn dò:
- Nắm vững kiến thức nghóa của câu.
- Hoàn thành các bài tập và tiếp tục làm bài tập 2,3 SGK.
- Chuẩn bò: Bài viết số 5 (Nghò luận văn học) – Tg: 1tiết
Nắm vững các tác phẩm văn học và cách làm một bài văn
nghò luận văn học.
RÚT KINH NGHIỆM:
………. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .
. . . . . . . . …………..
……. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .
. . .. . ……………...
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………..

Giáo án Ngữ văn 11 chuẩn


TrườngTHPT QUANG TRUNG

Người soạn:

Nguyễn Thò Lụa
Ngày soạn: 8/1/2009
Tiết: 78
Bài dạy:
Tiếng Việt
NGHĨA CỦA CÂU
I.MÏUC TIÊU BÀI HỌC:
- Kiến thức: Nhận thức được hai thành phần nghóa của câu ở những
nội dung phổ biến và dễ nhận thấy của chúng.
- Kó năng: Có kó năng phân tích, lónh hội nghóa của câu và kó năng đặt
câu thể hiện được các thành phần nghóa một cách phù hợp nhất.
- Thái độ: Luôn có ý thức cân nhắc, lựa chọn tối ưu cho các thành
phần nghóa của câu.
II. CHUẨN BỊ:
1/ Chuẩn bò của GV:
- SGK, SGV, TLTK, Thiết kế bài học, ĐDDH, phiếu học tập.
- GV tổ chức lớp theo kết hợp các phương pháp tiến hành thảo luận
nhóm, kết hợp gợi mở, phát vấn, nêu vấn đề.
2/ Chuẩn bò của HS:
Chuẩn bò bài theo sự hướng dẫn của GV: Đọc Sgk, trả lời các câu hỏi
tìm hiểu bài.
Làm các bài tập luyện tập.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1. Ổn đònh tổ chức: Kiểm tra só số HS
2. Kiểm tra bài cũ: (5’)
* Câu hỏi: - Trình bày khái niệm nghóa sự việc của câu?
- Phân tích ý nghóa sự việc trong bài thơ “Câu cá mùa thu”
của Nguyễn Khuyến.
* Trả lời: -> HS trình bày khái niệm, phân tích ngữ liệu.

3. Giảng bài mới:
* Giới thiệu: Tiếp theo, trọng tâm: Nghóa tình thái.
TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY
T
Hoạt động của
Hoạt động của
Nội dung cần đạt
L
GV
HS
5 HĐ1: GV gợi HS nhắc HĐ1:
nhắc
lại I. Hai thành phần nghóa
’ lại kiến thức tiết kiến thức tiết 74 của câu
74.
II. Nghóa sự việc
2 HĐ2: Nghóa tình thái HĐ2: Nghóa sự III. Nghóa tình thái:
5
GV: Nghóa sự việc việc
Tập trung vào hai trường
’ và nghóa tình thái - HS lắng nghe.
hợp:
thường đi kèm với
1. Sự nhìn nhận, đánh
nhau, nhưng nghóa
giá và
thái độ của
tình thái có thể
người nói đối với sự
biểu hiện riêng rẽ

việc được đề cập đến
và
tường
minh
trong câu:
bằng các từ ngữ - HS đọc và phân - Khẳng đònh
tình thái.
tích các ngữ liệu - Phỏng đoán
- Đây là một lónh SGK.
- Đánh giá…
vực phức tạp, bài HS chó ý nh÷ng tõ (Ví dụ/ Sgk)
học chỉ giới thiệu t×nh th¸i in ®Ëm +Kh¼ng ®Þnh tÝnh ch©n thËt
tập trung hai trường ®Ĩ tr¶ lêi
cđa sù viƯc .
hợp: (Sgk)
Sù thËt lµ ®©n ta ®· lÊy l¹i nGiáo án Ngữ văn 11 chuẩn


Người soạn:

TrườngTHPT QUANG TRUNG

Nguyễn Thò Lụa
- GV hướng dẫn HS
đọc và tìm hiểu
nghóa tình thái trong
các ngữ liệu SGK.
- GV: * Khi ®Ị cËp
®Õn sù viƯc nµo ®ã,
ngưêi nãi kh«ng thĨ

kh«ng béc lé th¸i ®é,
sù ®¸nh gi¸ cđa m×nh
®èi víi sù viƯc ®ã. §ã
cã theo lµ sù tin tưởëng ch¾c ch¾n ,
sù hoµi nghi, sù ph¸n
®o¸n, sù ®¸nh gi¸ cao
thÊp, tèt hay xÊu, sù
nhÊn m¹nh hc coi
nhĐ … ®èi víi sù viƯc
Hướng dÉn HS ph©n
tÝch c¸c vÝ dơ ë SGK
Kh¼ng
®Þnh
tÝnh
ch©n thÊt cđa sù viƯc
th× cÇn dïng nh÷ng tõ
t×nh th¸i nµo ?
Pháng ®o¸n sù viƯc
víi ®é tin cËy cao
hc ®é tin cËy thÊp
lµ nh÷ng tõ t×nh th¸i
nµo ?
§¸nh gi¸ vỊ møc ®é
hay sè lượng ®èi víi 1
phư¬ng diƯn nµo ®ã
cđa sù viƯc th× dïng
nh÷ng tõ t×nh th¸i nµo
?
§¸nh gi¸ sù viƯc cã
thùc hay kh«ng cã thùc

®· x¶y ra hay chưa x¶y
ra th× dïng tõ nµo ?
Kh¼ng ®Þnh tÝnh tÊt
u , sù cÇn thiÕt hay
kh¶ n¨ng cđa sù viƯc
th× dïng tõ t×nh th¸i
g× ?
2. T×m hiĨu trưêng hỵp
thø hai cđa nghÜa
t×nh th¸i .
Ngươêi nãi thĨ hiƯn râ
th¸i ®é , t×nh c¶m
®èi víi ngưêi nghe c¸c
tõ ng÷ xưng h«, tõ ng÷

-sù thËt lµ
-qu¶ … thËt

-Ch¾c, ch¾c lµ
h×nh nh

-thËt, … cã ®Õn
-chØ … lµ cïng

-Gi¸ thư …
- … toan …
- ph¶i
- kh«ng thĨ
- nhÊt ®Þnh

 HS xem SGK
trang 19
HS tr¶ lêi ý 1 :
-th«ng qua c¸c tõ
ng÷ xưng h«, tõ
ng÷ c¶m th¸n, tõ
t×nh th¸i ë ci
c©u .
HS tr¶ lêi.
nhÐ
nhØ
Kệ mµy.

Giáo án Ngữ văn 11 chuẩn

ước VN tõ tay NhËt, chø kh«ng
ph¶i tõ tay Ph¸p.
B¸ KiÕn qu¶ cã ý mn dµn xÕp
cïng h¾n thËt
+Pháng ®o¸n sù viƯc víi ®é tin
cËy cao hc víi ®é tin cËy
thÊp :
“Khi CP më m¾t th× trêi s¸ng
®· l©u. MỈt trêi ch¾c ®· lªn
cao, vµ n¾ng bªn ngoµi ch¾c
lµ rùc rì”
H×nh như trong ý mơ, mơ
nghÜ : chóng mÇy ë nhµ tao,
th× nh÷ng thø cđa chóng mµy
còng như cđa tao

+ §¸nh gi¸ vỊ møc ®é hay sè lượng ®èi víi 1 phư¬ng diƯn
nµo ®ã cđa sù viƯc:
T«i xin thỊ víi «ng r»ng, tuy
chÝnh phđ cã cho t«i hai tr¨m
mÈu ®ån ®iỊn thËt, nhưng t«i
mÊt theo vµo c¸i Êy cã ®Õn s¸u
v¹n b¹c, mµ vÉn chưa thu vµo 1
xu nµo c¶ ! (VTPhơng-Gi«ng tè )
“Víi l¹i, ®Ðn hä chØ mua bao
diªm hay gãi thc l¸ lµ cïng”
(TLam-H§TrỴ )
+ §¸nh gi¸ sù viƯc cã thùc hay
kh«ng cã thùc ®· x¶y ra hay cha x¶y ra :
“Gi¸ thư ®ªm qua kh«ng cã thÞ
th× h¾n chÕt . H¾n nhỈt một
hßn g¹ch vì toan ®Ëp ®Çu”
+ Kh¼ng ®Þnh tÝnh tÊt u ,
sù cÇn thiÕt hay kh¶ n¨ng cđa
sù viƯc :
*” ViƯc tõ bá v¨n hãa cha «ng
vµ tiÕng mĐ ®Ỵ ph¶i lµm cho
mäi ngưêi An Nam tha thiÕt víi
gièng nßi lo l¾ng ”
*” Tao kh«ng thĨ lµ ngươêi lư¬ng thiƯn n÷a”
*” Trươêng k× kh¸ng chiÕn
nhÊt ®Þnh th¾ng lỵi”
2. Tình cảm, thái độ
của người nói đối với
người nghe.
(qua các đại từ nhân xưng,

thán từ, tình thái từ)
-VÝ dơ :


Người soạn:

TrườngTHPT QUANG TRUNG

Nguyễn Thò Lụa
c¶m th¸n, tõ t×nh th¸i
ë ci c©u .
T×nh c¶m, th¸i ®é
cđa ngươêi nãi ®èi víi
ngưêi nghe th«ng qua
nh÷ng tõ ng÷ nµo vµ
nh÷ng trươêng hỵp cơ
thĨ như thÕ nµo ?
Thể hiện tình cảm
thân mật dùng từ
gì?
Thể hiện thái độ
bực tức, hách dòch
dùng từ gì?
Thể hiện thái độ
kính cẩn dùng từ
gì?
3.Tìm
hiểu
khái
niệm

nghóa
tình
thái.
Em hãy nêu khái
niệm của nghóa tình
thái?
1 HĐ3: Luyện tập:
0 - GV gọi HS đọc Ghi
nhớ SGK, hd HS làm
bài tập.
-> Lưu ý: Câu đặc
biệt chỉ có thán
từ thì không có
nghóa sự việc. (chỉ
có nghóa tình thái)
Bài tập 1:
phân tích nghóa sự
việc, nghóa tình thái
trong các ngữ liệu/
Sgk?

BÈm

HS tr¶ lêi.
Nội dung ghi nhớ
SGK

HĐ3:
- HS đọc ghi nhớ
SGK.

Bài tập 1
HS
phân
tích
nghóa sự việc,
nghóa tình thái
trong các ngữ
liệu/ Sgk

Bài tập 2:
Những từ ngữ nào
thể hiện nghóa tình
thái trong các ngữ
liệu Sgk?
Dặn dò:
- Nắm vững kiến thức nghóa của câu.
Giáo án Ngữ văn 11 chuẩn

+ T×nh c¶m th©n mật gÇn
gòi :
*Em th¾p ®Ìn lªn chÞ Liªn
nhÐ ?
*C¸i châng nµy s¾p g·y råi chÞ
nhØ ?
+ Th¸i ®é bùc tøc, h¸ch dÞch :
*¤ng lÝ cau mỈt, gi¬ roi song
to b»ng ngãn ch©n c¸i lªn trêi,
dậm däa .
Kệ mµy, theo lƯnh quan tao
chiÕu sỉ ®inh, th× lÇn nµy

®Õn lượt mµy råi
+ Th¸i ®é kÝnh cÈn :
Ngươêi long träng ®¸p :
- BÈm chØ míi cã 2 «ng ë H¶i
Phßng vµ Hµ Néi vỊ tr×nh sè
s¸ch .
3. Khái niệm:
Nghóa tình thái thể hiện
thái độ, sự đánh giá của
người nói đối với sự việc
hoặc đối với người nghe.
Nó có thể bộc lộ riêng
qua các từ ngữ trong câu.
III. Luyện tập:
Bài tập 1
a/ - Nghóa sự việc: hiện
tượng thời tiết (nắng) ở hai
miền Nam / Bắc.
- Nghóa tình thái: phỏng
đoán và so sánh.
b/ - Nghóa sự việc: ảnh của
mợ Du và thằng Dũng
- Nghóa tình thái: khẳng đònh
c/ - Nghóa sự việc: cái gông
tương xứng với tội danh tử
tù.
- Nghóa tình thái: khẳng
đònh, mỉa mai.
d/ HS tự làm
Bài tập 2:

Các từ ngữ thể hiện
nghóa tình thái:
- nói của đáng tội
- có thể
- những
- kia mà…


TrườngTHPT QUANG TRUNG

Người soạn:

Nguyễn Thò Lụa
- Hoàn thành các bài tập và tiếp tục làm bài tập 2,3, 4 SGK. Tập
đặt câu có nghóa tình thái
(Ví dụ: Nghe nói hàng hoá lại tiếp tục tăng giá
Chả lẽ nó lại làm cái việc động trời này?)
- Chuẩn bò: Đặc điểm loại hình tiếng Việt
- Tiết sau soạn bài Tràng giang của Huy Cận
RÚT KINH NGHIỆM:
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………..

Giáo án Ngữ văn 11 chuẩn