Vi Sinh vi khuan ho ga

TRỰC KHUẨN HO GÀ
(Bordetella pertussis)


Đặc điểm sinh vật học
Dạng que ngắn
Gram âm, có thể có vỏ
Không di động
Không sinh nha bào
Vi khuẩn hiếu khí.


Đặc điểm sinh vật học
Môi trường nuôi cấy thích hợp là Bordet Gengou (môi trường chứa khoai tây,
glycerol và 15-20% máu).
Để có thể ức chế vi khuẩn khác, có thể
thêm vào môi trường Penicillin G
0,5µg/ml.
Ngoài ra thể thêm vào môi trường than hoạt
tính.


Đặc điểm sinh vật học
Vi khuẩn mọc chậm sau 2 - 4 ngày, khuẩn
lạc nhỏ, tròn, lồi, xám nhạt như xà cừ hoặc
có ánh kim loại (giống như giọt thủy ngân),
xung quanh có vòng tan máu hẹp.
Catalase âm tính, Oxydase dương tính,
Urease âm tính.

Đặc điểm sinh vật học
Trong quá trình nuôi cấy trên môi trường
nhân tạo, trực khuẩn ho gà biến dị từ dạng
S sang dạng R.
Hiện tượng này được chia làm 4 pha :


Pha I
Tương ứng với khuẩn lạc dạng S.
Vi khuẩn hình bầu dục, có vỏ, đứng riêng
rẽ hoặc từng đôi, ít khi thành chuỗi, có độc
lực.
Kháng nguyên đặc hiệu của pha I là những
kháng nguyên mạnh tạo được miễn dịch đối
với bệnh ho gà.


Pha IV
Tương ứng với khuẩn lạc dạng R, vi khuẩn
hình sợi t o hơn và hay xếp thành chuỗi
ngắn, không có vỏ, không có độc lực, mất
kháng nguyên pha I.


Pha II và III
Pha II và pha III: là những giai đoạn trung
gian
Sự biến đổi pha có ý nghĩa quan trọng
trong sản xuất vaccine.
Muốn điều chế vaccine tốt cần phải dùng vi

khuẩn ở pha I.


Độc tố
Trực khuẩn ho gà sản xuất các yếu tố làm
thành độc lực và có vai trò quan trọng trong
cơ chế bệnh sinh:


Độc tố ho gà
Bản chất protein, do vi khuẩn ở pha I tiết
ra, làm tăng lượng AMP vòng dẫn đến sự
tăng tiết dịch và chất nhầy đường hô hấp .
Kháng thể kháng độc tố ho gà có vai trò
bảo vệ chống nhiễm trùng.


Độc tố Adenylate cyclase
Có thể xâm nhập vào tế bào đường hô hấp
làm tăng tiết AMP vòng, ức chế hiện tượng
hoá hướng động bạch cầu đa nhân trung
tính và ức chế hiện tượng thực bào.
Độc tố này có vai trò bảo vệ vi khuẩn trong
giai đoạn sớm của bệnh.


Độc tố tế bào khí quản
Gây tổn thương đặc hiệu các tế bào lông
chuyển của biểu mô đường hô hấp.

Khả năng gây bệnh ở người
B. pertussis gây bệnh ho gà, thường gặp ở
trẻ em, rất dễ lây và gây thành dịch.
Bệnh ho gà lây trực tiếp qua đường hô hấp,
lây nhất ở thời kỳ đầu của bệnh.
Vi khuẩn phát triển ở liên bào đường hô
hấp, không vào máu.


Khả năng gây bệnh ở người
Vi khuẩn giải phóng các độc tố gây thương
tổn đường hô hấp và gây nên các dấu hiệu
toàn thân của bệnh ho gà.


Chẩn đoán vi sinh vật


Chẩn đoán trực tiếp
Chủ yếu là phân lập vi khuẩn.
Lấy bệnh phẩm tốt nhất là ở thời kỳ đầu
của bệnh.
Xác định khuẩn lạc điển hình, nhuộm gram
để xác định hình thể vi khuẩn và làm phản
ứng ngưng kết với kháng huyết thanh đặc
hiệu.


Chẩn đoán trực tiếp

Ngoài ra, có thể dùng kháng thể đơn dòng
để tìm độc tố ho gà trong bệnh phẩm, dùng
kỹ thuật khuếch đại gen (PCR: Polymerase
Chain Reaction) để tìm đoạn ADN đặc hiệu
của vi khuẩn.


Chẩn đoán gián tiếp
Tìm kháng thể kháng độc tố ho gà trong
huyết thanh bệnh nhân.


Phòng bệnh và điều trị


Phòng bệnh


Phòng bệnh không đặc hiệu
Phát hiện bệnh sớm và chữa trị kịp thời.
Cách ly bệnh nhân và hạn chế tiếp xúc,
nhất là những bệnh nhân đang ở thời kỳ
đầu của bệnh.


Phòng bệnh đặc hiệu
Vaccine ho gà hiện nay là vaccine chết,
được làm từ vi khuẩn ho gà ở pha I.
Dùng vaccine ho gà tiêm đồng loạt cho trẻ
em dưới 1 tuổi để gây miễn dịch cơ bản.

Tiêm nhắc lại sau 1 năm để củng cố miễn
dịch và sau 5 năm tiêm nhắc lại một lần
nữa.


Phòng bệnh đặc hiệu
Ngoài ra có thể dùng huyết thanh miễn dịch
hoặc globulin miễn dịch người để phòng
bệnh và chữa bệnh ho gà ở trẻ còn bú.


Điều trị
Phải phát hiện sớm để cách ly và điều trị
ngay bằng kháng sinh.
Liệu pháp kháng sinh không rút ngắn được
giai đoạn kịch phát nhưng loại trừ được vi
khuẩn gây bệnh, giảm lây lan, dự phòng bội
nhiễm.
Kháng sinh chọn lọc là erythromycin.