Tìm hiểu tinh hình tổ chức sản xuất kinh doanh và tiêu thụ chè của một số hộ nông dân tại xã phú đô huyện phú lương tỉnh thái nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
----------------------

LÙNG VĂN ĐẠT
Tên đề tài:
“TÌM HIỂU TINH HÌNH TỔ CHỨC SẢN XUẤT KINH DOANH VÀ
TIÊU THỤ CHÈ CỦA MỘT SỐ HỘ NÔNG DÂN TẠI XÃ PHÚ ĐÔ
HUYỆN PHÚ LƯƠNG, TỈNH THÁI NGUYÊN”

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo

: Chính quy

Định hướng đề tài

: Hướng ứng dụng

Chuyên ngành

: Kinh tế nông nghiệp

Khoa

: Kinh tế & PTNT

Khóa học

: 2013 – 2017

Thái Nguyên - 2017


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
--------------------

LÙNG VĂN ĐẠT
Tên đề tài:
“TÌM HIỂU TINH HÌNH TỔ CHỨC SẢN XUẤT KINH DOANH VÀ
TIÊU THỤ CHÈ CỦA MỘT SỐ HỘ NÔNG DÂN TẠI XÃ PHÚ ĐÔ
HUYỆN PHÚ LƯƠNG, TỈNH THÁI NGUYÊN”

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo

: Chính quy

Chuyên ngành

: Kinh tế nông nghiệp

Định hướng đề tài

: Hướng ứng dụng

Lớp

: 45 – KTNN-N04

Khoa

: Kinh tế & PTNT

Khóa học

: 2013 – 2017

Giảng viên hướng dẫn

: ThS. Đỗ Trung Hiếu

Thái Nguyên - 2017


i

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành tốt khóa luận của mình tôi đã nhận được sự giúp đỡn tận
tình của các cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nhà trường.
Trước hết, tôi xin gửi lời chân thành cảm ơn tới Ban giám hiệu nhà
trường, ban chủ nhệm khoa cùng với các thầy giáo, cô giáo trong khoa kinh tế
và phát triển nông thôn, Trường Đại Học Nông Lâm Thái Nguyên và đặc biệt
là thầy giáo ThS: Đỗ Trung Hiếu người đã trực tiếp, tận tình hưỡng dẫn tôi
trong suốt quá trình thực hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡn vô cùng quý báu tới các bác,
các cô, các chú và các anh, các chị đang công tác tại Ủy Ban nhân dân xã Phú

Đô cùng toàn thể bàn con nhân dân trong xã Phú Đô đã tạo điều kiện giúp đỡ
tôi trong quá trình nghiên cứu đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn tất cả bạn bè đã động viên, giúp đỡ nhiệt
tình và đóng góp ý kiến để tôi hoàn thành khóa luận này.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Thái nguyên, ngày ...tháng ...năm 2017

Sinh viên

Lùng Văn Đạt


ii

LỜI CAM ĐOAN

Đề tài tốt nghiệp “Tìm hiểu tinh hình tổ chức sản xuất kinh doanh và
tiêu thụ chè của một số hộ nông dân tại xã Phú Đô Huyện Phú Lương tỉnh
Thái Nguyên” được nghiên cứu và thu thập những thông tin từ nhiều nguồn
khác nhau. Các thông tin có sắn đã được trích dẫn rõ nguồn gốc, đa số các
thông tin thu thập từ điều tra thực tế các hộ ở địa phương.
Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong đề tài
này là hoàn toàn trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị
nào.
Thái nguyên, tháng … năm …năm 2017
Sinh viên

Lùng Văn Đạt

iii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Diện tích, năng suất, sản lượng chè Việt Nam những năm gần đây.... 22
Bảng 2.2: Diện tích ,năng suất, sản lượng chè trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên
giai đoạn 2010-2014 ................................................................... 23
Bảng 2.3: Diện tích chè phân theo huyện, TP, thị xã của tỉnh Thái Nguyên
năm 2013 - 2015 ......................................................................... 24
Bảng 2.4: Sản lượng chè búp tươi phân theo huyện, TP, thị xã của tỉnh Thái
Nguyên năm 2013 - 2015 ........................................................... 25
Bảng 2.5: Diện tích, sản lượng chè của tỉnh Thái Nguyên qua các năm (20132015) .......................................................................................... 27
Bảng 3.1 : Cơ cấu sử dụng đất của xã qua các năm từ 2014 - 2016 .............. 30
Bàng 3.1: Diện tích, năng suất, sản lượng chè tại xã Phú Đô từ năm 2014 2016 ........................................................................................... 32
Bảng 3.2: Một số thông tin chung về các hộ điều tra .................................... 33
Bảng 3.3: Phương tiện sản xuất chè của hộ trồng chè an toàn và chè truyền
thống .......................................................................................... 35
Bảng 3.4: Cơ cấu diện tích đất trồng chè của các hộ nghiên cứu .................. 35
Bảng 3.5 : Tình hình sản xuất chè an toàn và chè truyền thống trung bình của
hộ điều tra trong một đợt thu hoạch ............................................ 36
Bảng 3.6: So sánh chi phí bình quân 1 sào chè an toàn so với 1 sào chè truyền
thống của hộ điều tra một đợt thu hoạch. .................................... 38
Bảng 3.7: Kết quả sản xuất chè của hộ tính bình quân sào/năm. ................... 41
Bảng 3.8: Bảng so sánh hiệu quả sản xuất chè trên một sào/năm của các hộ
điều tra năm 2017 ....................................................................... 42
Bảng 3.9: Năng suất diên tích giá trị sản xuất của gia đình ông Khai ........... 44
Bảng 3.10: Chi phí bình quân 1 sào chè của gia đình ông Khai .................... 44


iv
DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

STT

Từ viết tắt

Ý nghĩa

1

GO/CLĐ

Tổng giá trị sản xuất/lao động

2

VA/IC

Giá trị gia tăng/Chi phí trung gian

3

BVTV

Bảo vệ thực vật

4

GO/sào

Tổng giá trị sản xuất/sào

5

VA/sào

Giá trị gia tăng/sào

6

GO/IC

Tổng giá trị sản xuất/Chi phí trung gian

7

VA/lđ

Giá trị gia tăng/lao động

8

Pr

Lợi nhuận

9

VA

Giá trị tăng

10

KTNN

Kinh tế nông nghiệp

11

NN&PTNT

Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

12

NQ

Nghị quyết

13

QĐ-BNN

Quyết định - Bộ nông nghiệp

14

HTX

Hợp tác xã

15

NXB

Nhà xuất bản

16

GO

Tổng giá trị sản xuẩt

17

STT

Số thứ tự

18

ĐVT

Đơn vị tính

19

ThS

Thạc Sĩ

20

UBND

Ủy ban nhân dân

21

BNN&PTNT

Bộ nông nghiệp và Phát triển nông thôn


v

MỤC LỤC
Trang
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................. i
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................ iii
DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT .............................................. iv
MỤC LỤC ..................................................................................................... v
PHẦN 1 MỞ ĐẦU ......................................................................................... 1
1.1.Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ......................................................... 1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu. ............................................................................... 2
1.2.1.Mục tiêu chung. ..................................................................................... 2
1.2.2.Mục tiêu cụ thể. ..................................................................................... 3
1.3. Ý nghĩa của đề tài .................................................................................... 3
1.3.1.Ý nghĩa trong học tập ............................................................................ 3

1.3.2.Ý nghĩa thực tiễn ................................................................................... 3
1.4. Đóng góp của đề tài ................................................................................. 4
1.5. Bố cục Luận văn ...................................................................................... 4
PHẦN 2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU ................................................................ 5
2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................ 5
2.1.2. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 5
2.2. Các câu hỏi nghiên cứu ........................................................................... 5
2.3.Nội dung nghiên cứu ................................................................................ 5
2.4. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 6
2.4.1.Phương pháp thu thập thông tin ............................................................. 6
Mẫu bảng hỏi trong điều tra: .......................................................................... 7
2.4.2. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu ................................................. 7
2.4.3. Phương pháp phân tích thông tin .......................................................... 7


vi

2.5. Hệ thống chỉ tiêu áp dụng ........................................................................ 8
2.5.1. Các chỉ tiêu phản ánh tình hình sản xuất của hộ.................................... 8
2.5.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất chè .............................. 9
2.5.3. Các chỉ tiêu bình quân ........................................................................ 10
2.6.Cơ sở lý luận về phát triển cây chè ......................................................... 10
2.6.1. Ý nghĩa của việc phát triển sản xuất chè ............................................. 10
2.6.2. Đặc điểm kinh tế kỹ thuật của sản xuất chè ........................................ 11
2.7. Cơ sở lý luận ......................................................................................... 13
2.7.1. Những vấn đề chung về mô hình ........................................................ 13
2.7.2.Những tiêu chí đánh giá về kết quả kinh tế,xã hội trong sản xuất chè an
toàn .............................................................................................................. 14
2.8. Cơ sở thực tiễn của đề tài ...................................................................... 18
2.8.1. Tình hình sản xuất chè trên thế giới. ................................................... 18

2.8.2. Tình hình sản xuất chè ở Việt Nam..................................................... 20
2.8.3. Tình hình sản xuất chè ở Thái Nguyên ............................................... 22
2.8.4. Tình hình sản xuất chè an toàn ở Thái Nguyên ................................... 26
PHẦN 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .............................. 29
3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu................................................................. 29
3.1.1. Điều kiện tự nhiên .............................................................................. 29
3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ................................................................... 31
3.2. Thực trạng phát triển sản xuất chè ở xã Phú Đô- TP Thái Nguyên - Tỉnh
Thái Nguyên................................................................................................. 31
3.2.1. Tình hình phát triển sản xuất chè ở xã Phú Đô.................................... 31
3.2.3. Tình hình sản xuất chè của các nhóm hộ điều tra ................................ 35
3.2.4. Chi phí sản xuất của chè an toàn và chè truyền thống của hộ điều tra. 37
3.2.6. Hiệu quả xã hội của sản xuất chè ........................................................ 45
3.2.7. Những thuận lợi, khó khăn của các hộ trông chè ................................ 46


vii

3.2.9. Một số giải pháp nhằm phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế sản xuất
chè ở xã Phú Đô ........................................................................................... 47
PHẦN 4 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ........................................................ 53
4.1. Kết Luận................................................................................................ 53
4.2. Kiến nghị ............................................................................................... 55
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 57


1

PHẦN 1
MỞ ĐẦU

1.1.Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Việt Nam được xác định là một trong 8 cội nguồn của cây chè, có điều
kiện địa hình, đất đai, khí hậu phù hợp cho chè phát triển và cho năng suất
chất lượng cao. Hiện nay sản phẩm chè của Việt Nam đã có mặt tại 118 quốc
gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, trong đó thương hiệu "CheViet" đã được
đăng ký và bảo hộ tại 77 thị trường quốc gia và khu vực. Việt Nam hiện đang
là quốc gia đứng thứ 5 trên thế giới về sản lượng cũng như kim ngạch xuất
khẩu chè.
Trong quá trình phát triển, chè đã khẳng định được vị trí quan trọng trong
nền kinh tế quốc dân, cây chè đang được coi là cây trồng chủ lực góp phần xoá

đói giảm nghèo, thậm chí còn giúp cho người dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng
núi cao làm giàu. Không chỉ vậy, cây chè còn giúp phủ xanh đất trống, đồi
trọc và bảo vệ môi trường môi trường sinh thái.
Đã lâu cây chè được xác định là thế mạnh của tỉnh đem lại hiệu quả
kinh tế cao, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cải thiện đời sống của
nhân dân. Sản phẩm chè đã trở thành một trong những mặt hàng xuất khẩu
chiếm vị trí quan trọng của tỉnh.
Trong vài năm gần đây thực hiện chính sách đầu tư của tỉnh cho sản xuất
chè đã thực sự tạo nên sự chuyển biến trong việc ứng dụng khoa học kỹ thuật từ
khâu giống, kỹ thuật trồng, chăm sóc, thâm canh, chế biến chè, chất lượng chè
trong tỉnh đã được nâng lên tăng lợi thế cạnh tranh trong hội nhập kinh tế Quốc
tế. Nhãn hiệu tập thể “Chè Thái Nguyên” đã được bảo hộ từ năm 2006, Tiếp
đó, một loạt các nhãn hiệu của các vùng chè đặc sản trên địa bàn tỉnh như Chỉ
dẫn địa lý “Tân Cương”; các nhãn hiệu tập thể “Chè La Bằng”, “Chè Trại
Cài”, “Chè Vô Tranh” đã được xây dựng, góp phần giới thiệu, quảng bá và


2

phát triển “Chè Thái Nguyên” trở thành một thương hiệu uy tín trên thị
trường. Tới đây, tỉnh sẽ tăng cường đấu tranh với các hành vi xâm phạm
quyền sở hữu trí tuệ đối với nhãn hiệu tập thể chè Thái Nguyên cũng như chỉ
dẫn địa lý chè Tân Cương nhằm bảo vệ các sản phẩm chè Tân Cương Thái
Nguyên chính hiệu...vv.
Đối với Thành phố Thái Nguyên, cây chè khẳng định là cây trồng chính
trong chiến lược chuyển dịch cơ cấu cây trồng. Trong những năm qua, Thành
phố đã xây dựng và triển khai các chính sách, các chương trình, đề án, dự án
nhằm nâng cao giá trị sản xuất cây chè - cây đặc sản thế mạnh của địa
phương. Cùng với việc mở rộng diện tích, thành phố cũng đã có những chính
sách khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp tham gia khâu chế biến, tiêu thụ
sản phẩm, đồng thời có những chính sách hỗ trợ trực tiếp cho nông dân về
giống, vốn, khoa học kỹ thuật…
Tuy nhiên, ngành chè của Việt Nam nói chung và của Tỉnh Thái
nguyên nói riêng vẫn còn gặp nhiều khó khăn, giá trị sản xuất của cây chè
chưa tương xứng với tiềm năng. Vậy, để nâng cao hiệu quả kinh tế thì người
trồng chè cần chú trọng những vấn đề gì trong tất cả các khâu sản xuất, chế
biến và tiêu thụ chè vẫn là vấn đề thời sự và cấp bách khi tiếp cận và mở
rộng thị trường mới cũng như là nâng cao giá trị xuất khẩu. Chính vì vậy,
tôi lựa chọn đề tài “Tìm hiểu tinh hình tổ chức sản xuất kinh doanh và
tiêu thụ chè của một số hộ nông dân tại xã Phú Đô Huyện Phú Lương
tỉnh Thái Nguyên”.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu.
1.2.1.Mục tiêu chung.
Đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất chè nhằm đưa ra những khuyến nghị
cho người trồng chè có sự lựa chọn đúng đắn phương hướng sản xuất chè đạt
hiệu quả cao hơn. Bên cạnh đó, đề tài nhằm đưa ra những cơ sở khoa học đóng


3

góp vào việc hoạch định các chính sách và chiến lược phát triển cây chè đảm bảo
phát huy tối đa các lợi thế của vùng trong sản xuất, chế biến chè hàng hóa phục
vụ cho việc xây dựng và phát triển thương hiệu chè Thái nguyên.
1.2.2.Mục tiêu cụ thể.
Hệ thống hóa về cơ sở lý luận và thực tiễn về hiệu quả kinh tế sản xuất
chè an toàn.
Phân tích, đánh giá thực trạng về sản xuất chè và hiệu quả kinh tế một
số mô hình sản xuất chè an toàn trên địa bàn xã Phú Đô, huyện Phú Lương,
tỉnh Thái Nguyên
Đề ra định hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả
kinh tế một số mô hình sản xuất chè an toàn trên địa bàn xã Phú Đô huyện
Phú Lương tỉnh Thái Nguyên.
1.3. Ý nghĩa của đề tài
1.3.1.Ý nghĩa trong học tập
• Nghiên cứu đề tài nhằm củng cố lại cho sinh viên những kiến thức
đã học và làm quen dần với công việc thực tế.
• Nghiên cứu đề tài giúp cho sinh viên làm quen với một số phương
pháp nghiên cứu một đề tài khoa học cụ thể.
• Bước đầu biết vận dụng kiến thức đã học vào lĩnh vực nghiên cứu
khoa học.
• Góp phần thu thập dữ liệu về thực tiễn sản xuất, là tài liệu tham
khảo cho các nghiên cứu có liên quan.
1.3.2.Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ là cơ sở, tài liệu tham khảo cho các
nhà quản lý, lãnh đạo các cơ quan ban ngành, đưa ra phương hướng để phát
huy thế mạnh của vùng và khắc phục điểm yếu còn tồn tại để giải quyết
những khó khăn, trở ngại nhằm phát triển nông nghiệp ngày càng vững mạnh.

4

1.4.Đóng góp của đề tài
- Thấy được sản xuất chè tại xã Phú Đô chiếm ưu thế hơn các loại cây
trồng khác tại địa phương.
- Thấy được hiệu quả kinh tế của chè an toàn cao hơn nhiều so với chè
truyền thống.
- Đánh giá được khó khăn của người dân trong sản xuất chè từ đó đưa
ra giải pháp phù hợp.
1.5.Bố cục Luận văn
Bố cục của Luận văn gồm
Phần 1: Mở đầu
Phần 2: Tổng quan về vẫn đè nghiên cứu
Phần 3: Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Phần 4: Kết luận và kiến nghị


5

PHẦN 2
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là những vấn đề về hiệu quả kinh tế một số mô
hình sản xuất chè an toàn của xã, các hộ, hợp tác xã và vùng trồng chè tại xã
Phú Đô.
2.1.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi không gian nghiên cứu: Đề tài được triển khai nghiên cứu
trong địa bàn xã Xã Phú Đô - TP Thái Nguyên - Tỉnh Thái Nguyên.
- Phạm vi thời gian nghiên cứu: Đề tài được triển khai nghiên cứu đánh

giá từ tháng2/2017 - 4/2017.
2.2. Các câu hỏi nghiên cứu
• Thực trạng về sản xuất chè của các hộ nông dân trên địa bàn xã Phú
Đô - TP Thái Nguyên - tỉnh Thái Nguyên ?
• Hiệu quả kinh tế sản xuất chè an toàn trên địa bàn xã ?
• Có những giải pháp chủ yếu nào nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế sản
xuất chè an toàn của các hộ nông dân trên địa bàn xã ?
2.3.Nội dung nghiên cứu
- Điều tra sơ lược về điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế - xã hội của
xã Phú Đô
- Phân tích thực trạng sản xuất chè an toàn tại xã Phú Đô- Đánh giá hiệu
quả kinh tế sản xuất chè an toàn ở các hộ điều tra
- Một số định hướng, giải pháp phát triển và nâng cao hiệu quả sản xuất
chè an toàn tại xã Phú Đô


6

2.4. Phương pháp nghiên cứu
2.4.1.Phương pháp thu thập thông tin
* Thu thập thông tin thứ cấp
Là số liệu, tài liệu thu thập được trên sách báo, báo cáo có liên quan đến
các vấn đề về cơ sở lý luận và thực tiễn về hiệu quả kinh tế. Tham khảo các luận
văn thạc sĩ, các khoá tốt nghiệp, các đề án quy hoạch phát triển kinh tế xã hội,
các báo cáo tổng kết hàng năm và số liệu thống kê của xã Phú Đô
* Thu thập thông tin sơ cấp
Là những thông tin, số liệu thu thập từ các nguồn điều tra, phỏng vấn điều
tra trực tiếp các hộ nông dân. Việc điều tra được áp dụng theo phương pháp điều
tra trực tiếp các hộ nông dân. Các thông tin về sản xuất, ý kiến của người dân
được tổng hợp và phân tích nghiên cứu.

Sử dụng kết hợp cả phương pháp nghiên cứu định lượng và phương
pháp nghiên cứu định tính.
Các bước thực hiện như sau:
- Chọn địa điểm nghiên cứu: Trong địa bàn xã Phú Đô- TP Thái Nguyên
- Tỉnh Thái Nguyên chọn 2 xóm để tiến hành phỏng vấn theo phiếu điều tra là
xóm Ao Cống và Phú Nam 7
- Chọn mẫu nghiên cứu: Với mục tiêu nghiên cứu, đề tài lựa chọn 60 hộ
nông dân để tiến hành điều tra khảo sát (30 hộ tại xóm Ao Cống, 30 hộ tại
xóm Phú Nam 7) dựa trên phương pháp chọn ngẫu nhiên phân tầng, đối tượng
điều tra là các hộ trồng chè dựa trên danh sách phân loại hộ do cán bộ xã cung
cấp cùng sự giúp đỡ của cán bộ xóm.
Sau khi tiến hành xác định được số lượng mẫu cần điều tra và địa điểm
điều tra, bước tiếp theo là xây dựng phiếu điều tra để tiến hành thu thập thông tin.
+ Nội dung phiếu điều tra: Thông tin cơ bản về nông hộ, tình hình sản
xuất chè tại hộ gia đình.


7

- Phương pháp điều tra phỏng vấn bằng phiếu điều tra: Phỏng vấn,
đàm thoại nêu vấn đề để thảo luận, sử dụng hệ thống câu hỏi đóng - mở
phù hợp với thực tế
- Phương pháp chuyên gia: Thu thập các thông tin qua các cán bộ địa
phương, từ các nhà lão nông và từ các hộ nông dân làm ăn khá.
+ Công cụ dùng để xử lý số liệu: Sau khi thu thập đầy đủ phiếu điều tra
của các hộ tôi tiến hành kiểm tra, xử lý thông tin cơ bản trên hệ thống biểu.
Mẫu bảng hỏi trong điều tra:
2.4.2. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu
* Đối với thông tin thứ cấp
Sau khi thu thập được thông tin thứ cấp, tiến hành phân loại, sắp xếp

thông tin theo thứ tự ưu tiên về độ quan trọng của thông tin. Đối với các thông
tin là số liệu thì lập bảng biểu.
* Đối với thông tin sơ cấp
Phiếu điều tra sau khi hoàn thành sẽ được kiểm tra để tiến hành tổng
hợp, xử lý.
2.4.3. Phương pháp phân tích thông tin
+ Phương pháp so sánh: Là phương pháp được áp dụng rộng rãi trong
nhiều lĩnh vực khoa học khác nhau. Dùng để so sánh các yếu tố định lượng hoặc
định tính, so sánh các chỉ số chỉ tiêu, các hiện tượng kinh tế, xã hội đã được
lượng hóa có cùng nội dung, tính chất tương tự nhau để xác định mức độ biến
động của các nội dung.
Phương pháp này được sử dụng trong đề tài để so sánh tình hình sản
xuất chè qua các năm, so sánh giữa các nhóm hộ điều tra là nhóm hộ khá,
trung bình và nghèo về các phương diện: Chi phí sản xuất, kết quả sản xuất.


8

Sử dụng phương pháp này ta tiến hành lập bảng để xét mức độ biến
động tăng hay giảm của các chỉ tiêu theo thời gian, dùng số tuyệt đối, số
tương đối, số bình quân chung để xem xét.
2.5. Hệ thống chỉ tiêu áp dụng
2.5.1. Các chỉ tiêu phản ánh tình hình sản xuất của hộ
- Giá trị sản xuất GO: (Gross Output): Là giá tính bằng tiền của toàn bộ
các loại sản phẩm vật chất và dịch vụ lao động nông nghiệp được tạo ra tính
trên một đơn vị diện tích trong thời gian một năm hay một chu kì sản xuất.
n

GO =

∑ Qi . Pi
i=l

Trong đó: Qi: Là khối lượng sản phẩm thứ i.
Pi: Là đơn giá sản phẩm thứ i
i: Là số lượng chủng loại sản phẩm
- Chi phí trung gian IC: (Intermediate cost) : Là toàn bộ chi phí vật chất
và dịch vụ trong quá trình sản xuất ra sản phẩm.
n

IC =
Trong đó:

∑

Ci . Pj

i=l

Ci: Số lượng đầu vào thứ i sử dụng.

Pj: Đơn giá đầu vào thứ j
- Giá trị gia tăng VA: (Value Added): Là phần giá trị tăng thêm của người
sản xuất khi sản xuất trên một đơn vị diện tích trong một chu kì sản xuất.
VA = GO - IC
- Thu nhập hỗn hợp MI: (Mix Inconme): Là phần thu nhập thuần tuý
của người sản xuất bao gồm thu nhập của người lao động và lợi nhuận thu
được trên một đơn vị diện tích.
MI = VA - A - T
Trong đó : A : Giá trị khấu hao tài sản cố định

T : Thuế đất nông nghiệp


9

- Lợi nhuận Pr: Là phần lãi ròng trong thu nhập hỗn hợp khi sản xuất
trên một đơn vị diện tích.
Pr = GO - TC
Trong đó: GO: Là tổng giá trị sản xuất.
TC: Là tổng chi phí.
2.5.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất chè
- Chỉ tiêu hiệu quả phản ánh sản xuất/1 đơn vị diện tích
GO/sào: Tổng giá trị sản xuất trên 1 sào
VA/sào: Giá trị gia tăng trên 1 sào
- Chỉ tiêu hiệu quả vốn
GO/IC: giá trị sản xuất trên 1 đồng chi phí trung gian.
VA/IC: giá trị gia tăng trên 1 đồng chi phí trung gian.
MI/IC: Thu nhập hỗn hợp trên 1 đồng chi phí trung gian.
Pr/IC: Lợi nhuận trên 1 đồng chi phí trung gian.
- Chỉ tiêu hiệu quả lao động
GO/CLĐ: Giá trị sản xuất trên 1 ngày công lao động.
VA/CLĐ: Giá trị gia tăng trên 1 ngày công lao động.
MI/CLĐ: Thu nhập hỗn hợp trên 1 ngày công lao động.
Pr/CLĐ: Lợi nhuận trên 1 ngày công lao động.
* Về giá cả sử dụng trong tính toán: Tôi sử dụng giá cả bình quân trên
thị trường trong thời gian nghiên cứu.
* Một số công thức tính hiệu quả kinh tế:
+ Công thức 1:Hiệu quả kinh tế được xác định bằng tỷ số giữa giá trị
kết quả thu được và chi phí bỏ ra để đạt được kết quả đó.
Hiệu quả kinh tế = Kết quả thu được/Chi phí sản xuất

HayH = Q/C
Trong đó:


10

H là hiệu quả kinh tế
Q là kết quả thu được
C là chi phí sản xuất
+ Công thức 2:Hiệu quả kinh tế được xác định bằng hiệu số giữa giá trị
kết quả thu được và chi phí bỏ ra để thu được kết quả đó.
Hiệu quả kinh tế = Kết quả thu được - Chi phí sản xuất
Hay H = Q - C
Chỉ tiêu này nhằm mục đích xác định lượng của cải vật chất sinh ra trên
một đơn vị diện tích. Chỉ tiêu này dùng để so sánh giữa các phương thức khác
nhau mà không cần quan tâm đến quy mô sản xuất của hộ gia đình.
2.5.3. Các chỉ tiêu bình quân
n

Công thức tính số bình quân: X =

∑

Xi

i =1

n

Các số bình quân như: Thu nhập bình quân, diện tích bình quân, nhân

khẩu bình quân, độ tuổi bình quân.
2.6.Cơ sở lý luận về phát triển cây chè
2.6.1. Ý nghĩa của việc phát triển sản xuất chè
Chè là cây công nghiệp dài ngày có giá trị kinh tế cao, nó chiến vị trí
quan trọng trong đời sống sinh hoạt và đời sống kinh tế, văn hóa của con
người. Sản phẩm chè hiện nay được tiêu dùng ở khắp các nước trên thế giới,
kể cả các nước không trồng chè cũng có nhu cầu lớn về chè. Ngoài tác dụng
giải khát chè còn có nhiều tác dụng khác như kích thích thần kinh làm cho
thần kinh minh mẫn, tăng cường hoạt động của cơ thể, nâng cao năng lực làm
việc, tăng sức đề kháng cho cơ thể…
Đối với nước ta sản phẩm chè không chỉ để tiêu dùng nội địa mà còn là
mặt hàng xuất khẩu quan trọng để thu ngoại tệ góp phần xây dựng đất nước.


11

Đối với người dân thì cây chè đã mang lại nguồn thu nhập cao và ổn định, cải
thiện đời sống kinh tế văn hóa xã hội, tạo ra công ăn việc làm cho bộ phận lao
động dư thừa nhất là ở các vùng nông thôn. Nếu so sánh cây chè với các loại
cây trồng khác thì cây chè có giá trị kinh tế cao hơn hẳn, vì cây chè có chu kỳ
kinh tế dài, nó có thể sinh trưởng, phát triển và cho sản phẩm liên tục khoảng
30 - 40 năm, nếu chăm sóc tốt thì chu kỳ này còn kéo dài hơn nữa.
2.6.2. Đặc điểm kinh tế kỹ thuật của sản xuất chè
Cây chè có đặc điểm từ sản xuất đến chế biến đòi hỏi phải có kinh nghiệm,
kỹ thuật khá cao từ khâu trồng, chăm sóc, thu hoạch đến chế biến và bảo quản sản
phẩm. Vì thế để phát triển ngành chè hàng hóa đạt năng suất chất lượng cao cần
phải quan tâm, chú trọng từ những khâu đầu tiên, áp dụng những chính sách đầu
tư hợp lý, loại bỏ dần những phong tục tập quán trồng chè lạc hậu… Để tạo ra
được những sản phẩm hàng hóa có sức cạnh tranh cao, thu hút khách hàng và các
nhà đầu tư sản xuất trong và ngoài nước. Nếu coi cây chè là cây trồng mũi nhọn

thì cần phải thực hiện theo hướng chuyên môn hóa để nâng cao năng suất, chất
lượng sản phẩm chè, góp phần tăng thu nhập để cải thiện đời sống người dân
trồng chè.
Những nhân tố ảnh hưởng tới sản xuất chè:
- Đất đai và địa hình: Đất đai là yếu tố ảnh hưởng đến sản lượng, chất
lượng chè nguyên liệu và chè thành phẩm. Yếu tố đất đai cho phép quyết định
chè được phân bổ trên những vùng địa hình khác nhau.
Để cây sinh trưởng tốt, có tiềm năng, năng suất cao thì đất trồng chè
phải đạt yêu cầu: Đất tốt, nhiều mùn, có độ sâu, chua và thoát nước. Độ PH
thích hợp là 4,5 - 6,0 đất phải có độ sâu ít nhất là 60 cm, mực nước ngầm phải
dưới 1m. Địa hình có ảnh hưởng rất lớn đến sinh trưởng và phát triển chất
lượng chè. Chè trồng ở trên vùng đất cao có hương vị thơm và mùi vị tốt hơn
vùng thấp, nhưng lại sinh trưởng kém hơn ở vùng thấp.


12

+ Thời tiết khí hậu: Cùng với địa hình, đất đai, các yếu tố: Nhiệt độ, ẩm
độ trong không khí, lượng mưa, thời gian chiếu sáng và sự thay đổi mùa đều
ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất, sản lượng và chất lượng chè.
Cây chè bắt đầu sinh trưởng được ở nhiệt độ >100C. Nhiệt độ trung
bình hàng năm để cây chè sinh trưởng và phát triển bình thường là 12,50C,
cây chè sinh trưởng và phát triển tốt nhất trong điều kiện nhiệt độ từ 15 230C. Mùa đông cây chè tạm ngừng sinh trưởng, mùa xuân cây chè sinh
trưởng trở lại.
Cây chè yêu cầu lượng tích nhiệt hàng năm từ 3000 - 40000C. Nhiệt độ
quá cao và quá thấp đều ảnh hưởng đến việc tích luỹ tanin trong chè, nếu
nhiệt độ vượt quá 350C liên tục kéo dài sẽ dẫn đến cháy lá chè. Nhiệt độ thấp
kết hợp với khô hạn là nguyên nhân hình thành nhiều búp mù.
Cây chè tiến hành quang hợp tốt nhất trong điều kiện ánh sáng tán xạ,
ánh sáng trực xạ trong điều kiện nhiệt độ không khí cao không có lợi cho

quang hợp và sinh trưởng của chè. Tuỳ theo giống và tuổi của chè mà yêu cầu
ánh sáng cũng khác nhau. Thời kỳ cây con, giống chè lá to yêu cầu ánh sáng ít
hơn trong thời kỳ cây trưởng thành và giống lá chè nhỏ.
Do cây chè là cây thu hoạch lấy búp non và lá non nên cây ưa ẩm, cần
nhiều nước. Yêu cầu lượng mưa bình quân trong năm khoảng 1.500 mm và
phân bố đều trong các tháng. Lượng mưa và phân bố lượng mưa ảnh hưởng
đến thời gian sinh trưởng và thu hoạch của cây chè. Cây chè yêu cầu độ ẩm
cao trong suốt thời kỳ sinh trưởng là khoảng 85%. Ở nước ta các vùng trồng
chè có điều kiện thích hợp nhất cho cây chè phát triển cho năng suất và chất
lượng cao vào các tháng 5, 6, 7, 8, 9 và 10 trong năm.


13

2.7. Cơ sở lý luận
2.7.1. Những vấn đề chung về mô hình
Mô hình là công cụ nghiên cứu khoa học, phương pháp mô hình hóa là
nghiên cứu hệ thống như một tổng thể.Nó giúp cho các nhà khoa học hiểu biết
và đánh giá tối ưu hóa hệ thống.nhờ các mô hình ta có thể kiểm tra lại sự
đúng đắn của các số liệu quan sát được và các giả định rút ra. Nó giúp ta hiểu
sâu hơn hệ thống phức tạp.và một mục tiêu khác của mô hình là giúp ta lựa
chọn quyết định tốt nhất về quản lý hệ thống, giúp ta chọn phương pháp tốt
nhất để điều khiển hệ thống.
Việc thực hiện mô hình giúp cho nhà khoa học cùng người nông dân có
thể đánh giá được sự phù hợp và khả năng nhân rộng của mô hình cây trồng vật
nuôi tại một khu vực nào đó. Từ đó đưa ra được quyết định tốt nhất nhằm đem
lại lợi ích tối đa cho nông dân, phát huy hiệu quả những gì nông dân đã có.
+ Mô hình sản xuất:
Sản xuất là một hoạt động có ý thức, có tổ chức của con người nhằm
tạo ra nhiều của cải vật chất cho xã hội bằng những tiềm năng, nguồn lực và

sức lao động của chính mình. Lịch sử phát triển của xã hội loài người đã
chứng minh sự phát triển của công cụ sản xuất - yếu tố không thể thiếu được
cấu thành trong nền sản xuất. Từ những công cụ thô sơ, công cụ thường thay
thế vào đó là các công cụ sản xuất hiện đại, công dụng đa năng đã thay thế
một phần rất lớn cho lao động sống và làm giảm hao phí về lao động sống
trên một đơn vị sản phẩm. Đó là một trong những mục tiêu quan trọng của
nền sản xuất hiện đại.
Trong sản xuất, mô hình sản xuất là một trong các nội dung kinh tế của
sản xuất, nó thể hiện được sự tác động qua lại của các yếu tố kinh tế, ngoài
những yếu tố kỹ thuật của sản xuất, do đó mà: Mô hình sản xuất là hình


14

mẫu trong sản xuất thể hiện sự kết hợp của các nguồn lực trong điều kiện
sản xuất cụ thể, nhằm đạt được mục tiêu về sản phẩm và lợi ích kinh tế.
2.7.2.Những tiêu chí đánh giá về kết quả kinh tế,xã hội trong sản xuất chè
an toàn
2.7.3.1.Các loại đánh giá
Đánh giá có nhiều dạng khác nhau. Phạm vi ở đây có thể sắp xếp thành
3 loại chính như sau:
- Đánh giá tiền khả thi/khả thi:
+ Đánh giá tiền khả thi là đánh giá tính khả thi của mô hình, để xem xét
xem liệu mô hình có thể thực hiện được hay không trong điều kiện nhất định.
Loại đánh giá này thường được dùng do tổ chức tài trợ thực hiện. Tổ chức tài
trợ sẽ phân tích các khả năng thực hiện của mô hình hay hoạt động để làm căn
cứ cho phê duyệt mô hình có được đưa ra thực hiện hay không.
- Đánh giá thực hiện:
+ Đánh giá định kỳ: Là đánh giá từng giai đoạn thực hiện, có thể đánh
giá toàn bộ các công việc trong một giai đoạn, nhưng cũng có thể đánh giá

từng công việc ở từng giai đoạn nhất định. Tùy theo loại mô hình mà có thể
định ra khoảng thời gian đẻ đánh giá định kỳ, có thể là ba tháng, sáu tháng
hay một năm một lần. Mục đích của đánh giá định kỳ là nhằm tìm ra những
điểm mạnh, yếu, những khó khăn, thuận lợi trong một thời kỳ nhất định để có
những thay đổi hay điều chỉnh phù hợp cho những giai đoạn tiếp theo.
+ Đánh giá cuối kỳ: Là đánh giá cuối cùng khi kết thúc quá trình thực
hiện mô hình. Đây là đánh giá toàn diện hoạt động và các kết quả của nó.
Mục đích của đánh giá cuối kỳ là nhằm nhìn nhận lại toàn bộ quá trình thực
hiện mô hình, những thế mạnh, điểm yếu, những thành công và chưa thành
công, nguyên nhân của từng vấn đề, đưa ra những bài học cần phải rút kinh
nghiệm và điều chỉnh cho các mô hình.


15

+ Đánh giá tiến độ thực hiện: Là việc xem xét thời gian thực tế triển
khai thực hiện các nội dung hoạt động của mô hình có đúng thời gian dự định
hay không, nhanh chậm thế nào…
+ Đánh giá tình hình chỉ tiêu tài chính: Là xem xét lại việc sử dụng
kinh phí chi tiêu tiền có đúng theo nguyên tắc đó được quy định hay không để
có những điều chỉnh và rút kinh nghiệm.
+ Đánh giá về tổ chức thực hiện: Đánh giá về việc tổ chức thực hiện
giữa các thành phần tham gia, xem xét và phân tích công tác tổ chức, cách
phối hợp các thành phần tham gia. Ngoài ra có thể xem xét việc phối kết hợp
giữa các mô hình trên cùng một địa bàn và hiệu quả của sự phối hợp đó.
+ Đánh giá kỹ thuật mô hình: Là xem xét lại những kỹ thuật mà mô
hình đưa vào có phải là mới không. Quá trình thực hiện các khâu kỹ thuật có
đảm bảo theo đúng quy trình kỹ thuật đó đặt ra không.
+ Đánh giá mức độ ảnh hưởng của môi trường: Hiện nay vấn đề môi
trường là một vấn đề bức xúc của toàn cầu vì vậy chúng ta đều phải quan tâm

tới vấn đề môi trường.
+ Đánh giá khả năng mở rộng: Là quá trình xem xét kết quả của mô hình
có thể áp dụng rộng rãi không, nếu có áp dụng thì cần điều kiện gì không?
+ Đánh giá tác động.
+ Đánh giá trong và đánh giá ngoài do nguồn gốc xuất sứ của đoàn
đánh giá.
Tổng kết:
Thông thường sau khi kết thúc một mô hình, người ta tổ chức hội nghị
tổng kết để cùng nhau nhìn nhận lại quá trình thực hiện, đánh giá về những
thành công hay chưa thành công, phân tích các nguyên nhân gây thất bại, lấy
đó làm các bài học để tránh vấp phải sai lầm cho các mô hình tiếp theo.
Tổ chức hội nghị tổng kết thường bao gồm các việc sau:


16

- Xác định những người tham gia.
- Thành lập ban tổ chức hội nghị.
- Công tác chuẩn bị hội nghị.
- Các nội dung chính của hội nghị.
Trong tổng kết, một văn kiện quan trọng cần được chuẩn bị và thông
qua đó là báo cáo tổng kết. Báo cáo tổng kết cần đạt mục tiêu:
+ Đánh giá thành tựu, các hoạt động đó hoàn thành, đồng thời phân tích
các thiếu sót, tồn tại để rút ra bài học kinh nghiệm.
+ Mục tiêu, kế hoạch cho giai đoạn kế tiếp.
2.7.3.2.Tiêu chí đánh giá.
* Khái niệm tiêu chí: Tiêu chí như là một hệ thống các chỉ tiêu, chỉ số
có thể định lượng được dùng để đánh giá hay phân loại một hoạt động hay
một dự án nào đó. Các đặc điểm của chỉ tiêu đánh giá.
- Đối với các tiêu chí có thể đo đếm được, các chỉ tiêu này thường được

sử dụng như để kiểm tra tiến độ công việc. thông tin cần cho các chỉ tiêu này
có thể được thực hiện qua việc thu thập số liệu qua sổ sách kiểm tra hoặc
phỏng vấn… Cũng có thể đo lường trực tiếp trên đồng ruộng và trên hiện
trường: Sự sinh trưởng của cây trồng, tăng trọng lượng của vật nuôi, năng
suất cây trồng…
- Đối với các chỉ tiêu định tính: Là các chỉ tiêu không thể đo đếm được.
nhóm chỉ tiêu này thường phản ánh chất lượng của công việc dựa trên định
tính nhiều hơn: Cây sinh trưởng chậm hay nhanh chất lượng búp chè như thế
nào, việc xác định các chỉ tiêu này thường thông qua phỏng vấn, quan sát và
nhận định của người tham gia giám sát cũng như của người dân.
Các loại tiêu chí dùng cho đánh giá: Các loại chỉ tiêu dùng cho đánh giá là
các chỉ tiêu mang tính toàn diện hơn. Việc xác định các chỉ tiêu đánh giá phải căn
cứ vào mục đích và hoạt động của mô hình, thường có các nhóm chỉ tiêu sau đây: