Luận văn tốt nghiệp : Phân tích tình hình tài chính của ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh nam hà nội

1

Luận Văn Tốt Nghiệp

Học Viện Tài Chính

LỜI CẢM ƠN
Sau quá trình học tập và nghiên cứu tại chuyên ngành phân tích chính
sách tài chính thuộc Khoa Tài chính công, Trường Học viện Tài chính em xin
chân thành gửi lời cảm ơn đến các thầy cô giáo trong Bộ môn đã tận tình giúp
đỡ em trong quá trình học tập nghiên cứu về chuyên ngành.
Em xin được bày tỏ lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất tới thầy
HOÀNG TRUNG ĐỨC, người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ em
trong suốt quá trình hoàn thành khóa luận này.
Em cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc cùng toàn thể cán bộ
nhân viên Ngân hàng Agribank chi nhánh Nam Hà Nội đã giúp đỡ và chỉ bảo
em trong thời gian thực tập tại đây và thời gian hoàn thành khóa luận này.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng song do thời gian và kiến thức về ngân
hàng của em còn hạn chế nên đề tài này không tránh khỏi những thiếu sót. Vì
vậy, em rất mong nhận được sự thông cảm, góp ý tận tình của các thầy cô
giáo để khóa luận của em có thể được hoàn thiện hơn.
Một lần nữa em xin chân thành cảm ơn Quý Thầy cô cùng các cô chú,
anh chị tại Ngân hàng Agribank chi nhánh Nam Hà Nội đã tạo điều kiện và
giúp đỡ em hoàn thành khóa luận này.
Hà Nội, ngày 20 tháng 5 năm 2015
Sinh viên thực hiện

Đặng Thùy Linh

sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


Luận Văn Tốt Nghiệp

2

Học Viện Tài Chính

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu,
kết quả nêu trong luận văn tốt nghiệp là trung thực xuất phát từ tình hình thực
tế của đơn vị thực tập.

Sinh viên thực hiện

Đặng Thùy Linh

sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


Luận Văn Tốt Nghiệp

3

Học Viện Tài Chính

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN............................................................................................................i
LỜI CAM ĐOAN.....................................................................................................ii
MỤC LỤC................................................................................................................ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT........................................................................v
DANH MỤC CÁC BẢNG.......................................................................................vi
DANH MỤC CÁC HÌNH.......................................................................................vii
LỜI NÓI ĐẦU..........................................................................................................1
CHƯƠNG 1 KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ TÌNH HÌNH
TÀI CHÍNH NHTM..................................................................................................6
1.1. NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI NHÀ NƯỚC................................................6
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm Ngân hàng thương mại...............................................6
1.1.2. Vai trò của ngân hàng thương mại trong nền kinh tế thị trường.....................9
1.2. PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TẠI NHTM........................................................12
1.2.1. Phương pháp phân tích báo cáo tài chính...................................................12
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH TẠI NHTM AGRIBANK
CHI NHÁNH NAM HÀ NỘI..................................................................................21
2.1. KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG AGRIBANK CHI NHÁNH NAM HÀ NỘI....21
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển................................................................21
2.1.2. Cơ cấu tổ chức - chức năng, nhiệm vụ của các phòng ban...........................24
2.1.3. Các hoạt động kinh doanh của ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông
thôn chi nhánh Nam Hà Nội................................................................................28
2.2. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG AGRIBANK CHI
NHÁNH NAM HÀ NỘI......................................................................................31
2.2.1. Phân tích khái quát tình hình tài chính thông qua bảng báo cáo tài chính......31
2.2.2. Phân tích tình hình tài chính năm 2014 thông qua các tỷ số tài chính...........47
2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA AGRIBANK

CHI NHÁNH NAM HÀ NỘI...............................................................................53
2.3.1. Mặt được................................................................................................53
2.3.2. Tồn tại, khó khăn....................................................................................54

sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


Luận Văn Tốt Nghiệp

4

Học Viện Tài Chính

CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP NÂNG CAO TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH TẠI NGÂN
HÀNG AGRIBANK CHI NHÁNH NAM HÀ NỘI................................................57
3.1. MỤC TIÊU KINH DOANH CỦA CHI NHÁNH NĂM 2015......................57
3.1.1. Mục tiêu cơ bản......................................................................................57
3.1.2. Định hướng cơ bản của chi nhánh.............................................................57
3.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH...................................58
3.2.1. Nâng cao chất lượng huy động vốn...........................................................58
3.2.2. Nâng cao chất lượng tín dụng...................................................................59
3.2.3. Phát triển dịch vụ.....................................................................................60
3.2.4. Nâng cao các chỉ tiêu về khả năng sinh lời.................................................61
3.2.5. Nâng cao hiệu quả kinh doanh, hệ số thu nợ..............................................62
3.3. Kiến nghị......................................................................................................65
3.3.1. Đối với Ngân hàng Nhà Nước..................................................................65

3.3.2. Đối với NHNo&PTNT Nam Hà Nội........................................................66
KẾT LUẬN.........................................................................................................68

sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


Luận Văn Tốt Nghiệp

5

Học Viện Tài Chính

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
AGRIBANK
ATM
BHXH
CBTD
CKH
CNV
CP
ĐVT
HDBT
HĐQT
KKH
NH
NHNN

NHNo

:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
NHNo&PTNT :
NHTM
:
NHTW
:
ODA
:
PGD
:
TCTD
:
TSCĐ
:
VND

:
WB
:
WTO
:
XLRR
:
XNK
:

Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Máy rút tiền tự động (Automatic Teller Machine)
Bảo hiểm xã hội
Cán bộ tín dụng
Có kỳ hạn
Công nhân viên
Cổ phần
Đơn vị tính
Hội đồng bộ trưởng
Hội đồng quản trị
Không Kỳ hạn
Ngân hàng
Ngân hàng Nhà Nước
Ngân hàng Nông nghiệp
Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Ngân hàng thương mại
Ngân hàng Trung ương
Hỗ trợ phát triển chính thức (Official Development Assistant)
Phòng giao dịch
Tổ chức tín dụng

Tài sản cố định
Việt Nam đồng
Ngân hàng thế giới (WorldBank)
Tổ chức Thương mại Thế giới (World Trade Organization)
Xử lý rủi ro
Xuất nhập khẩu

sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


Luận Văn Tốt Nghiệp

6

Học Viện Tài Chính

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Tình hình huy động vốn của NHNN & PTNT Nam Hà Nội qua 3
năm 2012 - 2014
Bảng 2.2: Hoạt động cho vay của NHNN & PTNN Nam Hà Nội qua 3 năm
2012-2014
Bảng 2.3: Hoạt động cho vay và thu nợ của NHNN & PTNN Nam Hà Nội
qua 3 năm 2012-2014
Bảng 2.4: Tình hình tài sản của NHNN & PTNN Nam Hà Nội qua 3 năm
2012 – 2014

Bảng 2.5: Tình hình nguồn vốn của NHNN & PTNN Nam Hà Nội qua 3 năm
2012 – 2014
Bảng 2.6: Tình hình thu nhập của NHNNo & PTNT Nam Hà Nội trong 3 năm
2012 - 2014
Bảng 2.7: Tình hình chi phí của NHNNo & PTNT Nam Hà Nội trong 3 năm
2012 - 2014
Bảng 2.8: Kết quả hoạt động của NHNNo & PTNT Nam Hà Nội trong 3 năm
2012 – 2014
Bảng 2.9: Các chỉ tiêu về khả năng sinh lợi của ngân hàng NHNNo & PTNT
Nam Hà Nội trong 3 năm từ 2012 – 2014
Bảng 2.10: Các chỉ tiêu về hoạt động kinh doanh của ngân hàng NHNNo &
PTNT Nam Hà Nội trong 3 năm từ 2012 – 2014
Bảng 2.11: Các chỉ tiêu về nợ của NHNN & PTNT Nam Hà Nội trong 3 năm
2012 - 2014
Bảng 2.12: Các chỉ tiêu về hiệu quả sử dụng tài sản của ngân hàng NHNNo &
PTNT Nam Hà Nội trong 3 năm từ 2012 – 2014

sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


7

Luận Văn Tốt Nghiệp

Học Viện Tài Chính

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1: Biểu đồ nguồn vốn huy động của NHNN & PTNT Nam Hà Nội
qua 3 năm 2012-2014 (tỷ đồng)
Hình 2.2: Biểu đồ thu nhập của NHNN & PTNT Nam Hà Nội qua 3 năm
2012 - 2014
Hình 2.3: Biểu đồ chi phí của NHNN & PTNT Nam Hà Nội qua 3 năm 2012 2014
Hình 2.4: Biểu đồ kết quả kinh doanh của NHNN & PTNT Nam Hà Nội Qua
3 năm 2012-2014

sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


Luận Văn Tốt Nghiệp

Học Viện Tài Chính
LỜI NÓI ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Phát triển kinh tế, nâng cao đời sống của các tầng lớp nhân dân là mục
tiêu hàng đầu trong định hướng phát triển của các quốc gia trên thế giới nói
chung và Việt Nam nói riêng. Để đạt được mục tiêu đó, Việt Nam đã và đang
thực thi, cải cách những chính sách phát triển của mình để hòa hợp với cộng
đồng quốc tế. Ngày Việt Nam chính thức trở thành thành viên thứ 150 của Tổ
chức Thương mại thế giới WTO cũng là ngày mở ra nhiều thách thức với một
quốc gia còn nhiều hệ lụy của thời kỳ kinh tế cũ – thời kỳ bao cấp. Làm thế

nào để hội nhập kinh tế thế giới, làm thế nào để bảo vệ nền sản xuất trong
nước, phát triển kinh tế trước những thách thức và đòi hỏi đặt gia khi ra nhập
đấu trường quốc tế? Đó chính là những mục tiêu cấp thiết cần nghiên cứu để
đưa ra những chiến lược phát triển đúng đắn cho quốc gia. Tài chính là huyết
mạch quốc gia, mọi hoạt động kinh tế đều liên quan đến tài chính. Trong nền
kinh tế hiện đại, hệ thống ngân hàng đóng vai trò trọng yếu. Thông qua hệ
thống Ngân hàng từ trung ương đến địa phương, nhà nước sử dụng các công
cụ để điều tiết nền kinh tế vĩ mô, nhằm ứng phó với các biến động trong nước
và tác động quốc tế. Trong phạm vi hẹp, Ngân hàng là đầu mối hoạt động
giữa các doanh nghiệp, giúp lưu chuyển tiền tệ, điều tiết vốn, cung ứng vốn,
tạo tiền, tích trữ tư bản và các hoạt động liên quan đến tiền mặt của tất cả các
tầng lớp dân cư. Hoạt động ngân hàng phát triển, thúc đẩy sự phát triển của
nền kinh tế quốc gia và gia tăng lợi ích cho các tầng lớp dân cư. Chính vì vậy,
nâng cao kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng để phát triển hệ thống
ngân hàng không chỉ là vấn đề quan trọng nhất đặt ra với mọi ngân hàng mà
còn là vấn đề thiết yếu cho sự phát triển kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân.
Do đó đề tài: “Phân tích tình hình tài chính của Ngân hàng Nông
nghiệp và Phát triển Nông thôn chi nhánh Nam Hà Nội” được chọn làm
sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


Luận Văn Tốt Nghiệp

Học Viện Tài Chính

chủ đề nghiên cứu có ý nghĩa cả về mặt khoa học và thực tiễn. Từ đó, đề tài

đưa ra giải pháp đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả hoạt động tài chính của chi
nhánh, xem chi nhánh Agribank Nam Hà Nội như một điển hình nghiên cứu
có thể ứng dụng cho các chi nhánh Ngân hàng thương mại khác.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Mục tiêu chung:
Phân tích, đánh giá kết quả hoạt động kinh doanh tại ngân hàng Nông
nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam chi nhánh Nam Hà Nội trong 3 năm
gần đây và đề ra các phương pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động
kinh doanh của ngân hàng trong tương lai.
- Mục tiêu cụ thể
Phân tích kết quả hoạt động kinh doanh tại ngân hàng Nông nghiệp và
Phát triển Nông thôn Việt Nam chi nhánh Nam Hà Nội trong thời gian 20122014 để thấy được sự biến động của kết quả hoạt động kinh doanh của ngân
hàng 3 năm vừa qua.
Phân tích hoạt động tín dụng của ngân hàng nhằm thấy được thực trạng
huy động vốn và hiệu quả sử dụng vốn của Ngân hàng, tìm ra được những
mặt mạnh và yếu của ngân hàng.
Qua việc phân tích hoạt động tài chính, từ đó đưa ra một số biện pháp
nâng cao hiệu quả cũng như hạn chế rủi ro trong hoạt động tài chính tại ngân
hàng.
3. Đối tượng và Phạm vi nghiên cứu
- Không gian:
Đề tài được nghiên cứu tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông
thôn Việt Nam chi nhánh Nam Hà Nội
- Thời gian:
Đề tài được lấy số liệu khoảng thời gian từ 2012 – 2014.
sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01

Luận Văn Tốt Nghiệp

Học Viện Tài Chính

- Đối tượng nghiên cứu:
Tình hình tài chính tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn
chi nhánh Nam Hà Nội.
4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thu thập số liệu
Số liệu thứ cấp được thu thập từ phòng Kế toán - Tài chính của Ngân
Hàng Nông Nghiệp và phát triển Nông Thôn chi nhánh Nam Hà Nội.
Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân Hàng Nông Nghiệp và
phát triển Nông Thôn chi nhánh Nam Hà Nội qua 3 năm 2012, 2013, 2014.
Bảng cân đối kế toán của Ngân Hàng Nông Nghiệp và phát triển Nông
Thôn chi nhánh Nam Hà Nội qua 3 năm 2012, 2013, 2014.
Tình hình huy động vốn qua 3 năm 2012, 2013, 2014 của Ngân Hàng
Nông Nghiệp và phát triển Nông Thôn chi nhánh Nam Hà Nội.
Doanh số cho vay, thu nợ qua 3 năm 2012, 2013, 2014 của Ngân Hàng
Nông Nghiệp và phát triển Nông Thôn chi nhánh Nam Hà Nội .
- Phương pháp phân tích
 Phương pháp thống kê mô tả
Thống kê những số liệu cần thiết để làm cơ sở cho việc phân tích.
 Phương pháp so sánh bằng số liệu tuyệt đối
Là kết quả của phép trừ giữa trị số của kỳ phân tích của kỳ gốc
6y = y1 - y0

Trong đó:
y0: chỉ tiêu năm trước. y1: chỉ tiêu năm sau.

6y: là phần chênh lệch tăng, giảm của các chỉ tiêu kinh tế.

sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


Luận Văn Tốt Nghiệp

Học Viện Tài Chính

Phương pháp này sử dụng để so sánh số liệu năm tính với số liệu năm
trước của các chỉ tiêu xem có biến động không và tìm ra nguyên nhân biến
động của các chỉ tiêu kinh tế, từ đó đề ra biện pháp khắc phục.
 Phương pháp so sánh bằng số tương đối
Là kết quả của phép chia giữa trị số của kỳ phân tích so với kỳ gốc của
các chỉ tiêu kinh tế.
6y

=

y1

* 100% - 100%

y0

Trong đó:

y0: chỉ tiêu năm trước. y1: chỉ tiêu năm sau.
6y: biểu hiện tốc độ tăng trưởng của các chỉ tiêu kinh tế.
Phương pháp dùng để làm rõ tình hình biến động của mức độ của các chỉ
tiêu kinh tế trong thời gian nào đó. So sánh tốc độ tăng trưởng của chỉ tiêu
giữa các năm và so sánh tốc độ tăng trưởng giữa các chỉ tiêu. Từ đó tìm ra
nguyên nhân và biện pháp khắc phục.
 Phương pháp phân tích tỷ trọng
Xem xét cơ cấu, tính tỷ trọng các khoản mục trong bảng cân đối kế toán,
bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
Tỷ trọng từng
khoản mục

=

Giá trị từng khoản mục
Tổng giá trị các khoản mục

X 100%

5. Kết cấu của luận văn
Ngoài lời mở đầu, kết luận, các phụ lục và danh mục các tài liệu tham
khảo, nội dung của khóa luận bao gồm 3 chương:

sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01

Luận Văn Tốt Nghiệp

Học Viện Tài Chính

Chương 1: Khái quát về ngân hàng thương mại và tình hình tài chính
NHTM
Chương 2: Thực trạng tình hính tài chính tại NHTM Agribank chi nhánh
Nam Hà Nội
Chương 3: Giải pháp nâng cao tình hình tài chính tại NHTM Agribank
chi nhánh Nam Hà Nội
Sau đây là nội dung của 3 chương.

sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


Luận Văn Tốt Nghiệp

Học Viện Tài Chính
CHƯƠNG 1

KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ TÌNH HÌNH TÀI
CHÍNH NHTM

1.1. NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI NHÀ NƯỚC
1.1.1. Khái niệm, đặc điểm Ngân hàng thương mại
Trong nền KTTT, có nhiều loại hình doanh nghiệp cùng tồn tại và phát

triển ở nhiều ngành, lĩnh vực hoạt động khác nhau, trong đó, NHTM cũng
được coi là một doanh nghiệp. Khi nền kinh tế hàng hóa càng phát triển thì
các NHTM càng trở nên cần thiết và đóng vai trò là một định chế tài chính
gắn liền với sự phát triển của nền KTTT và kinh tế hàng hóa. Vậy bản chất
NHTM là gì?
Việc đưa ra một khái niệm chung và chuẩn xác về NHTM là rất khó vì:
các nghiệp vụ ngân hàng thường đa dạng và phức tạp; mỗi vùng, mỗi nước lại
có những khái niệm khác về NHTM; đứng trên những góc độ khác nhau
(quản lý, nhà đầu tư, người vay vốn....) lại có những quan điểm khác nhau về
NHTM.
Đạo luật ngân hàng của Pháp (1941) cũng đã định nghĩa: "Ngân hàng
thương mại là những xí nghiệp hay cơ sở mà nghề nghiệp thường xuyên là
nhận tiền bạc của công chúng dưới hình thức ký thác, hoặc dưới các hình thức
khác và sử dụng tài nguyên đó cho chính họ trong các nghiệp vụ về chiết
khấu, tín dụng và tài chính"
Theo Luật các tổ chức tín dụng hiện hành của Việt Nam thì: "Ngân hàng
thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân
hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm
mục tiêu lợi nhuận "
Trong Nghị định số 59/2009/NĐ-CP ngày 16/07/2009 của Chính phủ
Việt Nam về tổ chức và hoạt động của NHTM thì khái niệm NHTM được đưa
sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


Luận Văn Tốt Nghiệp

Học Viện Tài Chính

ra rõ hơn: "Các tổ chức không phải là tổ chức tín dụng không được phép sử
dụng thuật ngữ "ngân hàng" trong tên của tổ chức, trong các phần phụ thêm
của tên, văn bản, thông báo hoặc quảng cáo của mình mà thuật ngữ đó có thể
gây nhầm lẫn cho công chúng về việc tổ chức của mình là một ngân hàng"
Tại Lào, theo Luật NHTM Lào ngày 26 tháng 12 năm 2006 thì: "Ngân
hàng thương mại là một loại hình doanh nghiệp được thành lập theo quy định
của Luật Ngân hàng thương mại mà kinh doanh về ngân hàng chẳng hạn như
huy động tiền gửi để cung cấp tín dụng, mua bán ngoại tệ, dịch vụ thanh toán
và đầu tư”
Các khái niệm trên cho thấy một số chức năng cơ bản mà các NHTM
đảm nhận, có sự khác biệt tương đối với các chức năng của các trung gian tài
chính khác và có thể khái quát như sau: NHTM là một trong những định chế
tài chính mà đặc trưng là cung cấp đa dạng các dịch vụ tài chính với nghiệp
vụ cơ bản là nhận tiền gửi, cho vay và cung ứng các dịch vụ thanh toán.
Ngoài ra, NHTM còn cung cấp nhiều dịch vụ khác nhằm thỏa mãn tối đa nhu
cầu về sản phẩm dịch vụ của xã hội.
Ngân hàng thương mại là một loại doanh nghiệp đặc thù. Tính đặc thù
của NHTM thể hiện ở chỗ, đối tượng tác nghiệp là tiền tệ. Như vậy, NHTM là
một tổ chức tài chính trung gian, hoạt động trong lĩnh vực tiền tệ và dịch vụ.
Hoạt động chủ yếu và thường xuyên của NHTM là nhận tiền gửi của khách
hàng (huy động vốn) với trách nhiệm hoàn trả, sử dụng số tiền đó để cho vay,
thực hiện nhiệm vụ chiết khấu và cung ứng các dịch vụ thanh toán (sử dụng
vốn).
Huy động vốn là quá trình NHTM nhận tiền gửi của tổ chức và cá nhân
dưới các hình thức tiền gửi thanh toán, tiền gửi tiết kiệm, phát hành giấy tờ có
giá... và tiền vay của Ngân hàng nhà nước (NHNN), các tổ chức tín dụng
khác.

sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


Luận Văn Tốt Nghiệp

Học Viện Tài Chính

Sử dụng vốn của một NHTM chủ yếu từ hoạt động tín dụng và đầu tư,
tín dụng là quá trình NHTM cho các tổ chức và cá nhân vay vốn để phục vụ
cho quá trình sản xuất kinh doanh của đơn vị, đầu tư là quá trình các NHTM
dùng vốn tự có và các quỹ của mình mua đi bán lại các giấy tờ có giá (tín
phiếu, trái phiếu của Chính phủ, NHNN), chứng khoán hoặc góp vốn liên
doanh liên kết, mua cổ phần.
Hàng hóa sử dụng trong kinh doanh của NHTM là tiền tệ, thực hiện các
chức năng: Trung gian tín dụng, trung gian thanh toán và cung ứng dịch vụ
cho khách hàng.
* Đặc điểm hoạt động kinh doanh của NHTM
Hoạt động kinh doanh của NHTM là một hoạt động đặc thù trong một
lĩnh vực mà nó có liên quan tới mọi hoạt động của nền kinh tế xã hội. Các đặc
điểm chung của NHTM như sau:
Thứ nhất, hoạt động NHTM là loại hình kinh doanh với mục đích kiếm
lời (bao gồm hai hình thức chủ yếu là kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân
hàng). Trong đó, hoạt động kinh doanh tiền tệ được biểu hiện ở nghiệp vụ huy
động vốn dưới các hình thức khác nhau để cấp tín dụng cho khách hàng có
nhu cầu về vốn với mục tiêu tìm kiếm lợi nhuận. Còn hoạt động dịch vụ Ngân
hàng được biểu hiện thông qua các nghiệp vụ sẵn có về tiền tệ, thanh toán,

ngoại hối và chứng khoán để cam kết thực hiện công việc nhất định cho khách
hàng trong một thời hạn nhất định nhằm mục đích thụ hưởng tiền công dịch
vụ do khách hàng chi trả dưới dạng phí hay hoa hồng.
Thứ hai, hoạt động NHTM là loại hình hoạt động kinh doanh có điều
kiện, nghĩa là chỉ khi nào NHTM thỏa mãn đầy đủ những điều kiện khắt khe
do pháp luật quy định (vốn pháp định, phương án kinh doanh,...) thì mới được
phép hoạt động trên thị trường. Do hoạt động ngân hàng liên quan chặt chẽ

sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


Luận Văn Tốt Nghiệp

Học Viện Tài Chính

với các lĩnh vực hoạt động khác của nền kinh tế - xã hội nên đây được coi là
một lĩnh vực kinh doanh đặc biệt được Nhà nước kiểm soát chặt chẽ.
Thứ ba, hoạt động NHTM là loại hình kinh doanh có độ rủi ro cao hơn
nhiều so với các loại hình kinh doanh khác và thường có ảnh hưởng sâu sắc,
mang tính chất dây chuyền đối với nền kinh tế. Sở dĩ nói như vậy là vì, trong
hoạt động Ngân hàng, đặc biệt là hoạt động kinh doanh tiền tệ, do các NHTM
phải tiến hành huy động vốn của người khác để cấp tín dụng cho khách hàng
và trên nguyên tắc NHTM chỉ có thể đòi tiền của người vay sau một thời hạn
nhất định, nên đã tạo ra khả năng rủi ro cao cho hoạt động Ngân hàng, kéo
theo đó là sự rủi ro đối với người gửi tiền ở NHTM, cũng như rủi ro đối với
nền kinh tế. Vì vậy, hoạt động Ngân hàng ở nhiều quốc gia khác nhau trên thế

giới thường được điều chỉnh và kiểm soát hết sức chặt chẽ bằng những đạo
luật riêng biệt, nhằm đảm bảo cho hoạt động này được vận hành an toàn và
hiệu quả trong nền kinh tế thị trường.
1.1.2. Vai trò của ngân hàng thương mại trong nền kinh tế thị trường
NHTM không chỉ đóng vai trò trong nền kinh tế là nhận tiền gửi và cho
vay, mà là phải thực hiện nhiều vai trò mới để có thể duy trì khả năng cạnh
tranh và đáp ứng nhu cầu xã hội. Các NHTM trong nền KTTT có những vai
trò cơ bản sau: Vai trò trung gian; vai trò thanh toán; vai trò người bảo lãnh;
vai trò đại lý; vai trò thực hiện chính sách tiền tệ.
Ngày nay, khi nền KTTT đang phát triển mạnh mẽ, quan hệ đa sở hữu
ngày càng trở nên phổ biến thì sở hữu nhà nước đối với các NHTM đang
giảm xuống rõ rệt, nhất là trong vòng 10 năm trở lại đây. Chính vì thế, tại các
nước có nền kinh tế phát triển, tỷ lệ vốn sở hữu nhà nước trong các NHTM rất
nhỏ, chỉ khoảng dưới 10% tổng số tài sản ngân hàng. Nguyên nhân là trong
những năm qua Chính phủ các nước đã tích cực chuyển đổi hình thức sở hữu,
từ sở hữu nhà nước sang sở hữu tư nhân và các hình thức sở hữu khác. Ngược

sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


Luận Văn Tốt Nghiệp

Học Viện Tài Chính

lại, tại các nước đang phát triển và các nước có nền kinh tế quá độ sang
KTTT, tỷ lệ sở hữu nhà nước trong các NHTM vẫn cao, như tại Ấn Độ là

80% tổng giá trị tài sản ngân hàng, tại Nga là 68% tổng giá trị tài sản ngân
hàng, tại Ai Cập là 67% tổng giá trị tài sản ngân hàng...
Tuy số lượng các NHTM trên thế giới đã giảm đi đáng kể nhưng suốt
trong quá trình tồn tại và phát triển của mình, lịch sử đã chứng minh NHTM
đã và vẫn giữ vai trò chủ đạo, thực sự quan trọng đối với nền kinh tế. Ngoài
những vai trò của một NHTM thông thường thì NHTM thể hiện vai trò đặc
biệt, riêng có, ưu việt hơn các NHTM thuộc các thành phần kinh tế khác, thể
hiện ở một số nội dung sau:
Một là, NHTM cung ứng một lượng vốn đầu tư lớn cho nền kinh tế để
tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển đất nước. Do có quy mô
hoạt động lớn cả về huy động vốn và cho vay vốn, NHTM có khả năng đáp
ứng đủ một lượng vốn đầu tư lớn và dài hạn cho các dự án trọng điểm của các
doanh nghiệp và Chính phủ, góp phần đảm bảo chiến lược phát triển lâu dài
cho toàn bộ nền kinh tế. Hơn nữa, sự tài trợ của NHTM vào các dự án này sẽ
đẩy mạnh hơn được tốc độ thực hiện, tiết kiệm được chi phí về vốn và thời
gian đầu tư so với sự tài trợ của các thành phần kinh tế khác.
Hai là, NHTM cung ứng vốn đầu tư cho các dự án thuộc các vùng, lĩnh
vực nhiều rủi ro, ít lợi nhuận nhưng lại có lợi về lâu dài cho tăng trưởng ổn
định, phát triển đồng đều nền kinh tế mà các NHTM thuộc các thành phần
kinh tế khác không đủ sức hoặc không muốn tài trợ.
Chính sách phát triển kinh tế của đất nước là phát triển cân đối giữa các
vùng, các ngành sản xuất. Tuy nhiên giữa các vùng, ngành luôn có sự khác
biệt nhất định. Ở một số vùng, ngành có khả năng tạo ra lợi nhuận lớn và ít rủi
ro sẽ thu hút được nhiều vốn đầu tư của các thành phần kinh tế khác. Ngược
lại, một số vùng, ngành khác có mức thu lợi nhuận thấp và rủi ro cao lại

sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


Luận Văn Tốt Nghiệp

Học Viện Tài Chính

không thu hút được vốn đầu tư. Chính sự khác biệt này có nguy cơ làm mất
cân đối nền kinh tế, mất cân đối giữa các vùng, ngành và không đạt được mục
tiêu phát triển của Chính phủ. Để khắc phục tình trạng này, dưới sự điều tiết
của Chính phủ, NHTM được xem là nguồn cung ứng vốn quan trọng cho
những dự án thực hiện đầu tư vào những vùng, ngành không đem lại lợi
nhuận cao và nhiều rủi ro. Nhờ có lượng vốn đầu tư từ NHTM, các vùng,
ngành này sẽ có điều kiện phát triển, thu hẹp khoảng cách với các vùng,
ngành khác, từ đó làm cho nền kinh tế tăng trưởng ổn định và đồng đều.
Ba là, NHTM góp phần thực hiện các chương trình, chính sách phát triển
kinh tế - xã hội của Chính phủ, đảm bảo tài chính tài trợ cho những khu vực
không có hoặc có lợi nhuận thấp nhưng có phúc lợi xã hội cao.
Ngoài các chương trình phát triển kinh tế, Chính phủ còn phải thực hiện
nhiều chương trình, chính sách phát triển khác về con người, xã hội. Vì vậy,
NHTM còn đóng góp quan trọng trong việc chuyển tải vốn nhằm thực hiện
các chương trình, chính sách phát triển kinh tế xã hội của nhà nước như: khắc
phục thiên tai, lũ lụt, xóa đói giảm nghèo, tạo việc làm ở đô thị...
Bốn là, NHTM tạo môi trường quan trọng để Nhà nước thực hiện chính
sách tiền tệ quốc gia.
Việc hoạch định chính sách tiền tệ thuộc về Ngân hàng Trung ương. Để
thực thi chính sách tiền tệ phải sử dụng các công cụ như: lãi suất, dự trữ bắt
buộc, thị trường mở... Các NHTM là chủ thể chịu tác động trực tiếp của
những công cụ này và đồng thời NHTM đóng vai trò cầu nối trong việc
chuyển tiếp các tác động của chính sách tiền tệ đến nền kinh tế.

sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


Luận Văn Tốt Nghiệp

Học Viện Tài Chính

1.2. PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH TẠI NHTM
1.2.1. Phương pháp phân tích báo cáo tài chính
1.2.1.1. Khái niệm
Phân tích tài chính trong hoạt động của NHTM là dùng các chỉ tiêu kinh
tế kỹ thuật để đánh giá kết quả hoạt động kinh doanh của NHTM trong một
kỳ kinh doanh nhất định mà thông thường là một năm. Qua đó có thể các
nguyên nhân dẫn đến hoạt động có hiệu quả hay không có hiệu quả của
NHTM, nhằm tìm ra các giải pháp hoàn thiện các hoạt động của NHTM và để
nâng cao hiệu quả kinh doanh của NHTM.
Phân tích tài chính là công cụ không thể thiếu phục vụ cho công tác quản
lý của cấp trên, cơ quan tài chính nhu đánh giá tình hình thực hiện các chế độ,
chính sách về tài chính của Nhà nước, xem xét việc cho vay vốn...
1.2.1.2. Vai trò của việc phân tích tài chính.
Phân tích tài chính là công cụ để đánh giá hoạt động của ngân hàng. Qua
phân tích tài chính chúng ta cũng có thể thấy được chiến lược đề ra có phù
hợp hay không để từ đó có thể điều chỉnh kịp thời.
Phân tích tài chính là công cụ để ngân hàng đánh giá lại chiến lược kinh
doanh của mình và đề ra chiến lược mới.

Phân tích tài chính là công cụ để xác định mặt mạnh và mặt yếu của
ngân hàng. Thông qua phân tích này giúp cho ngân hàng có thể đánh giá được
khả năng quản trị của ngân hàng, trình độ chuyên môn của cán bộ, cơ sở vật
chất, công nghệ và thiết bị hoạt động của ngân hàng có thích hợp cho điều
kiện phát triển và cạnh tranh của ngân hàng hay chưa. Những mặt nào cần
phát huy và những mặt nào cần khắc phục và hoàn thiện thêm.
Phân tích tài chính là một công cụ để kiểm soát sự chính xác của hoạt
động kế toán và thống kê trong ngân hàng.

sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


Luận Văn Tốt Nghiệp

Học Viện Tài Chính

sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


Luận Văn Tốt Nghiệp

Học Viện Tài Chính

1.2.1.3. Nội dung phân tích tài chính
Để khái quát tình hình tài chính, người ta thường dựa vào các báo cáo kế
toán, trong đó chủ yếu là các báo cáo tài chính của ngân hàng và phân tích các
chỉ số tài chính. Phân tích tài chính còn có những mục tiêu đi tới những dự
đoán tài chính, dự đoán kết quả tương lai và trên cơ sở đó đưa ra những quyết
định hợp lý. Phân tích tài chính không chỉ giới hạn ở việc nghiên cứu những
báo cáo tài chính mà còn phải tổng hợp những thông tin liên quan đến tình
hình tài chính của ngân hàng, như các thông tin chung về kinh tế, tiền tệ, thuế
của quốc gia và quốc tế, các thông tin chung về ngành kinh tế, pháp lý đối với
ngân hàng.
1.2.1.3.1. Phân tích nguồn vốn huy động
Ngân hàng thương mại kinh doanh chủ yếu bằng nguồn vốn huy động từ
nền kinh tế, điều này cũng cho thấy sự khác nhau giữa ngành kinh doanh tiền
tệ với các doanh nghiệp khác. Vì vậy, việc nghiên cứu nguồn vốn huy động
của ngân hàng là việc làm quan trọng mà các nhà phân tích cần phải làm.
Cơ cấu vốn huy động sẽ ảnh hưởng đến chi phí trả lãi tiền gửi và cơ cấu
cho vay của ngân hàng, nó quyết định quy mô hoạt động và tính tự chủ trong
việc sử dụng vốn của ngân hàng, do đó cần nắm rõ sự biến động trong vốn
huy động của ngân hàng sẽ giúp hạn chế rủi ro gặp phải và tối thiểu hóa chi
phí đầu vào cho ngân hàng.
1.2.1.3.2. Phân tích vốn vay
Bên cạnh việc huy động vốn dưới dạng tiền gửi, các ngân hàng còn có
thể thu hút vốn dưới dạng đi vay. Nguồn vốn đi vay có vị trí quan trọng trong
tổng nguồn vốn. Khi thiếu vốn kinh doanh ngân hàng có thể vay ngân hàng
nhà nước, vay các tổ chức tín dụng trong nước và nước ngoài.

sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01


Luận Văn Tốt Nghiệp

Học Viện Tài Chính

Ngân hàng có thể vay vốn các tổ chức tín dụng khác ở thị trường tiền tệ
liên ngân hàng. Về mặt nguyên lý thì chí phải trả vốn vay ở thị trường liên
ngân hàng trong nước lớn hơn chi phí phải trả cho vốn huy động từ nền kinh
tế dưới dạng tiền gửi tiết kiệm hoặc tiền gửi của tổ chức kinh tế. Khi ngân
hàng phải đối phó với những rủi ro về thanh khoản, là những rủi ro phát sinh
khi những người gửi tiền đồng thời có nhu cầu rút tiền gửi ở ngân hàng ngay
lập tức, hoặc trong tình hình huống dân chúng mất lòng tin vào ngân hàng,
hoặc nhu cầu rút tiền có tính chất thời vụ mà ngân hàng không dự tính trước
thì ngân hàng mới có nhu cầu vay các tổ chức tín dụng.
Các ngân hàng còn có thể vay vốn ở ngân hàng Nhà nước. Hiện nay theo
quy định của ngân hàng Nhà nước, các ngân hàng Nhà nước tỉnh, thành phố
chỉ được xét cho vay thanh toán bù trừ, còn vay khác phải do ngân hàng Nhà
nước Trung ương quyết định, mục đích là để kiểm soát khối lượng tiền trong
lưu thông. Tuy nhiên thời gian và chi phí cho việc vay vốn này thường là
phức tạp. Vì vậy số lượng ngân hàng thương mại vay vốn ngân hàng Nhà
nước trong những năm qua không nhiều.
Ngoài ra, các ngân hàng còn có thể vay các tổ chức tín dụng nước ngoài.
Vốn vay trong trường hợp này là ngoại tệ mạnh. Để vay được vốn của tổ chức
tín dụng nước ngoài ngân hàng phải là một doanh nghiệp có uy tín, quan hệ
quốc tế rộng rãi, công nghệ ngân hàng tiên tiến ... mới được sự đồng ý của
ngân hàng Nhà nước. Mặc dù điều kiện cấp tín dụng của ngân hàng nước
ngoài rất khó khăn nhưng nếu được cấp ngân hàng sẽ được một số vốn lớn

với lãi suất thấp, chi phí giao dịch nhỏ.
1.2.1.3.3. Phân tích tài chính thông qua bảng cân đối kế toán
Bảng cân đối kế toán của ngân hàng là một báo cáo tài chính tổng hợp,
được trình bày dưới dạng cân đối, phản ánh toàn bộ tài sản hiện có và nguồn
vốn hình thành tài sản tại một thời điểm nhất định. Hay nói cách khác, bảng
sss

SV: Đặng Thùy Linh

Lớp: CQ49/18.01