Slide bài giảng dễ hiểu: Liên quan giữa điều hòa và chuyển hóa

ThS.BS. Nguyễn Tuấn Cảnh


Đại Cương
 Chuyển hóa các chất
 Đường riêng
 Những điểm chung, liên quan chặt chẽ

 Mạng lưới c/h chung rất phức tạp
 Chuyển hóa các chất được kiểm soát chặt chẽ
 Cơ chế điều hoà mức cơ thể
 Cơ chế điều hoà mức tế bào

 Sự điều hoà: theo nhu cầu cơ thể


Liên quan C/H G, L, P, A. nucleic


Liên quan chuyển hoá
 Thống nhất chuyển hoá
 Biến đổi qua lại giữa G, L, P
 Liên hợp pư, quá trình
 Quan hệ c/h giữa các bào quan
 Quan hệ c/h giữa các mô


Liên quan chuyển hoá
 Sự thống nhất chuyển hóa
 CT A. Citric: AcetylCoA → CO2, H2O + Q
 HHTB: “đốt cháy” G, L, P → H2O, ATP

 Hoạt hóa, Tích trữ, Sử dụng E: nhờ


Quá trình phosphoryl hóa



Hệ thống ADP - ATP


Liên quan chuyển hoá
 Sự biến đổi qua lại giữa G, L, P
 Thông qua các chất ngã 3 đường


PYRUVAT



ACETYL CoA



OXALO ACETAT


Liên quan chuyển hoá
 Sự biến đổi qua lại giữa G, L, P
 Các chất ko thể thay thế nhau hoàn toàn


G: nguồn E chủ yếu của cơ thể



L: AB cần thiết cơ thể ko tổng hợp được



P: AA cần thiết cơ thể ko tổng hợp được

Chế độ
 Dinh dưỡng hợp lý
 Đủ chất với tỷ lệ nhất định


Liên quan chuyển hoá
 Sự liên hợp giữa các pứ và quá trình
 Pứ liên hợp: sự kết hợp 2 pư


Pứ thoái hoá: giải phóng E



Pứ tổng hợp: thu E

 Các QTCH liên quan qua các SPCH

Liên quan chuyển hoá
 Sự liên hợp giữa các pứ và quá trình
 QT c/h này liên quan đến qt c/h kia qua các spc/h


HMP → NADPH2+ → tổng hợp AB

Ribose 5 P→ tổng hợp AN
 HDP → Oxalo acetat + Acetyl CoA ← β-Oxh

(-----------CTAC------------)
 CTAC → Succinyl CoA → → HEM + glycin
 CTAC + CT urê


Liên quan chuyển hoá
 Quan hệ c/h giữa các bào quan
 Ty thể: C/h ATP
 Nhân: Tổng hợp

 AND
 ARN
 NAD+
 Ribosome
 Th Protein


Liên quan chuyển hoá
 Quan hệ c/h giữa các mô
 Mỗi mô có đặc điểm và chức năng c/h riêng

 C/h chung mô nào cũng có (c/h E, STH Protein)
 GAN


Chức năng glycogen



Nơi xảy ra β-Oxh



Vai trò trung tâm trong mối liên quan c/h


Liên quan chuyển hoá
 Quan hệ c/h giữa các mô


Liên quan chuyển hoá
 Quan hệ c/h giữa các mô


Liên quan chuyển hoá
 Quan hệ c/h giữa các mô

CT acid lactic (CT Cori)

Liên quan chuyển hoá
 Quan hệ c/h giữa các mô
 CT acid lactic (CT Cori)


Đường phân: cơ sử dụng glycogen  lactate + ATP



Lactate

 gan
 Glucose: tân tạo đường


Glucose tân tạo
 máu
 cơ  glycogen của cơ


Liên quan chuyển hoá

CT acid lactic (CT Cori)


Liên quan chuyển hoá
 Quan hệ c/h giữa các mô
 CT Glucose - alanine


Alanin
 Mang


amonia, khung C của pyruvate

Cơ  gan



Amonia  bài tiết



Pyruvat

 Glucose  quay trở lại cơ


Liên quan chuyển hoá

CT Glucose - Alanine


Liên quan chuyển hoá
 Quan hệ c/h giữa các mô
 NÃO


E chủ yếu: đường HDP từ glucose



Cần thường xuyên glucose và oxy



Khi đói: thể ceton thay glucose

 MÔ MỠ


Nơi dự trữ TG



Nơi tổng hợp và phân giải TG


Điều hòa chuyển hoá
 Cơ thể có khả năng tự điều hòa
 Mức toàn cơ thể: hormon, thần kinh
 Mức TB: điều hòa chuyển hóa

 Cơ chế điều hòa
 Ảnh hưởng hoạt tính của ENZYM

 Ảnh hưởng sinh tổng hợp ENZYM

Điều hòa chuyển hoá
 C/c thay đổi hoạt tính ENZYM
 Lượng enzym ko đổi
 Hoạt tính enzym thay đổi do


Nồng độ cơ chất hoặc coenzym (vit)



Cơ chế điều hòa dị lập thể (DLT)
 Dương:
 Âm:

sự hoạt hóa DLT

sự ức chế DLT


Điều hòa chuyển hoá
 C/c thay đổi hoạt tính ENZYM


Điều hòa chuyển hoá
 C/c thay đổi hoạt tính ENZYM
 DLT (+): hoạt hóa

 DLT (-): sự ức chế



E1: enzym DLT
Z: sp của 1 qt
Chất ức chế DLT


Điều hòa chuyển hoá
 C/c ảnh hưởng STH ENZYM
 Lượng enzym thay đổi
 Mỗi mô hình điều hòa hoàn toàn khác
 Thường theo 1 trong 2 kiểu chính


Đ/h âm tính
 Protein
 Ngăn

ức chế gắn vùng đ/h của DNA (operator)

cản phiên mã


Điều hòa chuyển hoá
 C/c ảnh hưởng STH ENZYM
 Thường theo 1 trong 2 kiểu chính


Đ/h dương tính
 Protein
 Tăng

hoạt hoá gắn vào DNA

phiên mã

 OPERON (đơn vị phiên mã)


Cơ sở thiết yếu đ/h biểu hiện gen ở TB Prokaryote



Gồm 4 phần