Xây dựng hệ thống bài tập luyện kĩ năng viết đoạn văn nghị luận văn học cho học sinh lớp 9 trung học cơ sở (tt)

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

TRẦN THỊ HIẾU

XÂY DỰNG HỆ THỐNG BÀI TẬP
LUYỆN KĨ NĂNG VIẾT ĐOẠN VĂN NGHỊ LUẬN VĂN HỌC
CHO HỌC SINH LỚP 9 TRUNG HỌC CƠ SỞ

CHUYÊN NGÀNH: LÍ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC
BỘ MÔN VĂN – TIẾNG VIỆT
Demo Version - Select.Pdf SDK
MÃ SỐ: 60 14 01 11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. TRẦN HỮU PHONG

Thừa Thiên Huế, năm 2018

i


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và
kết quả nghiên cứu ghi trong luận văn là trung thực, đƣợc các đồng tác giả cho phép
sử dụng và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ một công trình nào khác.

Thừa Thiên Huế, 2018

Họ tên tác giả

Trần Thị Hiếu

Demo Version - Select.Pdf SDK

ii


Lời cảm ơn
Tác giả luận văn xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Tiến sĩ Trần Hữu Phong,
ngƣời đã tận tình chỉ dạy và hƣớng dẫn tác giả trong suốt quá trình hoàn thành luận
văn; Quý lãnh đạo Phòng Giáo dục Biên Hòa, Ban Giám hiệu, quý thầy, cô và học
sinh các trƣờng Trung học cơ sở tại thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai đã hỗ trợ
tác giả tiến hành khảo sát, thực nghiệm cho đề tài luận văn.
Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến Quý thầy giáo, cô giáo,
Ban Giám hiệu trƣờng Đại học Đồng Nai và trƣờng Đại học Sƣ phạm Huế đã tạo
điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập.
Thừa Thiên Huế, tháng 7 năm 2018
Tác giả Luận văn

Trần Thị Hiếu

Demo Version - Select.Pdf SDK

iii


MỤC LỤC
Trang

TRANG PHỤ BÌA ..................................................................................................... i
LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................................... ii
LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................................... iii
MỤC LỤC ................................................................................................................................ 1
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................. 4
DANH MỤC BẢNG ............................................................................................................... 5
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ......................................................................................................... 6
MỞ ĐẦU ................................................................................................................................... 7
1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................7
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ..................................................................................8
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................11
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .....................................................................11
5. Phƣơng pháp nghiên cứu...................................................................................12
6. Đóng góp của đề tài...........................................................................................12

Version
- Select.Pdf SDK
7. Cấu trúcDemo
luận văn
..............................................................................................
13
NỘI DUNG ............................................................................................................................. 14
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG HỆ
THỐNG BÀI TẬP LUYỆN KĨ NĂNG VIẾT ĐOẠN VĂN NGHỊ LUẬN VĂN
HỌC CHO HỌC SINH LỚP 9 TRUNG HỌC CƠ SỞ ................................................ 14
1.1. CƠ SỞ LÍ LUẬN ...........................................................................................14
1.1.1. Lí thuyết đoạn văn trong ngữ pháp văn bản............................................14
1.1.2. Đoạn văn nghị luận văn học trong mối quan hệ với bài văn nghị luận văn
học .....................................................................................................................17
1.1.3. Yêu cầu đối với các yếu tố nghị luận trong đoạn văn NLVH .................18

1.1.4. Một số vấn đề lí thuyết về bài tập và kĩ năng .........................................22
1.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN ......................................................................................26
1.2.1. Nội dung dạy học về đoạn văn nghị luận văn học trong chƣơng trình và
sách giáo khoa Ngữ văn cấp Trung học cơ sở ..................................................26

1


1.2.2. Thực trạng dạy học viết đoạn văn nghị luận văn học .............................28
1.2.3. Thực trạng năng lực viết đoạn văn nghị luận văn học của học sinh hiện
nay .....................................................................................................................32
Tiểu kết chƣơng 1 .................................................................................................................. 37
Chƣơng 2. HỆ THỐNG BÀI TẬP LUYỆN KĨ NĂNG VIẾT ĐOẠN VĂN NGHỊ
LUẬN VĂN HỌC CHO HỌC SINH LỚP 9 TRUNG HỌC CƠ SỞ ........................ 38
2.1. ĐỊNH HƢỚNG XÂY DỰNG HỆ THỐNG BÀI TẬP LUYỆN KĨ NĂNG
VIẾT ĐOẠN VĂN NGHỊ LUẬN VĂN HỌC CHO HỌC SINH LỚP 9 ............38
2.1.1. Hệ thống bài tập phải vừa phù hợp với mục tiêu bài học vừa phù hợp với
định hƣớng tiếp cận năng lực của chƣơng trình ................................................38
2.1.2. Hệ thống bài tập phải góp phần phát huy vai trò chủ thể tích cực sáng tạo
của ngƣời học ....................................................................................................39
2.1.3. Hệ thống bài tập phải đa dạng về hình thức, phong phú về nội dung, sát
hợp với đối tƣợng và điều kiện dạy học ............................................................39
2.2. CÁCH XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP LUYỆN KĨ
NĂNG VIẾT ĐOẠN NGHỊ LUẬN VĂN HỌC CHO HỌC SINH LỚP 9 .........41

Demo
Version
- Select.Pdf
2.2.1. Bài
tập luyện

kĩ năng
nhận dạng vàSDK
phân tích các thành tố của đoạn văn
nghị luận văn học ..............................................................................................41
2.2.2. Bài tập luyện kĩ năng xây dựng đoạn văn nghị luận văn học theo mẫu
bằng các thông tin cho trƣớc .............................................................................53
2.2.3. Bài tập luyện kĩ năng viết tự do đoạn văn nghị luận văn học .................59
2.2.4. Bài tập luyện kĩ năng phát hiện và sửa lỗi đoạn văn nghị luận văn học .62
2.2.4. Cách sử dụng hệ thống bài tập luyện kĩ năng viết đoạn văn nghị luận văn
học .....................................................................................................................67
Tiểu kết chƣơng 2 .................................................................................................................. 73
Chƣơng 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM......................................................................... 75
3.1. MỤC DICH VA NỘI DUNG THỰC NGHIỆM ...........................................75
3.1.1. Mục đích..................................................................................................75
3.1.2. Nội dung ..................................................................................................75
3.2. TỔ CHỨC THỰC NGHIỆM .........................................................................75

2


3.2.1. Kế hoạch thực nghiệm ............................................................................75
3.2.2. Hình thức thực nghiệm............................................................................76
3.2.3. Giáo án thực nghiệm ...............................................................................77
3.3. CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ THỰC NGHIỆM .....................................................83
3.4. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM ....................................................83
Tiểu kết chƣơng 3 .................................................................................................................. 92
PHẦN KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ....................................................................... 93
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................................... 96
PHỤ LỤC

Demo Version - Select.Pdf SDK

3


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ĐC

:

Đối chứng

ĐG

:

Đánh giá

GV

:

Giáo viên

HS

:

Học sinh

HTBT

:

Hệ thống bài tập

K

:

Kết bài

M

:

Mở bài

NLVH

:

Nghị luận văn học

PT

:

Phân tích

SGK

:

Sách giáo khoa

T

:

Thân bài

THCS

:

Trung học cơ sở

TN

:

Thực nghiệm

Demo Version - Select.Pdf SDK

4


DANH MỤC BẢNG

Trang
Bảng 1.1. Bảng thống kê kết quả khảo sát ý kiến giáo viên................................................ 30
Bảng 1.2. Bảng thống kê kết quả khảo sát ý kiến học sinh ................................................. 34
Bảng 2.1. Bảng phân tích........................................................................................................ 43
Bảng 2.2. Bảng đánh giá ......................................................................................................... 43
Bảng 2.3. Bảng thông tin ........................................................................................................ 56
Bảng 2.3.1. Bảng thông tin bài tập 1 ..................................................................................... 56
Bảng 2.3.2. Bảng thông tin bài tập 2 ..................................................................................... 57
Bảng 2.3.3. Bảng thông tin bài tập 3 ..................................................................................... 57
Bảng 2.3.4. Bảng thông tin bài tập 4 ..................................................................................... 58
Bảng 2.3.5. Bảng thông tin bài tập 5 ..................................................................................... 58
Bảng 2.4. Bảng phát hiện lỗi .................................................................................................. 64
Bảng 3.1. Đối tƣợng thực nghiệm kiểm tra dạy học ............................................................ 76
Bảng 3.2. Thống kê kết quả bài làm của các lớp trƣớc khi thực nghiệm........................... 86
Bảng 3.3. Phân tích kết quả trƣớc khi thực nghiệm ............................................................. 86

Demo
Version
- Select.Pdf SDK
(kèm theo bảng
3.3.1 và
3.3.2) ...............................................................................................
86
Bảng 3.3.1 Nhóm thực nghiệm .............................................................................................. 87
Bảng 3.3.2. Nhóm đối chứng ................................................................................................. 87
Bảng 3.4. Thống kê kết quả bài làm của các lớp sau khi thực nghiệm .............................. 88
Bảng 3.5. Phân tích kết quả sau khi thực nghiệm ................................................................ 89
(Kèm theo bảng 3.5.1 và 3.5.2) .............................................................................................. 89
Bảng 3.5.1 Nhóm thực nghiệm .............................................................................................. 89
Bảng 3.5.2 Nhóm đối chứng .................................................................................................. 90

5


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Trang
Biểu đồ 3.1. Biểu đồ biểu diễn kết quả trƣớc khi thực nghiệm .......................................... 91
Biểu đồ 3.2. Biểu đồ biểu diễn kết quả sau khi thực nghiệm .............................................. 91

Demo Version - Select.Pdf SDK

6


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong chƣơng trình Tập làm văn nghị luận, bên cạnh Nghị luận xã hội thì
Nghị luận văn học (NLVH) có vai trò rất quan trọng. NLVH không chỉ là thể loại
đòi hỏi lập luận, lí lẽ, luận cứ xác đáng, sắc sảo thuyết phục ngƣời đọc, ngƣời nghe
theo quan điểm nào đó mà còn là loại văn giúp ngƣời viết bộc lộ đƣợc những cảm thụ
và sáng tạo thẩm mỹ. Ngoài việc cung cấp các kiến thức công cụ nhằm bồi dƣỡng
năng lực chung về cảm nhận và tạo lập văn bản, NLVH còn giúp học sinh thông qua
lập luận biết cách bày tỏ những cảm nhận tinh khôi, độc đáo, tình yêu cái đẹp, cách
thẩm thấu từng giây phút cuộc sống của mình một cách ý nghĩa nhất mang tính khai
phóng, gợi mở, tự do về các phƣơng diện khác nhau của tác phẩm văn học.
Tuy nhiên, một thực trạng phổ biến và đầy nghịch lí đã và đang diễn ra đó là
nhiều giáo viên và học sinh lại nhận xét Văn nghị luận nói chung và NLVH nói
riêng ở cả phần dạy lẫn phần học đều rất khó. Đối với nhiều học sinh, viết đƣợc bài
văn NLVH hoàn chỉnh, mạch lạc, chặt chẽ đã khó; viết đƣợc bài văn NLVH hay
còn khó hơn. Cái khó không chỉ do nội dung kiến thức với tính chất trừu tƣợng của

Demo Version - Select.Pdf SDK

bộ môn gây nên mà còn khó ở chỗ học sinh luôn gặp trở ngại trong việc vận dụng lí
thuyết vào thực hành.
Giá trị của những tác phẩm nghệ thuật không bao giờ bị đóng khung trong
bất kì giới hạn nào. Vì thế, ngƣời học phải biết vƣợt qua cái “khung giá trị” của
những bài văn mẫu, bài bình giảng trong giờ đọc hiểu văn bản để chủ động tìm tòi,
khám phá ra những giá trị tác phẩm cho riêng mình. Tuy nhiên, những khảo sát kết
quả kiểm tra, đánh giá trên lớp, sau các giờ học của học sinh lớp 9 Trung học cơ sở
và chấm tuyển sinh thi vào lớp 10 trong nhiều năm cho thấy hiện tƣợng “trăm bài
nhƣ một” không phải là ít, những bài NLVH mang tính độc lập, sáng tạo của ngƣời
viết lại rất hiếm. Nhiều nơi học sinh chỉ học thuộc lòng một số bài văn mẫu giáo
viên hƣớng dẫn ôn tập, đến khi ra dạng đề nghị luận một tác phẩm khác thì hoàn
toàn không biết cách làm. Có năm, truyền thông liên tục đƣa tin học sinh ở nhiều
nơi không làm đƣợc bài vì “lệch tủ”. Điểm khảo sát chất lƣợng đầu năm môn văn
nói chung và NLVH rất thấp, có sự chênh lệch lớn so với điểm số cuối năm học

7


trƣớc. Từ đó, nhận thấy kết quả đánh giá có độ chênh không hề nhỏ. Năng lực viết
văn NLVH của học sinh còn rất nhiều hạn chế.
Đa số giáo viên dạy Ngữ văn ở phổ thông đều đánh giá vai trò quan trọng
của bài tập viết đoạn NLVH nhƣng phần lớn các giáo viên không thực hiện việc
luyện cho học sinh viết đoạn văn NLVH tại lớp. Một số giáo viên khi hƣớng dẫn
học sinh viết đoạn lại không có các bài tập mẫu chi tiết, cụ thể, không có một
khoảng thời gian hợp lí học sinh thực hành nên kết quả không đƣợc nhƣ mong đợi.
Dẫn đến tình trạng trên, ngoài những nguyên nhân chủ quan từ ngƣời dạy và
ngƣời học thì việc phân phối thời gian và đặc biệt là hệ thống bài tập trong sách giáo

khoa cũng là vấn đề cần phải quan tâm, xem xét…
Nhƣ chúng ta đã biết, một bài Tập làm văn hoàn chỉnh là kết quả của sự kết
hợp giữa kiến thức và một hệ thống các kĩ năng hành văn một cách nhuần nhuyễn,
trong đó có kĩ năng dựng đoạn. Theo ngữ pháp văn bản, đoạn văn có vai trò rất
quan trọng trong việc cấu thành bài văn. Bài Tập làm văn là một chỉnh thể bao gồm
nhiều đoạn văn liên kết, thống nhất với nhau tạo thành. Muốn viết đƣợc bài văn
NLVH trƣớc hết phải viết đƣợc đoạn văn NLVH. Do đó, việc luyện cho học sinh
viết đoạn văn NLVH có vai trò quan trọng trong chƣơng trình Làm văn. Vậy luyện

Demo Version - Select.Pdf SDK

bằng cách nào để học sinh có thể chuyển hóa đƣợc những kiến thức từ các giờ lí
thuyết NLVH trở thành kĩ năng viết đoạn văn NLVH?
Xuất phát từ việc hình thành kĩ năng chung của con ngƣời là bằng hoạt động
và thông qua hoạt động, xây dựng đƣợc hệ thống bài luyện tập, thực hành hƣớng
đến nâng cấp kĩ năng luyện tập và mức độ tƣ duy nhằm giúp học sinh trung học sơ
sở ở khối 9 hình thành kĩ năng viết đoạn văn NLVH là cần thiết. Thực hiện đƣợc
việc này sẽ giúp cho hoạt động dạy và học phần NLVH ở phổ thông vừa đi đúng
hƣớng vừa nâng cao đƣợc chất lƣợng bài văn NLVH của học sinh. Vì vậy, chúng
tôi xin nghiên cứu đề tài: Xây dựng hệ thống bài tập luyện kĩ năng viết đoạn văn
Nghị luận văn học cho học sinh lớp 9 Trung học cơ sở.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Cho đến nay, đã có không ít công trình nghiên cứu về văn nghị luận luôn tìm
tòi, bổ sung để hợp với xu thế thời đại và yêu cầu đặc trƣng của thời đại. Điều này giúp
cho chúng ta có một hệ thống lí luận và dạy học tƣơng đối vững chắc và đáng tin cậy.

8


Trong Kĩ năng Tập làm văn nghị luận phổ thông, tác giả Nguyễn Quốc Siêu

đã trình bày một cách hệ thống những kiến thức cơ bản về văn nghị luận, những kĩ
năng kĩ xảo và một số kiểu bài nghị luận thƣờng gặp. Trong cuốn Tập làm văn,
phần văn nghị luận, tác giả Lê A cũng đã trình bày khái quát về văn nghị luận và
phƣơng pháp Tập làm văn nghị luận. Không những quan tâm việc khái quát lí
thuyết về văn nghị luận mà rất nhiều tác giả còn đặc biệt quan tâm đến việc rèn kĩ
năng Tập làm văn nghị luận cho học sinh nhƣ: Rèn luyện cho học sinh kĩ năng Tập
làm văn nghị luận của Nguyễn Ngọc Phúc, Nâng cao kĩ năng làm bài văn nghị luận
của nhóm tác giả Chu Huy, Chu Văn Sơn, Vũ Nho hay Văn nghị luận chọn lọc của
Nguyễn Trí, Nguyễn Nghiệp, Nguyễn Hữu Kiều đã tập hợp có hệ thống những bài
viết về kĩ năng kinh nghiệm giải quyết kiểu bài văn nghị luận. Nhiều tác giả có cùng
quan điểm rằng muốn làm bài văn nghị luận hay thì ngoài khả năng cần vận dụng tƣ
duy logic còn cần thể hiện màu sắc chủ quan (tình cảm) của ngƣời viết “phải nói lí
lẽ gắn với tình cảm”, “phải đạt lý thấu tình” nhƣ Đỗ Ngọc Thống, Nguyễn Đăng
Mạnh, Lƣu Đức Hạnh, Nguyễn Trí.
Cũng bàn về kĩ năng Tập làm văn nghị luận, tác giả Bảo Quyến trong cuốn
Rèn luyện kĩ năng Tập làm văn nghị luận ngoài việc trình bày khái quát về văn nghị

Demo Version - Select.Pdf SDK

luận, hƣớng dẫn phƣơng pháp Tập làm văn nghị luận, cách sử dụng lập luận, dẫn
chứng trong văn nghị luận còn chú ý đến kĩ năng xây dựng đoạn văn, liên kết đoạn.
Mai Thị Kiều Phƣợng trong Giáo trình phƣơng pháp dạy và học kĩ năng Tập
làm văn chỉ thuần túy cung cấp hệ thống lí thuyết chứ chƣa nghiên cứu sâu đến kĩ
năng dựng các đoạn văn nghị luận.
Khảo sát thêm các công trình: Hoạt động Tập làm văn và một số vấn đề về
dạy học Tập làm văn nghị luận ở nhà trƣờng phổ thông, chuyên đề của Phó giáo sƣ,
Tiến sĩ Nguyễn Quang Ninh; Văn nghị luận ở nhà trƣờng trung học phổ thông,
chuyên luận của Hoàng Dân; Tập làm văn nghị luận: lí thuyết và thực hành chuyên
luận của Hà Thúc Hoan... thì ta có thể nhận thấy các công trình trên đều nhấn mạnh
tầm quan trọng của yếu tố thực hành trong việc Tập làm văn nghị luận.

Tác giả Nguyễn Văn Hầu trong Thuật viết văn ở phần “IV Nghị luận - Đại
cƣơng về nghị luận. Cách làm dàn bài. Luận phổ thông. Luận văn chƣơng”, mặc dù
còn rất sơ lƣợc nhƣng cũng đã đề cập đến NLVH , kĩ năng viết NLVH nhƣ là những

9


kĩ thuật tối thiểu.
Tác giả Nguyễn Quang Ninh trong cuốn 150 bài tập rèn luyện kĩ năng dựng
đoạn văn đã có giới thuyết về đoạn văn và một số vấn đề có liên quan đến đoạn văn,
một hệ thống bài tập về dựng đoạn văn rất đa dạng, phong phú về kiểu loại tuy
nhiên chƣa có hƣớng dẫn cách giải, cách dựng đoạn theo dạng bài đã cho.
Trong cuốn Luyện cách lập luận trong đoạn văn nghị luận cho học sinh phổ
thông của nhóm tác giả Nguyễn Quang Ninh, Nguyễn Thị Ban, Trần Hữu Phong đã
tập trung chủ yếu vào luyện cho học sinh cách lập luận mạch lạc trong một đoạn
văn nghị luận.
Một số luận văn của các tác giả đã nghiên cứu khá cụ thể về hệ thống bài tập
giúp học sinh phổ thông làm tốt kiểu bài nghị luận nhƣ: Xây dựng hệ thống bài tập
rèn luyện kĩ năng viết đoạn văn viết đoạn văn nghị luận theo các thao tác chứng
minh, giải thích, quy nạp, diễn dịch cho học sinh lớp 10 của Dƣơng Nguyễn Mỹ
Hạnh, Hệ thống bài tập luyện kĩ năng xây dựng các đoạn văn chứng minh, giải thích,
quy nạp, diễn dịch cho học sinh lớp 10 Trung học phổ thông của Trƣơng Thị Thu Hà,
Xây dựng hệ thống bài tập luyện cho học sinh lớp 10 viết đoạn văn nghị luận của
Hoàng Thị Thu Hà và Dạy cụm bài luyện tập thao tác lập luận ở trƣờng Trung học

Demo Version - Select.Pdf SDK

phổ thông theo hƣớng phát triển năng lực ngƣời học của Nguyễn Thị Kim Liên. Hệ
thống bài tập luyện kĩ năng đƣa yếu tố miêu tả và biểu cảm vào bài NLVH cho học
sinh Trung học cơ sở của Phạm Thị Hải Anh. Sáng kiến kinh nghiệm Rèn kĩ năng viết

kiểu bài NLVH cho học sinh giỏi lớp 9 của Lê Thị Minh Huệ. Nhiều tài liệu luyện kĩ
năng Tập làm văn nghị luận đƣa ra các kĩ năng: tìm hiểu đề, tìm ý, phát triển ý, làm
dàn ý, huy động kiến thức, lập luận và dẫn chứng, xây dựng đoạn văn, chọn và trình
bày dẫn chứng, hành văn, viết câu nghị luận, dùng từ, diễn đạt…
Nhìn chung, những công trình nghiên cứu dù ít hay nhiều đều bàn đến vai
trò của hệ thống bài tập, đoạn văn và các thao tác lập luận trong NLVH. Trong
phạm vi tìm hiểu, khảo sát của chúng tôi thì đã có một số công trình đề xuất giải
pháp rèn luyện kĩ năng viết đoạn văn nghị luận cho học sinh phổ thông tuy nhiên
chƣa có công trình cụ thể nào đi sâu vào nghiên cứu việc xây dựng hệ thống bài
tập hƣớng đến nâng cấp kĩ năng luyện tập và mức độ tƣ duy cho học sinh lớp 9
viết đoạn văn NLVH.

10


Trên cơ sở kế thừa và phát huy thành tựu của các công trình đi trƣớc cùng
với những kinh nghiệm công tác của bản thân, ở đề tài này, chúng tôi tập trung vào
việc nghiên cứu: Xây dựng hệ thống bài tập luyện kĩ năng viết đoạn văn NLVH
cho học sinh lớp 9 Trung học cơ sở.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu và đề xuất một hệ thống bài tập luyện cho học sinh lớp 9
Trung học cơ sở kĩ năng viết đoạn văn NLVH nhằm hình thành năng lực tạo lập văn
bản NLVH đồng thời góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học Tập làm văn ở Trung
học cơ sở lên một bƣớc.
Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt đƣợc mục đích trên thì luận văn tập trung giải quyết những vấn đề sau:
- Nghiên cứu những vấn đề lí thuyết có tính chất nền tảng và các khoa học
liên quan để xây dựng cơ sở lí luận cho việc xây dựng hệ thống bài tập luyện kĩ
năng viết đoạn văn NLVH cho học sinh lớp 9 Trung học cơ sở.

- Phân tích chƣơng trình sách giáo khoa về việc dạy học Tập làm văn cũng
nhƣ điều tra thực trạng dạy học NLVH, khảo sát chất lƣợng hệ thống bài tập rèn kĩ

Demo Version - Select.Pdf SDK

năng viết đoạn văn NLVH và bài làm của học sinh, từ đó tạo cơ sở thực tiễn và định
hƣớng tổ chức cho việc xây dựng hệ thống bài tập này.
- Tổ chức dạy thực nghiệm sƣ phạm ở trƣờng Trung học cơ sở.
- Tiến hành kiểm tra đánh giá thực nghiệm để làm cơ sở kết luận khách quan
cho đề tài.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu
Đề tài lấy việc nghiên cứu đề xuất HTBT hƣớng đến nâng cấp việc luyện kĩ
năng và mức độ tƣ duy viết đoạn văn nghị luận văn học cho học sinh lớp 9 THCS
làm đối tƣợng nghiên cứu.
Phạm vi nghiên cứu
- Về lí thuyết: Nghiên cứu những lí thuyết của khoa học liên ngành liên quan
đến vấn đề đặt ra của đề tài, nhất là những nghiên cứu lí thuyết ngữ pháp văn bản về
đoạn văn, đoạn văn nghị luận, nghị luận văn học, lí luận văn học, phƣơng pháp dạy

11


học Văn – tiếng Việt, Tâm lí học…
- Về thực tiễn: Chúng tôi đã điều tra khảo sát và tổ chức dạy học thực
nghiệm một số lớp 9 bậc THCS thuộc địa bàn thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai
(4 trƣờng).
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp
Chúng tôi sử dụng phƣơng pháp này để nghiên cứu những vấn đề lí thuyết

liên quan nhằm xác lập cơ sở lý luận của đề tài.
5.2. Phƣơng pháp điều tra, khảo sát
Chúng tôi sử dụng phƣơng pháp này để xác lập cơ sở thực tiễn của đề tài.
5.3. Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm
Chúng tôi sử dụng phƣơng pháp này để tiến hành thực nghiệm hệ thống bài
tập đã đề xuất.
5.4. Phƣơng pháp thống kê
Chúng tôi sử dụng phƣơng pháp này để thu thập xử lý thông tin, khảo sát và
để đo lƣờng, phân tích kết quả thực nghiệm sƣ phạm.
Ngoài những phƣơng pháp trên chúng tôi cũng kết hợp sử dụng thêm một

Demo Version - Select.Pdf SDK

số phƣơng pháp khi cần thiết: phƣơng pháp so sánh đối chiếu, phƣơng pháp mô
hình hóa.
6. Đóng góp của đề tài
Hệ thống kiến thức cơ bản về đoạn văn nghị luận văn học và những kiến
thức liên quan: Cấu trúc đoạn văn (vị trí, chức năng của các câu trong đoạn); các
kiểu đoạn văn thƣờng gặp (quy nạp, diễn dịch, móc xích, song hành, tổng – phân –
hợp); các đoạn văn NLVH theo bố cục và cấu trúc bài NLVH; các yếu tố nghị luận
(luận cứ, luận điểm, thao tác lập luận); dàn ý bài văn nghị luận văn học.
Xây dựng hệ thống bài tập luyện kĩ năng viết đoạn văn nghị luận văn học
theo mức độ kiến thức và mức độ tƣ duy của học sinh THCS: Bài tập luyện kĩ năng
nhận dạng và phân tích các thành tố của đoạn văn nghị luận văn học; Bài tập luyện
kĩ năng xây dựng đoạn văn nghị luận văn học theo mẫu bằng các thông tin cho
trƣớc; Bài tập luyện kĩ năng viết tự do đoạn văn nghị luận văn học; Bài tập luyện kĩ
năng phát hiện và sửa lỗi đoạn văn nghị luận văn học.

12

7. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo, Phụ lục thì Nội dung
chính của luận văn đƣợc cấu trúc thành 3 chƣơng:
Chƣơng 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc xây dựng hệ thống bài tập
luyện kĩ năng viết đoạn văn nghị luận văn học cho học sinh lớp 9 Trung học cơ sở
Chƣơng 2: Đề xuất hệ thống bài tập luyện kĩ năng viết đoạn văn nghị luận
văn học cho học sinh lớp 9
Chƣơng 3: Thực nghiệm sƣ phạm

Demo Version - Select.Pdf SDK

13