BÀI GIẢNG: LÝ THUYẾT TÀI CHÍNH TIỀN TỆ

Phan Anh TuÊn

1
 CNG BÀI GING
Môn hc Lý thuyt tài chính tin t
1
Ging viên: ThS. Phan Anh Tun
Chng 1. i cng v tài chính và tin t
Mc đích ca chng này là cung cp cho sinh viên nhng hiu bit khái quát v hai đi
tng nghiên cuch yuca môn hc này là: tin t và tài chính. C th các ni dung
cn nm đc sau khi hc xong chng này là:
• Bn cht và chc nng ca tin t
• Các hình thái phát trin ca tin t
• Khái nim v tài chính và h thng tài chính
1. Khái nim v tin t
1.1. nh ngha
Tin là bt c cái gì đc chp nhn chung trong thanh toán đ đi ly hàng hoá, dch
v hoc đ hoàn tr các khon n.
nh ngha này ch đa ra các tiêu chí đ nhn bit mt vt có phi là tin t hay không.
Tuy nhiên nó cha gii thích đc ti sao vt đó li đc chn làm tin t.  gii thích
đc điu này phi tìm hiu bn cht c
a tin t.
1.2. Bn cht
Tin t thc chtlàvt trung gian môi gii trong trao đi hàng hoá, dch v, là phng
tin giúp cho quá trình trao đi đc thc hin d dàng hn.
Bncht ca tin t đc th hin rõ hn qua hai thuc tính sau ca nó:
• Giá tr s dng ca tin t là kh nng tho mãn nhu cu trao đi ca xã hi, nhu cu
s dng làm v
t trung gian trong trao đi. Nh vy ngi ta s ch cn nm gi tin khi
có nhu cutrao đi. Giá tr s dng ca mt loi tin t là do xã hi qui đnh: chng nào
xã hi còn tha nhn nó thc hin tt vai trò tin t (tc là vai trò vt trung gian môi gii

trong trao đi) thì chng đó giá tr s dng ca nó vi t cách là tin t còn tnti
2
. ây
chính là li gii thích cho s xut hin cng nh bin mt ca các dng tin t trong lch
s.
• Giá tr ca tin đcth hin qua khái nim “
sc mua tin t”, đó là kh nng đi đc
1
The fundamentals of money and finance
2
Nh vy khác vi giá tr s dng ca hàng hoá thông thng (giá tr s dng ca hàng hoá thông thng
là do đc tính t nhiên ca nó qui đnh và tn ti vnh vin cùng vi nhng đc tính t nhiên đó), giá tr s
dng ca mt loi tin t mang tính lch s, nó ch tn ti trong nhng giai đon nht đnh và hoàn toàn ph
thuc vào ý chí ca xã hi.
Phan Anh TuÊn

2
nhiu hay ít hàng hoá khác trong trao đi. Tuy nhiên khái nim sc mua tin t không
đc xem xét di góc đ sc mua đi vi tng hàng hoá nht đnh mà xét trên phng
din toàn th các hàng hoá trên th trng.
2. S phát trin các hình thái ca tin t
Trong quá trình phát trinca nn kinh t hàng hoá, tin tđã ln lt tn ti di nhiu
hình thái khác nhau nhm đáp ng cho nhu cu phát trin ca nn kinh t, đc bit là ca
hot đng sn xut, lu thông, trao đi hàng hoá.
Trong phn này, chúng ta s tìm hiu xem đã có nhng dng tint nào trong lch s,
chúng đã ra đi nh th nào và ti sao li không còn đc s dng na. Bng cách này
chúng ta s có đc s hiu bit sâu sc hn v khái nim tin t.
2.1. Tin t hàng hoá - Hoá t (Commodity money)
ây là hình thái đu tiên ca tin t. c đim chung ca loi tin t này là: Hàng hoá
dùng làm tin t trong trao đi phi có giá tr thc s và giá tr ca vt trung gian trao đi

này phi ngang bng vi giá tr hàng hoá đem ra trao đi, tc là trao đi ngang giá mt
hàng hoá thông thng ly hàng hoá đc bit-tin t
3
. Hoá t xut hin ln lt di hai
dng:
2.1.1. Hoá t phi kim loi
Hoá t phi kim loi là tin t di dng các hàng hoá (tr kim loi). ây là hình thái c
nht ca tin t, rt thông dng trong các xã hi c xa. Trong lch sđã có rt nhiu loi
hàng hoá khác nhau tng đc con ngi dùng làm tin t. Trong cun “Primitive
money” ca Paul Einzig vitnm 1966
4
, ông đã đa ra nhng thng kê khá thú v sau v
nhng loi tin c xa mà theo ông nhiu s trong đó vn còn đc s dng cho đn c
ngày nay. ó là:
-Rng cá voi đo Fiji
-Gđàn hng  Hawaii
-Li câu (cá)  qun đo Gilbert
-Mai rùađo Marianas
-Tun lc  nhiu ni thuc Nga
-La  Trung quc
-BNa Uy
-Da Pháp và Ý
-Ru Rum  Australia
3
Nói cách khác, giá tr ca tin t hàng hoá (hoá t) đc đo bng giá tr ca hàng hoá đc dùng làm tin
t.
4
Smith., Gary, Money, banking and financial intermediation,p35.
Phan Anh TuÊn

3
-B lông vt đ  qun đo Santa Cruz (vn còn cho đn nm 1961)
-Go  Philippines
-Ht tiêu  Sumatra
- ng đo Barbados
- Nô lChâu Phi xích đo, Nigeria, Ailen
-Nhng chui v sò ca nhng th dân da đ Bc M
- Bò, cu  Hy lp và La mã
-Mui  nhiu ni.
Tuy nhiên, hoá t phi kim loi có nhiu đim bt tin nh: tính cht không đng nht, d
h hng, khó phân chia hay g
p li, khó bo qun cng nh vn chuyn, và chđc
công nhn trong tng khu vc, tng đa phng. Vì vy mà hoá t phi kim loi dn dn
bin mt và đc thay th bng dng hoá t th hai: hoá t kim loi.
2.1.2. Hoá t kim loi
Hoá t kim loi là tin t di dng các kim loi, thng là các kim loi quý nh vàng,
bc, đng....
Nói chung các kim loi có nhiu u đim hn so vi các hàng hoá khác khi đc s dng
làm tin t nh: cht lng, trng lng có th xác đnh chính xác, d dàng hn, thêm
vào đó, nó li bn hn, d chia nh, giá tr tng đi ít bin đi....
Trong thc tin lu thông hoá t kim loi, ch có vàng tr thành loi tin tđc s dng
ph bin và lâu dài nht. Bc ri đng chđc s dng thay th khi thiu vàng dùng làm
tin t.
S thng tr ca tin vàng có đc là do vàng có nhng u vit hn hn các hàng hoá
khác trong vic thc hin chc nng tin t:
• Vàng là mt loi hàng hoá đc nhiu ngi a thích. Chúng ta bit rng, vàng
cha chc đã là kim loi quý him nht nhng nhu cu ca xã hi v vàng đã xut
hin rt s
m trong lch s và ngày càng tng làm cho vàng tr thành mt th hàng
hoá rt hp dn, đc nhiu ngi a thích. Vì vy, vic dùng vàng trong trao đi

d dàng đc chp nhn trên phm vi rng ln.
• Nhng đc tính lý hoá ca vàng rt thun li trong vic thc hin chc nng tin
t. Vàng không b thay đi v màu sc và cht lng di tác đng ca môi
trng và c h
c nên rt tin cho vic ct tr. Nó d chia nh mà không nh
hng ti cht lng.
• Giá tr ca vàng n đnh trong thi gian tng đi dài, ít chu nh hng ca
nng sut lao đng tng lên nh các hàng hoá khác. Sn đnh ca giá tr vàng
là do nng sut lao đng sn xut ra vàng tng đi n đnh. Ngay c vic áp
dng tin b k thut vào khai thác cng không làm tng nng sut lao đng lên
Phan Anh TuÊn

4
nhiu. iu này làm cho tin vàng luôn có đc giá trn đnh, mt điu kin rt
cn thit đ nó có th chp hành tt các chc nng tin t.
Trong giai đon đu, tin vàng thng tn ti di dng nén, thi. Nhng v sau đ tin
cho vic trao đi, tin vàng thng đc đúc thành nhng đng xu vi khi lng và đ
tinh khi
tnht đnh. Loi tin này vì th mà còn đc gi là tin đúc. Tin đúc xut hin
đu tiên ti Trung quc, khong th k th 7 trc CN, sau thâm nhp sang Bat, Hy lp,
La mã ri vào châu Âu. Các đng tin lu hành  châu Âu trc kia đu di dng này.
Ví d: đng “pound sterling” ca Anh, đng livr hay lu-y ca Pháp... Trc kia đng
bng Anh vn là nhng đng xu bng bc có in mt ngôi sao trên b mt, trong ting Anh
c “sterling” ngha là ngôi sao cho nên nhng đng xu đó đc gi là “pound sterling”,
còn ký hiu đng bng Anh (£) là bt ngun t mt t Latinh c “libra” ging ngha vi
t “pound”.
Tin vàng đã có mt thi gian thng tr rt dài trong lch s. iu này đã chng t nhng
hiu qu to ln mà nó mang li cho nn kinh t. Mt s thc là h thng thanh toán da
trên vàng vn còn đc duy trì cho đn mãi th k 20, chính xác là đn nm 1971. Ngay
c ngày nay, mc dù tin vàng không còn tn ti trong lu thông na, nhng các quc gia

cng nh nhiu ngi vn coi vàng là mt dng tài sn ct tr có giá tr.
Tuy có nhng đc đim rt thích hp cho vic dùng làm tint nh vy, tin vàng vn
không thđáp ng đc nhu cu trao đi ca xã hi khi nn sn xut và trao đi hàng hoá
phát trin đn mc cao. Mt lot lý do sau đây đã khin cho vic s dng tin vàng ngày
càng tr nên bt tin, không thc hin đc chc nng tin t na:
(1) Quy mô và trình đ sn xut hàng hoá ngày càng phát trin, khi lng và chng loi
hàng hoá đa ra trao đi ngày càng tng và đa dng; trong khi đó lng vàng sn xut ra
không đ đáp ng nhu cu v tin t (nhu cu v phng tin trao đi) ca nn kinh t.
(2) Giá tr tng đi ca vàng so vi các hàng hoá khác tng lên do nng sut lao đng
trong ngành khai thác vàng không tng theo kp nng sut lao đng chung ca các ngành
sn xut hàng hoá khác. iu đó dn đn vic giá tr ca vàng tr nên quá ln, không th
đáp ng nhu cu làm vt ngang giá chung trong mt s lnh vc có lng giá tr trao đi
mi ln nh nh mua bán dch v hoc hàng hoá tiêu dùng....
(3) Ngc li, trong nhng giao dch vi giá tr ln thì tin vàng li tr nên cng knh.
(4) Vic s dng tin t hàng hoá b các nhà kinh t xem nh là mt s lãng phí nhng
ngun tài nguyên vn đã có hn.  dùng mt loi tin t hàng hoá, xã hi s phi ct bt
các công dng khác ca hàng hoá đó hoc dùng các ngun lc khan him đ sn xut b
sung. Rõ ràng là vi vic dùng vàng làm tin t con ngi đã phi gim bt các nhu cu
dùng vàng làm đ trang sc hoc trong các ngành có s dng vàng làm nguyên liu vì xã
hi phi dành mt phn ln s lng vàng hin có đ làm tin t.
Phan Anh TuÊn

5
Vi nhng lý do nh vy mà xã hi đã phi đi tìm cho mình mt dng tin t mi phù
hp hn. Chúng ta chuyn sang hình thái tin t th hai:
2.2. Tin giy (paper money)
X Tin giy xut hin đu tiên di dng các giy chng nhn có kh nng đi ra bc
hoc vàng do các ngân hàng thng mi phát hành (gold certificate, silver certificate).
ây là các cam kt cho phép ngi nm gi giy này có thđn ngân hàng rút ra s
lng vàng hay bc ghi trên giy. Do có thđi ngc ra vàng và bc nên các giy chng

nhn này cng đc s dng trong thanh toán nh vàng và bc. S ra đi nhng giy
chng nhn nh vy đã giúp cho vic giao dch vi nhng khon tin ln cng nh vic
vn chuyn chúng tr nên thun li hn rt nhiu.
X Dn dn các giy chng nhn nói trên đc chun hoá thành các t tin giy có in
mnh giá và có kh nng đi ra vàng mt cách t do theo hàm lng vàng qui đnh cho
đng tin đó. Ví d:  Anh trc đây bên cnh nhng đng pound sterling tin đúc còn
lu hành đng bng Anh bng giy do các ngân hàng phát hành và đc đi t do ra
vàng theo t l 1 bng Anh tng đng 123,274 grain, tng đng vi 7,32238 gr
vàng nguyên cht. Vic đi t tin giy ra vàng đc thc hin ti các ngân hàng phát
hành ra nó. Loi tin giy này rt ph bin  châu Âu trong thi gian trc chin tranh
th gii th nht, thng đc gi là tin ngân hàng hay giy bc ngân hàng (bank note).
Vic s dng tin ngân hàng hoàn toàn mang tính cht t nguyn.
X Sau i chin th gii th nht, nhm sit cht qun lý trong vic phát hành tin giy,
các nhà nc đã ngn cm các ngân hàng thng mi phát hành giy bc ngân hàng, t
nay mi vic phát hành ch do mt ngân hàng duy nht gi là ngân hàng trung ng thc
hin. Vì th ngày nay nói đn giy bc ngân hàng phi hiu là giybc ca ngân hàng
trung ng. Hàm lng vàng ca đng tin giy bây giđc qui đnh theo lut tng
nc. Ví d: hàm lng vàng ca đng đô la M công b tháng 1 nm 1939 là
0.888671g. Vì vy mà ngi ta còn gi tin giy này là tin pháp đnh (Fiat money).
X Th nhng chng bao lâu sau khi xut hin, do nh hng ca chin tranh cng nh
khng hong kinh t
5
, đã nhiu ln tin giy b mt kh nng đc đi ngc tr li ra
vàng ( Pháp, tin giy b mt kh nng đi ra vàng vào các nm 1720, 1848 – 1850,
1870 – 1875, 1914 – 1928 và sau cùng là k t 1/10/1936 ti nay;  M trong thi gian
ni chin, t nm 1862 – 1863 nhà nc phát hành tin giy không có kh nng đi ra
vàng và ch ti nm 1879 khi cuc ni chin đã kt thúc mi có li kh nng đó), thm
5
Có th nói chin tranh th gii ln th I và cuc khng hong kinh t th gii nm 1929 – 1933 là nguyên
nhân chính đa đn vic áp dng tin giy bt kh hoán (tin giy không có kh nng đi ra vàng) rng

khp các nc.
Phan Anh TuÊn

6
chí có nhng thi k c tin giy đc đi ra vàng và tin giy không đi đc ra vàng
cùng song song tn ti
6
. Sau Chin tranh th gii th hai, ch còn duy nht đng USD là
có thđi ra vàng, tuy nhiên ti nm 1971, vi vic M tuyên b ngng đi đng USD ra
vàng, s tn ti ca đng tin giy có thđi ra vàng trong lu thông thc s chm dt.
X Ngày nay, tin giy thc cht ch là các giy n (IOU) ca ngân hàng trung ng vi
nhng ngi mang nó. Nhng không nh hu ht các giy n, chúng ha tr cho ngi
mang nó ch bng các t tin giy khác
7
, tc là ngân hàng trung ng thanh toán các giy
n này bng các giy n khác. Và vì vy, giđây, bn mang t 100.000 đ ra ngân hàng
ngi ta s chđi cho bn ra các đng tin vi mnh giá nh hn nh 20.000, 10.000,
5000 đ ch không phi là vàng. Khi phát hành tin giy thì tin giy tr thành tài sn ca
ngi s hu chúng, nhng đi vi ngân hàng trung ng li là mt khon n v giá tr
(hay v sc mua) ca lng tin đã phát hành ra. Chính vì vy, khi phát hành ra mt
lng tin bao gi lng tin này cng đc ghi vào mc Tài sn N trong bng tng kt
tài sn ca ngân hàng Trung ng.
X Qua nghiên cu quá trình hình thành tin giy, có th thy, tin giy ra đi vi t cách
là du hiu ca kim loi tin t (tin vàng), đc phát hành ra đ thay th cho tin kim
loi trong vic thc hin chc nng tin t nhm khc phc nhng nhc đim ca tin t
kim loi. Chính vì vy, tin giy vn đc s dng vi giá tr nh giá tr tin t kim loi
mà nó đi dinmc dù giá tr thcca nó thp hn nhiu. T giy bc 10 USD trc nm
1970 mc dù đc in n khá công phu trên cht liu giy
đt tin vn không th có giá tr
bng 8,88671g vàng mà nó đi din. Và vi vic in thêm ch mt con s 0 na chúng ta

cng s có mt t 100 USD vi chi phí r hn nhiu so vi 88,8671g vàng mà nó đi din.
Cng vì th tin giy còn đc gi là tin t di dng du hiu giá tr hay là tin danh
ngha (token money).
X Tin giy ngày nay không còn kh nng đi ngc tr li ti
n t kim loi (tin vàng)
nh trc na. Vic xã hi chp nhn s dng tin giy mc dù giá tr thc ca nó thp
hn nhiu so vi giá tr mà nó đi din là vì tin giy đc quy đnh trong lut là phng
tin trao đi, vì mi ngi tin tng vào uy tín ca c quan phát hành (tc NHTW), và vì
6
 phân bit hai loi tin này, các nhà kinh t gi tin vàng và tin giy có kh nng đi ngc ra vàng là
tin cng (hard money) còn tin giy không đi đc ra vàng là tin mm (soft money).
7
Trên thc t, NHT đa tin ra lu thông bng cách mua mt lng chng khoán hoc hàng hoá. Nh
vy lng tin đa ra lu thông đc đm bo bng lng hàng hoá hay chng khoán đó, đn lt chng
khoán li đc đm bo bi s hàng hoá mà ngi phát hành chng khoán dùng tin bán chng khoán đ
mua. iu này làm cho tin giy thc t đc đm bo bng lng hàng hoá nht đnh. NHT có th thu
hi li tin giy đã in ra bng cách bán s hàng hoá hay chng khoán mà nó nm gi. Có s khác nhau gia
hành vi mua ca các ch th kinh t vi hàng vi mua ca NHT. Vi các ch th kinh t mua thì s tiêu
dùng mt đi, còn vi NHT thì mua ri đ đó đ còn chuc li tin giy đã in ra. Nh vy, nu NHT đm
bo rng s hàng hoá hay ch
ng khoán mà nó mua bng cách in tin giy có th bán đi đ thu hi li đ s
tin giy nó đã in ra thì giá tr ca tin giy vn đc đm bo.
Phan Anh TuÊn

7
ngi ta thy vic s dng tin giy là tin li. Th nhng mt khi mt lòng tin vào c
quan phát hành, không còn tin rng NHTW có thđm bo cho giá tr danh ngha ca
tin giy đc n đnh thì ngi ta s không s dng tin giy na. Mt thc t là  nhiu
nc, chng hn Vit nam trc kia, do tin Vit nam mt giá liên tc, ngi ta đã s
dng USD đ mua bán trao đi các hàng hoá có giá tr ln nh nhà ca, xe c v.v....

X V li ích ca vic dùng tin giy, có th thy:
• Vic s dng tin giy đã giúp cho mi ngi có th d dàng ct tr và vn
chuyn tin hn. Rõ ràng là các bn s thích mang theo mình nhng t tin giy
hn là nhng đng tin đúc nng n sm mun s to ra nhng l thng trong túi
ca mình.
• Tin giycng có đ các mnh giá t nh ti ln phù hp vi qui mô các giao
dch ca bn.
• V phía chính ph, cái li thy rõ nht ca tin giy là vic in tin giy tn chi phí
nh hn nhiu so vi nhng giá tr mà nó đi din và có th phát hành không ph
thuc vào s lng các hàng hoá dùng làm tin t nh trc đây.
Ngoài ra, chính ph luôn nhn đc khon chênh lch gia giá tr mà tin giy đi
din vi chi phí in tin khi phát hành tin giy.  nhiu nc khon chênh lch
này đã to ra mt ngun thu rt ln cho ngân sách. Ví d: Trc đây, đng D-
Mark đc xem là đng tin d tr quan trng nht ca th gii sau đng đô la
M nên nó đc rt nhiu nc d tr. Theo mt công trình nghiên cu ca Ngân
hàng liên bang c lúc đó, khong t 30 đn 40% s lng đng D-Mark bng
tin giy “đc lu hành  ngoài nc và nm ngoài h thng ngân hàng”. 
ông Âu, nhiu công dân đã s dng đng D-Mark nh đng tin ca chính nc
mình. Và vì vy, trong nhiu thp niên, Ngân hàng Liên bang c đã cho phát
hành rt nhiu tin giy, nhiu hn rt nhiu so vi ngi c cn. Vic in đng
Mark đã đem li mt khon lãi ln cho Ngân sách Liên bang. Ví d: nm 1996,
khon đó là 8,8 t D-Mark. Trong nhng nm đc bit phát đt, khon tin đó
chim ti 1/5 toàn b thu nhp ca CHLB c.
X Tin giy cng có nhng nhc đim nh: không bn (d rách); chi phí lu thông vn
còn ln; khi trao đi hàng hoá din ra trên ph
m vi rng (chng hn gia các quc gia
hay gia các vùng xa nhau), đòi hi tc đ thanh toán nhanh, an toàn thì tin giy vn t
ra cng knh, không an toàn khi vn chuyn; có th b làm gi; d ri vào tình trng bt
n (do không có giá tr ni ti và không th tđiu tit đc s lng tin giy trong lu
thông nh tin vàng).

Phan Anh TuÊn

8
2.3. Tin tín dng (Credit money)
Bên cnh tin giy, ngày nay do s phát trin ca các t chc tài chính tín dng, đc bit
là ca h thng ngân hàng, mt hình thái tin t mi đã xut hin da trên nhng hot
đng ca các t chc đó. ó là tin tín dng.
♣ Tin tín dng là tin nm trong các tài khon mngân hàng và đc hình thành trên
c s các khon tin gi vào ngân hàng. Khi khách hàng gi mt kho
n tin giy vào
ngân hàng, ngân hàng s m mt tài khon và ghi có s tin đó
8
. Tin giy ca khách
hàng nh thđã chuyn thành tin tín dng. Tin tín dng thc cht là cam kt ca ngân
hàng cho phép ngi s hu tài khon tin gi (hay tin tín dng) đc rút ra mt lng
tin giy đúng bng s d có ghi trong tài khon
9
. Do cam kt này đc mi ngi tin
tng nên h có th s dng luôn các cam kt y nh tin mà không phi đi ra tin giy
trong các hot đng thanh toán
10
. Tuy nhiên các hot đng thanh toán bng tin tín dng
phi thông qua h thng ngân hàng làm trung gian. Cng vì vy mà tin tín dng còn có
mt tên gi khác là tin ngân hàng (bank money).
♣  thc hin các hot đng thanh toán qua ngân hàng, các ngân hàng s ký kt vi
nhau các hp đng đi lý mà theo đó các ngân hàng s m cho nhau các tài khon đ ghi
chép các khon tin di chuyn gia h. Khi đó thay vì phi chuyn giao tin mt cách
thc s gia các ngân hàng, h ch vic ghi có hoc n vào các tài khon này. Hot đng
chuyn tin thc s ch xy ra đnh k theo tho thun gia các ngân hàng. C ch hot
đng này làm tng rt nhanh tc đ thanh toán. Chính vì vy hot đng thanh toán qua

ngân hàng rt đc a chung do tính nhanh gn và an toàn ca nó.
♣ Do tin tín dng thc cht ch là nhng con s ghi trên tài khon ti ngân hàng cho nên
có th nói tin tín dng là đng tin phi vt cht và nó cng là loitin mang duhiu giá
tr nh tin giy.
♣  s dng tin tín dng, nhng ngi ch s hu phi s dng các lnh thanh toán đ
ra lnh cho ngân hàng ni mình m tài khon thanh toán h mình. Có nhiu loi lnh
thanh toán khác nhau, nhng dng ph bin nht là séc
11
.
Ü Séc (cheque/check
12
) là mt t lnh do ngi ch tài khon séc phát hành yêu
cu ngân hàng thanh toán t tài khon ca anh ta cho ngi hng li chđnh trong t
séc.
8
Vì vy mà tin tín dng còn đc gi là tin tài khon. Ch “credit” trong t “credit money” chính là t
ch mc“Có” (ngc ngha vi “N”) trên tài khon ch T.
9
Tin tín dng nh vy là tài sn Có ca ngi gi tin nhng là tài sn N ca ngân hàng nhn tin gi.
10
S hình thành tin tín dng nh vy gn ging vi trng hp các giy chng nhn có kh nng đi ra
bc hoc vàng (gold certificate, silver certificate) do các ngân hàng thng mi phát hành trc kia.
11
 Vit nam U nhim chi li ph bin hn Séc do U nhim chi là phng tin thanh toán an toàn hn.
12
Theo ting Anh-M.
Phan Anh TuÊn

9
Ü Séc

13
thng đc phát hành theo mt mu nht đnh. Khi m tài khon séc,
ngân hàng s cp cho ngi ch tài khon mt tp séc đóng thành cun và séc ch có hiu
lc khi ngi ch tài khon ký. Khi thanh toán, ngi ch tài khon séc s ghi s tin cn
thanh toán vào séc, ký tên ri đa cho ngi nhn thanh toán. Ngi này sau đó sđn
ngân hàng gi tài khon séc đó đ rút tin mt hoc chuyn tin sang tài khon ca mình
trong cùng ngân hàng hoc  ngân hàng khác.
Ü Vic s dng séc trong thanh toán có li th là: 1/ tit kim đc chi phí giao
dch do gim bt vic phi chuyn tin thc gia các ngân hàng (vì các t séc đi và séc
đn s kh ln nhau) 2/ tc đ thanh toán cao và an toàn 3/ tin cho vic thanh toán vì có
th vit ra vi bt k lng tin nào cho đn ht s d trên tài khon, và do đó làm cho
vic thanh toán nhng món tin ln đc thc hin d dàng hn. Chính vì nhng lý do
nh vy, séc ngày nay đc s dng ph bin trong thanh toán không kém gì tin giy.
Ü Ngoài séc,  nhiu nc còn có th gp mt phng tin thanh toán gn tng
t nh séc, đó là séc du lch (traveller’s cheque):
R ây cng là mt dng séc song do ngân hàng phát hành cho nhng ngi đi
ra nc ngoài hng. Ti nc đn, ngi cm séc có th dùng đ thanh toán trc tip
thay cho ti
n mt
14
hoc đn nhng ngân hàng đc ngân hàng phát hành séc y thác đ
đira tin mt. Ngân hàng nhn séc du lch s thông qua h thng thanh toán gia các
ngân hàng đ thu tin t ngân hàng phát hành. Khi đi ra tin mt thng thì ngi s
dng còn phi tr thêm mt khon phí tính theo phn trm trên mnh giá t séc. y là
chi phí cho vic thu tin t ngân hàng phát hành séc.
R V hình thc, séc du lch cng không hoàn toàn ging vi séc thông thng.
Séc du lch đc in mnh giá nh
tin mt, ngoài ra trên t séc còn in tên ca ngân hàng
phát hành cng nh tên ngi hng li séc.
R Vi vic dùng séc du lch, nhng ngi đi ra nc ngoài có th mang theo mt

s lng ngoi t ln mà vn an toàn vì séc du lch đc cp đích danh cho nên mun đi
ra tin mt hay thanh toán phi có ch ký ca ngi đó và phi cung cp cho ngân hàng
s h chiu ca ngi ch séc
15
.
Hin nay 5 loi séc du lch đc chp nhn ti Vit nam là American Express, Visa,
Mastercard, Thomacook, Citicorp, Bank of America.
13
Lu ý séc không phi là mt loi tin mà ch là phng tin đ lu thông tin tín dng.
14
Ca hàng nhn thanh toán séc du lch s đem séc đn ngân hàng đi lý ca ngân hàng phát hành séc du
lch đ chuyn ra tin mt.
15
Ngi ta vn có nhu cu v séc du lch làm phng tin thanh toán mc dù séc có cùng chc nng tng
t là vì séc có phm vi lu thông hn ch hn. Khi ra nc ngoài chúng ta không th ký phát séc t tài
khon séc  trong nc ca chúng ta, hn na nu ngân hàng cung cp dch v này thì chi phí cao hn vi
phí tr cho s dng séc du lch nhiu. Séc du lch thng do các ngân hàng ln phát hành nên phm vi lu
thông rng hn nhiu.
Phan Anh TuÊn

10
♣  s dng hình thc thanh toán bng séc, ngi gi tin vào ngân hàng s phi m tài
khon séc (checking account). Ngoài ra,  các nc có h thng ngân hàng và th trng
tài chính phát trin, ngoài tài khon séc thông thng còn tn ti các dng tài khon có
kh nng phát séc khác nh là: NOW accounts (negotiable order of withdrawal account),
super NOW account, MMDA (Money-market deposit account), ATS account (Automatic
transfer from savings account - tài khon loi tđng chuyn khon t tài khon tit
kim). Các lnh thanh toán t các tài khon này cng có chc nng tng t séc.
♣
Vic lu thông tin tín dng da trên c s vic lu thông séc cng có nhng hn ch

nht đnh. Trc ht, vic thanh toán bng séc vn đòi hi mt khong thi gian nht
đnh, đó là thi gian cn thit đ chuyn séc t ni này đn ni khác, thi gian cn thit
đ kim tra tính hp l ca séc v.v..., do vy thanh toán bng séc s vn chm trong các
trng hp cn thanh toán nhanh. Th hai, vic thanh toán bng séc dn đn vic x lý
các chng t thanh toán và chi phí cho vic này ngày càng tng gây tn kém đáng k cho
xã hi. Chính vì vy, đ đáp ng s phát trin ca nhu cu trao đi, thanh toán trong nn
kinh t, đòi hi phi có mt hình thái tin t mi hoàn thin hn.
2.4. Tin đin t (Electronic money)
y Gn đây, nhng tin b v công ngh máy tính cng nh s phát trin ca mng li
thông tin vin thông đã cho phép các ngân hàng thay th phng thc thanh toán truyn
thng s dng các chng t giy bng phng thc thanh toán đin t (Electronic means
of payment - EMOP) – phng thc thanh toán trong đó các giao dch chuyn tin thanh
toán đc thc hin nh h thng vin thông đin t da trên c s mng máy tính kt
ni gia các ngân hàng. Bng phng pháp mi này, tc đ chuyn tin tng lên rt
nhanh, gim bt đc chi phí v giy t so vi lu thông tin mt và séc.
y Khi chuyn sang phng thc thanh toán đin t, tin trong các tài khon  ngân
hàng đc lu tr trong h thng máy tính ca ngân hàng di hình thc đin t (s
hoá). ng tin trong h thng nh vy đc gi là tin đin t (E-money) hoc tin s
(Digi money). Nh vy, tin đin t là tin t tn ti di hình thc
đin t (s hoá).
y Hai h thng thanh toán đin t ln nhthin nay là CHIPS (Clearing House
Interbank Payment System – H thng thanh toán bù tr liên ngân hàng) và SWIFT
(Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication). Các h thng này cho
phép thc hin các hot đng thanh toán đin t gia các ngân hàng không ch trong mt
quc gia mà còn trên phm vi quc t. Ngoài ngân hàng ra, các quđu t trên th trng
tin t và chng khoán, các công ty chng khoán và c các công ty kinh doanh ngày nay
cng rt tích cc s dng h thng này trong các hot đng thanh toán, chuyn tin c
a