Phân tích và xây dựng lộ trình cổ phần hoá các đơn vị thành viên của tổng công ty điện lực việt nam (2)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
-------***------ĐINH VĂN HƯNG

PHÂN TÍCH VÀ XÂY DỰNG
LỘ TRÌNH CỔ PHẦN HOÁ CÁC ĐƠN VỊ THÀNH VIÊN CỦA TỔNG
CÔNG TY ĐIỆN LỰC VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ NGHÀNH QUẢN TRỊ KINH DOANH

HÀ NỘI – NĂM 2004


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
----------------------------------------

ĐINH VĂN HƯNG

PHÂN TÍCH VÀ XÂY DỰNG
LỘ TRÌNH CỔ PHẦN HOÁ CÁC ĐƠN VỊ THÀNH VIÊN
CỦA TỔNG CÔNG TY ĐIỆN LỰC VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ NGHÀNH QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS. TS. TRẦN TRỌNG PHÚC

HÀ NỘI – NĂM 2004

Mục lục
Trang
Lời mở đầu ............................................................................................................ 1
Chương I: Cơ sở lý thuyết ........................................................................................ 5
1.1. Khái niệm doanh nghiệp nhà nước .......................................................... 5
1.1.1. Định nghĩa Doanh nghiệp nhà nước .............................................. 5
1.1.2. Các hình thức pháp lý của doanh nghiệp nhà nước theo pháp luật hiện
hành ............................................................................................ 15
1.1.3. Các liên kết kinh tế của doanh nghiệp nhà nước ............................ 18
1.2. Cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước ....................................................... 23
1.2.1. Công ty cổ phần ........................................................................... 23
1.2.2. Cổ phần hoá................................................................................. 33
1.2.3. Các tiền đề của cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước..................... 36
1.2.4. Sở hữu nhà nước – Công ty đối vốn và cổ phần hoá DNNN ........... 39
1.2.5. Cổ phần hoá và thị trường chứng khoán ........................................ 46
Chương Ii: phân tích công tác cổ phần hoá tại tổng công ty điện lực việt nam ................... 53

2.1. Vai trò cổ phần hoá đối với sự phát triển của Việt Nam và Tổng công ty
Điện lực Việt Nam................................................................................. 53
2.1.1. Vai trò cổ phần hoá đối với sự phát triển của Việt Nam.................. 53
2.1.2. Vai trò cổ phần hoá đối với sự phát triển của Tổng công ty Điện lực
Việt Nam ..................................................................................... 60
2.2. Thực trạng quá trình thực hiện cổ phần hoá DNNN ở Tổng công ty Điện lực
Việt nam qua các giai đoạn .................................................................... 65
2.2.1. Giai đoạn 1998-2003 .................................................................... 65
2.2.2. Giai đoạn 2003-2005 theo Quyết định 219/QĐ-TTg ...................... 65
2.2.3. Đánh giá kết quả đạt được ............................................................ 67
2.3. Những vấn đề gặp phải khi thực hiện cổ phần hoá các Doanh nghiệp nhà
nước tại Tổng công ty điện lực Việt Nam ............................................... 67
2.3.1. Các yếu tố thuận lợi...................................................................... 68

2.3.2. Các yếu tố khó khăn .................................................................... 68


Chương III: lộ trình cổ phần hoá các đơn vị thành viên của tổng công ty điện lực việt nam và
các nhóm giải pháp thực hiện ......................................................................................................... 70

3.1. Lộ trình tổng thể sắp xếp, đổi mới và phát triển các doanh nghiệp của Tổng
công ty Điện lực Việt Nam giai đoạn 2004-2010 ................................. 70
3.1.1. Định hướng tổ chức của tổng công ty giai đoạn 2004-2010 ............ 70
3.1.2. Phương án sắp xếp các đơn vị thành viên....................................... 72
3.1.3. Lộ trình thực hiện......................................................................... 80
3.1.4. Cơ chế hoạt động của các công ty cổ phần điện lực tỉnh–Xác định các
khu vực hoạt động công ích trong công ty cổ phần điện lực tỉnh .... 81
3.1.5. Ước tính tiền thu được từ Cổ phần hoá ......................................... 84
3.2. Nhóm giải pháp về nhận thức.................................................................. 88
3.3. Nhóm giải pháp về tài chính ................................................................... 88
3.4. Nhóm giải pháp về chế độ, quy trình ....................................................... 93
3.5. Nhóm giải pháp về cơ sở pháp lý............................................................ 97
3.6. Nhóm giải pháp cụ thể thực hiện tại Tổng công ty.................................. 100
3.7. Giải pháp sử dụng nguồn kinh phí hỗ trợ cho các khu vực hoạt động công
ích tại các công ty cổ phần điện lực tỉnh ............................................... 104
Kết luận ............................................................................................................. 107
Tài liệu tham khảo ................................................................................................ 109


Li m u
Hot ng ca cỏc doanh nghip nh nc nhiu nc u vp phi
tỡnh trng chung l hiu qu thp, lóng phớ. Trong nhiu trng hp doanh
nghip nh nc l mnh t mu m ca nn tham nhng. S sa sỳt trong
hot ng ca cỏc doanh nghip nh nc s dn n vic phi cú mt quỏ

trỡnh ci cỏch doanh nghip nh nc.
Theo s liu ca Tng cc thng kờ, do nhiu yu t nh giỏ thnh sn
phm hng hoỏ Vit nam sn xut hin cao hn rt nhiu so vi cỏc nc
trong khu vc; trỡnh qu lý kộm; lóng phớ v tht thoỏt ln trong u t xõy
dng c bn v trong sn xut,nng lc cnh tranh quc gia ca Vit nam
thuc loi thp, kộm n nh v chm c ci thin:
Nm 1998

xp th 39/53

Nm 1999

xp th 48/53

Nm 2000

xp th 53/59

Nm 2001

xp th 60/75

Nm 2002

xp th 65/80

Xp hnh nng lc cnh tranh ca Vit Nam cũn mc thp hn nng
lc cnh tranh ca quc gia (nm 2001, th hng nng lc cnh tranh chung
ca quc gia l 60 trong khi th hng nng lc canh tranh ca doanh nghip
Vit Nam l 62).

Nh vy, vic tng cng kh nng cnh tranh ca quc gia núi chung
v tng cng nng lc cnh tranh ca cỏc doanh nghip Vit nam l rt cn
thit, l vn sng cũn khi tham gia vo quỏ trỡnh hi nhp kinh t.
Ci cỏch, i mi, sp xp li doanh nghip nh nc l mt quỏ trỡnh
m trong ú ly mc tiờu xõy dng nhng n v lm n cú hiu qu, cú kh
Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


2

nng cnh tranh vi cỏc doanh nghip nc ngoi trong quỏ trỡnh hi nhp
ca nn kinh t.
Mt trong nhng gii phỏp i mi doanh nghip Nh nc c thc
hin cú hiu qu v mang li nhiu thay i trit trong cu trỳc t chc v
hot ng ca doanh nghip nh nc l gii phỏp c phn hoỏ.
Tng cụng ty in lc Vit Nam l mt doanh nghip nh nc c
giao mt trng trỏch ln l m bo cung cp nng lng - yu t u vo ca
tt c cỏc nghnh kinh t - cho yờu cu phỏt trin kinh t xó hi, m bo
an ninh quc phũng ca t nc trong iu kin hi nhp kinh t quc t,
ỏp ng nhu cu in sinh hot cho nhõn dõn.
Lun vn tt nghip Phõn tớch v xõy dng l trỡnh C phn hoỏ
cỏc doanh nghip thnh viờn ca Tng cụng ty in lc Vit nam l mt
ti nghiờn cu da trờn c s thc tin v lý lun v c phn hoỏ vi mc
ớch gúp phn m bo thc hin tin trỡnh c phn hoỏ cỏc Doanh nghip
nh nc trong Tng cụng ty in lc Vit Nam, l ni tỏc gi hin ang
cụng tỏc.
Mc ớch nghiờn cu ca ti:
Thụng qua nhng lý lun khoa hc, cỏc vn bn phỏp lut liờn quan ti
quỏ trỡnh C phn hoỏ cỏc Doanh nghip nh nc ó c ban hnh cựng
vi mc tiờu v nh hng thnh lp Tp on in lc Vit nam, tỏc gi vi

mong mun xõy dng mt l trỡnh C phn hoỏ v xut cỏc nhúm gii
phỏp nhm thỳc y quỏ trỡnh C phn hoỏ cỏc Doanh nghip nh nc trong
Tng cụng ty in lc Vit nam, m bo thc hin tt l trỡnh ó vch ra.
i tng v phm vi nghiờn cu:
Nghiờn cu cỏc ch trng chớnh sỏch ca Nh nc v C phn hoỏ.
Tng hp v phõn tớch, ỏnh giỏ quỏ trỡnh thc hin cụng tỏc sp xp, i mi
Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


3

cỏc Doanh nghip nh nc núi chung v kt qu thc hin C phn hoỏ cỏc
Doanh nghip nh nc trong v ngoi Tng cụng ty in lc Vit nam.
V phm vi nghiờn cu ca ti:
- Tng hp cỏc khỏi nim, ch trng chớnh sỏch ca Nh nc liờn quan
ti C phn hoỏ cỏc Doanh nghip nh nc.
- Nghiờn cu, phõn tớch, ỏnh giỏ thc trng quỏ trỡnh C phn hoỏ cỏc
Doanh nghip nh nc Vit nam v trong Tng cụng ty.
- xut v trỡnh by l trỡnh C phn hoỏ cỏc doanh nghip thnh viờn ca
Tng cụng ty in lc Vit Nam giai on 2004-2010.
Phng phỏp nghiờn cu:
Trong lun vn s dng cỏc phng phỏp nghiờn cu, phõn tớch nhm
a ra cỏc nhúm gii phỏp gii quyt vn c t ra nh: Phõn tớch
thc t, so sỏnh, tng hp, thng kờ, lụgic, thu thp v s lý s liu,..
Mc tiờu ca lun vn:
Bng vic s dng cỏc cụng c v phng phỏp nghiờn cu, lun vn
tng hp, phõn tớch v ỏnh giỏ tỡnh hỡnh thc hin C phn hoỏ cỏc Doanh
nghip nh nc trong v ngoi Tng cụng ty in lc Vit nam. Bỏm sỏt
nh hng phỏt trin ca Tp on in lc Vit Nam. Tỡm ra nhng nguyờn
nhõn gõy nờn, lm cn tr tin trỡnh c phn hoỏ cỏc Doanh nghip nh nc.

Xõy dng l trỡnh C phn hoỏ cỏc doanh nghip thnh viờn trong
Tng cụng ty in lc Vit nam.
Nghiờn cu, so sỏnh v xut cỏc nhúm gii phỏp mang tớnh tng th
trờn quan im ca cỏc nh hoch nh chớnh sỏch v cỏc nhúm gii phỏp c
th cú tớnh cht trc mt nhm gúp phn m bo thc hin hon thnh v
ỳng l trỡnh sp xp, i mi v phỏt trin cỏc doanh nghip trong Tng
cụng ty in lc Vit nam giai on 2004-2010.
Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


4

Kt cu ca lun vn:
Lun vn c sp xp v trỡnh by trong 3 chng, ngoi phn m
u v kt lun:
Chng I: C s lý thuyt
Trỡnh by cỏc khỏi nim liờn quan ti C phn hoỏ.
Chng II: Phõn tớch cụng tỏc c phn hoỏ ti Tng cụng ty in lc
Vit nam:
Trỡnh by vai trũ ca c phn hoỏ i vi s phỏt trin ca Vit Nam v
ca Tng cụng ty in lc Vit Nam. Xem xột, phõn tớch v ỏnh giỏ
thc trng C phn hoỏ Doanh nghip nh nc trong v ngoi Tng
cụng ty. Tỡm ra nhng thun li, khú khn trong cụng tỏc C phn hoỏ
ti Tng cụng ty in lc Vit Nam.
Chng III: L trỡnh c phn hoỏ cỏc n v thnh viờn ca tng cụng ty
in lc vit nam v cỏc nhúm gii phỏp thc hin nam:
Xõy dng l trỡnh C phn hoỏ cỏc doanh nghip trong Tng cụng ty
in lc Vit nam.
Trỡnh by cỏc nhúm gii phỏp nhm m bo thc hin l trỡnh sp xp,
i mi v phỏt trin cỏc doanh nghip trong Tng cụng ty in lc

Vit nam.

Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


5

CHNG I

C S Lí THUYT
1.1. KHI NIM DOANH NGHIP NH NC

1.1.1. nh ngha doanh nghip nh nc
Doanh nghip nh nc c nh ngha theo nhiu cỏch khỏc nhau
cỏc nc do cỏch tip cn khỏc nhau v khoa hc hoc do thc hin cỏc s
liu thng kờ vi cỏc mc ớch khỏc nhau. Mt s nc khi thng kờ Doanh
nghip nh nc cú th lit kờ c cỏc t chc nghiờn cu m khụng hot ng
thng mi. Trong lỳc ú cú nhng quc gia khi thụng kờ Doanh nghip nh
nc li b qua nhng doanh nghip nh nc do chớnh quyn a phng
qun lý. Tuy nhiờn, a s cỏc nc u cú nhng im chung khi núi n
Doanh nghip nh nc. ú l vn s hu nh nc.
nh ngha Doanh nghip nh nc c s dng khỏ ph bin l nh
ngha trong bỏo cỏo ca T chc phỏt trin cụng nghip Liờn hp quc
(UNINDO). Theo ú, Doanh nghip nh nc c nh ngha l nhng t
chc kinh t thuc s hu nh nc hoc do nh nc kim soỏt thu nhp ch
yu t vic tiờu th hng hoỏ v cung cp dch v. Theo nh ngha ny,
Doanh nghip nh nc bao gm cỏc doanh nghip hon ton thuc s qun
lý ca cỏc b, nghnh, cỏc doanh nghip m nh nc gi phn ln c phn
v c nhng doanh nghip tuy nh nc khụng gi phn ln c phn nhng
do s phõn tỏn c ụng m nh nc nm gi quyn chi phi.

Khỏi nim Doanh nghip nh nc c khụng ớt cỏc nh lut hc v
cỏc nh kinh t cp. Trong giỏo trỡnh lut kinh t ca trng i hc lut
H ni, Khoa Lut i hc quc gia H ni, khỏi nim Doanh nghip nh
nc c a ra trờn nn ca Lut Doanh nghip nh nc nm 1995. Trong
mt s cụng trỡnh nghiờn cu v kinh t, khỏi nim Doanh nghip nh nc
Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


6

cng c phõn tớch gúc s hu v qun lý. Sau khi phõn tớch khỏi nim
Doanh nghip nh nc c nờu trong iu 1 Lut Doanh nghip nh nc
nm 1995, thỡ khỏi nim ny khụng phự hp vi yờu cu ca s phỏt trin
nn kinh t th trng nc ta. S bt cp ln nht theo quan im ny l
vn s hu trong bn thõn Doanh nghip nh nc, s hu ca nh nc
i vi bn thõn doanh nghip.
Khỏi nim Doanh nghip nh nc trong h thng phỏp lut Vit Nam
thay i qua nhiu thi k, tng ng vi s thay i v quan nim i vi s
hu nh nc, thay i trong c ch qun lý kinh t. Trong thi k kinh t k
hoch tp trung (1960-1986) cỏc t chc kinh t nh nc tn ti di dng
cỏc Xớ nghip quc doanh (ch yu ttrong lnh vc cụng nghip), cỏc nụng
trng quc doanh (trong lnh vc nụng nghip) v cỏc cụng ty (trong lnh
vc thng mi). Khỏi nim Doanh nghip nh nc cha xut hin m ch
cú khỏi nim xớ nghip cụng nghip quc doanh hay xớ nghip thng mi
quc doanh. nh ngha v cỏc xớ nghip cụng nghip quc doanh hay xớ
nghip thng mi quc doanh ch ch yu nhn mnh vai trũ ch o, v trớ
then cht ca cỏc t chc kinh t nh nc m c bit l ngha v ca chỳng
trong vic thc hin k hoch nh nc.
Trong giai on sau khi ban hnh iu l xớ nghip cụng nghip quc
doanh nm 1977 cho n khi ban hnh iu l xớ nghip cụng nghip quc

doanh nm 1988, h thng phỏp lut Vit Nam cng ó tỡm cỏch hon thin
khỏi nim xớ nghip cụng nghip quc m trong ú a v phỏp lý ca cỏc
doanh nghip nh nc (m in hỡnh l cỏc xớ nghip cụng nghip quc
doanh) cú nhng im ỏng chỳ ý sau:
-

Cỏc xớ nghip ny u cú t cỏch phỏp nhõn, tc l c coi l nhng
ch th phỏp lut, ch th kinh t c lp.

Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


7

-

Ton b ti sn ca Doanh nghip nh nc u c coi l ca nh
nc, c nh nc giao cho tp th lao ng ca doanh nghip
ng u l giỏm c qun lý. Chớnh im ny l cn nguyờn ca
nhiu hn ch m Doanh nghip nh nc mc phi trong vic qun
lý v s dng ti sn, t ú dn n cỏc hn ch trong sn xut kinh
doanh ca chỳng.

-

Doanh nghip nh nc thi k ny phi thc hin cỏc ch tiờu k
hoch do nh nc ra. Th trng cha hỡnh thnh ỳng ngha nờn
cỏc nhu cu u xut phỏt t s hoch nh ch quan ca ca cỏc t
chc vch k hoch. Chớnh vỡ vy, Doanh nghip nh nc khụng th
ch ng trong sn xut kinh doanh ca mỡnh, mc dự trong cỏc vn

bn phỏp lup u khng nh cn nõng cao vai trũ ch ng ca cỏc
Doanh nghip nh nc.
Tuy nhiờn cng cn phi tha nhn rng, so vi a v phỏp lý ca cỏc

Doanh nghip nh nc theo cỏc quy nh ca cỏc vn bn phỏp lup trc ú
thỡ a v phỏp lý ca cỏc Doanh nghip nh nc thi k ny ó tip cn tt
hn vi cỏc yờu cu ci cỏch kinh t. iu ny th hin cỏc im sau õy:
- Ti sn ca Doanh nghip nh nc c phõn loi theo tiờu chớ
ngun hỡnh thnh. Ti sn ca Doanh nghip nh nc thuc vn
ngõn sỏch v ti sn c hỡnh thnh t cỏc ngun vn khỏc.
- Doanh nghip nh nc c ch ng hn trong vic nh ot ti
sn hỡnh thnh t ngun vn vay v ngun vn t cú ca mỡnh.
- Doanh nghip nh nc c tham gia xut khu trc tip hoc giỏn
tip, iu m trc õy ch cú cỏc cụng ty xut nhp khu ca B
Ngoi thng mi c phộp thc hin.

Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


8

- Doanh nghip nh nc c tin hnh sn xut-kinh doanh ngoi
phm vi ch tiờu k hoch c giao nu tỡm c nhu cu v t cõn
i vt t.
Phỏp lut qua cỏc thi k phỏt trin khỏc nhau u cho phộp Doanh
nghip nh nc liờn kt sn xut kinh doanh di hỡnh thc liờn kt hoc
liờn hip. Hỡnh thc liờn kt tng i ph bin ca Doanh nghip nh nc
thi k trc õy l hỡnh thnh cỏc liờn hip. a v phỏp lý ca cỏc liờn hip
ny c quy nh trong iu l liờn hip xớ nghip quc doanh c ban
hnh trong cỏc nm 1978 v 1989. Cỏc liờn hip ny cha ng nhiu yu t

ca cỏc liờn kt kinh t ngang v l tin thõn ca mụ hỡnh tng cụng ty sau
ny. Ngay trong nh ngha ca liờn hip xớ nghip cng th hin gii hn ca
liờn kt ny v mt s hu. Trong ú, Liờn hip xớ nghip bao gm cỏc xớ
nghip quc doanh cú quan h mt thit vi nhau trong quỏ trỡnh tỏi sn xut,
t nguyn thnh lp nờn nhm m rng hp tỏc, phõn cụng sn xut kinh
doanh, to ra nng sut, cht lng hiu qu kinh t cao cho tng doanh
nghip thnh viờn v ton liờn hip. Liờn hip thc cht ch l Doanh nghip
nh nc cú quy mụ ln. Liờn hip cú t cỏch phỏp nhõn v cú ti sn bao
gm ti sn c nh, lu ng v cỏc loi qu ca cỏc xớ nghip thnh viờn
trc thuc liờn hip.
Vic liờn kt kinh t cú s tham gia ca nhiu hỡnh thc s hu cng ó
tng c quy nh trong phỏp lut nc ta thi k i mi. Mt trong nhng
hỡnh thc liờn kt a s hu u tiờn trong h thng phỏp lut ca nc ta l
cỏc xớ nghip cụng t hp doanh. Tuy nhiờn, hỡnh thc liờn kt a s hu ny
rt hn ch v ch yu tn ti trong thi k ci to xó hi ch ngha t nm
1955-1960 v sau ú l nm 1975-1976 min Nam. Nhỡn chung, do cỏch
tip cn mang tớnh trit tiờu dn ca Nh nc ta i vi cỏc thnh phn
kinh t t bn ch ngha, nờn cỏc xớ nghiờp cụng t hp doanh khụng phỏt
Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


9

trin c. Mt khỏc, cỏc xớ nghip ny khụng cú nn tng phỏp lý vng chc
tn ti. Mc dự vy, s tn ti v hot ng ca mt s xớ nghip cụng t
hp doanh cng ó to tin nht nh cho s phỏt trtin cỏc hỡnh thc liờn
kt a s hu sau ny.
Mụ hỡnh liờn kt kinh t tng i cú ý ngha l cỏc xớ nghip liờn
doanh. Mụ hỡnh ny chớnh thc c c quy nh trong iu l xớ nghip
liờn doanh (xớ nghip c phn) ban hnh theo Ngh nh s 28-HBT ngy

22/3/1989 ca Hi ng b trng. Cú th thy rng mụ hỡnh ny tip cn
theo hng cụng ty c phn, mt nh ch phỏp lý-kinh t ph bin ca nn
kinh t th trng. Mt s nột trong a v phỏp lý ca cỏc xớ nghip liờn
doanh ny l nhng c trng ca cụng ty c phn. Tuy nhiờn, do hn ch ca
nn kinh t k hoch hoỏ tp trung nờn loi hỡnh kinh t ny cng khụng cú
c s phỏt trin cn cú. S mc cm i vi cỏc thnh phn kinh t ngoi
quc doanh v vai trũ gn nh tuyt i ca cỏc Doanh nghip nh nc l
nhng nguyờn nhõn chớnh cn tr s phỏt trin ca hỡnh thc liờn kt ny. Vỡ
vy, cú th núi hỡnh thc liờn kt ny l hỡnh thc liờn kt gia Doanh nghip
nh nc v cỏc doanh nghip thuc cỏc thnh phn kinh t khỏc.
Cựng vi vic chuyn sang nn kinh t th trng nh hng xó hi
ch ngha, cỏch tip cn cỏc thnh phn kinh t nh nc, cỏch nhỡn nhn cỏc
thnh phn kinh t ngoi quc doanh cng cú nhiu thay i.
Mt khỏc, doanh nghip Nh nc cú th hot ng cú hiu qu hn,
cn phi cú c s phỏp lý vng chc hn cho loi hỡnh doanh nghip c coi
l cú vai trũ ch o ny. Chớnh vỡ vy, nm 1995 Nh nc ta ó ban hnh
Lut Doanh nghip nh nc th ch hoỏ nhiu quan im mi v loi hỡnh
doanh nghip ny.
Lut Doanh nghip nh nc nm 1995 nh ngha Doanh nghip nh
nc nh sau: Doanh nghip nh nc l t chc kinh t do Nh nc u
Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


10

t vn, thnh lp v t chc qun lý, hot ng kinh doanh hoc hot ng
cụng ớch nhm thc hin cỏc mc tiờu kinh t xó hi do Nh nc giao.
Doanh nghip nh nc cú t cỏch phỏp nhõn, cú cỏc quyn v ngha v dõn
s, t chu trỏch nhim v ton b hot ng kinh doanh trong phm vi s vn
do doanh nghip qun lý. Doanh nghip cú tờn gi, cú con du riờng v cú tr

s chớnh trờn lónh th Vit Nam. (iu 1 Lut Doanh nghip nh nc nm
1995)
Khỏi nim Doanh nghip nh nc trong lut Doanh nghip nh nc
nm 1995 v cỏc vn bn hng dn cú mt s im mi phn ỏnh nhng
thay i trong chớnh sỏch v c cu kinh t nc ta. Di õy l nhng biu
hin ca cỏch tip cn mi trong phỏp lut ca nc ta i vi Doanh nghip
nh nc.
Th nht, Doanh nghip nh nc do Nh nc u t, thnh lp v
qun lý. iu ny cú ngha l Phỏp lut Vit Nam hin hnh xut phỏt t khỏi
nim s hu tuyt i, tiờu chớ thnh lp v qun lý xỏc nh Doanh nghip
nh nc. Doanh nghip nh nc c coi hon ton thuc s hu ca Nh
nc. Tt c cỏc vn bn phỏp lut trc õy cng ch yu da trờn tiờu chớ
s hu 100% ca Nh nc. Quan nim ca phỏp lut hin hnh cng cn c
vo hỡnh thc s hu ch khụng phi l mc kim soỏt. iu ny cú ngha
l cỏc cụng ty m Nh nc cú quyn kim soỏt nhng khụng s hu ton
b thỡ cng khụng c coi l Doanh nghip nh nc. Doanh nghip nh
nc do Nh nc thnh lp khỏc vi cỏc doanh nghip khỏc do t nhõn hay
do cỏc t chc khỏc thnh lp, c Nh nc cho phộp hot ng da trờn
vic cp phộp kinh doanh. Doanh nghip nh nc do Nh nc trc tip
qun lý. Cỏc quy ch hot ng ca cỏc doanh nghip ny ph thuc vo ý chớ
ca Nh nc. iu ny cú ngha l nhiu ch , th l qun lý trong ni b
qun lý cỏc xớ nghip, mi quan h gia cỏc cỏ nhõn v ban Giỏm c doanh
Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


11

nghip Nh nc do Phỏp lut quy nh. Mi quan h ca Nh nc vi
ngi lao ng ngoi mi quan h gia Nh nc v ch th phỏp lut m
cũn l mi quan h gi ch s hu v ngi c ch s hu giao qun lý ti

sn. iu ny khỏc vi cỏc doanh nghip t nhõn hoc cỏc doanh nghip
khụng thuc thnh phn kinh t nh nc. c im ny khú nhn bit vỡ
Doanh nghip nh nc nm trong h thng qun lý hnh chớnh-kinh t khỏ
phc tp vi cỏc mi quan h a dng. Nhng ngi qun lý trong Doanh
nghip nh nc khụng phi l ch s hu m ch l ngi i din ca doanh
nghip, do Nh nc-ch s hu c ra.
Th hai, Doanh nghip nh nc di tỏc ng cnh tranh v ca cỏc
tỏc ng do nhng nhu cu phỳc li xó hi, an ninh quc phũng c phõn
thnh Doanh nghip nh nc hot ng kinh doanh v Doanh nghip nh
nc hot ng cụng ớch. S phõn loi ny cú tỏc dng trong vic thc hin
s bỡnh ng gia cỏc Doanh nghip nh nc hot ng kinh doanh v cú
cỏch tip cn khỏc vi Doanh nghip nh nc hot ng cụng ớch. Tuy
nhiờn, phỏp lut hin hnh cha phõn nh rừ c phn kinh doanh m cỏc
Doanh nghip nh nc hot ng cụng ớch u t vo cỏc doanh nghip
khỏc. iu ny cú ngha l phỏp lut cha cú tiờu chớ chớnh xỏc khi phõn loi
Doanh nghip nh nc thun tuý hot ng cụng ớch vi Doanh nghip nh
nc va hot ng kinh doanh va cú nhng hot ng cụng ớch. Thiu s
phõn loi Doanh nghip nh nc hot ng cụng ớch theo nhng tiờu chớ c
th s dn ti lm nh hng khụng nh n tớnh cnh trang ca cỏc ch th.
Tiờu chớ v tớnh hot ng l tiờu chớ cú ý ngha kinh t phỏp lý nht. Vic
phõn chia Doanh nghip nh nc hot ng cụng ớch v Doanh nghip nh
nc hot ng kinh doanh ln u tiờn c Lut Doanh nghip nh nc
a ra. Vic phõn loi ny cú mt s c s lý lun v thc tin sau õy:

Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


12

Kinh t th trng mang nh hng xó hi ch ngha ũi hi phi chỳ

trng yu t tin t hng hoỏ, yu t li nhun, trong nn kinh t th trng,
doanh nghip no kinh doanh khụng cú hiu qu thỡ b thi loi. Do ú cỏc
doanh nghip vỡ yu t li nhun s khụng sn sng kinh doanh khi khụng thu
c li nhun. Trong cỏc lnh vc nh phỳc li cụng cng, xõy dng h tng
l nhng lnh vc m doanh nghip khụng mun kinh doanh. Vỡ vy cn phi
cú nhng doanh nghip hot ng vi ch c bit ttrong lnh vc ny.
Mt khỏc nn kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha khụng
chp nhn nhng c quyn doanh nghip nờn vic to ra cho nhng doanh
nghip Nh nc cú li th riờng s cú kh nng phỏ v ng lc phỏt trin
ca doanh nghip.
S qun lý yu kộm cỏc Doanh nghip nh nc ũi hi phi cú
nhng ci cỏch. Vic phõn loi Doanh nghip nh nc thnh hai loi, nh
th s to iu kin cho vic ỏp dng cỏc u ói riờng cho cỏc doanh nghip
hot ng cụng ớch v chuyn cỏc doanh nghip hot ng kinh doanh sang
mụi trng hot ng kinh doanh nh cỏc doanh nghip khỏc trong nn kinh
t th trng nh hng xó hi ch ngha ca chỳng ta.
Vic phõn chia cỏc loi hỡnh doanh nghip c hỡnh thnh v tn ti
trong h thng phỏp lut ca nhiu nc trờn th gii.
Doanh nghip nh nc hot ng cụng ớch l doanh nghip hot ng
sn xut, cung ng dch v cụng cng theo cỏc chớnh sỏch ca Nh nc hoc
trc tip phc v quc phũng, an ninh. Cỏc lnh vc sau thng cú nhiu
doanh nghip cụng ớch: giao thụng cụng cng, thu li, Hin ti c nc ta
cú 734 doanh nghip Nh nc cụng ớch, chim 13% tng s Doanh nghip
nh nc vi s vn 15.125 t ng.
Doanh nghip nh nc hot ng cụng ớch cú nhng c trng nht
nh i vi cỏc doanh nghip Nh nc hot ng kinh doanh.
Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


13

Mc tiờu ca doanh nghip cụng ớch l ly vic phc v cỏc nhu cu
ca xó hi, li ớch cụng cng m cỏc doanh nghip khỏc khụng mun tin
hnh vỡ cỏc ri ro v mc li nhun thp.
Doanh nghip nh nc hot ng cụng ớch hot ng khụng theo ch
hch toỏn kinh t mt cỏch hon ton, tc l khụng ly thu bự chi v khụng
t li nhun l mc tiờu. Tuy nhiờn trong thc t cỏc Doanh nghip nh nc
hot ng cụng ớch u tin hnh nhng hot ng kinh doanh nht nh.
Doanh nghip nh nc hot ng kinh doanh l doanh nghip hot
ng bt c cụng on no ca sn xut, tiờu th hay cung ng sn phm,
dch v nhm mc ớch thu li nhun. c trng trong hot ng ca Doanh
nghip nh nc hot ng kinh doanh l nguyờn tc hch toỏn kinh t hon
ton. iu ny l cỏc doanh nghip phi tớnh l, lói theo cỏc quy lut ca nn
kinh t th trng, phi cnh tranh v nu thua l thỡ phi ri khi th trng
thụng qua vic gii th, phỏ sn, Doanh nghip nh nc hot ng kinh
doanh v nguyờn tc phi hot ng theo cựng mt lut chi vi cỏc doanh
nghip thuc cỏc hỡnh thc s hu khỏc.
Th ba, Phỏp lut hin hnh v Doanh nghip nh nc cng nh phỏp
lut trc õy xỏc nh Doanh nghip nh nc cú t cỏch phỏp nhõn. õy l
mt khớa cnh phỏp lý quan trng th hin t cỏch ch th ca Doanh nghip
nh nc trong tt c cỏc khớa cnh ca quan h phỏp lý. Nng lc ch th ca
Doanh nghip nh nc cú th khỏc so vi cỏc doanh nghip khỏc nhng bn
thõn t cỏch phỏp nhõn ó cho nú cú th cú tớnh c lp trong hot ng
t c nhng mc tiờu t ra. Mt khỏc, t cỏch phỏp nhõn ca Doanh
nghip nh nc cũn xỏc nh tớnh cht vụ hn ca ca chỳng trong quan h
vi cỏc ch th khỏc. Doanh nghip nh nc phi thc hin cỏc ngha v ti
sn v phi ti sn mt cỏch y , khụng gii hn trc nhng ch n, i
tỏc ca mỡnh. T cỏch phỏp nhõn ca chỳng khụng cho phộp thoỏi thỏc cỏc
Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam

14

ngha v ó cam kt vi lý do Nh nc khụng cp vn hay khụng cho phộp
hot ng tr cỏc trng hp lut nh. Doanh nghip nh nc phi thc
hin cỏc ngha v cam kt, k c vic thc hin nh vy cú th lm cho dn
n chm dt s tn ti ca chỳng. Bờn cnh ú, t cỏch phỏp nhõn ca
Doanh nghip nh nc khng nh gii hn trỏch nhim ca chỳng i vi
Nh nc. iu ny cú ngha l chỳng khụng cú trỏch nhim i vi cỏc
ngha v m cỏc t chc Nh nc cam kt trc cỏc ch n, cỏc i tỏc
khỏc. Ngc li Nh nc cng khụng phi chu trỏch nhim i vi cỏc
ngha v m Doanh nghip nh nc ó cam kt. Trỏch nhim ca Nh nc
ch gii hn trong nhng gỡ m Nh nc ó u t vo doanh nghip. Nhng
nguyờn tc phỏp lý bt ngun t t cỏch phỏp nhõn ca Doanh nghip nh
nc nờu trờn tn ti ph bin v thng nht trong bt c h thng phỏp lut
no. õy l vn m Doanh nghip nh nc cn chỳ ý khi tham gia cỏc
giao dch dõn s, thng mi vi cỏc t chc khỏc.
Khỏi nim Doanh nghip nh nc c phỏt trin tng i sõu trong
nh nghớa v cỏc quy nh ca Lut Doanh nghip nh nc nm 2003.
Trong ú: Doanh nghip nh nc l t chc kinh t do Nh nc s hu
ton b vn iu l hoc cú c phn, vn gúp chi phi, c t chc di
hỡnh thc Cụng ty Nh nc, Cụng ty c phn, Cụng ty trỏch nhim hu hn
(iu 1). nh ngha ny cha ng nhiu im mi phn ỏnh nhng thay i
khỏ cn bn trong nhn thc ca cỏc nh lp phỏp v hoch nh chớnh sỏch
ca nc ta i vi cỏc thnh phn kinh t Nh nc cng nh cỏc thnh phn
kinh t khỏc. Khỏi nim ny cha mt s cỏc im mi c bn sau:
- Vic xỏc nh Doanh nghip nh nc khụng hon ton da vo tiờu
chớ s hu nh trc õy. Trc õy ch cú Doanh nghip c nh
nc thnh lp v u t vn, hon ton do Nh nc qun lý thỡ mi

Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


15

gi l Doanh nghip nh nc. Trong s ú, tiờu chớ s hu l tiờu chớ
c bn nht v quyt nh nht ca Doanh nghip nh nc.
- Tha nhn s tn ti bỡnh ng ca cỏc hỡnh thc s hu trong Doanh
nghip nh nc.
- Phỏp lut hin hnh tha nhn kh nng chuyn i Doanh nghip
nh nc ra cỏc doanh nghip thụng thng thụng qua hỡnh thc
chuyn nhng, mua bỏn c phn.
- Tiờu chớ xỏc nh Doanh nghip nh nc theo Lut doanh nghip
nm 2003 khụng da vo tiờu chun s hu v qun lý nh iu kin
cn v . Tiờu chớ hin nay l quyn kim soỏt v chi phi Doanh
nghip nh nc. Quyn kim soỏt ny ph thuc vo mc s hu
lng c phn cn thit. Trong ú tiờu chớ chi phi l tiờu chớ nh
lng. Nú th hin t l phn vn gúp ca Nh nc trong ton b
vn ca doanh nghip. Ch cú cỏc doanh nghip hon ton thuc s
hu ca Nh nc mi l Doanh nghip nh nc. Nh vy quyn
kim soỏt l tiờu chớ ỏnh giỏ v phõn loi doanh nghip ú cú
phi l Doanh nghip nh nc hay khụng. Quyn chi phi theo quy
nh Lut doanh nghip Nh nc nm 2003 bao gm quyn thụng
qua hay sa i iu l t chc v hot ng b nhim, mim nhim,
cỏc chc danh qun lý ch cht, t chc qun lý v hoch nh cỏc
chớnh sỏch quan trng khỏc ca doanh nghip.
- Lut Doanh nghip nh nc nm 2003 ó a dng hoỏ cỏc Doanh
nghip nh nc trờn tiờu chớ quyn chi phi. Khỏc vi trc õy l
Doanh nghip nh nc ch tn ti di dng Doanh nghip nh nc
c lp hoc Tng cụng ty Nh nc thỡ hin nay Doanh nghip nh

nc cú th tn ti nhiu dng khỏc nhau. Chớnh s a dng ny s

Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


16

lm sinh ng thnh phn kinh t cụng, lm cho nú thớch ng hn vi
nn kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha.
Quan im s dng cỏc Doanh nghip nh nc thc hin dch v cụng
iu tit nn kinh t, m bo cõn i cỏc nhu cu ln ca nn kinh t quc
dõn theo xu hng gim dn s can thip ca Nh nc vo cỏc hot ng
ca doanh nghip nhm m bo cỏc mc tiờu dch v cụng ớch v nõng cao
hiu qu ca doanh nghip cụng, hot ng trong mt mụi trng cnh tranh
ngy cng ũi hi phi cú s cụng khai, minh bch, bỡnh ng trong cỏc hot
ng kinh t, ti chớnh.
1.1.2. Cỏc hỡnh thc phỏp lý ca doanh nghip nh nc theo phỏp lut
hin hnh
Doanh nghip nh nc trc thi im ban hnh Lut Doanh nghip
nh nc nm 2003, c phỏp lut coi l t chc kinh t do Nh nc u t
vn 100%, do Nh nc qun lý. Chớnh sỏch tip cn thun tuý da trờn tiờu
chớ s hu ny nờn phỏp lut nc ta ch cú mt loi hỡnh Doanh nghip nh
nc mc dự cú nhng bin dng nht nh, ú l Doanh nghip nh nc c
lp; Tng cụng ty Nh nc, Doanh nghip nh nc l thnh viờn cú t cỏch
phỏp nhõn ca Tng cụng ty Nh nc v Doanh nghip nh nc ph thuc
Tng cụng ty Nh nc. Tuy nhiờn xột v bn cht phỏp lý thỡ ch cú Doanh
nghip nh nc c lp, Doanh nghip nh nc cú t cỏch phỏp nhõn ca
Tng cụng ty mi l ch th thc s ca cỏc quan h phỏp lut. C ba bin
dng ny ca Doanh nghip nh nc u cú a v phỏp lý tng t nhau
theo Lut Doanh nghip Nh nc nm 1995 v cỏc vn bn phỏp lut trc

õy:
- V mt s hu thỡ ba bin dng ny u thuc s hu Nh nc
100%. Cỏc Doanh nghip nh nc khụng c coi l ch s hu
nhng ti sn m cụng ty ang qun lý.
Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


17

- Tt c cỏc Doanh nghip nh nc ny u c t chc v hot
ng trờn nn tng phỏp lý chung. Vớ d nh vic thnh lp, t chc
b mỏy qun lý,
- Tt c cỏc Doanh nghip nh nc u c qun lý theo ch ch
qun v chu s chi phi khỏ cht ch ca c quan Nh nc ó t
chc ra chỳng.
- Tng cụng ty, Doanh nghip nh nc c lp, Doanh nghip nh
nc l thnh viờn ca Tng cụng ty Nh nc u l cỏc phỏp nhõn
kinh t.
Lut Doanh nghip nh nc nm 2003 ó tip cn Doanh nghip nh
nc t tiờu chớ chi phi. Chớnh vỡ vy hỡnh thc phỏp lý ca Doanh nghip
nh nc tr nờn a dng hn. ú l:
- Cụng ty Nh nc c t chc di dng cụng ty Nh nc c lp,
Tng cụng ty Nh nc. Loi Doanh nghip nh nc ny tng ng
vi doanh nghip Nh nc c lp v Tng cụng ty trong Lut
Doanh nghip nh nc nm 1995. V c bn, chỳng ch thay i v
tờn gi, cũn bn cht phỏp lý ca chỳng khụng cú gỡ khỏc nhau. S d
cú s duy trỡ hỡnh thc ny vỡ trong bt ký quc gia no, nht l trong
iu kin nn kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha nh
nc ta, Nh nc vn cn duy trỡ Doanh nghip nh nc thun tuý,
tc l nhng Doanh nghip nh nc m Nh nc nm gi 100%

vn.
- Cụng ty c phn Nh nc l Cụng ty c phn m ton b c ụng l
cỏc cụng ty Nh nc hoc t chc c Nh nc u quyn gúp
vn, c t chc v hot ng theo Lut doanh nghip. õy l Cụng
ty c phn thun tuý s hu Nh nc. Trong ú khụng cú bt c s
chi phi no ca cỏc t chc, t nhõn khỏc.
Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


18

- Cụng ty trỏch nhim hu hn mt thnh viờn l cụng ty trỏch nhim
hu hn do Nh nc s hu ton b vn iu l, c t chc qun
lý v ng ký hot ng theo quy nh ca Lut doanh nghip. Cụng
ty ny tng ng vi cỏc Doanh nghip nh nc ó c chuyn
thnh Cụng ty trỏch nhim hu hn mt thnh viờn theo Ngh nh s
63/2002/N-CP ngy 14/9/2001 ca Chớnh ph.
- Cụng ty trỏch nhim hu hn Nh nc cú hai thnh viờn tr lờn l
Cụng ty trỏch nhim hu hn trong ú tt c cỏc thnh viờn u l
cụng ty Nh nc hoc cú thnh viờn l cụng ty Nh nc v thnh
viờn khỏc l cỏc t chc c Nh nc u quyn gúp vn, c t
chc v hot ng theo Lut doanh nghip. õy l Cụng ty trỏch
nhim hu hn Nh nc thun tuý vỡ bn thõn cỏc thnh viờn ca nú
l cỏc thnh phn kinh t cụng. Tuy nhiờn, im bt cp õy chớnh
l s thiu thng nht gia bn cht v c s phỏp lý ca vic t chc
hot ng ca loi hỡnh doanh nghip ny.
- Doanh nghip cú c phn, vn gúp chi phi ca Nh nc l doanh
nghip m c phn hay vn gúp ca Nh nc chim trờn 50% vn
iu l, Nh nc gi quyn chi phi cỏc doanh nghip ú. õy l
loi hỡnh doanh nghip Nh nc da trờn quyn chi phi ca cỏc c

ụng. Vic Nh nc nm quyn chi phi cỏc Cụng ty c phn
khin cụng ty ú tr thnh mt ch th nm trong s lim soỏt ca
mỡnh - õy cng c coi l Doanh nghip nh nc. Tuy nhiờn
nm quyn chi phi mt Cụng ty c phn khụng nht thit phi nm
trờn 50% c phn m cng cú th l c ụng chi phi trong trng
hp cỏc c ụng phõn tỏn. T chc v hot ng ca Doanh nghip
nh nc loi ny phi phự hp vi cỏc quy nh v Cụng ty c phn
ban hnh trong Lut doanh nghip nm 1999.
Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


19

- Cụng ty Nh nc gi quyn chi phi doanh nghip khỏc l cụng ty
s hu ton b vn iu l hay cú c phn, vn gúp chim trờn 50%
vn iu l ca doanh nghip khỏc, gi quyn chi phi i vi doanh
nghip ú. Thc cht õy l biu hin ca c ch qun lý v kim
soỏt ca mụ hỡnh cụng ty m-cụng ty con. Bn thõn cụng ty m ln
cụng ty con u c coi l Doanh nghip nh nc theo tiờu chớ
quyn chi phi.
- Ngoi cỏc loi hỡnh Doanh nghip nh nc nờu trờn, Nh nc cũn
tham gia gúp vn vo cỏc cụng ty vi t cỏch l cỏc c ụng vi mc
gúp t 50% tr xung. õy l loi doanh nghip m Nh nc cú vn
gúp vi t cỏch l cỏc c ụng bỡnh thng. Doanh nghip ny cha
phi l Doanh nghip nh nc chng no c ụng Nh nc cha
nm c c phn chi phi nú.
1.1.3. Cỏc liờn kt kinh t ca doanh nghip nh nc
Cỏc Doanh nghip nh nc ttrong quỏ trỡnh hot ng, t lõu ó thc
hin cỏc liờn kt kinh t nhm to ra cỏc t chc kinh t mnh, phỏp huy mt
cỏch tng hp cỏc sc mnh, nng lc ca mi thnh viờn tham gia liờn kt.

Hỡnh thc ph bin trc õy l liờn hip cỏc xớ nghip. Tuy nhiờn nh thc
t thỡ mụ hỡnh ny ó khụng hot ng hiu qu m ch cú tớnh hỡnh thc. Nú
thiu hiu qu do ch mang tớnh liờn kt hnh chớnh, ch lm tng thờm cỏc
cp qun lý hnh chớnh ca doanh nghip. Mt khỏc trong nn kinh t k
hoch hoỏ tp trung thỡ liờn kt kinh t cha thc s l nhu cu ni ti ca
Doanh nghip nh nc.
Vic chuyn sang nn kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha
ó lm phỏt sinh nhu cu liờn kt kinh t to ra nhng tp on kinh t
mnh cú nng lc cnh tranh. Nm 1994, cỏc liờn kt kinh t theo mụ hỡnh
Tng cụng ty Nh nc xut hin theo cỏc Quyt nh 91/TTg ngy 7/3/1994
Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


20

ca Th tng Chớnh ph. Cng trong ngy ú Th tng cũn ban hnh
Quyt nh 90/TTg nhm thnh lp cỏc Tng cụng ty cú quy mụ nh hn. Hai
loi Tng cụng ty nờu trờn khỏc nhau v mc vn phỏp nh v s lng
thnh viờn. Trong ú, Tng cụng ty 91 thỡ mc vn phỏp nh l 1.000 t
ng tr lờn v s lng thnh viờn ti thiu l 7, cũn Tng cụng ty 90 thỡ cú
vn phỏp nh t trờn 500 t ng. Cỏc Tng cụng ty c thnh lp vi mc
tiờu c xỏc nh rừ rng l xúa b dn ch b ch qun, cp hnh chớnh
ch qun v s phõn bit, doanh nghip Trung ng vi doanh nghip a
phng, tng cng vai trũ qun lý Nh nc i vi doanh nghip thuc
mi thnh phn kinh t, nõng cao hiu qu ca nn kinh t. Lut Doanh
nghip nh nc nm 1995 cng ó khng nh mc tiờu ca vic thnh lp
Tng cụng ty l tng cng kh nng kinh doanh ca cỏc n v thnh viờn
cng nh ca Tng cụng ty.
Chỳng ta hóy xem xột bn cht ca Tng cụng ty Nh nc di cỏc
gúc kinh t v phỏp lý:

Xột di gúc kinh t thỡ Tng cụng ty l liờn kt ca cỏc Doanh
nghip nh nc trong mt tp on cú t chc. Bn cht kinh t ca Tng
cụng ty vi t cỏch l cỏc liờn kt kinh t ca cỏc Doanh nghip nh nc th
hin :
- Nhu cu phi tng cng tớnh cnh tranh ca cỏc Doanh nghip nh
nc trong iu kin phi kinh doanh trong c ch th trng v xu
th hi nhp kinh t quc t ca t nc. Phn ln cỏc Doanh nghip
nh nc hin ti khụng cú nng lc cnh tranh nu ng mt mỡnh.
iu ny bt ngun t thc trng cỏc Doanh nghip nh nc cú quy
mụ nh, cụng ngh lc hu v c bitt l cha c th thỏch mt
cỏch y trong nn kinh t th trng cnh tranh. Hóy nhỡn tỡnh
trng cỏc Doanh nghip nh nc ang mt th trng ngay trong ni
Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam


21

a cho ta thy iu cn phi tng cng nng lc cnh tranh ca cỏc
Doanh nghip nh nc.
- Cỏc Tng cụng ty l cỏc liờn kt ngang, tc l s liờn kt gia cỏc ch
th kinh t c lp trờn c s t u t, gúp vn gia cỏc cụng ty Nh
nc, gia cụng ty Nh nc v cỏc doanh nghip khỏc hoc hỡnh
thnh trờn c s t chc v liờn kt cỏc n v thnh viờn cú quan h
gn bú vi nhau v li ớch kinh t, cụng ngh, th trng v cỏc dch
v kinh doanh khỏc, hot ng trong mt hay mt s chuyờn nghnh
kinh t-k thut chớnh nhm tng cng kh nng kinh doanh v thc
hin li ớch ca cỏc n v thnh viờn v ca ton Tng cụng ty.
- Cỏc Doanh nghip nh nc ang ng trc nhu cu tớch t vn
phỏt trin cụng ngh, h tng nhm nõng cao hiu qu v nng lc
cnh tranh. Vớ d cỏc ngnh kinh t nh in, than, giao thụng, du

khớ, cn hng ngỡn t ng vn hin i hoỏ c s vt cht ca
mỡnh nhng iu kin ngõn sỏch Nh nc cũn hn hp thỡ cỏc doanh
nghip cn phi t tỡm ngun vn cho mỡnh, huy ng v s dng
chỳng mt cỏch cú hiu qu nht. Liờn kt kinh t l mt gii phỏp
huy ng vn cú th em li sc mnh cho tp on.
- Chuyờn mụn húa sn xut, kinh doanh theo tng sn phm hay nhúm
sn phm cú kh nng to hiu qu kinh t cao. Trong thc t cỏc tp
on kinh t mnh trờn th gii u cú mc chuyờn mụn hoỏ cao.
Cỏc sn phm hon chnh ca chỳng c lp rỏp t nhng thnh
phm t nhng cụng ty con ca chỳng khp ni trờn th gii. Do
vy ta cng cú th thy nhu cu chuyờn mụn hoỏ cng cp bỏch
khụng kộm nhu cu hin i hoỏ.
- Liờn kt kinh t di hỡnh thc Tng cụng ty cũn xut phỏt t nhu cu
khỏc l qun lý kinh t. Trc õy, trong c ch k hoch hoỏ tp
Phân tích và xây dựng lộ trình Cổ phần hoá các đơn vị thành viên của Tổng công ty điện lực Việt Nam