Tiết 14-15 Uy-lit-xơ trở về ( trích Ô-đi-xê)

Trường THPT Tam Quan Năm học 2008 - 2009
Tuần 5
Tiết :14-15 Đọc văn :
Ngày soạn:22-9 -2008 ( Trích sử thi Ô-đi-xe - Hô-me-rơ )
I .M ụ c tiêu : Giúp học sinh:
1.Kiến thức -Vẻ đẹp nhân văn của con người Hy Lạp .
2. Kó năng :- Biết phân tích diễn biễn tâm lý nhân vật qua
các đối thoại để thấy được khát vọng hạnh phúc , vẻ đẹp
trí tuệ và tâm hồn của họ.
3. Thái độ :- Nhận thức được tình cảm gia đình cao đẹp, là
động lực giúp con người vượt qua khó khăn.
II.Chuẩn bò:
1. Chuẩn bò của giáo viên:
-Giáo viên thiết kế giáo án, làm một số sơ đồ biểu bảng (tranh Hô-me-rơ )
2. Chuẩn bò của học sinh:
-Học sinh đọc bài, soạn bài, hai bức ảnh, tranh phóng to từ (Sách giáo
khoa)
III. Hoạt động d ạ y h ọ c:
1 . n đònh tình hình lớp : (1phút) Kiểm tra só số, vệ sinh phòng học, đồng
phục .
2. Ki ể m tra bài c ũ : (5 phút) Nội dung tư tưởng và nét đặc sắc về nghệ thuật của
truyện An Dương Vương và Mò Châu - Trọng Thủy?
3. Giảng bài m ớ i :
* Giới thiệu bài : (1phút)
Từ các nền văn minh cổ đại thế giới (Hi Lạp, Ai Cập, n Độ, Trung Hoa ) ; Một
trong những thành tựu chói chang của văn học Hi Lạp cổ đại là hai bản sử thi anh
hùng ca I-li-át và Ô-đi-xê của Hô-me-rơ – Nhà thơ mù, cha đẻ của thi ca Hi Lạp cổ
đại. Đoạn trích học rút từ khúc ca XXIII của sử thi Ô-đi-xê.
-Tiến trình bài dạy:
Thời
gian

Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung

20’
Hoạt động 1:
Giáo viên hướng dẫn
học sinh tìm hiểu tác
giả, tác phẩm, đoạn
trích :
Giáo viên gọi học
sinh đọc phần Tiểu
dẫn và tóm tắt nội
dung.
Hoạt động 1:
Học sinh tìm hiểu tác
giả, tác phẩm, đoạn
trích
Học sinh đọc phần
Tiểu dẫn và tóm tắt
nội dung.
A.Tìm hiểu chung :
I.Tác giả(sách giáo khoa)
II.Tác phẩm:
1.Tóm tắt tác phẩm
(sách giáo khoa)
2.Chủ đề (sách giáo khoa)
III.Đoạn trích :
1.Vò trí : Gần cuối tác
phẩm.
2. Bố cục : 2 phần :
-Từ đầu… kém gan dạ:

Cảnh nhủ mẫu báo tin Uy-lit-
xơ trở về.
-Phần còn lại: Cảnh Uy-
Giáo án văn 10 cơ bản - 1 - – Nguyễn Văn Mạnh

Trường THPT Tam Quan Năm học 2008 - 2009
20’

.
20’
Hoạt động 2:
Giáo viên hướng dẫn
học sinh đọc và tìm
hiểu văn bản :Phân vai
đọc : thể hiện tâm
trạng nhân vật.
-Những nhân vật chính
của văn bản?
Đặt câu hỏi cho học
sinh thảo luận , đại
diện nhóm trình bày:
Hoàn cảnh của nhân
vật Uy-lit-xơ?
Phân tích diễn biến
tâm trạng của Uy-lit-
xơ ( khi Pê-nê-lốp
chưa nhận ra và khi
nhận ra)? Chú ý cách
đối thoại của Uy-lit-xơ
và phép lặp đònh ngữ

để thấy được hiệu quả
nghệ thuật của nó?
Đoạn cuối đã sử dụng
nghệ thuật gì đểù thể
hiện tâm trạng gì của
Uy-lit-xơ?
-Từ đó nhận xét vẻ
đẹp của nhân vật Uy-
lit-xơ?
Hoàn cảnh của nhân
vật Pê-nê-lốp?
Phân tích diễn biến
tâm trạng của Pê-nê-
lốp để thấy được vẻ
đẹp của nhân vật?
( khi nhũ mẫu báo tin ,
khi đối diện với Uy-lit-
Hoạt động 2:
Học sinh đọc và tìm
hiểu văn bản:
Phân vai đọc : thể hiện
tâm trạng nhân vật.

Nhóm 1,2:


(Vẻ đẹp nhân văn của
con người Hy Lạp).
Nhóm 2,3:
a.Hoàn cảnh

- Hai mươi năm đợi
chồng cho dù 108 vò
cầu hôn…
-Tưởng chàng Uy-lit-
xơ không còn hay đã ở
lại nơi đất khách quê
người .
lit-xơ và Pê-nê-lốp gặp
nhau.
3.Đại ý : Cuộc gặp mặt
chính thức giữa Uy-lit-xơ và
Pê-nê-lốp .
B.Đọc – hiểu văn bản :
I.Đọc và giải nghóa những
từ ngữ khó:
Giọng đọc thể hiện tâm
trạng của các nhân vật.
II.Tìm hiểu văn bản:
1.Nhân vật Uy-lit- xơ :
a.Hoàn cảnh:
-20 năm rời xa quê hương,
gia đình .
-Thiết tha đoàn tụ gia đình.
b.Diễn biến tâm trạng:
Vẻ đẹp phẩm chất, trí tuệ :
-Khi Pê-nê-lốp chưa nhận ra
+ Kiềm chế cảm xúc , bình
tónh, nhẫn nại trước sự lạnh
lùng của Pê-nê-lốp ( dẫn
chứng)â.

+ Cảm thông thái độ của
vợ, tự tin, trách móc (dẫn
chứng).
+ Mưu trí gợi cách giải
quyết sự việc ( dẫn chứng).
-Khi Pê-nê-lốp nhận ra:
Chứa chan đón nhận giây
phút sum họp ( dẫn chứng).
* Uy-lit-xơ bản lónh, tài trí,
tình yêu sắt son. Do đó Uy-
lit-xơ vượt qua mọi thử thách
để đón nhận hạnh phúc gia
đình (vẻ đẹp nhân văn của
con người Hy Lạp).
2.Nhân vật Pê-nê-lốp :
- Tâm trạng của Pê - nê -
lốp trước sự kiện “Uy - lít
-xơ trở về ”
a. Trước sự tác động của
nhũ mẫu Ơ - ri - clê
a.1 Nghe nhũ mẫu thơng báo,
Pê - nê -lốp khơng tin, bởi hai
lẽ:
Giáo án văn 10 cơ bản - 2 - – Nguyễn Văn Mạnh

Trường THPT Tam Quan Năm học 2008 - 2009
xơ). Chu ý đối thoại
của Pê-nê-lốp và phép
lặp đònh ngữ . Nhận
xét hình ảnh sử dụng ở

cuối đoạn? Hình ảnh
đó thể hiện tam trạng
gì của Pê-nê-lốp?
Từ đó nhận xét về vẻ
đẹp của nhân vật Pê-
nê-lốp?
Những nét đặc sắc về
nghệ thuật đã được sử
dụng để miêu tả diễn
biến tâm trạng nhân
vật? ( Nêu dẫn chứng
và nhấn mạnh lại hiệu
quả nghệ thuật ).
Vẻ đẹp của nhân vật?
b.Diễn biến tâm
trạng: Vẻ đẹp tâm hồn,
trí tuệ:
-Khi nhũ mẫu báo tin:
Nghi ngờ (dẫn chứng)ø,
vì:
+Không tin Uy-lit-xơ
giết chết 108 tên cầu
hôn.
+ Hai mươi năm
-không hi vọng Uy-lit-
xơ trở về.
Phân vân khi nhũ
mẫu đưa bằng chứng
thuyết phục (dẫn
chứng).

Lúng túng không biết
cách xử lí (dẫn chứng).
-Khi đối diện với Uy-
lit-xơ:
+Tính toán, suy nghó,
bàng hoàng, xúc động,
yêu thương, thận trọng,
lý trí, (dẫn chứng).
+Vẫn ôn hòa khi
chồng trách móc (dẫn
chứng).
+Khéo léo, thông
minh khi đề xuất cách
giải quyết để thử thách
tìm ra sự thật
( chiếc giường bí mật).
* Pê-nê-lốp –người
phụ nữ thủy chung,
kiên trinh, trí tuệ (vẻ
đẹp nhân văn).

+ Một mình Uy - lít - xơ
khơng thể giết chết bọn cầu
hơn
+ Uy - lít - xơ đi biền biệt
hai mươi năm, hết hi vọng trở
về
a.2.Nhũ mẫu đưa ra chứng cớ
giàu sức thuyết phục: vết sẹo ở
chân Uy - lít - xơ…

a.3. Lòng nàng bắt đầu có sự
phân vân, nàng trấn an nhũ
mẫu và cũng tự trấn an mình
a.4.Đối mặt với Uy - lít - xơ :
“nàng vẫn ngồi lặng thinh trên
ghế hồi lâu” mà trong lòng
sửng sốt…
→Trước những lời tác động
của nhũ mẫu, đặc biệt là giây
phút gặp mặt Uy - lít - xơ, Pê -
nê -lốp bàng hồng, xúc động
nhưng vẫn cố dằn lòng, nén
tình cảm của mình, bởi nội tâm
nàng đang có mối xung đột
ghê gớm – xung đột giữa cái
nghi ngờ và cái điều muốn tin
là sự thực
b. Trước sự tác động của Tê
-lê - mác
Những lời trách của Tê - lê -
mác đã tác động mạnh tới Pê
-nê -lốp. Nàng bối rối, phân
vân cao độ, nhưng vẫn thận
trọng, giải thích cho con một
cách khơn khéo…
a”Cánh cửa lòng” nàng Pê
-nê -lốp thật sự “ kiên cố”. Sự
tác động của nhũ mẫu Ơ -ri
-clê và Tê lê mác làm cho tâm
trạng của nàng khơng tránh

khỏi bối rối, giờ phút gặp lại
Uy -lít-xơ nàng khơng tránh
khỏi xúc động dữ dội nhưng
nàng đã khơng để cho trái tim
yếu mềm → tâm trạng của một
người phụ nữ từng trải, khơn
ngoan, giàu bản lĩnh.
* Thủ pháp lặp đi lặp lại
những định ngữ có tác dụng
khắc hoạ rõ tính cách nhân vật
3. Cuộc đấu trí giữa Uy -lít
-xơ và Pê -nê -lốp
*Uy -lít -xơ
Giáo án văn 10 cơ bản - 3 - – Nguyễn Văn Mạnh

Trường THPT Tam Quan Năm học 2008 - 2009
5’

8’
Đặc sắc về nghệ
thuật?
Hoạt động 3:
Giáo viên hướng dẫn
học sinh tổng kết
Hoạt động 3:
Học sinh đọc phần ghi
nhớ (sách giáo khoa)
và ghi vào vở
- Nhẫn nại, mỉm cười…→
thái độ trầm tĩnh, tự tin

- Trách móc…nhờ kê
giường…→muốn thử thách
lòng chung thuỷ của vợ
-”giật mình”,…giải được mật
mã mà Pê -nê -lốp đưa ra
*Pê -nê -lốp
- Khơng lay chuyển, thận
trọng suy xét
- Bác bỏ lời trách…, nhắc
đến chiếc giường đặc biệt…→
nhạy cảm, thơng minh…
- “bủn rủn cả chân tay”,chạy
ngay ơm chồng…
aTrong cuộc đấu trí giữa Uy -
lít -xơ và Pê -nê -lốp khơng ai
là người chiến bại. Pê - nê -
lốp dùng sự khơn khéo, thơng
minh để xác minh sự thật. Uy -
lít -xơ cũng bằng trí tuệ nhạy
bén, hiểu và đáp ứng điều thử
thách Đây là sự gặp gỡ của hai
trí tuệ, hai tâm hồn…
4.Nét đặc sắc về nghệ
thuật:
Đậm phong cách sử thi Hi
Lạp:
-So sánh có đuôi dài( so sánh
mở rộng) (dẫn chứng: đoạn
cuối văn bản-phân tích).
-Kết hợp phép lặp đònh ngữ

đểû khẳng đònh phẩm chất
nhân vật (thận trọng …).
-Cách kể chuyện chậm rải,
trang trọng kiểu trì hoãn sử
thi: được tạo qua các đối
thoại trực tiếp nhưng mục
đích hướng qua đối tượng
khác (dẫn chứng -phân tích).
C.Tổng kết
1. Đoạn trích thể hiện khá tập
trung chủ đề của sử thi “Ơ -đi
-xê”: - ngợi ca trí tuệ thơng
minh, sự khơn ngoan tỉnh táo,
ngợi ca những tình cảm đẹp
đẽ, thiêng liêng, cao q của
con người….
2. Đoạn trích cũng thể hiện
Giáo án văn 10 cơ bản - 4 - – Nguyễn Văn Mạnh

Trường THPT Tam Quan Năm học 2008 - 2009
5’
Hoạt động 4:
Giáo viên gọi học
sinh làm bài tập.
Hoạt động 4:
Học sinh làm bài tập.
những đặc điểm nổi bật của
nghệ thuật sử thi: - xây dựng
những tình huống đầy kịch
tính, mơ tả tâm lí qua ngơn

ngữ, chân dung, hành động…
II.Luyện tập:
Bài tập 2
( Trang 60- sách giáo khoa)
4.Dặn dò học sinh chuẩn bò cho tiết học tiếp theo: (5 phút)
- Ra bài tập về nhà: Câu hỏi kiểm tra: Phân tích diễn biến tâm trạng của Uy-lit-xơ
và Pê-nê-lốp để thấy được vẻ đẹp tâm hồøn, trí tuệ, phẩm chất của người HyLạp?
-Chuẩn bò bài: -Soạn bài: Ra-ma buộc tội
IV. Rút kinh nghiệm, bổ sung :
( Nguyên nhân xảy ra chiến tranh giữa Hi Lạp và thành T’roa )
Thần thoại Hi Lạp kể rắng : Đám cưới của nữ thần Têtixơ với Pêlê được tổ
chức trọng thể trên thiên đình. Chư thần đều được mời đến dự tiệc. Riêng nữ thần
Iritx – nữ thần Bất hòa là không được mời. Tức giận, nữ thần bèn quyết gieo rắc sự
bất hòa. Nữ thần lấy một quả táo vàng khắc lên đó một dòng chữ : “Tặng người
đàn bà đẹp nhất” rồi ném vào bàn tiệc. Ba vò nữ thần là Hêra ( vợ của thần Zớt),
Atêna ( nữ thần trí tuệ) và Aphơrôđit ( nữ thần sắc đẹp) giành nhau quả táo vì
muốn mình được thừa nhận là người đẹp nhất. Thượng thần Zớt phải đứng ra phân
xử. Nhưng vì có vợ mình là Hêra trong số ba người đang tranh giành danh hiệu đó,
để tỏ ra khách quan, thần Zớt quyết đònh ba vò nữ thần hãy xuống trần, tìm đến
chàng Paritx con trai vua Priam, bấy giờ đang chăn bò ở chân núi Iđa, là chàng trai
châu Á đẹp nhất, nhờ chàng phân xử. Ba vò thần đều làm theo sự phán xét. Vò nào
cũng mang theo quà cáp tặng phẩm và hứa hẹn đền ơn hậu hó nếu Paritx chọn
mình. Aphơrôđit ( nữ thần sắc đẹp) hứa giúp Paritx quyến rũ được nàng Hêlen,
người phụ nữ đẹp nhất của Hi Lạp. Paritx đã trao quả táo vàng cho vò nữ thần nầy.
Từ đó hai nữ thần Hêra và Atêna đem lòng oán giận Paritx, oán giận lây cả thành
T’roa nên họ đứng về phía quân Hi Lạp chống lại thành T’roa.
2. Tóm tắt "Ơđixê"
Sau khi chiến thắng ở Tơroa, qn Hi Lạp lần lượt kéo về xứ sở. Uylitxơ cùng đồn
dũng sĩ của mình vượt qua chặng đường dài dằng dặc vơ cùng nguy hiểm trên biển cả
mênh mơng. Đồn chiến thuyền của Uylitxơ gặp bão dạt từ đảo này sang đảo khác, trơi

đến bờ biển châu Phi, xứ sở của những người trồng "quả lú", rồi lại trơi đến phía tây Địa
Trung Hải. Chàng cùng các chiến hữu lọt vào đảo những tên khổng lồ "một mắt"
Pơliphem, lần sang mảnh đất của bọn khổng lồ "to như trái núi", vào nhà mụ phù thuỷ
Xiếc-xê, xuống "thế giới những linh hồn", lách qua eo biển của hai con qi vật Caripđơ
và Xkila trấn giữ, bước lên đảo thần Mặt trời Hêliơt... Q đói khát, các bạn đồng hành
của Uylitxơ ăn mất mấy con bò trong đàn bò của thần nên đã bị thần Dớt gây ra một trận
bão lớn để trừng phạt. Sau bao nhiêu tai hoạ dồn dập, bạn bè của Uylitxơ dần dần chết
hết. Uylitxơ trơi giạt đến đảo của nàng tiên Calipxơ xinh đẹp. Nàng tiên mê đắm
Uylitxơ, dâng thần đơn linh dược cho chàng trở thành bất tử để cùng chàng kết bạn trăm
năm. Sau 7 năm trời bị Calipxơ lưu giữ, Uylitxơ mới được thần linh giải thốt, chàng
tiếp tục vượt biển đến ngày thứ 18, thì bạn bè Uylitxơ bị thần Pơêdiđơng gây bão tố
đánh chìm để trả thù cho con trai là gã khổng lồ Pơliphem đã bị chàng chọc mù mắt.
Giáo án văn 10 cơ bản - 5 - – Nguyễn Văn Mạnh