Giáo án Sinh học 8 bài 39: Bài tiết nước tiểu

GIÁO ÁN SINH HỌC 8
Bài 39: BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU
I/ Mục tiêu: (chuẩn kiến thức)
1/ Kiến thức:
- Trình bày được quá trình tạo thành nước tiểu , thực chất quá trình tạo thành nước tiểu , quá
trình bài tiết nước tiểu .
- Phân biệt được : Nước tiểu đầu và huyết tương , Nước tiểu đầu và nước tiểu chính thức
2/ Kĩ năng:
- Phát triển kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình .
- Hoạt động nhóm
Kĩ năng sống:
- Kĩ năng hợp tác, lắng nghe tích cực khi hoạt động nhóm
- Kĩ năng xử lí và thu thập thông tin khi đọc SGK, quan sát sơ đồ để tìm hiểu quá trình tạo
thành nước tiểu ở đơn vị chức năng của thận
- Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước nhóm, trước tổ
3/ Thái độ:
Giáo dục ý thức vệ sinh hệ bài tiết nước tiểu
II/ Phương pháp:
- Động não
- Vấn đáp – tìm tòi
- Trực quan
- Thảo luận nhóm
III/ Chuẩn bị:
- Gv: Sơ đồ hình 39.1 SGK
- HS: Xem trước nội dung bài
IV/ Tiến trình lên lớp:
1/ Ổn định (1’)

TaiLieu.VN

Page 1

2/ Kiểm tra bài cũ (5’)
(?) Bài tiết là gì? Có vai trò như thế nào đối với cơ thể sống? Các sản phẩm cần được bài
tiết phát sinh từ đâu?
(?) Hệ bài tiết nước tiểu gồm các cơ quan nào? Cơ quan quan trọng nhất của hệ bài tiết là
gì?
3/ Các hoạt động dạy học
a/ Khám phá:
Mỗi quả thận chứa khoảng một triệu đơn vị chức năng để lọc máu và hình thành nước
tiểu. Vậy quá trình lọc máu để hình thành nước tiểu ở đơn vị chức năng của thận như thế nào?
bài học hôm nay chúng ta sẽ n/c.
b/ Kết nối:
T gian

Hoạt động của thầy

18’

Hoạt động của trò

Hoạt động 1: Tìm hiểu các quá trình tạo thành nước tiểu ở đơn vị
chức năng của thận
I/ Tạo thành nước tiểu:
– Gv: Y/c học sinh đọc thông tin, quan
sát hình 39.1 → tìm hiểu quá trình hình
thành nước tiểu
– Yêu cầu các nhóm thảo lụân :
(?) Sự tạo thành nước tiểu gồm những
quá trình nào? Diễn ra ở đâu?

- HS: Tự thu thập thông tin trong SGK

- HS: Quá trình tạo thành nước tiểu
gồm 3 quá trình
+ Quá trình lọc máu
+ Quá trình hấp thu lại
+ Quá trình bài tiết tiếp → Chúng ở
(?) Thành phần nước tiểu đầu khác với cầu thận
máu ( huyết tương ) ở điểm nào?
- HS: Nước tiểu đầu không có tế bào

TaiLieu.VN

Page 2


máu và prôtêin
(?) Nước tiểu chính thức khác với nước
tiểu đầu ở chổ nào?
- HS: Dựa theo sơ đồ hình 39.1 để so
sánh và nêu được:
Nước tiểu đầu

Nước tiểu chính
thức

(?) Tại sao nước tiểu đầu được hình
thành cần phải hấp thu lại

- Nồng độ các - Nồng độ các
chất hòa tan chất hòa tan đậm
loãng hơn
dặc hơn

→ Vì nước tiểu đầu còn các chất dinh
dưỡng

- Chứa nhiều chất
- Ít các chất cặn cặn bả và chất
độc
bả và chất độc
- Còn chứa nhiều - Gần như không
chất dinh dưỡng còn các chất dinh
dưỡng.

- Gv: cần phân tích thêm: các quá trình
tạo thành nước tiểu

- Gv: Liên hệ thực tế v/v tế bào ở cầu – Nước tiểu được tạo thành ở các
thận, ống thận bị tổn thương. Hậu quả có đơn vị chức năng của thận gồm:
thể làm viêm cầu thận hoặc bị sơ dẫn đến
tắc ống thận, suy thận... Và làm rối loạn + Quá trình lọc máu: Ở cầu thận
các chất trong máu như: Rối loạn về hàm → tạo ra nước tiểu đầu .
lượng Kali, Natri, protein... làm tăng + Quá trình hấp thụ lại ở ống thận
thành phần cholletsteron (mỡ trong máu) +
Quá trình bài tiết:
- Gv:Y/c hs tự rút ra kết luận:

• Hấp thụ lại chất cần thiết

• Bài tiết tiếp chất thừa, chất thải →

Tạo thành nước tiểu chính thức và ổn
định một số thành phần của máu.

15’

Hoạt động 2: Tìm hiểu vai trò của muối khoáng đối với cơ thể

TaiLieu.VN

Page 3


II/ Bài tiết nước tiểu:
- Gv: Y/c hs đọc thông tin và thảo luận
câu hỏi sau đây:
- HS: Tự thu thập thông tin trong SGK
(?) Sự tạo thành nước tiểu diễn ra ở đâu?
- HS: Diễn ra ở các đơn vị chức năng
của thận (gồm 2 quả thận với khoảng 2
triệu đơn vị chức năng)
(?) Thực chất của quá trình tạo thành
nước tiểu là gì?
- HS: Thực chất quá trình tạo thành
nước tiểu là lọc máu và thải chất cặn
bã, chất độc, chất thừa ra khỏi cơ thể

(?) Mô tả đường đi của nước tiểu?

- HS: Nước tiểu chính thức → bể thận
→ Ống dẫn nước tiểu → tích trữ ở
bóng đái → ống đái → ngoài

(?) Tại sao sự tạo thành nước tiểu ở các
đơn vị chức năng diễn ra liên tục nhưng - HS: Vì do máu luôn tuần hoàn liên
sự thải nước tiểu ra khỏi cơ thể chỉ xảy tục qua cầu thận, nên nước tiểu được
ra vào những lúc nhất định, có sự khác hình thành liên tục
nhau đó là do đâu?
Nhưng nước tiểu chỉ đươc thải ra
ngoài cơ thể khi lượng nước tiểu trong
bóng đánh lên tới 200ml
- Gv: Cần nhấn mạnh: Khi nước tiểu
chính được hình thành được dẫn xuống
bể thận rồi theo ống dẫn nước tiểu xuống
bóng đái. Nếu nước tiểu trong bóng đái
đạt tới 200ml, đủ áp lực và cảm giác
buồn đi tiểu. tiếp theo cơ vòng ở ống đái
mở ra phối hợp với cơ vòng bóng đái và
cơ bụng giúp nước tiểu thải ra ngoài.

- Nước tiểu chính thức đỗ vào bể thận,
qua ống dẫn nước tiểu xuống tích trữ ở
bóng đái, rồi được thải ra ngoài nhờ
hoạt động của cơ vòng ống đái, cơ
bóng đáy và cơ bụng.

- Gv: Liên hệ thêm về bệnh sỏi thận, sỏi

- Năm 1954, ca ghép thận đầu tiên

TaiLieu.VN

Page 4


bàng quang, viêm bể thận, viêm cầu trên thế giới đã được thực hiện thành
thận, nang cầu thận, suy thận mạn ∏suy công tại (Mỹ).
thận toàn bộ… nguyên nhân và hậu quả
- Ở Việt Nam, ngày 4/6/1992, ca
+ Có nhiều nguyên nhân khác nhau: Do ghép thận đầu tiên của nước ta được
VK gây viêm các cơ quan khác như tai, tiến hành thành công tại Bệnh viện
mũi, họng rồi gián tiếp gây viêm cầu 103- Học viện Quân y. Sau đó, tháng
thận; Do các tế bào ở ống thận thiếu oxi, 12/1992, Bệnh viện Chợ Rẫy (TP. Hồ
do làm việc quá sức; Hoặc cơ thể bị Chí Minh)
nhiễm độc; Do vi khuẩn theo đường bài
- Tiếp sau đó, nhiều bệnh viện đã
tiết nước tiểu đi lên gây ra.
triển khai và thực hiện thành công ghép
+ Hậu quả có thể dẫn tới suy thận toàn thận. Đó là: Bệnh viện Trung ương Huế
vào tháng 7/2001; Bệnh viện Nhân dân
bộ
Gia định vào tháng 1/2002; Bệnh viện
+ Từ những nội dung trên gd hs ý thức
Nhân dân 115 vào tháng 2/2004; Bệnh
giữ gìn và bảo vệ hệ bài tiết nước tiểu
viện Nhi đồng II tháng 6/2004); Bệnh
viện Bạch Mai tháng 11/2005; Bệnh
viện Đa khoa TP. Đà Nẵng tháng
3/2006; Bệnh viện Đa khoa tỉnh Kiên

- Từ 1992 đến nay Việt Nam đã ghép Giang tháng 3/2007
thận được khoảng 600 bệnh nhân
- Theo thống kê, cả nước có khoảng
6.000 người suy thận mạn cần được ghép
thận, 300.000 người bị mù lòa vì các
bệnh lý giác mạc cần được ghép giác
mạc…
- Còn theo số liệu điều tra sơ bộ mới
được thực hiện tại 5 bệnh viện lớn ở Hà
Nội, trong số 4.143 người bệnh cần phải
ghép tạng
5’

TaiLieu.VN

Hoạt động 3: Củng cố và tóm tắt bài

Page 5


- Trình bày quá trình tạo thành nước tiểu ở các đơn vị chức năng của thận?
- Thành phần nước tiểu đầu khác với máu ở điểm nào?
- Mô tả đường đi của nước tiểu?
- Vì sao sự tạo thành nước tiểu diễn ra liên tục mà sự bài tiết nước tiểu lại gián
đọan?
Bảng so sánh nước tiểu đầu và nước tiểu chính thức
Đặc điểm

Nước tiểu đầu

Nước tiểu chính thức

- Nồng độ các chât hòa
tan
- Chất độc chất cặn bã
- Chất dinh dưỡng
1’

Hoạt động 4: Hướng dẫn học ở nhà
- Học thuộc bài, trả lời các câu hỏi 1, 2, 3, trang 127
- Xem trước nội dung bài 40, kẽ bảng 40 vào vở bài tập.

TaiLieu.VN

Page 6