Quản lý bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên các trường mầm non huyện yên khánh, tỉnh ninh bình đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.95 MB, 131 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
---------
PHẠM THỊ TƯƠI
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG CHUYÊN MÔN
CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG MẦM NON
HUYỆN YÊN KHÁNH, TỈNH NINH BÌNH
ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
`
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
HÀ NỘI - 2018
!
"#
"
$
% & " '(
)
"*
$+
,
" -
./0122342.5/627839:;<=>
?@A5BCDEFDCEDEF
Mã
số: 81.40.114
G#H
I& J
" -
3KL9.KM23<N2O.;P.Q>53/0R2.S.P2.P9
TUCEV
LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới:
- Tiến sĩ Nguyễn Thị Thanh Mai - Người Thầy đã tận tình, trực tiếp hướng
dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình chuẩn bị, thực hiện và hoàn thành luận văn
này.
- Trường Đại học Sư phạm Hà Nội II, khoa Quản lý giáo dục, đã tạo mọi
điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành khoá học.
Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với lãnh đạo, chuyên viên phòng
Giáo dục mầm non Sở Giáo dục và Đào tạo Ninh Bình; Phòng Giáo dục và Đào
tạo huyện Yên Khánh, lãnh đạo chuyên viên phụ trách giáo dục mầm non Phòng
Giáo dục-Đào tạo huyện Yên Khánh; Cán bộ quản lý và giáo viên các trường Mầm
non trên địa bàn huyện Yên Khánh tỉnh Ninh Bình cùng bạn bè, đồng nghiệp đã
động viên, cổ vũ, tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp tôi trong quá trình nghiên cứu,
hoàn thành bản luận văn!
Tác giả
Phạm Thị Tươi
CHÚ THÍCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
BDCM
:
Bồi dưỡng chuyên môn
BGH
:
Ban giám hiệu
CBQL
:
Cán bộ quản lý
CNH - HĐH
:
Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa
CS - ND
:
Chăm sóc - nuôi dưỡng
CSVC
:
Cơ sở vật chất
ĐMGD
:
Đổi mới giáo dục
GD
:
Giáo dục
GDMN
:
Giáo dục mầm non
GV
:
Giáo viên.
GVMN
:
Giáo viên mầm non
MG
:
Mẫu giáo
NQTW
:
Nghị quyết Trung ương
NT
:
Nhà trẻ.
PGD - ĐT
:
Phòng Giáo dục - Đào tạo
DSĐT
:
Dân số độ tuổi
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .............................................................................................................
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 3
3. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 4
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .............................................................. 4
6. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 4
7. Giả thuyết khoa học....................................................................................... 5
8. Cấu trúc luận văn........................................................................................... 6
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG
CHUYÊN MÔN CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG MẦM NON ..................... 7
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề. ........................................................................ 7
1.1.1. Trên thế giới. ........................................................................................... 7
1.1.2. Ở Việt Nam. ............................................................................................ 8
1.2. Các khái niệm, thuật ngữ cơ bản của đề tài. .............................................. 9
1.2.1. Quản lý và chức năng của quản lý .......................................................... 9
1.2.1.1. Khái niệm quản lý ................................................................................ 9
1.2.1.2. Chức năng của quản lý ....................................................................... 10
1.2.2. Chuyên môn nghề nghiệp...................................................................... 11
1.2.3. Hoạt động chuyên môn của GV mầm non ............................................ 11
1.2.4. Hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên ................................. 13
1.2.5. Biện pháp quản lý bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên mầm non ..... 13
1.2.6. Nội dung đổi mới giáo dục ở bậc học mầm non ................................... 14
1.3. Trường mầm non và GV mầm non .......................................................... 14
1.3.1. Trường mầm non ................................................................................... 14
1.3.2. Giáo viên mầm non ............................................................................... 14
1.4. Quản lý bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên các trường mầm non của hiệu
trưởng .............................................................................................................. 16
1.4.1. Quản lý của hiệu trưởng trường mầm non ............................................ 16
1.4.1.1. Quản lý nhà trường............................................................................. 16
1.4.1.2. Quản lý trường mầm non ................................................................... 17
1.4.1.3. Vai trò, nhiệm vụ của Hiệu trưởng trường mầm non......................... 19
1.4.2. Mục tiêu và nội dung bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên các trường mầm
non ................................................................................................................... 20
1.4.2.1. Mục tiêu hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên mầm non..20
1.4.2.2. Nội dung bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên mầm non ................ 21
1.4.3. Hình thức, phương pháp bồi dưỡng chuyên môn cho GVMN ............. 23
1.4.3.1. Hình thức bồi dưỡng .......................................................................... 23
1.4.3.2. Phương pháp bồi dưỡng ..................................................................... 25
1.5. Mục tiêu và nội dung quản lý bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên các trường
mầm non .......................................................................................................... 25
1.5.1. Mục tiêu quản lý .................................................................................... 25
1.5.2. Nội dung quản lý ................................................................................... 26
1.6. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên các
trường mầm non .............................................................................................. 29
1.6.2. Năng lực chuyên môn và năng lực quản lí của Hiệu trưởng................. 29
1.6.3. Đặc điểm nghề giáo viên mầm non ....................................................... 30
1.6.5. Cơ sở vật chất của nhà trường ............................................................... 30
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ................................................................................ 31
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG CHUYÊN
MÔN CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG MẦM NON HUYỆN YÊN KHÁNH
TỈNH NINH BÌNH .......................................................................................... 32
2.1. Khái quát về đặc điểm kinh tế, văn hóa, xã hội của huyện Yên Khánh, tỉnh
Ninh Bình ........................................................................................................ 32
2.1.1. Về vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên. .................................................... 32
2.1.2. Về tình hình phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. .................................. 32
2.1.3. Về tình hình phát triển giáo dục mầm non huyện Yên Khánh.............. 33
2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ..................................................................... 36
2.2.1. Mục đích điều tra................................................................................... 36
2.2.2. Nội dung điều tra ................................................................................... 37
2.2.4. Đối tượng điều tra ................................................................................. 38
2.3. Kết quả khảo sát ....................................................................................... 38
2.3.1. Thực trạng bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên các trường mầm non huyện
Yên Khánh ....................................................................................................... 38
2.3.2. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên các
trường mầm non huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình ...................................... 46
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ................................................................................ 60
CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG CHUYÊN
MÔN CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG MẦM NON HUYỆN YÊN KHÁNH
TỈNH NINH BÌNH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC .............. 62
3.1. Một số nguyên tắc đề xuất các biện pháp ................................................ 62
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ....................................................... 62
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ....................................................... 63
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ........................................................ 63
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ......................................................... 64
3.2. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo
viên các trường mầm non huyện Yên Khánh .................................................. 64
3.2.1. Xây dựng kế hoạch hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên .. 65
3.2.2. Tổ chức hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên cốt cán ....... 69
3.2.3. Đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức bồi dưỡng chuyên môn cho giáo
viên .................................................................................................................. 71
3.2.4. Tổ chức và chỉ đạo bộ máy QL hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo
viên .................................................................................................................. 75
3.2.5. Quản lý kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên
......................................................................................................................... 79
3.2.6. Tổ chức thi đua, khen thưởng khuyến khích giáo viên bồi dưỡng chuyên
môn .................................................................................................................. 82
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý đề xuất ..................................... 85
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đã được đề xuất 85
3.4.1. Quy trình khảo nghiệm.......................................................................... 85
3.4.2. Kết quả khảo nghiệm............................................................................. 86
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ................................................................................ 93
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 94
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 98
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.Quy mô trường, lớp GDMN huyện Yên Khánh.................................... 34
Bảng 2.2. Độ tuổi CBQL GDMN huyện Yên Khánh............................................ 34
Bảng 2.3.Trình độ đào tạo của CBQL GDMN huyện Yên Khánh ................. 34
Bảng 2.4.Độ tuổi GVMN huyện Yên Khánh .................................................. 35
Bảng 2.5.Trình độ đào tạo của GVMN huyện Yên Khánh ............................. 35
Bảng 2.6. Đánh giá của CBQL, GV về các nội dung đã BDCM cho GV...38
Bảng 2.7. . Đánh giá của CBQL, GV về PPBD GV ở trường mầm non.........41
Bảng 2.8. Đánh giá của CBQL, GV về hình thức tổ chức BDCM cho GV ... 42
Bảng 2.9. Đánh giá của CBQL, GV về thời gian BDCM cho GV ................ 43
Bảng 2.10. Đánh giá của CBQL, GV về địa điểm BDCM cho GV................ 43
Bảng 2.11. Thống kê nhận thức về vai trò của hiệu trưởng trường mầm non trong
quản lý hoạt động BDCM cho GV .................................................................. 45
Bảng 2.12. Thống kê ý kiến về mức độ thực hiện nội dung BDCM cho GV của
hiệu trưởng trường MN huyện Yên khánh ...................................................... 46
Bảng 2.13. Thống kê ý kiến về mức độ thực hiện các nội dung quản lý hoạt động
BDCM của hiệu trưởng ................................................................................... 58
Bảng 2.14. Mức độ thường xuyên của các biện pháp hiệu trưởng đã sử dụng trong
công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên ................. 50
Bảng 2.15. Mức độ hiệu quả của các biện pháp hiệu trưởng đã sử dụng trong công
tác quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên.......................... 52
Bảng 3.1 Thống kê ý kiến về tính cần thiết của các biện pháp đã đề xuất .......... 85
Bảng 3.2. Thống kê ý kiến về tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất ............ 86
Bảng 3.3. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp lý hoạt
động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên mầm non .................................... 88
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng
chuyên môn cho giáo viên mầm non............................................................... 88
Biểu đồ 3.2. Mức độ khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng
chuyên môn cho giáo viên mầm non............................................................... 90
Biểu đồ 3.3. Kết quả tương quan về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên của các trường mầm non
......................................................................................................................... 92
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Xuất phát từ vai trò của giáo dục, của trường mầm non và ý nghĩa
của việc bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên mầm non
Giáo dục mầm non thực hiện việc nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ từ ba
tháng tuổi đến sáu tuổi. Đây là bậc học đầu tiên của hệ thống giáo dục quốc dân, có
vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đặt nền móng cho sự phát triển nhân cách của
trẻ và chuẩn bị những tiền đề cần thiết cho trẻ bước vào trường phổ thông. Nhận
thức rõ tầm quan trọng của giáo dục mầm non Luật Giáo dục 2005 của nước ta đã
ghi rõ: “Mục tiêu của Giáo dục mầm non là giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình
cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho
trẻ em vào học lớp một” [23].
Báo cáo chính trị của Ban chấp hành Trung ương Đảng tại đại hội toàn quốc
lần thứ IX cũng khẳng định cần: “Chăm lo phát triển mầm non, mở rộng hệ thống
nhà trẻ và trường lớp mẫu giáo trên mọi địa bàn dân cư, đặc biệt là nông thôn và
những vùng khó khăn” [17].
Trong các trường mầm non, đội ngũ giáo viên là lực lượng quyết định chất
lượng giáo dục mầm non, vì họ là người trực tiếp chăm sóc, giáo dục trẻ; là lực
lượng chủ yếu thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường. Có thể nói tương lai của
giáo dục lại phụ thuộc rất nhiều vào đội ngũ giáo viên mầm non - Nhất là trong bối
cảnh đổi mới giáo dục lấy trẻ làm trung tâm hiện nay. Để làm tốt nhiệm vụ của
mình, đáp ứng yêu cầu xã hội trong hiện tại và tương lai, người giáo viên cần phải
luôn luôn được rèn luyện đạo đức, học tập văn hoá, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp
vụ, nâng cao năng lực sư phạm… Vì vậy, công tác bồi dưỡng chuyên môn cho giáo
viên trong trường mầm non là hết sức cần thiết.
Xuất phát từ yêu cầu thực tế đó, Nhà nước ta rất coi trọng công tác đào tạo,
bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên mầm non.
Ngày 13/06/2012, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt “Chiến lược phát triển
2
giáo dục 2011 – 2020”[31], trong giải pháp 2, nhấn mạnh: “Tiếp tục đào tạo, đào tạo
lại, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo để đến năm 2020, 100% giáo viên mầm non và phổ
thông đạt chuẩn trình độ đào tạo”. Nghị quyết số 44/NQ-CP, ngày 09/6/2014 cũng
xác định rõ: “Tổ chức bồi dưỡng, đào tạo lại đội ngũ giáo viên phổ thông, giáo viên
mầm non đáp ứng yêu cầu triển khai chương trình, sách giáo khoa mới ”.
Trước yêu cầu trên của Đảng và Nhà nước về tăng cường bồi dưỡng, đào tạo
giáo viên (GV) đáp ứng đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, ngày 06
tháng 9 năm 2016 Bộ GD&ĐT đã có công văn hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ
giáo dục mầm non năm học 2016-2017. Trong đó nhấn mạnh nhiệm vụ: “tập trung
bồi dưỡng nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên mầm non theo
hướng phát triển năng lực, đáp ứng yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng chăm
sóc, giáo dục trẻ trong cơ sở giáo dục mầm non (GDMN) đại trà và các mô hình
chất lượng cao, mô hình điểm”.
Ngày 22 tháng 8 năm 2017 Bộ GD&ĐT tiếp tục có công văn hướng dẫn thực
hiện nhiệm vụ giáo dục mầm non năm học 2017-2018, Công văn nêu rõ: Tập trung
nguồn lực để bồi dưỡng, tập huấn giáo viên thực hiện chương trình GDMN sau chỉnh
sửa; triển khai bồi dưỡng kỹ năng thực hành áp dụng mô đun ưu tiên trong tổ chức các
hoạt động chăm sóc, giáo dục và thực hiện chuyên đề xây dựng trường mầm non “lấy
trẻ làm trung tâm” [11].
1.2. Xuất phát từ thực tiễn giáo dục mầm non huyện Yên Khánh tỉnh Ninh Bình
Thực hiện các chỉ đạo trên của Đảng, Nhà nước và Bộ Giáo dục và Đào tạo
(GD&ĐT), Sở GD&ĐT Ninh Bình, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Yên Khánh
thường xuyên quan tâm đến việc bồi dưỡng nâng cao năng lực về chuyên môn
nghiệp vụ cho GV, nhằm nâng cao chất lượng toàn diện trong các trường mầm non
trên địa bàn. Nhờ vậy, mạng lưới trường lớp mầm non được phát triển đều khắp và
cân đối ở các xã, thị trấn trong huyện, 100% các xã, thị trấn có trường mầm non
công lập, hàng năm huy động đến trường từ 55 - 58% trẻ ở độ tuổi nhà trẻ và 97 98% trẻ ở độ tuổi mẫu giáo. Năm học 2017 – 2018, đội ngũ giáo viên mầm non
tương đối đủ về số lượng và không ngừng nâng cao về chất lượng, đa số cán bộ,
3
giáo viên trường mầm non công lập có trình độ chuyên môn đạt chuẩn nghề nghiệp
trở lên. Công tác bồi dưỡng chuyên môn cho GV của huyện được hiện một cách hệ
thống: Hàng năm, Sở GD&ĐT chịu trách biên soạn nội dung, chương trình bồi
dưỡng trên cơ sở tập huấn cấp Bộ, cải tiến một số nội dung có liên quan đến công
tác giáo dục mầm non, lựa chọn đội ngũ cốt cán làm giảng viên tham gia tập huấn;
tổ chức tập huấn bồi dưỡng GV cốt cán cấp cơ sở và chỉ đạo các phòng GD&ĐT
thực hiện bồi chức GV. Trên cơ sở chỉ đạo và sự hỗ trợ về chuyên môn của Sở
GD&ĐT, Các Phòng GD&ĐT thực hiện và chỉ đạo bồi dưỡng chuyên môn ở cơ sở.
Tuy nhiên, việc bồi dưỡng chuyên môn chuyên môn cho giáo viên mầm non
huyện Yên Khánh đang gặp phải một số khó khăn, hiệu quả chưa cao, như: Vẫn
còn 30 GV mầm non chưa đạt chuẩn. Chất lượng các chuyên đề bồi dưỡng giáo
viên hàng năm bị mai một dần từ cấp Bộ xuống cấp Sở, cấp Phòng, đến cấp
trường. Phương pháp, hình thức tập huấn chưa thực sự hấp dẫn học viên. Việc bồi
dưỡng của nhà trường cho GV và tự bồi dưỡng của GV chưa có giải pháp kiểm soát.
Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng này, trong đó có nguyên nhân chủ
yếu thuộc về năng lực quản lí bồi dưỡng chuyên môn cho GV của Hiệu trưởng. Ở
nhiều trường Hiệu trưởng còn thụ động, thậm chí máy móc, lúng túng trong triển
khai bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên,... Thực trạng trên đòi hỏi phải có những
nghiên cứu đổi mới công tác quản lý bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên trong
các trường mầm non để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục của nước ta nói chung,
giáo dục mầm non ở huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình nói riêng. Tuy nhiên qua
tìm hiểu của chúng tôi thì từ trước đến nay chưa có một công trình khoa học nào
nghiên cứu về vấn đề quản lý công tác bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên các
trường mầm non trên địa bàn huyện Yên Khánh.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi lựa chọn đề tài “Quản lý bồi dưỡng
chuyên môn cho giáo viên các trường mầm non huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh
Bình đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, khảo sát thực trạng; đề tài đề xuất một số biện
4
pháp nhằm góp phần nâng cao chất lượng quản lý bồi dưỡng chuyên môn cho giáo
viên các trường mầm non trên địa bàn huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình đáp ứng
yêu cầu đổi mới giáo dục.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn
cho giáo viên các trường mầm non.
3.2. Đánh giá thực trạng hoạt động bồi dưỡng chuyên môn và công tác quản
lý bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên các trường mầm non huyện Yên Khánh,
tỉnh Ninh Bình.
3.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý bồi dưỡng chuyên môn cho giáo
viên mầm non đồng thời tiến hành khảo nghiệm nhằm khẳng định tính khoa
học, cần thiết, khả thi và kế thừa của các biện pháp đã đề xuất.
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên các trường mầm non.
4.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên các trường mầm
non huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình.
5. Phạm vi nghiên cứu
- Đề tài chủ yếu nghiên cứu một số biện pháp quản lý bồi dưỡng chuyên
môn cho giáo viên các trường mầm non huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình.
- Số liệu thống kê sử dụng trong đề tài lấy trong năm học 2016 - 2017; 2017
- 2018 của Phòng GD&ĐT huyện Yên Khánh.
- Điều tra thực trạng biện pháp quản lý bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên
ở 10 trường mầm non trên địa bàn.
- Đề xuất một số biện pháp quản lý bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên các
trường mầm non huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình.
6. Phương pháp nghiên cứu
5
6.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp, khái quát hóa các tài liệu
liên quan đến đề tài.
Nghiên cứu các tài liệu, sách báo của các tác giả, các nhà khoa học có liên
quan để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài như: Luật Giáo dục; Văn kiện, Nghị
quyết của Đảng; Chiến lược phát triển giáo dục của Chính phủ, của ngành giáo
dục; các văn bản của Nhà nước, của Ngành, của tỉnh Ninh Bình,...
6.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
6.2.1. Phương pháp quan sát
Quan sát hoạt động quản lý bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên trường
mầm non.
6.2.2. Phương pháp điều tra
Điều tra bằng phiếu trưng cầu ý kiến kết hợp với tọa đàm, trao đổi trực tiếp.
6.2.3. Phương pháp chuyên gia
Phương pháp này dùng để thu thập thông tin và lấy ý kiến từ các chuyên gia
về những vấn đề có liên quan với đề tài nghiên cứu.
6.2.4. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
Phương pháp này dùng để thu thập thông tin về những kinh nghiệm tốt của
các CBQLGD có liên quan với đề tài.
6.2.5. Phương pháp toán thống kê được dùng để xử lý số liệu.
7. Giả thuyết khoa học
Bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên trường mầm non trên địa bàn huyện
Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình trong những năm học gần đây đã đạt được một số kết
quả nhất định, song bên cạnh đó vẫn còn khá nhiều hạn chế, bất cập. Nếu có được
những biện pháp quản lý bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên theo hướng thực
hiện đồng bộ các chức năng quản lý thì sẽ nâng cao chất lượng hoạt động bồi
dưỡng chuyên môn cho giáo viên, đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục hiện
nay.
6
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục;
nội dung cơ bản của luận văn được cấu trúc thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng hoạt động chuyên môn cho
giáo viên các trường mầm non.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo
viên các trường mầm non huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo
viên đối các trường mầm non huyện Yên Khánh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
7
CHƯƠNG I
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG CHUYÊN MÔN
CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG MẦM NON
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề.
1.1.1. Trên thế giới.
Các nhà nghiên cứu Xô Viết trước đây đã rất quan tâm tới vai trò của quản lí
nhà trường và của đội ngũ giáo viên trong nhà trường. Họ cho rằng: Kết quả toàn
bộ hoạt động của nhà trường, phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và
hợp lí các công việc của đội ngũ giáo viên [30].
V.A. Xukhomlinxki đã nghiên cứu về nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên, với biện pháp: Thường xuyên quan tâm xây dựng và bồi dưỡng nâng cao
trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên; Tổ chức dự giờ, phân tích
bài giảng, rút kinh nghiệm [38].
Công tác phát triển chuyên môn cho giáo viên được Bộ Giáo dục Malaysia
chú trọng đến từ năm 1995 với sự thành lập của một hội đồng để nghiên cứu
chuyên môn và phát triển nghề nghiệp cho giáo viên. Hội đồng này đã đưa ra các
khuyến nghị quan trọng, trong đó có khuyến nghị: Giáo viên nên được khuyến
khích tham gia các khóa học bồi dưỡng và phát triển hoạt động giáo dục của mình.
Các chương trình bồi dưỡng giáo viên được thiết kế nhằm cung cấp hoạt động đào
tạo, tập huấn cho các giáo viên phổ thông nhằm nâng cao kĩ năng, năng lực chuyên
môn và trình độ học thuật trong lĩnh vực của giáo viên.
Ở Malaysia, các khóa học bồi dưỡng cho giáo viên có thể là: Phát triển
chuyên môn thường xuyên cho giáo viên tại các cơ sở đào tạo giáo viên. Các
chương trình phát triển và bồi dưỡng ngắn hạn và liên tục dành cho giáo viên đứng
lớp kéo dài từ 1 đến 5 ngày [19].
Bàn về vai trò của quản lí, Fiederich Wiliam Taylor (1856-1915) Heri Faylo
(1841-1925) khẳng định: Quản lí là khoa học và đồng thời là nghệ thuật thức đẩy
sự phát triển của xã hội.
8
Về vai trò của hiệu trưởng, tác giả V.A Xukhomlinki, V.P Xtrezicondi và
Jaxapob cũng cho rằng: Hiệu trưởng là người lãnh đạo toàn diện, chịu trách nhiệm
trong công tác quản lí nhà trường.
1.1.2. Ở Việt Nam.
Vấn đề quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên, từ lâu đã
được nhiều nhà giáo dục, nhà khoa học quan tâm:
Tác giả Nguyễn Minh Đường quan niệm: “Bồi dưỡng có thể coi là quá trình
cập nhật những kỹ năng còn thiếu hoặc đã lạc hậu trong một cấp học, bậc học và
thường xác nhận bằng một chứng chỉ”.
Trong bài Quản lý nhân sự trong giáo dục - đào tạo, tác giả Mạc Văn Trang
cho rằng: “Bồi dưỡng giáo viên là nâng cao trình độ về kiến thức và kỹ năng của
giáo viên lên một bước mới” .
Còn theo Nguyễn Trí [34] thì việc nâng cao trình độ văn hóa chung, trình độ
sư phạm cho đội ngũ GV nước ta là việc làm chiến lược, có ý nghĩa thế giới và khu
vực.
Lục Thị Nga (2005) cũng đã nghiên cứu “Về việc quản lý hoạt động tự bồi
dưỡng của giáo viên nhằm nâng cao chất lượng dạy học.
Khoảng gần 20 năm trở lại đây có khá nhiều luận văn thạc sĩ khoa học quản
lý giáo dục đã nghiên cứu về vấn đề quản lý giáo viên như: “Giải pháp bồi dưỡng
chuẩn hóa giáo viên mẫu giáo các tỉnh Duyên hải miền Trung” (Nguyễn Huy
Thông - 1999) [31], “Một số giải pháp quản lý phát triển đội ngũ giáo viên mầm
non trên địa bàn huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh” (Vũ Đức Đạm – 2005) [16], “Quản
lý của hiệu trưởng nhằm nâng cao năng lực sư phạm cho giáo viên mầm non thành
phố Thái Nguyên” (Lưu Thị Kim Phượng - 2009) [27], “Thực trạng hoạt động
quản lý việc bồi dưỡng chuyên môn cho GV ở một số trường MN tại TP Hồ Chí
Minh” (Nguyễn Hữu Lê Duyên - 2011),…
Về quản lí hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên, gần đây có:
“Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên trẻ của Hiệu
9
trưởng các trường mầm non huyện Từ Liêm - thành phố Hà Nội” của Trần Kim Thu
[32].
Tuy có những quan điểm khác nhau nhưng các công trình nghiên cứu trên có
điểm chung là cùng nghiên cứu về: Quy hoạch, quản lý, phát triển, bồi dưỡng đội
ngũ giáo viên. Họ đã từng bước củng cố, hoàn thiện dần về cơ sở lý luận, đề xuất
các biện pháp trong việc quản lí bồi dưỡng giáo viên nhằm nâng cao chất lượng
giáo viên, đáp ứng yêu cầu giáo dục toàn diện học sinh. Tuy nhiên chưa có công trình
nghiên cứu nào đề cập đến vấn đề “Quản lý bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên
mầm non huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục”.
1.2. Các khái niệm, thuật ngữ cơ bản của đề tài.
1.2.1. Quản lý và chức năng của quản lý
1.2.1.1. Khái niệm quản lý
Quản lý là một hiện tượng xã hội bắt nguồn từ tính chất xã hội của lao động.
Quản lý là một hoạt động phổ biến, diễn ra trên mọi lĩnh vực, mọi cấp độ dựa trên sự
phân công lao động và hợp tác để đạt một mục tiêu chung. Nơi nào có hoạt động
chung thì nơi đó có quản lý. Quản lý là một hoạt động thiết yếu nhằm đảm bảo phối
hợp những nỗ lực cá nhân và nhằm đạt được mục đích của nhóm, của tập thể.
Hiện nay, thuật ngữ "Quản lý” đã trở nên phổ biến nhưng chưa có định nghĩa
thống nhất, có nhiều quan niệm khác nhau về khái niệm quản lý ở các góc độ.
- Góc độ chung nhất: Quản lý là vạch ra mục tiêu cho một bộ máy, lựa chọn
phương tiện, điều kiện tác động đến bộ máy để đạt được mục tiêu.
- Góc độ kinh tế: Quản lý là tính toán sử dụng hợp lý các nguồn lực nhằm
đạt tới mục tiêu đề ra.
- Góc độ chính trị xã hội: Quản lý là sự kết hợp giữa tri thức với lao động,
xã hội phát triển như thế nào phụ thuộc vào sự kết hợp này, để vận hành sự kết hợp
này cần có một cơ chế quản lý phù hợp. Quản lý được xem là tổ hợp các cách thức,
phương pháp tác động vào đối tượng để phát huy khả năng của đối tượng nhằm
thúc đẩy sự phát triển của đối tượng.
- Góc độ hành động: Quản lý là quá trình điều khiển, chủ thể quản lý điều
10
khiển đối tượng quản lý để đạt mục tiêu đã đặt ra.
Các nhà điều khiển học như A.I.Berg cho rằng:“Quản lý là một quá trình
chuyển một hệ động lực phức tạp từ trạng thái này sang trạng thái khác nhờ sự tác
động vào các phần tử biến thiên của nó" [1].
Theo C.Mác: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào
tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến sự chỉ đạo để điều
hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện chức năng chung phát sinh từ sự vận
động của toàn bộ cơ chế sản xuất khác với sự vận động của các khí quan độc lập
của nó. Một người độc tấu vĩ cầm thì tự mình điều khiển lấy mình, còn dàn nhạc
thì cần phải có nhạc trưởng” [12].
W.Taylor lại cho rằng: "Quản lý là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cái gì
cần làm, làm cái đó thế nào bằng phương pháp tốt nhất và rẻ nhất" [1].
Theo tác giả Hà Thế Ngữ - Đặng Vũ Hoạt: "Quản lý là một quá trình định
hướng, quá trình có mục tiêu, quản lý một hệ thống nhằm đạt được những mục tiêu
nhất định" [55].
Theo tác giả Trần Kiểm: "Quản lý là những tác động chủ thể quản lý trong
việc huy động, phát huy kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn nhân lực,
vật lực, tài lực trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt
mục đích của tổ chức và hiệu quả cao nhất” [21].
Tác giả Nguyễn Văn Lê cho rằng "Quản lý là một hệ thống xã hội, là khoa
học và nghệ thuật tác động vào từng thành tố của hệ thống bằng những phương
pháp thích hợp, nhằm đạt được mục tiêu đề ra cho hệ và từng thành tố hệ "[22].
Từ các quan điểm trên, chúng tôi cho rằng: Quản lí là sự tác động có tổ
chức, có hướng đích của chủ thể quản lí tới đối tượng và khách thể quản lí một
cách gián tiếp và trực tiếp nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các nguồn lực, các thời
cơ của tổ chức để đạt mục tiêu đã đặt ra.
1.2.1.2. Chức năng của quản lý
Quản lý có 2 chức năng cơ bản là duy trì và phát triển. Để bảo đảm hai chức
năng này, hoạt động quản lý phải bao gồm 4 chức năng cụ thể sau:
11
- Chức năng kế hoạch hóa: Đây là giai đoạn quan trọng nhất của quá trình
quản lý, bao gồm soạn thảo, thông qua được những chủ trương quản lý quan trọng.
- Chức năng tổ chức thực hiện: Đây chính là giai đoạn hiện thực các quyết
định, chủ trương bằng cách xây dựng cấu trúc tổ chức của đối tượng quản lý, tạo
dựng mạng lưới quan hệ tổ chức, lựa chọn sắp xếp cán bộ.
- Chức năng chỉ đạo: Chỉ dẫn, động viên, điều chỉnh và phối hợp các lực
lượng giáo dục trong nhà trường, tích cực hăng hái chủ động theo sự phân công đã
định.
- Chức năng kiểm tra, đánh giá: Là chức năng liên quan đến mọi cấp quản lý
để đánh giá kết quả hoạt động của hệ thống. Nó thực hiện xem xét tình hình thực
hiện công việc so với yêu cầu để từ đó đánh giá đúng đắn.
1.2.2. Chuyên môn nghề nghiệp
Theo từ điển tiếng Việt - NXB Khoa học xã hội 1994: “Chuyên môn là
lĩnh vực riêng, kiến thức riêng nói chung của một ngành khoa học, kỹ
thuật”[36].
Chuyên môn nghề nghiệp của một người gắn với nghề và có thể hiểu đó là
kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo nghề của người đó, hay nói cách khác là học vấn và
nghiệp vụ của người đó trong lĩnh vực nghề.
Như vậy, có thể xem dạy học là một nghề chuyên môn và giáo viên phải
xem mình vừa là nhà quản lý vừa là người có chuyên môn. Từ góc độ quản lý giáo
dục, trình độ nghiệp vụ là rất quan trọng. Chuyên môn, nghiệp vụ là một khái niệm
quan trọng đối với giáo viên nói chung và nhà quản lý nói riêng, vì nó định hình
cho cơ sở giáo dục thực hiện được những mục tiêu, làm hài lòng cộng đồng và xã
hội.
1.2.3. Hoạt động chuyên môn của GV mầm non
Chuyên môn của giáo viên mầm non chủ yếu là các hoạt động chăm sóc, nuôi
dưỡng và giáo dục trẻ. Hai lĩnh vực chăm sóc - nuôi dưỡng và giáo dục luôn diễn ra
song song và đồng thời với nhau, gắn kết với nhau và không tách rời nhau: Trong hoạt
động chăm sóc - nuôi dưỡng có giáo dục và trong giáo dục có chăm sóc nhằm phát
