Tiết 45 Thực hành phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ

Trường THPT Tam Quan Năm học 2008 - 2009
Tiết : 45 Tiếng Việt:
Ngày soạn: 28.11.2009
I .M ụ c tiêu : Giúp học sinh:
1.Kiến thức: -Củng cố và nâng cao kiến thức về hai phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ.
2. Kó năng : -Có kỹ năng phân biệt, phân tích và sử dụng hai phép tu từ nói trên.
3.Thái độ: -Bồi dưỡng cảm xúc thẩm mỹ qua bài thực hành ở lớp.
II.Chuẩn bò:
1. Chuẩn bò của giáo viên:
-Giáo viên thiết kế giáo án, làm một số sơ đồ biểu bảng.
2. Chuẩn bò của học sinh:
-Học sinh đọc bài, soạn bài, làm bài tập, chuẩn bò tài liệu và đồ dùng học tập .
III. Hoạt động d ạ y h ọ c:
1 . n đònh tình hình lớp : (1phút) Kiểm tra só số, vệ sinh phòng học, đồng phục .
2. Ki ể m tra bài c ũ : (5phút)
Kiểm tra trong quá trình thực hành:
3. Giảng bài m ớ i :
* Giới thiệu bài : (1phút)
Các em đã học ẩn dụ và hoán dụ ở chương trình PTCS. Đây là hai biện pháp tu
từ xuất hiện rất nhiều trong tác phẩm văn hocï. Chúng ta cùng thực hành để củng cố
kiến thức về ẩn dụ và hoán dụ để biết cách nhận biết và vận dụng.
-Tiến trình bài dạy:
Giáo án 10 cơ bản - 1 - – Nguyễn Văn Mạnh

Trường THPT Tam Quan Năm học 2008 - 2009
Giáo án 10 cơ bản - 2 - – Nguyễn Văn Mạnh

Thời
gian
Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung

10’



5’
Hoạt động1:
Hướng dẫn học sinh ôn
lại phép ẩn dụ và thực
hành:
Giáo viên gọi 1 học
sinh nhắc lại đònh
nghóa: Ẩn dụ là biện
pháp dùng từ như thế
nào ?
Gọi học sinh đọc bài
tập 1

Giáo viên gợi ý: Tại
sao tác giả ca dao
không nói trực tiếp:
Chàng ơi có nhớ thiếp
chăng. Thiếp thì một
dạ khăng khăng đợi
chàng.
- Trong câu ca dao số
1 em liên tưởng đến
tình yêu trai gái đang
ở hoàn cảnh nào?
- Câu ca dao số 2 gợi
cho em có sự liên

tưởng đến tình cảnh gì
của đôi trai gái đang
yêu nhau?
Giáo viên hướng dẫn
học sinh phân tích
phép ẩn dụ trong
Hoạt động1:
Học sinh ôn lại phép
ẩn dụ và thực hành:
Học sinh nhắc lại
đònh nghóa
Trả lời: Ẩn dụ là biện
pháp dùng từ hay cụm
từ vận dụng để chỉ sự
vật bao gồm ( đồ vật,
người, trạng thái, tính
chất hoạt động) để chỉ
sự vật vì A và B giống
nhau. Ẩn dụ dùng vào
hoạt động liên tưởng
tương đồng.
Học sinh đọc bài tập
1.Sau đó chia lớp
thành 2 nhóm, nhóm 1
thảo luận câu a, nhóm
2 thảo luận câu b.


học sinh phân tích
phép ẩn dụ trong

những đoạn trích sau:
I/- Ẩn dụ:
Bài 1:
a)- Đặt quan hệ song song:
Thuyền – bến, bến cũ - con
đò: Chỉ quan hệ giữa những
vật cần có nhau, luôn gắn bó
với nhau, nhưng bến thì cố
đònh, còn thuyền, đò thì di
chuyển không cố đònh.
- So sánh ngầm, liên tưởng
đến những con người có quan
hệ tình cảm gắn bó nhưng
phải xa nhau.
b) Dựa vào khung giao tiếp:
Tạo ra đặc điểm tương đồng
và quan hệ tương đồng để
nhận biết nghóa hàm ẩn của
câu:
“Trăm năm đành lỗi hẹn hò
Cây đa bến cũ, con đò khác
đưa”
- Khung cảnh giao tiếp: bến
sông, cây đa, con đò gợi mối
quan hệ yêu đương, gần gũi,
gắn bó của gái trai.
-Quan hệ tương đồng, con đò
không cập bến cũ , con đò
người khác đưa nên đò lỗi
hẹn với cây đa bến cũ.

--> liên tưởng yêu đương
nhưng vì hoàn cảnh ngoài ý
muốn phải phụ nhau. Trong
khi người kia vẫn thuỷ chung
đợi chờ.
- Câu 1: Thuyền : ẩn dụ :
người đi
Bến: ẩn dụ :người ở lại
- Câu 2: Cây đa bến cũ: ẩn
dụ cho tình yêu thuỷ chung
của A
Con đò khác đưa: Tình của B
chuyển sang hướng khác .
Bài 2:
Câu 1:
- Từ ẩn dụ: Lửa lưụ lập loè
Trường THPT Tam Quan Năm học 2008 - 2009
4.Dặn dò học sinh chuẩn bò cho tiết học tiếp theo: ( 3phút)
- Ra bài tập về nhà : Phân biệt ẩn dụ và hoán dụ? Tìm những ví dụ về 2 biện pháp tu
từ này ?
-Chuẩn bò bài :
1/-Tìm hiểâu hoàn cảnh nhà thơ Đỗ Phủ? Hoàn cảnh cụ thể khi sáng tác bài Cảm xúc
mùa thu?
2/- Đọc ở nhà và so sánh bản dòch thơ và phần phiên âm để tìm ra những chỗ dòch
chưa đạt?
3/- Bố cục bài thơ này nên chia 2 để phân tích hay bám theo bố cục bài thơ Đường luật
để phân tích?
4/- Cảnh thu của hai câu đề có gì khác cảnh trong 2 câu...? Đây có phải là những câu
thơ tả cảnh thuần tuý không?
5/- Phân tích nỗi lòng của nhà thơ được biểu hiện trong bốn câu thơ sau ( chú ý hình

ảnh: Tùng , cúc...lệ, lệ thu ...tâm,...cấp mộ châm).
IV. Rút kinh nghiệm, bổ sung :
.................................................................................................................................
................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
................................................................................................................................
.................................................................................................................................

................................................................................................................................
................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
................................................................................................................................
.................................................................................................................................

................................................................................................................................
................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
................................................................................................................................
.................................................................................................................................

................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
................................................................................................................................
.................................................................................................................................

Giáo án 10 cơ bản - 3 - – Nguyễn Văn Mạnh

Trường THPT Tam Quan Năm học 2008 - 2009
Giáo án 10 cơ bản - 4 - – Nguyễn Văn Mạnh