Pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính thực trạng và giải pháp (luận văn thạc sĩ luật học)

TBỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ TƢ PHÁP
TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

PHƢƠNG TRUNG KIÊN

ĐỀ TÀI
PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH
– THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ TƢ PHÁP
TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

PHƢƠNG TRUNG KIÊN

ĐỀ TÀI
PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH
– THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số: 60380102

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Tạ Quang Ngọc

HÀ NỘI - 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu khoa học độc lập
của riêng tôi.
Các kết quả nên trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công
trình nào khác. Các số liệu trong Luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ
ràng, được trích dẫn theo đúng quy định.
Tôi xin chịu trách nhiệm về tính chính xác và trung thực của Luận văn
này.
Tác giả luận văn

Phƣơng Trung Kiên


MỤC LỤC
Trang
1
LỜI NÓI ĐẦU
7
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CƠ BẢN CỦA PHÁP LUẬT VỀ
GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH
1.1. Khái quát về khiếu nại hành chính, giải quyết khiếu nại hành
7
chính
1.1.1. Khái niệm khiếu nại hành chính, giải quyết khiếu nại
7
hành chính

1.1.2. Vai trò của khiếu nại hành chính, giải quyết khiếu nại
14
hành chính
1.2. Khái quát pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính
16
1.2.1. Quan niệm pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính
16
1.2.2. Nội dung chủ yếu của pháp luật về giải quyết khiếu nại
17
hành chính
1.2.3. Vai trò của pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính
22
1.3 Quan điểm của Đảng về khiếu nại, giải quyết khiếu nại và
23
hoàn thiện pháp luật về giải quyết khiếu nại
1.4. Khái quát các mô hình giải quyết tranh chấp hành chính trên
26
thế giới và mô hình giải quyết tranh chấp hành chính ở một số nước
1.4.1. Khái quát các mô hình giải quyết tranh chấp hành chính
26
trên thế giới
1.4.2. Khái quát mô hình giải quyết tranh chấp hành chính ở
29
một số nước
1.4.3. Kinh nghiệm đối với Việt Nam
34
Kết luận Chương 1
36
37
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT

KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
2.1. Lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật về giải quyết
37
khiếu nại hành chính ở Việt Nam
2.1.1. Giai đoạn từ năm 1945 - 1959
37
2.1.2. Giai đoạn từ năm 1959 - 1980
38


2.1.3. Giai đoạn từ năm 1990 - 1991
2.1.4. Giai đoạn từ năm 1991 - 1998
2.1.5. Giai đoạn từ năm 1998 - 2011
2.1.6. Giai đoạn từ năm 2011 đến nay
2.2. Đánh giá một số quy định của Luật Khiếu nại năm 2011 về
giải quyết khiếu nại hành chính
2.2.1. Những ưu điểm trong một số quy định của Luật Khiếu nại
năm 2011 về giải quyết khiếu nại hành chính
2.2.2. Những hạn chế, bất cập trong một số quy định của Luật
Khiếu nại năm 2011 về giải quyết khiếu nại hành chính
2.2.3. Nguyên nhân của những ưu điểm, hạn chế, bất cập trong
một số quy định của Luật Khiếu nại năm 2011 về giải quyết khiếu
nại hành chính
2.3. Thực tiễn thi hành Luật Khiếu nại năm 2011 về giải quyết
khiếu nại hành chính trong giai đoạn từ năm 2012 – 2016
2.3.1. Tình hình khiếu nại hành chính trong giai đoạn từ năm
2012 – 2016
2.3.2. Kết quả thi hành Luật Khiếu nại năm 2011 về giải quyết
khiếu nại hành chính trong giai đoạn từ năm 2012 - 2016
Kết luận Chương 2

Chƣơng 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT
VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH Ở VIỆT NAM
HIỆN NAY
3.1. Một số quan điểm hoàn thiện pháp luật về giải quyết khiếu
nại hành chính
3.2. Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về giải quyết khiếu nại
hành chính ở Việt Nam hiện nay
3.2.1. Giải pháp cụ thể
3.2.2. Giải pháp chung
Kết luận Chương 3
KẾT LUẬN

39
40
43
45
46
46
54
62

64
64
65
77
78

78
80
80

85
88
89


1

LỜI NÓI ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Quyền khiếu nại là một trong những quyền con người đã được ghi nhận
thông qua các quyền dân sự - chính trị trong các văn kiện quốc tế có giá trị
pháp lý đặc biệt quan trọng như: Tuyên ngôn thế giới về quyền con người
năm 19481, Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị năm 1966 2.
Trên cơ sở các văn kiện quốc tế, pháp luật của đa số các quốc gia trên thế
giới, trong đó có Việt Nam cũng ghi nhận, bảo đảm thực hiện quyền khiếu nại
và giải quyết khiếu nại.
Nhận thức được tầm quan trọng của quyền khiếu nại và giải quyết
khiếu nại, Việt Nam đã ghi nhận trong hầu hết các bản Hiến pháp, đạo luật cơ
bản của Nhà nước, có giá trị pháp lý cao nhất, đó là Hiến pháp năm 1959,
Hiếp pháp năm 1980, Hiến pháp năm 1992, Hiến pháp năm 2013 và đã được
cụ thể hóa trong Pháp lệnh quy định việc xét, giải quyết khiếu nại, tố cáo của
công dân năm 1981, Pháp lệnh khiếu nại, tố cáo của công dân năm 1991, Luật
Khiếu nại, tố cáo năm 1998 (sửa đổi, bổ sung năm 2004 và 2005), Luật Khiếu
nại năm 2011,...
Luật Khiếu nại năm 2011, sau gần 05 năm thi hành, với những ưu điểm
như: Luật đã mở rộng, đề cao quyền của người khiếu nại hành chính và đa
dạng các phương thức giải quyết tranh chấp hành chính; quy định về trình tự,
thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính theo hướng đơn giản, nhanh chóng,
tạo điều kiện thuận lợi cho người khiếu nại hành chính; bổ sung quy định
nhiều người khiếu nại hành chính về cùng một nội dung;... Bên cạnh những

ưu điểm, thành tựu đó, Luật cũng bộc lộ một số hạn chế, bất cập nhất định về:
Thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính; tổ chức đối thoại trong giải
quyết khiếu nại hành chính; công khai, minh bạch trong quá trình giải quyết
khiếu nại hành chính; tổ chức thi hành quyết định giải quyết khiếu nại hành
chính có hiệu lực pháp luật; xử lý đối với các hành vi vi phạm;... Những hạn
1
2

Việt Nam tham gia kí kết năm 1988.
Việt Nam tham gia kí kết năm 1982.


2

chế, bất cập này đã làm ảnh hưởng nhất định đến chất lượng công tác giải
quyết khiếu nại hành chính và việc xây dựng nền công vụ chuyên nghiệp,
trách nhiệm, năng động, minh bạch, hiệu quả, để tiến tới xây dựng nền hành
chính phục vụ nhân dân, phù hợp với xu thế phát triển nền hành chính hiện
đại trong giai đoạn hội nhập sâu rộng hiện nay.
Đồng thời, thực tiễn cho thấy, trong giai đoạn từ năm 2012 – 2016, tình
hình khiếu nại hành chính tuy có xu hướng giảm so với giai đoạn trước nhưng
vẫn diễn biến phức tạp. Đặc biệt, tình hình khiếu nại hành chính đông người,
có đoàn lên tới vài trăm người với thái độ bức xúc, gay gắt, kéo dài, tiềm ẩn
nhiều vấn đề khó lường. Trong khi đó, một số cấp ủy Đảng, cơ quan hành
chính nhà nước chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm giải quyết khiếu nại hành
chính, giải quyết nhiều vụ việc còn chậm, chưa đúng chính sách, pháp luật,
xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, đã làm giảm
lòng tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước3.
Tác giả lựa chọn đề tài: “Pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính Thực trạng và giải pháp” với mong muốn qua nghiên cứu, đánh giá một số
quy định của Luật Khiếu nại năm 2011 và thực tiễn thi hành trong giai đoạn

từ năm 2012 – 2016 để đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện hơn pháp
luật về giải quyết khiếu nại hành chính của các cơ quan hành chính nhà nước.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Trong giai đoạn hội nhập sâu rộng, hợp tác toàn diện ở Việt Nam hiện
nay, việc bảo đảm quyền khiếu nại và giải quyết khiếu nại hành chính được
nhiều người quan tâm tìm hiểu, nghiên cứu. Những năm gần đây có nhiều
công trình nghiên cứu pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính dưới các
khía cạnh, cách tiếp cận khác nhau, như các đề tài khoa học: Lê Tiến Hào
(2011), “Khiếu nại, tố cáo hành chính – Cơ sở lý luận, thực trạng và giải
pháp”, Các chuyên đề nghiên cứu Đề tài khoa học độc lập cấp Nhà nước,
Thanh tra Chính phủ; Bùi Nguyên Súy (2012), “Khiếu nại đông người – Thực
3

Báo cáo số 3537/BC-TTCP ngày 30/12/2016 của Thanh tra Chính phủ về Tổng kết 4 năm thi hành Luật
Khiếu nại, Luật Tố cáo.


3

trạng và giải pháp”, Đề tài khoa học cấp bộ, Ban Dân nguyện thuộc Ủy ban
thường vụ Quốc hội; các luận án, luận văn: Nguyễn Thị Thủy (2009), “Quyền
khiếu nại hành chính của công dân ở Việt Nam hiện nay”, Luận án tiến sĩ luật
học, Trường Đại học Luật Hà Nội; Nguyễn Thị Thúy Hồng (2010), “Thủ tục
giải quyết khiếu nại của các cơ quan hành chính nhà nước: một số vấn đề lý
luận và thực tiễn tại thành phố Tuy Hòa, Phú Yên”, Luận văn thạc sĩ luật học,
Trường Đại học Luật Hà Nội; Nguyễn Tiến Dũng (2011), “Giải quyết khiếu
nại hành chính về bồi thường, giải phóng mặt bằng thực hiện các dự án trên
địa bàn thành phố Nam Định”, Luận văn thạc sĩ luật học, Trường Đại học
Luật Hà Nội; Vũ Thị Hồng Vân (2012), “Giải quyết khiếu nại của cơ quan
hành chính nhà nước – thực tiễn trên địa bàn tỉnh Hà Nam”, Luận văn thạc sĩ

luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội; Nguyễn Thị Bích Ngọc (2012),
“Nguyên tắc công bằng trong thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính”, Luận
văn thạc sĩ luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội; các bài viết trên các trang
website: Phạm Thị Hồng Đào (2017), “Luật Khiếu nại 2011 và những bất cập
cần hoàn thiện”, Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp, tại địa chỉ:
/>ngày truy cập 20/3/2017; Lê Văn Đức (2017), “Một số vấn đề đặt ra trong
việc hoàn thiện pháp luật về khiếu nại”, Viện Khoa học Thanh tra, tại địa chỉ:
ngày truy cập 20/3/2017;...
Nội dung các đề tài, công trình nghiên cứu trên đã khái quát các mô
hình giải quyết tranh chấp hành chính trên thế giới và mô hình giải quyết
tranh chấp hành chính tại một số nước; cơ sở lý luận, thực tiễn của quá trình
hình thành, phát triển của pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt
Nam; những quan điểm, yêu cầu, nội dung xây dựng pháp luật về giải quyết
khiếu nại hành chính ở Việt Nam trong giai đoạn mới;... Tuy nhiên, việc tiếp
tục nghiên cứu nhằm đánh giá những ưu điểm, hạn chế, bất cập của Luật
Khiếu nại năm 2011 để đưa ra một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về giải


4

quyết khiếu nại hành chính vẫn là vấn đề mang tính cấp thiết, có ý nghĩa cả về
mặt lý luận và thực tiễn.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là pháp luật về giải quyết khiếu nại
hành chính của cơ quan hành chính nhà nước được thể hiện tập trung trong
một số quy định của Luật Khiếu nại năm 2011 và việc thực hiện Luật Khiếu
nại năm 2011 trong giải quyết khiếu nại hành chính trong giai đoạn từ năm
2012 - 2016, dựa trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản như:
Khái niệm, vai trò của khiếu nại hành chính, giải quyết khiếu nại hành chính;
quan niệm, nội dung chủ yếu, vai trò của pháp luật về giải quyết khiếu nại

hành chính; khái quát các mô hình giải quyết tranh chấp hành chính trên thế
giới và mô hình giải quyết tranh chấp hành chính ở một số nước; nội dung
một số quy định của Luật Khiếu nại năm 2011 và thực tiễn thi hành trong giai
đoạn từ năm 2012 - 2016. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, vận dụng để đánh
giá thực trạng và đề xuất một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về giải quyết
khiếu nại hành chính của các cơ quan hành chính nhà nước.
Phạm vi nghiên cứu của luận văn là khái quát các mô hình giải quyết
tranh chấp hành chính trên thế giới và mô hình giải quyết tranh chấp hành
chính ở Hoa Kỳ, Pháp, Thụy Điển; lịch sử hình thành, phát triển của pháp luật
về giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam; một số ưu điểm, hạn chế, bất
cập của Luật Khiếu nại năm 2011 về giải quyết khiếu nại hành chính của cơ
quan hành chính nhà nước; thực tiễn thi hành Luật Khiếu nại năm 2011 trong
giai đoạn từ năm 2012 – 2016.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu và hoàn thành các nhiệm vụ nghiên cứu pháp luật
về giải quyết khiếu nại hành chính, luận văn đã sử dụng các phương pháp
nghiên cứu thông thường của khoa học xã hội và luật học như:
- Phương pháp lịch sử: Tìm hiểu những quy định pháp luật về giải
quyết khiếu nại hành chính tại một số nước trên thế giới và ở Việt Nam để


5

làm rõ về sự hình thành, phát triển của pháp luật về giải quyết khiếu nại hành
chính và vai trò của pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính trong từng
giai đoạn.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp: Luận văn phân tích, tổng hợp lại
kết quả các công trình nghiên cứu quy định của pháp luật về giải quyết khiếu
nại hành chính và đưa ra những nhận xét, đánh giá của tác giả, từ đó kiến nghị
giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính.

- Phương pháp so sánh: Luận văn so sánh quy định pháp luật về giải
quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam với một số nước trên thế giới; giữa
pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam trong từng giai đoạn
khác nhau.
- Phương pháp thống kê xã hội học: Luận văn sử dụng những kết quả
thống kê các số liệu, thông tin tổng hợp về thực tiễn giải quyết khiếu nại hành
chính trong giai đoạn từ năm 2012 - 2016.
Nguồn tài liệu nghiên cứu để hoàn thành Luận văn là các văn bản quy
phạm pháp luật liên quan đến giải quyết khiếu nại hành chính, các báo cáo,
nghiên cứu, đánh giá của các cơ quan nhà nước và các chuyên gia pháp luật.
Bên cạnh đó, Luận văn còn được hoàn thành trên cơ sở nghiên cứu, tham
khảo một số bài viết về vấn đề này trên các tạp chí, website.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Luận văn là công trình nghiên cứu, đánh giá một số quy định của Luật
Khiếu nại năm 2011 về giải quyết khiếu nại hành chính và thực tiễn thi hành
trong giai đoạn từ năm 2012 - 2016 với mục đích đưa ra các luận cứ khoa học,
quan điểm, giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về giải quyết khiếu nại hành
chính được thể hiện trong Luật Khiếu nại năm 2011.
Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ góp phần bổ sung, hoàn thiện lý
luận về khiếu nại hành chính, giải quyết khiếu nại hành chính, pháp luật về
giải quyết khiếu nại hành chính, từ đó có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo


6

cho việc nghiên cứu, học tập các quy định của pháp luật về giải quyết khiếu
nại hành chính.
Luận văn cũng có thể phục vụ cho hoạt động xây dựng pháp luật về
khiếu nại hành chính, giải quyết khiếu nại hành chính (sửa đổi, bổ sung Luật
Khiếu nại năm 2011) và công tác giải quyết khiếu nại hành chính trên thực tế;

giúp cán bộ, công chức và nhân dân nâng cao nhận thức về giải quyết khiếu
nại hành chính để từ đó có hành vi đúng đắn trong khiếu nại hành chính và
giải quyết khiếu nại hành chính.
6. Cơ cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
của luận văn gồm ba chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận cơ bản của pháp luật về giải quyết khiếu nại
hành chính;
Chương 2: Trực trạng pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính ở
Việt Nam hiện nay;
Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về giải quyết khiếu
nại hành chính ở Việt Nam hiện nay.


7

Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CƠ BẢN CỦA
PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH
1.1. Khái quát về khiếu nại hành chính, giải quyết khiếu nại hành
chính
1.1.1. Khái niệm khiếu nại hành chính và giải quyết khiếu nại hành
chính
1.1.1.1. Định nghĩa khiếu nại hành chính và giải quyết khiếu nại hành
chính
Khiếu nại theo gốc tiếng Latinh: “Complaint”, đó là sự phàn nàn, ca
thán, phản ứng, bất bình của người nào đó về vấn đề có liên quan đến bản
thân họ. Từ phương diện ngôn ngữ, Từ điển Tiếng Việt giải nghĩa khiếu nại là
“sự đề nghị cơ quan có thẩm quyền xét một việc làm mà mình không đồng ý,
cho là trái phép hay không hợp lý”4.

Theo cuốn Thuật ngữ pháp lý phổ thông: “khiếu nại là việc yêu cầu cơ
quan nhà nước, tổ chức xã hội hoặc người có chức vụ giải quyết việc vi phạm
các quyền và lợi ích hợp pháp của bản thân người khiếu nại hay của người
khác”5.
Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam 2: “Khiếu nại là việc công dân, cơ
quan, tổ chức, cán bộ, công chức đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm
quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định
kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó
là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Là một trong
những quyền cơ bản của công dân được Hiến pháp và pháp luật nước Cộng

4

Viện Ngôn ngữ học, Từ điển Tiếng Việt, Hoàng Phê (Chủ biên), Nhà xuất bản Đà Nẵng – Trung tâm Từ
điển học, Hà Nội – Đã Nẵng, 1995, tr.483, trích trong tài liệu “Bùi Nguyên Súy (2012) Khiếu nại đông người
– Thực trạng và giải pháp, Đề tài khoa học cấp bộ, Ban Dân nguyện thuộc Ủy ban thường vụ Quốc hội, Hà
Nội, tr.1”.
5
Nguyễn Quốc Việt, Đinh Thế Công, Nguyễn Bình (Dịch từ nguyên bản tiếng Nga của Nhà xuất bản "Sách
pháp lý" Matxcơva 1973), Thuật ngữ pháp lý phổ thông, Tập1, Nxb pháp lý, Hà Nội, 1986, tr202, trích trong
tài liệu: “Bùi Nguyên Súy (2012) Khiếu nại đông người – Thực trạng và giải pháp, Đề tài khoa học cấp bộ,
Ban Dân nguyện thuộc Ủy ban thường vụ Quốc hội, Hà Nội, tr.1”.


8

hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam ghi nhận”; “Giải quyết khiếu nại là việc xác
minh, kết luận và ra quyết định giải quyết của người giải quyết khiếu nại”.
Nhìn chung, khiếu nại theo nghĩa rộng nhất là việc cá nhân, cơ quan, tổ
chức yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm sửa chữa một việc làm

mà họ cho là không đúng, gây thiệt hại đến quyền, lợi ích chính đáng của họ.
Đó là khiếu nại không chỉ phát sinh trong nội bộ tất cả các cơ quan nhà nước,
tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội –
nghề nghiệp mà còn là các khiếu nại phát sinh trong hoạt động quản lý nhà
nước trên tất cả mọi mặt của đời sống xã hội, giữa chủ thể quản lý là cơ quan
nhà nước có thẩm quyền với người bị quản lý là các cơ quan, tổ chức, cá
nhân, bao gồm nhiều loại khiếu nại khác nhau như: khiếu nại hành chính,
khiếu nại tư pháp,…
Giải quyết khiếu nại là một cụm từ được sử dụng khá phổ biến trong
hoạt động quản lý của tất cả các cơ quan, tổ chức, cá nhân, đặc biệt là trong
hoạt động quản lý nhà nước, trong giải quyết mối quan hệ giữa nhà nước với
nhân dân. Giải quyết khiếu nại chính là công việc, là trách nhiệm không thể
thiếu của các cơ quan nhà nước, tổ chức có thẩm quyền, của người lãnh đạo,
người quản lý trong các cơ quan, tổ chức. Chính vì vậy, quan niệm về giải
quyết khiếu nại hiện nay cũng rất đa dạng với nhiều cách tiếp cận khác nhau.
Dựa theo tính chất, đối tượng của khiếu nại, hay nói cách khác là sự tồn tại
của các loại hình khiếu nại, thì có: giải quyết khiếu nại hành chính là hoạt
động xem xét, đánh giá tính hợp pháp, hợp lý đối với quyết định hành chính,
hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước; giải quyết khiếu nại tư
pháp là việc xem xét, đánh giá tính hợp pháp, hợp lý đối với các quyết định tố
tụng, hành vi tố tụng của các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố
tụng; giải quyết khiếu nại quyết định kỷ luật cán bộ, công chức là việc xem
xét, đánh giá tính hợp pháp, hợp lý đối với quyết định kỷ luật cán bộ, công
chức của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền; hoặc như giải quyết khiếu nại
thương mại là hoạt động xem xét, đánh giá tính đúng đắn của quyết định


9

thương mại, hành vi thương mại của các doanh nghiệp, đơn vị kinh doanh,

cung cấp dịch vụ... Tóm lại là có nhiều hình thức giải quyết khiếu nại khác
nhau tương ứng với nhiều dạng khiếu nại khác nhau đang hiện hữu trong
nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội.
Như vậy, khiếu nại hành chính chỉ là một phần trong khiếu nại nói
chung, nên khiếu nại hành chính hẹp hơn nhiều so với khiếu nại nói chung.
Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam 2: “Khiếu nại hành chính là việc cá
nhân hay tổ chức đề nghị cơ quan hành chính nhà nước xem xét, sửa chữa
một hành vi hay một quyết định hành chính mà họ cho là hành vi và quyết
định đó không đúng pháp luật, gây thiệt hại hoặc sẽ gây thiệt hại đến quyền,
lợi ích hợp pháp của họ”6.
Theo Luật Khiếu nại năm 2011: “Khiếu nại là việc công dân, cơ quan,
tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ
quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính,
hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm
quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ,
công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó trái pháp luật,
xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình”; “Giải quyết khiếu nại là việc
thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết khiếu nại”.
Như vậy, khiếu nại quy định trong Luật Khiếu nại năm 2011 được hiểu
là khiếu nại hành chính, đó chỉ là khiếu nại hành chính đối với quyết định
hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước và cá nhân
có thẩm quyền trong các cơ quan hành chính nhà nước; khái niệm này chỉ giới
hạn đối với những khiếu nại hành chính phát sinh trong quá trình quản lý
hành chính nhà nước của các cơ quan hành chính nhà nước.
Khiếu nại hành chính không bao hàm cả khiếu nại quyết định kỷ luật
cán bộ, công chức, vì khiếu nại quyết định kỷ luật cán bộ, công chức là khiếu
nại hành chính đặc thù mang tính chất nội bộ, không chỉ phát sinh trong các
6

Hội đồng quốc gia chỉ đạo biên soạn Từ điển Bách khoa Việt Nam (2002), Từ điển Bách khoa Việt Nam,

(02), Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, tr. 506-507.


10

cơ quan hành chính nhà nước mà phát sinh trong tất cả các cơ quan nhà nước,
tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội và chỉ liên quan đến hoạt động
quản lý cán bộ, công chức, đến việc xem xét, đánh giá năng lực, trình độ,
trách nhiệm công vụ, đạo đức công vụ của người cán bộ, công chức. Việc giải
quyết khiếu nại quyết định kỷ luật cán bộ, công chức có những đặc thù riêng,
nhất là việc giải quyết khiếu nại đối với quyết định kỷ luật buộc thôi việc, vì
chỉ có cán bộ, công chức bị kỷ luật buộc thôi việc (trừ trường hợp cán bộ bị
kỷ luật buộc thôi việc giữ chức vụ từ Tổng cục trưởng hoặc tương đương trở
lên) mới có quyền khởi kiện vụ án hành chính ra Tòa án. Vì vậy, khiếu nại
quyết định kỷ luật cán bộ, công chức và giải quyết khiếu nại quyết định kỷ
luật cán bộ, công chức đã được quy định cụ thể tại Chương IV, hoàn toàn độc
lập với khiếu nại hành chính và giải quyết khiếu nại hành chính được quy
định trong các chương khác của Luật Khiếu nại năm 2011.
Căn cứ vào các quan niệm nêu trên, cần làm rõ hơn các dấu hiệu như:
Người khiếu nại hành chính là cá nhân, cơ quan, tổ chức. Tại Khoản 1,
Điều 2, Luật Khiếu nại năm 2011 quy định người khiếu nại hành chính là
công dân, vì quyền khiếu nại của công dân được ghi nhận tại văn bản pháp
luật cao nhất là Hiến pháp năm 1959, 1980, 1992. Đến khi Hiến pháp năm
2013 được ban hành, đã đánh dấu một cột mốc mới trong lịch sử lập hiến Việt
Nam, là bước tiến quan trọng trong việc bảo vệ quyền con người, quyền công
dân. Bên cạnh quyền công dân thì quyền con người được kế thừa, ghi nhận
trong Hiến pháp và các văn bản quy phạm pháp luật của Nhà nước, trong các
quyền đó, có quyền khiếu nại. Khoản 1, Điều 30, Hiến pháp năm 2013 quy
định “Mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có
thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân”.

Như vậy, người khiếu nại hành chính được quy định là cá nhân, bao gồm
công dân Việt Nam và người nước ngoài ở Việt Nam. Trên thực tế, người
nước ngoài ở Việt Nam đã, đang thực hiện quyền khiếu nại hành chính và


11

được Nhà nước bảo đảm thực hiện quyền khiếu nại hành chính cũng như việc
giải quyết khiếu nại hành chính, nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của họ.
Người khiếu nại hành chính là cơ quan, tổ chức bao gồm: cơ quan nhà
nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức xã
hội – nghề nghiệp, tổ chức kinh tế, đơn vị vũ trang. Việc khiếu nại hành chính
của các cơ quan, tổ chức được thực hiện thông qua người đại diện hợp pháp
của cơ quan, tổ chức đó.
Người bị khiếu nại hành chính là cơ quan hành chính nhà nước, cơ
quan, tổ chức thuộc cơ quan hành chính nhà nước và cá nhân có thẩm quyền
trong cơ quan, tổ chức đó có quyết định hành chính, hành vi hành chính bị
khiếu nại hành chính. Cơ quan hành chính nhà nước bao gồm: Chính phủ, các
bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và Ủy ban nhân dân các cấp.
Cơ quan, tổ chức thuộc cơ quan hành chính nhà nước như các cơ quan chuyên
môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện. Đó là các sở và cơ quan
ngang sở thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, các phòng và cơ quan ngang phòng
thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện;…
Người giải quyết khiếu nại hành chính là người đứng đầu cơ quan hành
chính nhà nước, cơ quan, tổ chức thuộc cơ quan hành chính nhà nước có
quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại hành chính và cấp trên
trực tiếp của người đã giải quyết khiếu nại hành chính lần đầu, gọi là người có
thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần hai. Nghĩa là người có thẩm quyền giải
quyết khiếu nại hành chính bao giờ cũng là cá nhân – người đứng đầu cơ quan
hành chính nhà nước, cơ quan, tổ chức thuộc cơ quan hành chính nhà nước

hoặc là người được người đứng đầu ủy quyền.
Từ các quan niệm nêu trên, tác giả xin đưa ra định nghĩa về khiếu nại
hành chính, giải quyết khiếu nại hành chính như sau:
“Khiếu nại hành chính là việc cá nhân, cơ quan, tổ chức theo quy định
của pháp luật đề nghị cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan, tổ chức thuộc
cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền hoặc người đứng đầu cơ quan, tổ


12

chức đó xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính khi có căn cứ
cho rằng quyết định hoặc hành vi đó trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích
hợp pháp của mình”.
“Giải quyết khiếu nại hành chính là việc người đứng đầu cơ quan hành
chính nhà nước, cơ quan, tổ chức thuộc cơ quan hành chính nhà nước có thẩm
quyền căn cứ vào quy định của pháp luật tổ chức thực hiện việc thụ lý, xác
minh, kết luận về tính hợp pháp, hợp lý của quyết định hành chính, hành vi
hành chính bị khiếu nại để ra quyết định giải quyết khiếu nại hành chính và
thi hành quyết định giải quyết khiếu nại hành chính có hiệu lực pháp luật”.
1.1.1.2. Đặc điểm của khiếu nại hành chính và giải quyết khiếu nại
hành chính
Đặc điểm của khiếu nại hành chính
Thứ nhất, khiếu nại hành chính chỉ phát sinh trong hoạt động quản lí
hành chính nhà nước, đó là hoạt động chấp hành - điều hành giữa đối tượng
quản lí là cá nhân, cơ quan, tổ chức với chủ thể quản lí là cơ quan hành chính
nhà nước, cơ quan, tổ chức thuộc cơ quan hành chính nhà nước và cá nhân có
thẩm quyền trong các cơ quan, tổ chức đó. Do đó, những khiếu nại trong quá
trình giải quyết các vụ án theo thủ tục tư pháp không thuộc phạm vi giải quyết
khiếu nại hành chính mà nó được thực hiện theo khiếu nại tư pháp, do pháp
luật tố tụng quy định.

Thứ hai, đối tượng của khiếu nại hành chính là quyết định hành chính
và hành vi hành chính. Đó chính là quyết định hành chính cá biệt, áp dụng
một lần đối với một hoặc một số chủ thể nhất định, được thể hiện dưới hình
thức văn bản như “quyết định” hoặc “công văn”, “thông báo”, “kết luận”…
(chứa nội dung quyết định hành chính), nếu được thi hành thì tự nó chấm dứt
hiệu lực sau khi thi hành xong, trong khi đó quyết định quy phạm được áp
dụng nhiều lần, chấm dứt hiệu lực khi có văn bản quy phạm mới thay thế.
Hành vi hành chính là hành vi thực hiện hoặc không thực hiện nhiệm vụ, công
vụ theo quy định của pháp luật về quản lý hành chính nhà nước.


13

Thứ ba, phạm vi phát sinh khiếu nại hành chính rất rộng, trong hầu hết
các hoạt động quản lí hành chính nhà nước trên tất cả các lĩnh vực kinh tế,
văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh,...
Thứ tư, chủ thể của khiếu nại hành chính rộng, bao gồm tất cả những cơ
quan, tổ chức, cá nhân có mối quan hệ về quyền, lợi ích trong quản lí hành
chính nhà nước với cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan, tổ chức thuộc cơ
quan hành chính nhà nước, cá nhân có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức đó.
Thứ năm, khiếu nại hành chính xuất phát từ nhận thức chủ quan của
người khiếu nại hành chính, là một hình thức phản ứng của người khiếu nại
hành chính với những hiện tượng vi phạm quy định về các quyền, lợi ích hợp
pháp của họ được pháp luật bảo vệ; người khiếu nại hành chính luôn trông
chờ vào cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan, tổ chức thuộc cơ quan hành
chính nhà nước, cá nhân có thẩm quyền trong các cơ quan, tổ chức đó khôi
phục quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm bởi chính quyết định
hành chính, hành vi hành chính trái pháp luật của cơ quan hành chính nhà
nước, cơ quan, tổ chức thuộc cơ quan hành chính nhà nước, cá nhân có thẩm
quyền trong các cơ quan, tổ chức mà họ khiếu nại.

Thứ sáu, khiếu nại hành chính thường chứa đựng những thông tin về sự
vi phạm các quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức.
Đặc điểm của giải quyết khiếu nại hành chính
Thứ nhất, chủ thể giải quyết khiếu nại hành chính là cá nhân người
đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan, tổ chức thuộc cơ quan hành
chính nhà nước và cấp trên trực tiếp của người đứng đầu đó.
Thứ hai, khách thể của giải quyết khiếu nại hành chính là quyền, lợi ích
hợp pháp của người khiếu nại hành chính (cơ quan, tổ chức, cá nhân) được
pháp luật quy định, bảo vệ.
Thứ ba, trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính được thực hiện
theo thủ tục hành chính do Luật Khiếu nại năm 2011 và các văn bản quy
phạm pháp luật hướng dẫn Luật Khiếu nại năm 2011 quy định, đơn giản hơn


14

so với thủ tục tố tụng hành chính do Tòa án tiến hành được quy định trong
Luật Tố tụng hành chính năm 2015.
Thứ tư, mục đích giải quyết khiếu nại hành chính là nhằm bảo vệ, khôi
phục quyền, lợi ích hợp pháp của người khiếu nại hành chính bị xâm phạm
bởi quyết định hành chính, hành vi hành chính trái pháp luật của cơ quan hành
chính nhà nước, cơ quan, tổ chức thuộc cơ quan hành chính nhà nước, cá
nhân có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức đó.
Thứ năm, về bản chất, giải quyết khiếu nại hành chính là thái độ, phản
ứng của Nhà nước đối với khiếu nại hành chính của cơ quan, tổ chức, cá nhân
nhằm giải quyết tốt mối quan hệ giữa Nhà nước và nhân dân. Đồng thời, là cơ
chế giải quyết tranh chấp hành chính giữa Nhà nước với cá nhân, tổ chức.
Thứ sáu, giải quyết khiếu nại hành chính được thể hiện bằng văn bản cụ
thể với tên gọi là “quyết định”; việc ban hành quyết định giải quyết khiếu nại
hành chính không phải là kết quả của sự thoả thuận ý chí giữa người giải

quyết khiếu nại hành chính với người khiếu nại hành chính; quyết định giải
quyết khiếu nại hành chính cũng là quyết định hành chính cá biệt, có thể bị
khiếu nại hành chính hoặc khởi kiện ra Tòa án.
Thứ bảy, giải quyết khiếu nại hành chính thường chứa đựng trong đó
các thông tin, chứng cứ nhất định về sự vi phạm các quyền, lợi ích hợp pháp
của người khiếu nại hành chính và là một dạng của quản lí hành chính nhà
nước của cơ quan hành chính nhà nước.
1.1.2. Vai trò của khiếu nại hành chính và giải quyết khiếu nại hành
chính
Vai trò của khiếu nại hành chính
Khiếu nại hành chính là một trong những quyền và nghĩa vụ chính trị,
pháp lý của con người, tồn tại trong mối quan hệ với các quyền và nghĩa vụ
khác. Pháp luật quy định quyền và nghĩa vụ của mọi người khi thực hiện
khiếu nại hành chính vì có vai trò sau:


15

Một là, khiếu nại hành chính là công cụ, phương tiện pháp lý hữu hiệu
để mọi người bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình khi bị xâm phạm bởi
quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước,
cơ quan, tổ chức thuộc cơ quan hành chính nhà nước, cá nhân có thẩm quyền
trong các cơ quan, tổ chức đó.
Hai là, khiếu nại hành chính là một trong những phương thức quan
trọng để người dân tham gia vào quản lí hành chính nhà nước, giám sát hoạt
động của các cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan, tổ chức thuộc cơ quan
hành chính nhà nước, cá nhân có thẩm quyền trong các cơ quan, tổ chức đó.
Ba là, giúp cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan, tổ chức thuộc cơ
quan hành chính nhà nước hoặc cá nhân có thẩm quyền trong các cơ quan, tổ
chức đó kịp thời phát hiện, xử lý những hành vi vi phạm pháp luật, xâm phạm

đến quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức.
Vai trò của giải quyết khiếu nại hành chính
Việc giải quyết khiếu nại hành chính là trách nhiệm của chủ thể quản lý
hành chính nhà nước trong việc thực hiện quyền lực nhà nước - quyền hành
pháp nên có vai trò sau:
Một là, thông qua giải quyết khiếu nại hành chính, chủ thể có thẩm
quyền quản lý hành chính nhà nước có thể kiểm tra, giám sát, đánh giá hoạt
động của cơ quan, tổ chức, cán bộ, công chức do họ quản lý trực tiếp hoặc của
cấp dưới theo thứ bậc hành chính. Để từ đó đưa ra giải pháp khắc phục những
hạn chế, tồn tại và xử lí hành vi vi phạm pháp luật để xây dựng một nền hành
chính trong sạch, vững mạnh, chuyên nghiệp, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả.
Hai là, giải quyết khiếu nại hành chính là một hoạt động bảo đảm pháp
chế trong quản lí nhà nước, bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân,
tổ chức, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, xã hội, bảo vệ trật tự kỷ cương, trật tự
pháp luật. Vì vậy, hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính của các chủ thể
quản lý hành chính nhà nước trước hết phải tuân theo nguyên tắc pháp chế xã
hội chủ nghĩa.


16

Ba là, thực hiện tốt công tác giải quyết khiếu nại hành chính vừa bảo
đảm quyền khiếu nại của mọi người, quyền làm chủ nhà nước của nhân dân,
phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, sức mạnh, trí tuệ của nhân dân trong việc
tham gia quản lí nhà nước và xã hội; vừa nâng cao hoạt động quản lí hành
chính nhà nước và tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong quản lí hành
chính nhà nước.
Giải quyết khiếu nại hành chính thực chất là giải quyết mối quan hệ
giữa Nhà nước và nhân dân, đây là một đặc trưng của nhà nước pháp quyền
xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Vì thế, để xây dựng nhà nước pháp quyền thì

các chủ thể quản lý hành chính nhà nước phải thực hiện tốt công tác giải
quyết khiếu nại hành chính. Giải quyết tốt, có hiệu quả các khiếu nại hành
chính là nhân tố tích cực tác động trở lại đối với hoạt động chấp hành và điều
hành của cơ quan hành chính nhà nước.
1.2. Khái quát pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính
1.2.1. Quan niệm pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính
Pháp luật là hệ thống những quy tắc xử sự mang tính bắt buộc chung do
nhà nước ban hành hoặc thừa nhận và đảm bảo thực hiện, thể hiện ý chí của
giai cấp thống trị và là nhân tố điều chỉnh các quan hệ xã hội pháp triển phù
hợp với lợi ích của giai cấp mình7. Pháp luật được biểu hiện cụ thể bởi các
quy phạm pháp luật.
Quy phạm pháp luật là những quy tắc, chuẩn mực mang tính bắt buộc
chung phải thi hành hay thực hiện đối với tất cả tổ chức, cá nhân có liên quan
và được ban hành hoặc thừa nhận bởi các cơ quan nhà nước có thẩm quyền8.
Pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính được hiểu là tổng thể các
quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong giải quyết
khiếu nại hành chính, có đối tượng và phương pháp điều chỉnh riêng.

7

ngày truy cập
12/11/2017.
8
ngày truy cập
12/11/2017.


17

Đối tượng điều chỉnh của pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính

là các quan hệ xã hội phát sinh trong giải quyết khiếu nại hành chính khi các
cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan, tổ chức thuộc cơ quan hành chính nhà
nước và cá nhân trong các cơ quan, tổ chức đó thực hiện hoạt động chấp
hành, điều hành trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
Phương pháp điều chỉnh của pháp luật về giải quyết khiếu nại hành
chính là mệnh lệnh đơn phương, được hình thành từ quan hệ quyền lực - phục
tùng.
Mối quan hệ này biểu hiện: Giữa một bên nhân danh nhà nước (cơ quan
hành chính nhà nước, cơ quan, tổ chức thuộc cơ quan hành chính nhà nước và
cá nhân có thẩm quyền trong các cơ quan, tổ chức đó) ra những quyết định
hành chính có hiệu lực bắt buộc phải thi hành và một bên (cơ quan, tổ chức,
cá nhân) có nghĩa vụ phục tùng.
Quan hệ quyền lực phục tùng biểu hiện sự không bình đẳng giữa các
bên tham gia vào quan hệ pháp luật giải quyết khiếu nại hành chính, sự không
bình đẳng thể hiện: người giải quyết khiếu nại hành chính căn cứ vào quy
định của pháp luật để có thể chấp nhận hoặc bãi bỏ yêu cầu, đề nghị của
người khiếu nại hành chính; người giải quyết khiếu nại hành chính có quyền
áp dụng các biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định giải quyết khiếu nại
hành chính có hiệu lực pháp luật và người khiếu nại hành chính, người bị
khiếu nại hành chính hoặc người có quyền, nghĩa vụ liên quan phải thực
hiện;…
1.2.2. Nội dung chủ yếu của pháp luật về giải quyết khiếu nại hành
chính
Pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính tại Việt Nam hiện nay
được thể hiện tập trung trong Luật Khiếu nại năm 2011, có hiệu lực thi hành
từ ngày 01/7/2012. Đây là luật duy nhất quy định đầy đủ về trình tự khiếu nại
hành chính; hình thức khiếu nại hành chính; quyền, nghĩa vụ của người khiếu
nại hành chính, người giải quyết khiếu nại hành chính; thẩm quyền giải quyết

18

khiếu nại hành chính; trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính lần đầu,
lần hai; việc thi hành quyết định giải quyết khiếu nại hành chính có hiệu lực
pháp luật;… Đối với các luật như Luật Đất đai năm 2013, Luật Xử lý vi phạm
hành chính năm 2012,… thì không quy định về giải quyết khiếu nại hành
chính, mà chỉ quy định về quyền khiếu nại hành chính của cơ quan, tổ chức,
cá nhân, còn việc giải quyết khiếu nại hành chính thì các luật này đều quy
định phải thực hiện theo pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính – thực
hiện theo Luật Khiếu nại năm 2011.
Những nội dung chủ yếu của Luật Khiếu nại năm 2011 về giải quyết
khiếu nại hành chính được thể hiện qua một số quy định cụ thể sau:
Trình tự khiếu nại hành chính
Theo quy định của Luật thì trong khiếu nại hành chính lần đầu, người
khiếu nại hành chính có quyền khiếu nại hành chính trực tiếp đến người có
quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc cơ quan có người có hành vi
hành chính hoặc có quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Toà án. Nếu không
đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại hành chính lần đầu hoặc quá thời
hạn quy định, khiếu nại hành chính lần đầu không được giải quyết, thì người
khiếu nại hành chính có quyền khiếu nại hành chính lần hai đến thủ trưởng
cấp trên trực tiếp của người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính
lần đầu hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án. Việc khởi kiện vụ án
hành chính tại Toà án được thực hiện ở bất kỳ giai đoạn nào trong quá trình
giải quyết khiếu nại hành chính (Điều 7).
Việc quy định trình tự khiếu nại hành chính như trên vừa tạo điều kiện
thuận lợi cho người dân trong việc lựa chọn các hình thức giải quyết tranh
chấp hành chính vừa bảo đảm quyền tự sửa chữa của người có quyết định
hành chính, hành vi hành chính khi bị khiếu nại hành chính, đồng thời tạo ra
cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính khách quan, dân chủ, kịp thời và hiệu
quả hơn.

Hình thức khiếu nại hành chính


19

Theo Điều 8, Luật Khiếu nại năm 2011, việc khiếu nại hành chính được
thực hiện bằng đơn khiếu nại hành chính hoặc khiếu nại hành chính trực tiếp.
Trường hợp khiếu nại hành chính bằng đơn thì trong đơn phải ghi rõ nội dung
theo khoản 2 Điều 8 và phải ký tên hoặc điểm chỉ. Trường hợp người khiếu
nại hành chính đến khiếu nại hành chính trực tiếp thì người tiếp nhận khiếu
nại hành chính hướng dẫn người khiếu nại hành chính viết đơn hoặc ghi lại
việc khiếu nại hành chính bằng văn bản và yêu cầu người khiếu nại hành
chính ký tên hoặc điểm chỉ xác nhận vào văn bản. Bên cạnh đó, Luật còn quy
định trường hợp nhiều người khiếu nại hành chính về cùng một nội dung thì
thực hiện theo khoản 4, Điều 8.
Quyền, nghĩa vụ của người khiếu nại hành chính, người bị khiếu nại
hành chính, người giải quyết khiếu nại hành chính lần đầu, lần hai
Quyền, nghĩa vụ của người khiếu nại hành chính
Luật Khiếu nại năm 2011 đã quy định cụ thể người khiếu nại hành
chính có quyền: tự mình khiếu nại hành chính; được uỷ quyền cho luật sư, trợ
giúp viên pháp lý khiếu nại hành chính để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của
mình; tham gia đối thoại hoặc uỷ quyền cho người đại diện hợp pháp tham gia
đối thoại; được biết, đọc, sao chụp, sao chép tài liệu, chứng cứ do người giải
quyết khiếu nại hành chính thu thập để giải quyết khiếu nại hành chính, trừ
thông tin, tài liệu thuộc bí mật nhà nước; được quyền yêu cầu cá nhân, cơ
quan, tổ chức có liên quan đang lưu giữ, quản lý thông tin, tài liệu liên quan
tới nội dung khiếu nại hành chính cung cấp thông tin, tài liệu đó cho mình, trừ
thông tin, tài liệu thuộc bí mật nhà nước; được yêu cầu người giải quyết khiếu
nại hành chính áp dụng các biện pháp khẩn cấp để ngăn chặn hậu quả có thể
xảy ra do việc thi hành quyết định hành chính bị khiếu nại hành chính;… và

có các nghĩa vụ: Khiếu nại hành chính đến đúng người có thẩm quyền giải
quyết; cung cấp thông tin, tài liệu, chứng cứ; chấp hành nghiêm chỉnh quyết
định giải quyết khiếu nại hành chính có hiệu lực pháp luật;… (Điều 12).
Quyền, nghĩa vụ của người bị khiếu nại hành chính


20

Theo Điều 13, Luật Khiếu nại năm 2011 đã quy định quyền, nghĩa vụ
của người bị khiếu nại hành chính là: được biết, đọc, sao chụp, sao chép các
tài liệu, chứng cứ do người giải quyết khiếu nại hành chính thu thập để giải
quyết khiếu nại hành chính, trừ thông tin, tài liệu thuộc bí mật nhà nước; yêu
cầu cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan đang lưu giữ, quản lý thông tin, tài
liệu liên quan tới nội dung khiếu nại hành chính cung cấp thông tin, tài liệu đó
cho mình để giao cho người giải quyết khiếu nại hành chính, trừ thông tin, tài
liệu thuộc bí mật nhà nước;… người bị khiếu nại hành chính có nghĩa vụ tham
gia đối thoại hoặc uỷ quyền cho người đại diện hợp pháp tham gia đối thoại;
chấp hành quyết định xác minh nội dung khiếu nại hành chính của cơ quan, tổ
chức có thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính; chấp hành nghiêm chỉnh
quyết định giải quyết khiếu nại hành chính có hiệu lực pháp luật;…
Quyền, nghĩa vụ của người giải quyết khiếu nại hành chính lần đầu, lần
hai
Theo Điều 14, Điều 15, Luật Khiếu nại năm 2011 thì người giải quyết
khiếu nại hành chính lần đầu, lần hai có các quyền: yêu cầu người khiếu nại
hành chính, cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin, tài liệu, chứng cứ;
quyết định áp dụng, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp; ngoài ra người có thẩm
quyền giải quyết khiếu nại hành chính lần hai còn có quyền triệu tập cơ quan,
tổ chức, cá nhân có liên quan tham gia đối thoại; trưng cầu giám định; tham
khảo ý kiến Hội đồng tư vấn. Người giải quyết khiếu nại hành chính lần đầu,
lần hai có các nghĩa vụ như: tiếp nhận, thụ lý, lập hồ sơ vụ việc khiếu nại

hành chính; kiểm tra, xác minh nội dung khiếu nại hành chính; tổ chức đối
thoại; ra quyết định giải quyết khiếu nại hành chính;…
Thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính
Luật Khiếu nại năm 2011 quy định thẩm quyền giải quyết khiếu nại
hành chính lần đầu thuộc về người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước, cơ
quan, tổ chức thuộc cơ quan hành chính nhà nước có quyết định hành chính,
hành vi hành chính bị khiếu nại hành chính; thẩm quyền giải quyết khiếu nại