Quản lý hoạt động ngoại khóa môn học ở các trường THPT vùng đặc biệt khó khăn huyện lục yên, tỉnh yên bái

LỜI CAM ĐOAN
Tên tôi là: Nguyễn Văn Lịch
Công tác tại: Trường THPT Hồng Quang huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái
Sau một thời gian học tập và thực hiện đề tài nghiên cứu, đến nay tôi đã
hoàn thành luận văn thạc sĩ với đề tài: “Quản lý hoạt động ngoại khóa môn
học ở các trường THPT vùng đặc biệt khó khăn huyện Lục Yên, tỉnh Yên
Bái”
Thuộc chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số chuyên ngành: 60.14.01.14
Tôi xin cam đoan đề tài luận văn này là do chính tôi nghiên cứu dưới sự
hướng dẫn của TS Đào Hoàng Nam. Các số liệu, kết quả trong luận văn là
trung thực, chưa được bảo vệ ở Hội đồng và chưa công bố trên bất kỳ phương
tiện thông tin đại chúng nào.
Lời cam đoan này đảm bảo nếu sai tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Thái Nguyên, ngày 05 tháng 11 năm 2015
Người viết cam đoan

Nguyễn Văn Lịch

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

i




LỜI CẢM ƠN
Sau thời gian được học tập tại Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên và
nghiên cứu thực tiễn tại các trường THPT vùng đặc biệt khó khăn huyện Lục
Yên, tỉnh Yên Bái. Đến nay tác giả đã hoàn thành luận văn “Quản lý hoạt động
ngoại khóa môn học ở các trường THPT vùng đặc biệt khó khăn huyện Lục

Yên, tỉnh Yên Bái”.
Với tình cảm chân thành và trân trọng nhất, tác giả luận văn xin bày tỏ
lòng biết ơn sâu sắc đến:
- Ban Giám hiệu, Phòng Sau Đại học, Khoa tâm lý giáo dục của trường
Đại học sư phạm Thái Nguyên
- Các thầy, cô giáo đã tham gia giảng dạy, quản lý và giúp đỡ tôi trong
suốt quá trình học tập, nghiên cứu
- TS. Đào Hoàng Nam, Người hướng dẫn khoa học đã tận tình giúp đỡ,
chỉ bảo, định hướng về nội dung đề tài, phương pháp nghiên cứu khoa học để
tôi hoàn thành việc nghiên cứu luận văn này.
- Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu và các thầy cô giáo 02 trường
THPT vùng đặc biệt khó khăn huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái đã tạo điều kiện
giúp đỡ tôi có được các thông tin cần thiết để phục vụ cho đề tài nghiên cứu của
mình.
- Các bạn bè, đồng nghiệp, gia đình đã quan tâm, chia sẻ, động viên,
khích lệ và giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Mặc dù tác giả đã hết sức cố gắng trong học tập đặc biệt trong quá trình
thực hiện luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả kính mong
nhận được sự chỉ dẫn, góp ý của các Quý thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp.
Thái Nguyên, ngày 05 tháng 11 năm 2015
Người viết cam đoan

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

2




Nguyễn Văn Lịch

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

3




MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................ii
MỤC LỤC............................................................................................................iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ................................................................................iv
DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... v
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ................................................................................vi
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1

1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu................................................................. 3
4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4
......................................................................... 4
................................................................................. 4
8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA

............. 7
1.1. Vài nét lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................................ 7
1.1.1. Trên thế giới .............................................................................................. 7

1.1.2. Ở Việt Nam................................................................................................ 8
1. 2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ...........................................................
10
1.2.1. Quản lý..................................................................................................... 10
1.2.2. Hoạt động ngoại khóa môn học ...............................................................
11
1.2.3. Quản lý hoạt động ngoại khóa môn học ..................................................
12
1.2.4. Biện pháp quản lý hoạt động ngoại khóa môn học ở trường THPT
vùng đặc biệt khó khăn............................................................................ 13
1.3
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

4




.......
.......
.......
.......
......
.......
.......
.......
.......
...
13

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

5




1.3.1. Quy định của Nhà nước về vùng đặc biệt khó khăn................................ 13
1.3.2. Đặc điểm của các trường THPT vùng đặc biệt khó khăn ....................... 15
1.3.3. Đặc điểm tâm lý của học sinh trường THPT vùng đặc biệt khó khăn .... 16
1.3.4. Tầm quan trọng của hoạt động ngoại khóa trong chương trình giáo
dục của các trường THPT vùng đặc biệt khó khăn ................................ 17
1.3.5. Mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện, quy trình và hình
thức tổ chức hoạt động ngoại khoá môn học ở các trường THPT
vùng đặc biệt khó khăn............................................................................ 21
1.4. Một số vấn đề lý luận về hoạt động ngoại khóa môn học ở các trường
THPT vùng đặc biệt khó khăn................................................................... 26
1.4.1. Vai trò của của h

môn học ở

các trường THPT vùng đặc biệt khó khăn................................................. 26
1.4.2. Nội dung quản lí của người hiệu trưởng đối với hoạt động ngoại
khóa môn học ở trường THPT vùng đặc biệt khó khăn ............................ 27
1.4.3. Phương pháp quản lí HĐNKMH ở các trường THPT vùng đặc biệt
khó khăn .................................................................................................... 35
1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động ngoại khóa ở
trường THPT vùng đặc biệt khó khăn ....................................................... 39
Kết luận chương 1.............................................................................................. 41
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA MÔN

HỌC

........................................................................................ 42
2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................ 42
2.2. Đặc điểm chung về các trường THPT vùng đặc biệt khó khăn huyện
Lục Yên, tỉnh Yên Bái ............................................................................... 43
2.2.1. Quy mô lớp và học sinh........................................................................... 43
2.2.2. Số lượng, chất lượng đội ngũ CBQL và giáo viên ................................. 43
2.2.3. Mục tiêu khảo sát..................................................................................... 47
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

iv




2.2.4. Khách thể khảo sát................................................................................... 47
2.2.5. Nội dung khảo sát .................................................................................... 48
2.2.6. Phương pháp khảo sát và cách thức xử lý số liệu ................................... 48
2.3. Thực trạng nhận thức về HĐNKMH ở các trường THPT vùng đặc biệt
khó khăn huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái .................................................... 49
2.3.1. Nhận thức của CBQL và giáo viên về vai trò của HĐNKMH đối với
việc nâng cao chất lượng học tập của học sinh ......................................... 49
2.3.2. Nhận thức của CBQL và giáo viên về các hình thức tổ chức hoạt
động ngoại khóa cho học sinh ................................................................... 51
....... 52
2.4.1. Thực trạng nội dung đã triển khai hoạt động ngoại khóa môn học
....... 52
2.4.2. Thực trạng phương pháp và hình thức tiến hành hoạt động ngoại
khóa

...................................................................................................... 54
2.4.3. Thực trạng về mức độ thực hiện HĐNKMH ở
...................................... 55
2.5. Thực trạng quản lý HĐNKMH ở
........................................................... 58
2.5.1. Thực trạng nội dung quản lý HĐNKMH ở
...................................... 58
2.5.2. Thực trạng phương pháp quản lý hoạt động ngoại khóa môn học ở trường
.................. 61
2.5.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý HĐNKMH ở trường
.......... 62
2.6. Đánh giá chung của thực trạng quản lí HĐNKMH của các trường
THPT vùng đặc biệt khó khăn huyện Lục Yên ......................................... 64
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

v




2.6.1. Ưu điểm ................................................................................................... 64
2.6.2. Tồn tại ...................................................................................................... 65
2.6.3. Những nguyên nhân tồn tại và yếu kém .................................................. 66
Kết luận chương 2.............................................................................................. 68
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA MÔN HỌC

................................................................................................... 69
3.1. Những căn cứ có tính chất định hướng cho việc xây dựng các biện pháp .....
69
3.2. Những nguyên tắc xây dựng biện pháp ...................................................... 71

3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu của hoạt động ngoại khóa môn học.....
71
3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học của hoạt động ngoại khóa môn học..
71
3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ của hoạt động ngoại khóa môn học ...
72
3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi của hoạt động ngoại khóa môn học .....
72
3.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động ngoại khóa
THP

................ 72

3.3.1. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ, giáo viên trong nhà trường
về tầm quan trọng của hoạt động ngoại khóa môn học ........................... 72
3.3.2. Nâng cao năng lực lập kế hoạch và giám sát thực hiện hoạt động
ngoại khoá môn học cho CBQL ..............................................................
76
3.3.3. Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động ngoại khóa môn học cho
giáo viên ở các trường THPT vùng đặc biệt khó khăn huyện Lục
Yên, tỉnh
Yên Bái .................................................................................................... 79
3.3.4. Trao đổi kinh nghiệm quản lý và tổ chức HĐNKMH giữa các trường


THPT vùng đặc biệt khó khăn trong huyện và ngoài huyện ................... 84
3.3.5. Tăng cường và sử dụng hợp lí, có hiệu quả cơ sở vật chất, kỹ thuật,
tài chính cho HĐNKMH ......................................................................... 87
3.3.6. Thực hiện kiểm tra, đánh giá việc tổ chức thực hiện của giáo viên và
kết quả hoạt động ngoại khóa môn học ................................................... 89

N

vi


3.3.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất ................................................. 92
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp .......................... 93
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................ 93
3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm ........................................................................... 93
3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm ...................................................................... 93
3.4.4. Nội dung khảo nghiệm ............................................................................ 93
3.4.5. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................... 94
Kết luận chương 3.............................................................................................. 95
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................................ 96

1. Kết luận.......................................................................................................... 96
2. Kiến nghị ....................................................................................................... 97
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 100
PHỤ LỤC ...............................................................................................................

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

vii




DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
TT
1

TỪ/CỤM TỪ
BGH

VIẾT TẮT
Ban giám hiệu

2

CBQL

Cán bộ quản lý

3

CSVC

Cơ sở vật chất

4

ĐBKK

Đặc biệt khó khăn

5

GV

Giáo viên

6

HĐNK

Hoạt động ngoại khóa

7

HĐNKMH

Hoạt động ngoại khóa môn học

8

HS

Học sinh

9

HT

Hiệu trưởng

10

PHT

Phó hiệu trưởng

11

PP

Phương pháp

12

QL

Quản lý

13

QLGD

Quản lý giáo dục

14

TBDH

Thiết bị dạy học

15

THPT

Trung học phổ thông

16

TTCM

Tổ trưởng chuyên môn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

iv




DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Bảng thống kê số lượng học sinh 02 trường trường THPT vùng đặc
biệt khó khăn huyện Lục Yên năm học 2013-2014 và 2014-2015 ........
43
Bảng 2.2. Tổng hợp đội ngũ CBQL, GV (năm học 2013-2014 và 2014-2015) ...
44
Bảng 2.3. Kết quả xếp loại Hạnh kiểm học sinh ............................................... 45
Bảng 2.4. Kết quả xếp loại học lực học sinh ..................................................... 46
Bảng 2.5 Vai trò quan trọng của HĐNKMH..................................................... 50
Bảng 2.6. Nhận thức của CBQL - GV về các hình thức tổ chức HĐNKMH ... 51
Bảng 2.7. Hoạt động ngoại khóa môn học các trường THPT vùng đặc biệt
khó khăn huyên Lục Yên, tỉnh Yên Bái ............................................ 53
Bảng 2.8. Thực trạng sử dụng phương pháp dạy học trong hoạt động ngoại
khóa môn học .................................................................................... 55
Bảng 2.9. Thực trạng về mức độ HĐNKMH ở
..................................... 56

Bảng 2.10. Thực trạng quản lý HĐNKMH ở
..................................... 58
Bảng 2.11: Thực trạng đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, kinh phí phục
vụ cho các HĐNK ............................................................................ 60
Bảng 2.12. Thực trạng về phương pháp quản lý hoạt động ngoại khóa môn
học của hiệu trưởng trường THPT vùng đặc biệt khó khăn huyện
Lục Yên, tỉnh Yên Bái....................................................................... 61
Bảng 2.13. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả quản lý
HĐNKMH ở trường
............................................................ 63
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm ý kiến của CBQL và GV về mức độ cần
thiết của 6 biện pháp.......................................................................... 94

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

v




DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Kết quả xếp loại Hạnh kiểm học sinh năm học (2013 - 2014;
2014-2015) .................................................................................... 45
Biểu đồ 2.2: Kết quả xếp loại Hạnh kiểm học sinh năm học (2013 - 2014;
2014-2015) .................................................................................... 46
Biểu đồ 2.3. Nhận thức của CBQL và GV về vai trò của HĐNKMH ............. 51

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

vi

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thế kỉ XXI, thế kỉ của nền văn minh trí tuệ với tốc độ phát triển mạnh
mẽ trong các lĩnh vực khoa học và công nghệ. Nước ta đang đứng trước cơ hội
và thách thức to lớn để thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa-hiện
đại hóa. Xu thế phát triển của thời đại và công cuộc xây dựng đất nước đòi hỏi
chúng ta phải đào tạo được nguồn nhân lực có chất lượng cao. Hội nghị lần thứ
8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đã ban hành Nghị quyết số 29-NQ/TW
ngày 04 tháng 11 năm 2013 của Ban chấp hành Trung ương đảng đã nêu: Đổi
mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi,
cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp,
cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; đổi mới từ sự lãnh đạo của
Đảng, sự quản lý của Nhà nước đến hoạt động quản trị của các cơ sở giáo dục đào tạo và việc tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hội và bản thân người học;
đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học. Trong quá trình đổi mới, cần kế thừa,
phát huy những thành tựu, phát triển những nhân tố mới, tiếp thu có chọn lọc
những kinh nghiệm của thế giới; kiên quyết chấn chỉnh những nhận thức, việc
làm lệch lạc. Đổi mới phải bảo đảm tính hệ thống, tầm nhìn dài hạn, phù hợp
với từng loại đối tượng và cấp học; các giải pháp phải đồng bộ, khả thi, có
trọng tâm, trọng điểm, lộ trình, bước đi phù hợp. Đối với giáo dục phổ thông,
tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân,
phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh.
Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền
thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành,
vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến
khích học tập suốt đời [17]. Điều 26, Điều lệ trường trung học cơ sở, trường
trung học phổ thông (THPT) và trường phổ thông có nhiều cấp học (Ban hành

kèm theo thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/03/2011 của Bộ trưởng Bộ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

1




Giáo dục và Đào tạo), đã nêu: “Các hoạt động ngoại khóa về khoa học, văn
học,

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

1




nghệ thuật, thể dục thể thao, an toàn giao thông, phòng chống tệ nạn xã hội,
giáo dục giới tính, giáo dục pháp luật, giáo dục hướng nghiệp, giáo dục kỹ năng
sống nhằm phát triển toàn diện và bồi dưỡng năng khiếu; các hoạt động vui
chơi, tham quan, du lịch, giao lưu văn hóa, giáo dục môi trường; hoạt động từ
thiện và các hoạt động xã hội khác phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi
học sinh” [3]
Làm thế nào để giúp
giúp

cân bằng giữa việc học tập và vui chơi,

giảm bớt sự mệt mỏi, căng thẳng, tạo hứng thú trong học tập,

trong tư duy, trong nghiên cứu sáng tạo, rèn luyện và phát triển thể chất, tinh
thần cho

,…Việc tổ chức tốt hoạt động ngoại khóa môn học trong nhà

trường sẽ giải quyết được vấn đề nêu trên. Bởi chính hoạt động ngoại khóa
môn học là một sân chơi bổ ích và lí thú nhất trong nhà trường giúp các em vừa
được học tập ôn luyện củng cố, mở mang kiến thức đã học trên lớp vừa được
vui chơi, giải trí lành mạnh và thể hiện được chính mình. Đây là động lực thúc
đẩy giúp các em học tốt hơn các môn học văn hóa, góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục toàn diện học sinh trong nhà trường.
Hiện na

môn học ở các trường THPT nói chung

và các trường THPT

nói riêng còn rất hạn chế, chưa

được sự quan tâm của các nhà quản lý, việc hiểu về

môn

học còn nhiều bất cập, kể cả cán bộ quản lý và giáo viên bộ môn, thường có sự
lẫn lộn chưa phân biệt tường minh sự khác biệt giữa
với h

môn học, nên công tác tổ chức hoạt động này

thường giao cho Đoàn thanh niên thông qua hình thức sân chơi

giao cho

tổ chuyên môn thông qua sinh hoạt chuyên đề bồi dưỡng kiến thức các môn
học, tham quan dã ngoại và coi đó là h

môn học. Chính vì

vậy, việc xây dựng kế
, vì vậy hiệu quả chưa
cao, chưa đáp ứng với việc củng cố, nâng cao mở rộng và bổ sung kiến thức
. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do các nhà quản lý, giáo
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

2




viên chưa được cung cấp đầy đủ lí luận về tổ chức và quản lý

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

2

môn học. Giáo viên,

giáo dục, cán bộ quản lý nhà trường

chưa ý thức được đầy đủ về vai trò và tác dụng của các hình thức
môn học.
môn học còn phiến diện, năng lực tổ chức ngoại khoá còn hạn chế,
các nhà quản lý chưa có được những biện pháp đồng bộ cần thiết để thúc đẩy
các hoạt động ngoại khoá môn học. Các điều kiện để tổ chức hoạt động ngoại
khoá môn học còn hạn chế thiếu địa điểm, thiếu phương tiện, đặc biệt là các tài
liệu tham khảo.
Xuất phát từ những lý do trên tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động
ngoại khóa môn học ở các trư
để nghiên cứu góp phần nâng cao chất lượng giáo
dục trong các trường THPT.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng về tổ chức HĐNKMH và
quản lý HĐNKMH ở các trường THPT

, đề tài đề xuất

một số biện pháp quản lý của Hiệu trưởng
tác, tổ chức, quản lý HĐNKMH ở

nói

chung và các trường THPT vùng đặc biệt khó khăn hu

,

nói riêng.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình quản lý hoạt động ngoại khóa môn học ở các
.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động ngoại khóa môn học ở các trường THPT
,

.

4. Giả thuyết khoa học
Hiện nay hoạt động ngoại khóa môn học ở các trường THPT vùng đặc
biệt khó khăn

,

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

n nhiều bất cập, chưa được chỉ
3




đạo triển khai một cách khoa học, đồng bộ bởi các nhà quản lý. Nếu các biện
pháp, tổ chức, quản lý HĐNKMH của các trường THPT vùng đặc biệt khó
khăn huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái tập trung vào việc thực hiện mục tiêu dạy
học, phương pháp thiết kế và tổ chức hoạt động ngoại khóa môn học, giám sát
kiểm tra đánh giá việc thực hiện HĐNKMH theo kế hoạch giảng dạy với sự

tham gia của các tổ trưởng chuyên môn và các giáo viên thì sẽ góp phần nâng
cao hiệu quả HĐNKMH nói riêng và hiệu quả giáo dục nói chung ở các trường
THPT vùng đặc biệt khó khăn huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1.

cơ sở lý luận về quản lý

trường THPT
5..2.

môn học ở

.
thực trạng

môn học ở

hoạt động ngoại khóa và quản lý
trường THPT

huyện Lục

Yên, tỉnh Yên Bái.
5.3. Đề xuất và khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của một số biện pháp
quản lý hoạt động ngoại khóa môn học ở các trường THPT
, tỉnh Yên Bái.
6. P

nghiên cứu của đề tài

- Đề tài nghiên cứu trong năm học 2013-2014 và 2014- 2015 tại các

trường THPT vùng đặc biệt khó khăn
- Khách thể khảo sát gồm: 02 Hiệu trưởng, 02 Phó hiệu trưởng; 09 tổ
trưởng chuyên môn và 30 giáo viên giảng dạy ở 13 môn học
7.

nghiên cứu

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu, văn bản, chỉ thị nghị quyết,
sách báo có nội dung liên quan đến đề tài, phân tích, tổng hợp, khái quát hoá
những vấn đề cơ bản để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

4




7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp quan sát
Tiến hành quan sát công tác chuẩn bị, tổ chức hoạt động ngoại khóa của
giáo viên, công tác quản lý của Ban giám hiệu các trường THPT vùng đặc biệt
khó khăn huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái.
7.2.2. Phương pháp phỏng vấn
Phỏng vấn hiệu trưởng, các phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn và
lực lượng giáo viên trực tiếp tham gia tổ chức, quản lý hoạt động ngoại khóa về
các biện pháp quản lý hoạt động ngoại khóa môn học của các trường THPT
vùng đặc biệt khó khăn huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái.

7.2.3. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
hiếu hỏi dành cho ban giám hiệu, tổ trưởng chuyên môn
và giáo viên các trường THPT vùng đặc biệt khó khăn huyện Lục Yên, tỉnh
Yên Bái, để điều tra thực trạng về hoạt động ngoại khóa môn học và việc quản
lý hoạt động ngoại khóa môn học của hiệu trưởng các trường THPT vùng đặc
biệt khó khăn huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái, đồng thời tìm hiểu hứng thú của
học sinh đối với các hoạt động ngoại khóa môn học.
7.2.4. Phương pháp chuyên gia
Lấy ý kiến chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục học, tâm lý học, các hiệu
trưởng và giáo viên có kinh nghiệm về việc quản lý HĐNKMH.
7.3. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng công thức thống kê toán học để xử lý số liệu thu được từ khảo
sát thực trạng.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và
Phụ lục, Nội dung luận văn được trình bày trong 3 chương :
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

5




Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động ngoại khóa môn học ở
các
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động ngoại khóa môn học ở các
,

Bái

Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động ngoại khóa môn học ở các

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

6




Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA

1.1. Vài nét lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Trên thế giới
Hoạt động ngoại khóa môn học là một phần quan trọng trong chương
trình giáo dục ở nhiều nước trên thế giới. Hoạt động này được chú trọng nghiên
cứu và thực hiện như là một công cụ hữu ích để giúp học sinh học tập có kết
quả hơn và phát triển nhân cách toàn diện hơn.
Tại Anh, gần 6 triệu học sinh hàng năm được tham gia vào các hoạt động
ngoại khoá, có nghĩa là hàng tuần có hàng nghìn em được đi tham quan hay
tham gia vào các câu lạc bộ học tập. Theo các nhà giáo dục Anh, các hoạt động
này giúp học sinh gắn kiến thức môn học với cuộc sống. Chính phủ Anh cho
rằng, cần xem các hoạt động này là một phần quan trọng của công tác giáo dục
thế hệ trẻ. Để nâng cao chất lượng và tăng cường số lượng các hoạt đông này,
chính phủ Anh đã đưa ra các qui định về trách nhiệm của giáo viên và nhà
trường, tăng cường các nguồn lực và các điều kiện cho việc tổ chức các hoạt
động ngoại khoá. Bà Ruth Kelly, Bộ trưởng Bộ Giáo dục Anh nhận xét: các
hoạt động ngoại khoá đã làm giàu chương trình học, tạo dựng niềm tin và củng
cố kỹ năng cho học sinh đặc biệt là học sinh phổ thông [dẫn theo 7].
Qui định mới của Bộ Giáo dục Anh năm 2005 về tổ chức và quản lý các

hoạt động ngoại khóa nêu rõ:
- Cần cam kết rằng tất cả mọi trẻ em phải có cơ hội tham gia một cách có
chất lượng các hoạt động trên, tiếp nhận các kinh nghiệm sống;
+ Khuyến khích các trường học liên kết với nhau trong việc tổ chức các
hoạt động ngoại khóa;
+ Khuyến khích cha mẹ học sinh tham gia;
+ Đưa ra các hỗ trợ và các lời khuyên;
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

7




+ Cung cấp thông tin và các hướng dẫn thực hành;
+ Đặt mục tiêu ưu tiên cho việc tổ chức các hoạt động trên.
- Nghiên cứu của các nhà giáo dục Mĩ gần đây cho rằng, hoạt động ngoại
khoá là một trong những điều kiện đem lại chất lượng giáo dục cao ở các nước.
- Các nhà giáo dục Nhật Bản nhấn mạnh tầm quan trọng của các hoạt
động ngoại khoá. Học sinh Nhật Bản dành khá nhiều thời gian cho các hoạt
động này, vì hầu hết các trường học ở Nhật Bản là các trường bán trú. Tuy nhiên,
các HĐNK tập trung chủ yếu vào việc giáo dục đạo đức và giáo dục truyền
thống cho học sinh như dạy các nghi thức giao tiếp theo tập tục của người Nhật,
dạy cách pha trà, nấu nướng, các nghề truyền thống của Nhật Bản... Ngoại khoá
các môn học chủ yếu tổ chức qua các cuộc thi, các trò chơi ở trường và trên ti
vi. Chương trình cải cách giáo dục của Nhật Bản giảm bớt thời lượng các giờ
trên lớp để tăng cường nhiều hơn các HĐNK cho học sinh. [dẫn theo 20]
Cairôp - nhà giáo dục học người Nga khi bàn về công tác quản lý của
hiệu trưởng, đã viết: “Khi lập kế hoạch công tác giảng dạy chung cho cả
năm học mới, người hiệu trưởng phải xét kết quả hoạt động ngoại khoá môn

học năm học trước và nhằm mục đích nâng cao thành tích của học sinh,
củng cố kỷ luật và nâng cao chất lượng giảng dạy của nhà t rường, mà định
nhiệm vụ hoạt động ngoại khoá môn học cho năm học sắp tới. Trong kế
hoạch công tác của nhà trường có dành một mục riêng cho hoạt động ngoại
khoá. Mục đích đó gồm mấy yếu tố sau: Xây dựng điều kiện và cơ sở vật
chất cho hoạt động ngoài lớp năm tới, phân phối lực lượng và định kỳ hạn
cho kế hoạch. Về kế hoạch tỷ mỉ, cụ thể về cách tổ chức các hoạt động quần
chúng đặc biệt, hoặc các ngày nghỉ… thì người phụ trách tổ chức và người
chỉ đạo sẽ quyết định riêng và bổ sung cho kế hoạch toàn năm. Nhữn g người
phụ trách tổ chức và người chỉ đạo ấy chính là những người được uỷ nhiệm
thi hành những điều khoản bổ sung kia” [dẫn theo 5].
1.1.2. Ở Việt Nam
Nghiên cứu về HĐNKMH tác giả Nguyễn Văn Hộ đã khẳng định: “Có
tính mâu thuẫn giữa nhu cầu nhận thức của học sinh với tính kế hoạch trong
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

8




chương trình. Vì thế, để giải quyết mâu thuẫn này, người ta phải tổ chức hoạt
động ngoại khóa nhằm tạo điều kiện cho học sinh có thể mở rộng, đào sâu kiến
thức, phát triển những hứng thú và năng lực cá nhân”. [9, tr 213]
Tác giả Nguyễn Minh Châu với đề tài nghiên cứu về một số biện pháp
quản lý hoạt động ngoại khóa môn học ở trường THPT đã nêu: “Nếu xem nhẹ
hoạt động ngoại khóa môn học không những nhà quản lý đánh mất đi tính toàn
diện của quá trình giáo dục mà còn làm cho hoạt động dạy học trong nhà
trường trở nên đơn điệu, làm giảm đi hứng thú học tập của học sinh đối với các
môn học, kiến thức và kĩ năng của các em hình thành thiếu sâu sắc, không đủ

độ rộng và tính vững chắc. Vì vậy, quản lý và tổ chức các hoạt động ngoại khóa
môn học trong nhà trường hiện nay cần phải được chú trọng cả về lý luận và
thực tiễn, cần phải có những biện pháp quản lý đúng và phù hợp”. [7, tr18]
Tác giả Nguyễn Thị Thảo trong đề tài “Tác động của hoạt động ngoại
khóa đến tính tích cực học tập của học sinh trung học phổ thông đã nhấn
mạnh: Nếu tổ chức hoạt động này một cách khoa học sẽ làm cho kết quả và
chất lượng các môn học được nâng lên" [20, tr 15].
Nhìn chung các tác giả trên thế giới và trong nước đều đề cao vai trò và
tác dụng của HĐNKMH trong quá trình giáo dục học sinh, xem các hoạt động
này là một trong những hình thức tổ chức dạy học quan trọng, không thể thiếu
trong quá trình dạy học và giáo dục. Tuy nhiên bên cạnh việc khẳng định tính
cần thiết của việc tổ chức HĐNKMH, những nghiên cứu này chưa chỉ ra một
cách cụ thể sự cần thiết phải tổ chức và quản lý HĐNKMH; biện pháp tổ chức
và quản lý hiệu quả HĐNKMH trong nhà trường trung học phổ thông nói
chung và trường THPT vùng đặc biệt khó khăn nói riêng. Các công trình
nghiên cứu chưa chỉ ra cách thức cho nhà quản lý khi tổ chức hướng dẫn các tổ
nhóm chuyên môn thực hiện đưa HĐNKMH vào trong kế hoạch năm
học…Điều này khiến cho không ít trường trung học phổ thông vùng đặc biệt
khó khăn vẫn cảm thấy hoạt động ngoại khoá môn học còn là việc làm có tính
hình thức, ép buộc. Vì thế, việc xây dựng cơ sở lý luận cho quản lý HĐNKMH
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

9




là cần thiết giúp nhà quản lý có cơ sở điều hành công tác chuyên môn của nhà
trường nói chung, hoạt động ngoại khoá môn học nói riêng đạt kết quả tốt hơn.
Bên cạnh việc khẳng định tính cần thiết của việc tổ chức hoạt động ngoại

khoá môn học mà các tác giả đã đề cập đến thì chưa có công trình nghiên cứu
nào đề cập đến, tổ chức, quản lý hoạt động ngoại khoá môn học ở các trường
THPT vùng đặc biệt khó khăn.
1. 2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lý
Theo tác giả Trần Quốc Thành "Quản lý là một hoạt động có chủ đích, là
sự tác động liên tục của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý về nhiều mặt
bằng một hệ thống các luật lệ, chính sách, nguyên tắc và các phương pháp cụ
thể nhằm thực hiện các mục tiêu xác định" [18 tr 1,2]
Sự xuất hiện của hoạt động quản lý trong xã hội dẫn đến mối quan hệ
giữa chủ thể và khách thể quản lý và những mối quan hệ qua lại giữa các nhân
tố trong hệ thống quản lý. Những mối quan hệ phức tạp gọi là quan hệ quản lý một kiểu của quan hệ xã hội và là đối tượng nghiên cứu của khoa học quản lý.
Khoa học quản lý đi sâu vào nghiên cứu bản chất của các mối quan hệ quản lý
và các quy luật vận động, phát triển của chúng, trên cơ sở đó đề xuất những con
đường, phương pháp tối ưu cho sự quản lý hệ thống xã hội nhằm tạo điều kiện
cho nó vận hành thuận lợi đạt tới mục tiêu xác định
Tác giả Nguyễn Thị Tính đã khái quát: “Quản lý là quá trình tác động có
tính định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý trong tổ
chức nhằm làm cho tổ chức vận hành đạt được mục tiêu đề ra”. Hay nói cách
khác: “Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng việc thực hiện
các chức năng quản lý, lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra” [17 tr 3,4]
Theo tác giả Đặng Thành Hưng, “Quản lý là một dạng lao động đặc biệt
nhằm gây ảnh hưởng, điều khiển, phối hợp lao động của người khác hoặc của
nhiều người khác trong cùng tổ chức hoặc cùng công việc nhằm thay đổi hành
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

10