Công tác thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản qua hệ thống kho bạc nhà nước
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (439.13 KB, 80 trang )
MỤC LỤC
Danh mục các chữ viết tắt......................................................................................................................1
Danh mục bảng biểu, sơ đồ.............................................................................................................2
Lời mở đầu.......................................................................................................................................3
Chương 1-Thực trạng công tác thanh toán VĐT xây dựng cơ bản tại KBNN............................4
1.1Tổng quan Kho bạc Nhà nước...............................................................................................4
1.1.1 Quá trình hình thành và phát triển.................................................................................4
1.1.2 Chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của KBNN..........................................................6
1.1.2.1 Chức năng nhiệm vụ của KBNN..................................................................................6
1.1.2.2 Cơ cấu tổ chức, tóm tắt chức năng của các bộ phận..................................................7
1.2 Thực trạng công tác kiểm soát, thanh toán VĐT xây dựng cơ bản tại KBNN................10
1.2.1 Nội dung kiểm soát thanh toán VĐT xây dựng cơ bản thuộc nguồn vốn NSNN.......11
1.2.1.1 Tính tất yếu trong kiểm soát thanh toán VĐT xây dựng cơ bản thuộc nguồn vốn
NSNN........................................................................................................................................11
1.2.1.2 Nội dung kiểm soát, thanh toán VĐT xây dựng cơ bản thuộc NSNN.......................14
1.2.2 Vai trò của KBNN trong công tác quản lý vốn thông qua kiểm soát thanh toán VĐT
xây dựng cơ bản thuộc NSNN...............................................................................................18
1.2.2.1 Góp phần nâng cao tính hiệu quả trong việc sử dụng vốn.........................................18
1.2.2.2 Góp phần hoàn thiện hệ thống cơ chế chính sách của Nhà nước..............................20
1.2.3 Công tác kiểm soát thanh toán VĐT xây dựng cơ bản tại KBNN...............................20
1.2.3.1 Quy trình phân bổ VĐT xây dựng cơ bản..................................................................20
1.2.3.2 Quy trình kiểm soát thanh toán VĐT xây dựng cơ bản.............................................26
1.2.4 Thực trạng công tác kiểm soát thanh toán VĐT..........................................................37
1.2.4.1 Số vốn đầu tư đã qua kiểm soát thanh toán...............................................................37
1.2.4.2 Số vốn đầu tư từ chối chi thông qua công tác kiểm soát thanh toán VĐT................41
1.2.5 Đánh giá tình hình thực hiện công tác kiểm soát thanh toán VĐT.............................42
1.2.5.1 Kết quả trong công tác kiểm soát thanh toán VĐT....................................................42
1.2.5.2 Nguyên nhân và hạn chế trong công tác kiểm soát thanh toán VĐT.........................46
Chương 2-Các giải pháp nâng cao chất lượng công tác kiểm soát thanh toán VĐT xây dựng
cơ bản thông qua KBNN...............................................................................................................55
2.1 Định hướng, chiến lược phát triển KBNN.........................................................................55
2.1.1 Quan điểm chiến lược phát triển KBNN nói chung.....................................................55
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
2.1.2 Định hướng phát triển công tác kiểm soát, thanh toán VĐT.......................................56
2.2 Các giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát thanh toán VĐT xây dựng cơ bản qua hệ
thống KBNN...........................................................................................................................57
2.2.1 Các giải pháp hoàn thiện cơ chế, chính sách liên quan đến hoạt động kiểm soát thanh
toán vốn đầu tư XDCB...........................................................................................................58
2.2.2 Các giải pháp hoàn thiện quy trình kiểm soát thanh toán VĐT..................................59
2.2.2.1 Nâng cao chất lượng việc lập và phân bổ kế hoạch VĐT..........................................59
2.2.2.2 Quy định rõ đối tượng kiểm soát, thanh toán.............................................................60
2.2.2.3 Sử dụng Nhật ký theo dõi dự án.................................................................................61
2.2.2.4 Cải tiến mẫu chứng từ và giảm thiểu các bước luân chuyển chứng từ thanh toán...61
2.2.3 Tăng cường sự phối hợp của KBNN với các đơn vị có liên quan................................64
2.2.4 Các giải pháp góp phần đẩy nhanh tốc độ giải ngân vốn.............................................66
2.2.5 Các giải pháp nâng cao năng lực bộ máy tổ chức cán bộ............................................67
2.2.5.1 Hoàn thiện bộ máy tổ chức thanh toán.......................................................................67
2.2.5.2 Nâng cao trình độ cán bộ thanh toán.........................................................................68
2.2.6 Các giải pháp tăng cường ứng dụng công nghệ tin học trong công tác thanh toán. . .69
2.3 Kiến nghị với các cơ quan có liên quan..............................................................................70
2.3.1 Kiến nghị với Chính phủ...............................................................................................71
2.3.2 Kiến nghị với các bộ có liên quan.................................................................................71
2.3.3 Kiến nghị với các địa phương.......................................................................................72
Kết luận..........................................................................................................................................74
Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................75
Phụ lục..................................................................................................................................................76
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
VĐT
: Vốn đầu tư
XDCB
: Xây dựng cơ bản
KBNN
: Kho bạc nhà nước
QĐ
: Quyết định
NĐ
: Nghị định
TT
: Thông tư
Bộ TC
: Bộ Tài Chính
TTVĐT
: Thanh toán vốn đầu tư
NSNN
: Ngân sách Nhà nước
QLDA
: Quản lý dự án
ĐTKB/LAN: Chương trình đầu tư Kho bạc chạy trên mạng LAN
ODA
: Nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức
TABMIS
: Hệ thống Thông tin Quản lý Ngân Sách và Kho bạc
80
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
Trang
Sơ đồ 1.1: Cơ cấu tổ chức KBNN…………………………………………….……11
Sơ đồ 1.2:Sơ đồ tổ chức bộ máy kiểm soát thanh toán vốn đầu tư qua KBNN…...12
Sơ đồ 1.3: Quy trình phân bổ vốn đầu tư………………………………………......27
Sơ đồ 1.4: Đường luân chuyển chứng từ trong kiểm soát, thanh toán VĐT…..…..38
Sơ đồ 1.5: Đường luân chuyển chứng từ đề xuất………………………………..…67
Bảng 1.1 : Vốn đầu tư XDCB từ NSNN giai đoạn 2003-2008…………………....14
Bảng 1.2: Kế hoạch VĐT thông báo sang KBNN giai đoạn 2003-2008……...…..39
Bảng 1.3: VĐT đã qua kiểm soát thanh toán giai đoạn 2003-2007………….........41
Bảng 1.4: Tình hình thực hiện kế hoạch kiểm soát thanh toán VĐT xây dựng cơ bản
của KBNN giai đoạn 2003-2008……………………………………………...…....42
Bảng 1.5 : Số vốn từ chối chi thông qua công tác kiểm soát thanh toán VĐT xây
dựng cơ bản của NSNN qua KBNN…………………………………………..…...44
Bảng 1.6: Kết quả giải ngân VĐT XDCB qua KBNN giai đoạn 2005-2007……45
Bảng 1.7 : Cơ cấu cán bộ trên toàn hệ thống KBNN ……………………..………46
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
LỜI MỞ ĐẦU
Ngày nay, trong tiến trình phát triển của xã hội, đầu tư là một hoạt động
không thể thiếu và đang càng ngày càng gia tăng mạnh mẽ. Trong đó quan trọng
nhất là đầu tư xây dựng cơ bản, hoạt động này góp phần tạo ra các công trình tồn tại
và phát huy hiệu quả lâu dài trong quá trình đi lên của đất nước. Đầu tư xây dựng
cơ bản đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên hình ảnh của đất nước, tạo tiền đề
cho sự phát triển của các ngành kinh tế, các lĩnh vực dịch vụ, tạo việc làm và nâng
cao chất lượng cuộc sống cho con người. Với tầm quan trong như vậy, hàng năm
Nhà nước không ngừng cải thiện sửa đổi các văn bản pháp luật liên quan đền quản
lý đầu tư xây dựng và chi một khoản rất lớn trong Ngân sách cho các dự án đầu tư
xây dựng cơ bản.
Tuy nhiên trong điều kiện nền kinh tế có nhiều biến động và tốc độ phát triển
chưa cao như hiện nay, việc huy động và tích lũy một lượng vốn lớn cho đầu tư còn
gặp rất nhiều khó khăn và hạn chế. Không những thế tình trạng thất thoát, lãng phí
vốn đầu tư xây dựng cơ bản xảy ra ngày càng nhiều, tại tất cả các khâu, các giai
đoạn của hoạt động đầu tư với lượng vốn thất thoát rất lớn. Bởi vậy yêu cầu đặt ra là
phải tăng cường công tác quản lý vốn, sử dụng vốn đầu tư tiết kiệm, hiệu quả và
chất lượng. Trong đó việc nâng cao hoạt động kiểm soát thanh toán vốn đầu tư xây
dưng cơ bản tại Kho bạc nhà nước là rất cần thiết bởi KBNN là cơ quan cuối cùng
kiểm soát để đưa vốn ra khỏi Ngân sách Nhà nước. Tăng cường công tác kiểm soát
thanh toán vốn tại KBNN có ý nghĩa to lớn trong việc giảm thiểu thất thoát lãng phí
và nâng cao chất lượng sử dụng vốn.
Xuất phát từ lý luận và thực tiễn trên, tôi đã chọn đề tài nghiên cứu: “Công
tác thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản qua hệ thống Kho bạc Nhà nước”.
Tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS Nguyễn Bạch Nguyệt đã tận tình chỉ bảo,
hướng dẫn để tôi hoàn thành bài viết này.
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
Chương 1-Thực trạng công tác thanh toán VĐT xây dựng cơ
bản tại KBNN
1.1Tổng quan Kho bạc Nhà nước
1.1.1 Quá trình hình thành và phát triển
Giai đoạn 1946-1951:
Cùng với sự ra đời của nước Việt nam dân chủ cộng hoà (năm 1945), Nha
ngân khố trực thuộc Bộ Tài chính đã được thành lập theo sắc lệnh số 45/TTg của
Thủ tướng Chính phủ, với chức năng nhiệm vụ chủ yếu là in tiền, phát hành tiền của
Chính phủ, quản lý quỹ Ngân sách Nhà nước, quản lý một số tài sản quý của Nhà
nước bằng hiện vật như vàng, bạc, kim khí quý, đá quý. Nhiệm vụ chủ yếu của Nha
Ngân khố: Quản lý, giám sát các khoản thu về thuế, các khoản cấp phát theo dự
toán. Tổ chức phát hành giấy bạc Việt Nam, thực hiện các nguyên tắc cơ bản về thể
lệ thu, chi, quyết toán.
Giai đoạn 1951 – 1963:
Ngày 6-5-1951, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh 15/SL thành lập Ngân
hàng Quốc gia Việt Nam qua đó giải thể Nha Ngân khố. Nhiệm vụ chính của Ngân
hàng Quốc gia là quản lý ngân sách, tổ chức huy động vốn, quản lý ngoại tệ, thanh
toán các khoản giao dịch với nước ngoài, quản lý kim cương, vàng bạc và các
chứng từ có giá. Do yêu cầu cần cụ thể hóa hơn về chức năng và nhiệm vụ của cơ
quan đứng ra quản lý ngân sách nên chỉ hai tháng sau khi thành lập ra Ngân hàng
Quốc gia, ngày 20-7-1951, Kho bạc Nhà nước đã được thành lập đặt trong quyền
quản trị của Bộ Tài Chính với nhiệm vụ chính là quản lý thu chi ngân sách nhà
nước. Ở cấp TW cao nhất là Kho bạc TW. Tại Liên khu tương ứng có Kho bạc Liên
khu, tại các tỉnh (thành phố) sẽ có Kho bạc tỉnh, thành phố. Công việc của Kho bạc
cấp nào do Ngân hàng Quốc gia cấp đó phụ trách. Ở những nơi chưa được thành lập
Chi nhành Ngân hàng Quốc gia Việt Nam vẫn có thể được thành lập Kho bạc.
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
Giai đoạn 1964-1989:
Ngày 27-7-1964, Hội đồng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 113/CP
thành lập Vụ Quản lý quỹ ngân sách nhà nước thuộc Ngân hàng nhà nước, thay thế
cơ quan Kho bạc Nhà nước đặt tại Ngân hàng quốc gia. Trong những năm 19761980, Vụ Quản lý quỹ ngân sách nhà nước ở TW phụ trách hệ thống thu, chi tài
chính cấp tổng dự toán TW.
Giai đoạn 1990-nay:
Quan điểm thành lập hệ thống Kho bạc Nhà nước trực thuộc Bộ Tài chính để
quản lý quỹ Ngân sách Nhà nước và tài sản quốc gia đã được Hội đồng Bộ trưởng
(nay là Chính phủ) quyết định tại Nghị định số 155/HĐBT ngày 15/10/1988 về
chức năng nhiệm vụ và tổ chức bộ máy của Bộ Tài chính. Thực hiện nghị định của
Hội đồng Bộ trưởng, từ năm 1988 - 1989, Bộ Tài chính đã có đề án thành lập hệ
thống Kho bạc Nhà nước và tiến hành thử nghiệm tại hai tỉnh Kiên Giang (từ tháng
10/1988) và An Giang (từ tháng 7/9189). ); kết quả cho thấy: việc quản lý quỹ Ngân
sách Nhà nước tại địa bàn hai tỉnh trên thực hiện tốt, tập trung nhanh các nguồn thu,
đáp ứng đầy đủ kịp thời các nhu cầu chi Ngân sách Nhà nước, trợ giúp đắc lực cho
cơ quan Tài chính và chính quyền địa phương trong việc quản lý và điều hành Ngân
sách Nhà nước, mặt khác đã tạo điều kiện cho các Ngân hàng Thương mại trên địa
bàn sắp xếp tổ chức lại hoạt động theo hướng kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ - tín
dụng có hiệu quả.
Sau kết quả đạt được với thí điểm mô hình Kho bạc ở hai tỉnh Kiên Giang và
An Giang, Bộ Tài chính đã xây dựng bản đề án thành lập hệ thống Kho bạc Nhà
nước trực thuộc Bộ Tài chính để trình Chính phủ xem xét, quyết định. Ngày 4-11990, Hội đồng Bộ trưởng đã ký Quyết định số 07/HĐBT thành lập hệ thống Kho
bạc Nhà nước trực thuộc Bộ Tài chính. Và đến 1/1/2000 hệ thống KBNN được
giao thêm nhiệm vụ kiểm soát thanh toán, quyết toán VĐT và vốn sự nghiệp có tính
chất đầu tư va xây dựng thuộc nguồn vốn NSNN theo NĐ 145/NĐ-CP ban hành
ngày 20/9/1999 về việc tổ chức lại hệ thống Tổng cục đầu tư phát triển và quyết
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
định số 145/1999/QĐ-BTC ban hành ngày 26/1/1999 của Bộ Tài Chính về nhiệm
vụ và tổ chức bộ máy thanh toán VĐT thuộc hệ thống KBNN.
1.1.2 Chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của KBNN
1.1.2.1 Chức năng nhiệm vụ của KBNN
Kho bạc Nhà nước là tổ chức thuộc Bộ Tài chính có tổ chức theo ngành dọc
gồm 3 cấp: TW, tỉnh, huyện. KBNN thực hiện chức năng quản lý nhà nước về quỹ
ngân sách nhà nước, các quỹ tài chính nhà nước và các quỹ khác của Nhà nước
được giao theo quy định của pháp luật; thực hiện việc huy động vốn cho Ngân sách
Nhà nước, cho đầu tư phát triển qua hình thức phát hành công trái, trái phiếu theo
quy định của pháp luật. KBNN có những nhiệm vụ và quyền hạn chính sau:
-Trình Bộ trưởng Bộ Tài chính chiến lược phát triển, quy hoạch, kế hoạch dài
hạn, năm năm, hàng năm của Kho bạc Nhà nước. Trình Bộ trưởng Bộ Tài chính các
dự thảo văn bản quy phạm pháp luật về quản lý quỹ ngân sách nhà nước và các văn
bản quy phạm pháp luật khác thuộc phạm vi thẩm quyền của Kho bạc Nhà nước
theo quy định của pháp luật.
-Hướng dẫn nghiệp vụ công tác thu nộp, chi trả, thanh toán, quyết toán quỹ
ngân sách nhà nước, nghiệp vụ hoạt động khác có liên quan và chỉ đạo việc tổ chức
thực hiện nghiệp vụ thống nhất trong hệ thống Kho bạc Nhà nước.
-Tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật thuộc phạm vi quản lý
của Kho bạc Nhà nước và chiến lược, quy hoạch, kế hoạch sau khi được cơ quan
Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.
-Kho bạc Nhà nước có quyền trích từ tài khoản tiền gửi của tổ chức, cá nhân
để nộp Ngân sách Nhà nước hoặc áp dụng các biện pháp hành chính khác để thu
cho Ngân sách Nhà nước theo quy định của pháp luật; có quyền từ chối thanh toán,
chi trả các khoản chi không đúng, không đủ các điều kiện theo quy định của pháp
luật và phải chịu trách nhiệm về quyết định của mình.
-Tổ chức hạch toán kế toán ngân sách nhà nước; hạch toán kế toán các quỹ
và tài sản của Nhà nước được giao cho Kho bạc Nhà nước quản lý; định kỳ báo cáo
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
việc thực hiện dự toán thu, chi ngân sách nhà nước cho cơ quan tài chính cùng cấp
và cơ quan Nhà nước liên quan theo quy định của Bộ trưởng Bộ Tài chính.
-Tổ chức thực hiện công tác thống kê Kho bạc Nhà nước và chế độ báo cáo
tài chính theo quy định của pháp luật.
- Thực hiện nghiệp vụ thanh toán và điều hành tồn ngân Kho bạc Nhà nước
-Tổ chức huy động vốn trong nước và ngoài nước cho Ngân sách Nhà nước
và cho đầu tư phát triển thông qua phát hành công trái, trái phiếu theo quy định của
pháp luật.
-Thực hiện một số dịch vụ tín dụng nhà nước theo quy định của cơ quan Nhà
nước có thẩm quyền hoặc ủy thác của các đơn vị.
-Tổ chức kiểm tra, kiểm soát việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của các
đơn vị thuộc hệ thống Kho bạc Nhà nước theo đúng quy định của pháp luật.
-Thực hiện nhiệm vụ hợp tác quốc tế thuộc lĩnh vực kho bạc nhà nước theo
quy định của pháp luật và phân công của Bộ trưởng Bộ Tài chính.
-Quản lý tổ chức bộ máy, biên chế, cán bộ, công chức, viên chức, lao động
hợp đồng trong hệ thống Kho bạc Nhà nước; tổ chức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ
cán bộ, công chức, viên chức Kho bạc Nhà nước theo quy định của pháp luật và
phân cấp quản lý của Bộ trưởng Bộ Tài chính.
-Quản lý kinh phí do Ngân sách Nhà nước cấp và tài sản được giao theo quy
định của pháp luật; được sử dụng các khoản thu phát sinh trong hoạt động nghiệp
vụ theo chế độ quản lý tài chính của Nhà nước.
1.1.2.2 Cơ cấu tổ chức, tóm tắt chức năng của các bộ phận
Cơ cấu tổ chức của các KBNN nói chung
Ban lãnh đạo KBNN:
Tổng giám đốc và Phó Tổng giám đốc, số lượng Phó Tổng giám đốc do Bộ
trưởng Bộ Tài chính thống nhất với Bộ trưởng Bộ nội vụ. Tổng giám đốc Kho bạc
Nhà nước do Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm, miễn nhiệm theo đề nghị của Bộ
trưởng Bộ Tài chính và chịu trách nhiệm trước Bộ trưởng Bộ Tài chính về toàn bộ
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
hoạt động của hệ thống Kho bạc Nhà nước. Phó Tổng giám đốc Kho bạc Nhà nước
do Bộ trưởng Bộ Tài chính bổ nhiệm, miễn nhiệm theo đề nghị của Tổng giám đốc
Kho bạc Nhà nước và chịu trách nhiệm trước Tổng giám đốc Kho bạc Nhà nước về
lĩnh vực công tác được phân công.
Các ban nghiệp vụ trực thuộc:
-Ban kế hoạch tổng hợp:
Xây dựng dự thảo chiến lược phát triển, quy hoạch, kế hoạch dài hạn của
KBNN.Chỉ đạo hướng dẫn kiểm tra các đơn vị KBNN về tập trung các nguồn thu,
quản lý các nguồn chi của NSNN, quản lý các quỹ tài chính nhà nước, dịch vụ tín
dụng nhà nước. Tổng hợp báo cáo thống kê, tổng hợp phân tích các chỉ tiêu về tình
hình hoạt động nghiệp vụ của KBNN.
-Ban Kế toán
Chỉ đạo hướng dẫn và kiểm tra các đơn vị KBNN trong việc triển khai thực
hiện công tác kế toán NSNN, công tác thanh toán và hoạt động nghiệp vụ của
KBNN. Xác nhận số liệu thu chi NSNN theo quy định, quyết toán hoạt động nghiệp
vụ KBNN theo phân công. Tổ chức công tác kiểm soát, đối chiếu và quyết toán
thanh toán liên kho bạc ngoại tỉnh trong hệ thống KBNN
-Ban Thanh toán vốn đầu tư
Lập kế hoạch nhu cầu thanh toán VĐT báo cáo Bộ Tài chính và chuyển
VĐT xây dựng cơ bản, vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư và xây dựng cho KBNN
tỉnh. Tổng hợp quyết toán, tổng hợp báo cáo định kỳ về tình hình thực hiện kiểm
soát thanh toán VĐT xây dựng cơ bản, vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư và xây
dựng thuộc nguồn vốn NSNN các cấp.
-Ban Huy động vốn
Chỉ đạo, hướng dẫn và kiểm tra công tác phát hành và thanh toán công trái,
trái phiếu Chính phủ của các đơn vị trong hệ thống KBNN. Tham gia với các đơn vị
có liên quan trong việc xây dựng đề án phát hành, thanh toán các loại trái phiếu
khác. Chủ trì việc thực hiện thiết kế mẫu và đề xuất nhu cầu in ấn, phát hành các
loại giấy tờ có giá trong lĩnh vực huy động vốn.
-Ban kho quỹ
Chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra việc thực hiện nghiệp vụ quản lý tiền mặt,
giấy tờ có giá, tài sản quý, đảm bảo an toàn kho quỹ của các đơn vị KBNN. Lập kế
hoạch trang thiết bị vật tư, kỹ thuật chuyên dùng, các loại công cụ hỗ trợ phục vụ
công tác bảo về và an toàn kho quỹ
-Ban kiêm tra, kiểm soát
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
Chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra công tác kiểm tra kiểm soát, công tác tiếp dân
và giải quyết khiếu nại, tố cáo trọng hệ thống KBNN. Xây dựng kế hoạch kiểm tra,
nội dung kiểm tra kiểm soát và tổ chức thực hiện công tác kiểm tra, kiểm soát định
kỳ hoặc đột xuất đối với các đơn vị KBNN theo kế hoạch và nội dung được duyệt
-Ban tổ chức cán bộ
Chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra việc thực hiện chức năng nhiệm vụ, quyền hạn
tổ chức bộ máy công tác quản lý cán bộ, công chức, lao động tiền lương, công tác
đào tạo bồi dưỡng.
-Ban tài vụ quản trị
Thực hiện công tác quản lý tài chính, hướng dẫn các đơn vị KBNN lập dự
toán thu, chi, tổng hợp dự toán, phân bổ kinh phí. Thực hiện công tác quản lý đầu tư
xây dựng cơ bản nội bộ, công tác quản lý tài sản, tổ chức thực hiện nội quy cơ
quan…
-Văn phòng
Điều phối hoạt động của các đơn vị trong hệ thống KBNN. Thực hiện
công tác văn thư lưu trữ. Thực hiện công tác báo chí, tuyên truyền. Thực hiên công
tác đối ngoại
-Sở giao dịch
Thực hiện công tác chi, thu trực tiếp nguồn vốn dựa trên giấy tờ giao dịch
được duyệt.
Cơ cấu bộ máy kiểm soát thanh toán VĐT
Hiện nay, bộ máy kiểm soát thanh toán VĐT tại các KBNN được tổ chức
chặt chẽ từ TW đến địa phương. Tại KBNN TW có Ban Thanh toán vốn đầu tư và
Phòng thanh toán vốn đầu tư thuộc Sở Giao dịch, KBNN tỉnh, thành phố trực
thuộc TW có Phòng thanh toán vốn đầu tư; tại KBNN quận, huyện có bộ phận
thanh toán vốn đầu tư thuộc bộ phận Kế hoạch tổng hợp.
Sơ đồ 1.2 : Tổ chức bộ máy kiểm soát thanh toán vốn đầu tư qua
KBNN
KBNN
- Ban TTVĐT
- Phòng TTVĐT thuộc Sở Giao dịch
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
KBNN tỉnh
- Phòng TTVĐT
Lớp Đầu tư 47A
80
KBNN huyện
- Bộ phận TTVĐT
1.2 Thực trạng công tác kiểm soát, thanh toán VĐT xây dựng cơ bản tại
KBNN
Công tác kiểm soát thanh toán VĐT xây dựng cơ bản tại KBNN chính là một
trong những khâu quan trọng của công tác quản lý VĐT xây dựng cơ bản thuộc
nguồn vốn NSNN nói chung. KBNN là cơ quan kiểm soát cuối cùng trước khi đưa
vốn ra khỏi ngân sách, do đó công tác kiểm soát thanh toán vốn tại KBNN một lần
nữa khẳng định vai trò của KBNN và tầm quan trọng của việc kiểm soát thanh toán
vốn trong công tác quản lý vốn nói chung.
1.2.1 Nội dung kiểm soát thanh toán VĐT xây dựng cơ bản thuộc nguồn
vốn NSNN
1.2.1.1 Tính tất yếu trong kiểm soát thanh toán VĐT xây dựng cơ bản
thuộc nguồn vốn NSNN
XDCB là ngành sản xuất vật chất đặc biệt, sản phẩm của nó là những công
trình xây dựng tồn tại và phát huy hiệu quả lâu dài trong tiến trình phát triển của đất
nước. Bởi vậy, trong quá trình “công nghiệp hóa, hiện đại hóa” đất nước hiện nay,
đầu tư XDCB đóng vai trò hết sức quan trọng, tác động trực tiếp đến sự tăng
trưởng, phát triển kinh tế, góp phần giải quyết việc làm và nâng cao đời sống nhân
dân của một quốc gia. Và mục tiêu của tất cả các quốc gia là phải đầu tư sao cho có
hiệu quả, làm gia tăng quy mô, tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế, đem lại những
ích lợi trên cả phương diện kinh tế lẫn xã hội. Có nhiều nhân tố ảnh hưởng đến hiệu
quả của hoạt động đầu nói chung và đầu tư XDCB nói riêng như môi trường chính
trị, luật pháp, trình độ quản lý của CĐT, năng lực của nhà thầu…và một trong
những nhân tố quan trọng nhất là vốn đầu tư. Hoạt động đầu tư chỉ có thể thực hiện
khi có vốn. Hơn nữa trong đầu tư XDCB, quy mô tiền vốn là rất lớn, vốn lại nằm
khê đọng lâu trong quá trình thực hiện đầu tư. Qui mô VĐT lớn đòi hỏi tất yếu phải
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
có những giải pháp tạo vốn, huy động vốn hợp lý, xây dựng các chính sách quy
hoạch kế hoạch đầu tư đúng đắn, bố trí vốn theo đúng tiến độ…Và tính tất yếu phải
quản lý VĐT XDCB được thể hiện cụ thể qua những khía cạnh sau:
Thứ nhất, VĐT XDCB chiếm một tỷ trọng rất lớn trong NSNN. Hàng năm,
Nhà nước chi khoảng 30% ngân sách cho hoạt động đầu tư XDCB, và lượng vốn
này tăng liên tục qua các năm. Theo Tổng cục thống kê, VĐT XDCB từ NSNN
trong giai đoạn 2003-2008 như sau:
Bảng 1.1 : Vốn đầu tư XDCB từ NSNN giai đoạn 2003-2008
Năm
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Tổng chi (tỷ đồng)
108961
129773
148208
181183
214176
262697
308058
Chi ĐTPT (tỷ đồng)
29624
40236
45218
59629
66115
79199
88341
Chi XDCB( tỷ đồng)
26211
36139
40740
54430
61746
72842
81078
Tỷ lệ chi XDCB so
với tổng chi(%)
24.0554
27.84786
27.48839
30.04145
28.82956
27.72852
26.31907
Tỷ lệ chi XDCB so
với chi ĐTPT (%)
88.47894
89.81758
90.09686
91.28109
93.39182
91.97338
91.77845
( Nguồn : Tổng cục thống kê)
Với một lượng vốn chi hàng năm lớn như vậy nhưng do nhu cầu đầu tư ngày
càng tăng, tình trạng thiếu vốn cho hoạt động đầu tư nói chung đặc biệt là đầu tư
XDCB nói riêng vẫn luôn là bài toán khó cho NSNN. Ví dụ như chỉ riêng TP Hồ
Chí Minh dự tính năm 2009 ngân sách sẽ thiếu khoảng 5000 tỷ đồng cho đầu tư
XDCB . Bởi vậy, tất yếu cần phải có những biện pháp quản lý VĐT sao cho vốn
được sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, đúng mục đích, đúng đối tượng, phù hợp với
chiến lược phát triển của đất nước.
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
Thứ hai, ở Việt nam trong một năm, số lượng các dự án đầu tư XDCB rất
lớn. Các dự án này lại thuộc rất nhiều ngành nghề, lĩnh vực kinh tế xã hội khác nhau
như giao thông, thủy lợi, y tế, giáo dục…và được xây dựng ở rất nhiều địa bàn trên
cả nước. Có những dự án do ngân sách TW cấp vốn, có những dự án lại thuộc ngân
sách địa phương. Thêm vào đó, các dự án thường diễn ra trong thời gian dài, chi phí
thực hiện dự án chịu ảnh hưởng của rất nhiều nhân tố như biến động giá nguyên vật
liệu, chi phí nhân công, lãi vay… nên công tác kiểm soát và thanh toán vốn đầu tư
XDCB từ NSNN hết sức phức tạp và khó khăn. Do đó cần có những phương pháp
quản lý vốn thống nhất từ TW đến địa phương, cần có cơ sở pháp lý làm căn cứ cho
các ngành các cấp quản lý vốn được chặt chẽ và hiệu quả.
Thứ ba , VĐT XDCB trong nguồn vốn Nhà nước hình thành từ rất nhiều
nguồn khác nhau như thu từ phí, lệ phí, thu từ dầu thô, xổ số kiến thiết trong đó có
khoản thu lớn từ các loại thuế như thuế thu nhập cá nhân, thuế xuất nhập khẩu, thuế
sử dụng đất...Đây là các khoản thu do nhân dân đóng góp một cách gián tiếp hay
trực tiếp, chiếm một tỷ trọng lớn trong các khoản thu ngân sách. Thuế được trích
trực tiếp từ thu nhập của nhân dân nên người dân luôn mong muốn khoản tiền do
mình đóng góp được sử dụng hiệu quả. Thêm vào đó trong tương lai thuế trực thu
sẽ có xu hướng tăng lên, tác động nhiều hơn đến quyền lợi của người dân. Nhà nước
là đại diện cho quyền lợi của nhân dân nên cần có những chiến lược kế hoạch góp
phần sử dụng khoản tiền này sao cho hiệu quả, phù hợp với những mong muốn
nguyện vọng của nhân dân.
Thứ tư, thực tế hiện nay cho thấy tình trạng thất thoát lãng phí VĐT đặc biệt
là VĐT từ NSNN ngày càng nhiều. Thất thoát và lãng phí trong đầu tư được hiểu là
những mất mát thiệt hại không đáng có về vốn đầu tư của nhà nước trong suốt quá
trình tư quyết định chủ trương đầu tư cho đến khi công trình hoàn thành xây dựng
và đưa vào sử dụng. Thất thoát lãng phí xảy ra ở tất cả các khâu trong quá trình thực
hiện dự án, từ khâu xác định chủ trương đầu tư, cho đến thẩm định, phê duyệt dự án
hay thực hiện đầu tư.. Như năm 2005 Thanh tra chuyên ngành xây dựng tổ chức
thanh tra 31 dự án lớn với tổng mức đầu tư là 17.300 tỷ đồng, thì cả 31 dự án đều
có sai phạm với tổng số tiền thất thoát lãng phí lên tới 2.070 tỷ đồng. Theo tính
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
toán của giáo sư David Dapice, Trường Đại học Havard tại Hội thảo về kinh nghiệm
20 năm đổi mới của Việt Nam, tổ chức tại Hà Nội, tính ra lãng phí của Việt Nam
mỗi năm khoảng 2% GDP, tương đương trên 1 tỷ USD. Vốn đầu tư cho hoạt động
XDCB hàng năm thiếu đến hàng ngàn tỷ đồng, nhưng lượng vốn thất thoát lãng phí
lớn gấp nhiều lần hơn thế. NSNN liên tục phải xây dựng kế hoạch huy động vốn
cho đầu tư phát triển và bù đắp thâm hụt ngân sách. Nếu không có những biện pháp
quản lý kịp thời nhằm làm giảm hiện tượng thất thoát lãng phí, nó sẽ trở thành một
trong những nguyên nhân chính cản trở sự phát triển của đất nước, tạo ra những tiêu
cực trong xã hội và gây ra những hiệu quả nghiêm trọng.
1.2.1.2 Nội dung kiểm soát, thanh toán VĐT xây dựng cơ bản thuộc NSNN
Cơ sở pháp lý cho công tác kiểm soát, thanh toán vốn tại KBNN
Qua những phân tích trên đã cho thấy tính tất yếu phải kiểm soát, thanh toán
vốn đầu tư XDCB thuộc NSNN. Tất cả các quốc gia trong bất kỳ giai đoạn phát
triển nào của đất nước đều có những biện pháp riêng để sử dụng vốn cho hiệu quả
và phù hợp với tình hình kinh tế-xã hội của đất nước. Một số nội dung cơ bản trong
công tác quản lý vốn đầu tư XDCB của Việt Nam làm cơ sở pháp lý cho hoạt động
kiểm soát, thanh toán vốn tại KBNN gồm có các hệ thống văn bản có liên quan đến
công tác quản lý vốn đầu tư XDCB được xây dựng bởi các cấp, các ngành, và các
đơn vị trực thuộc gồm có:
Văn bản do Quốc hội ban hành:
- Luật xây dựng- Số văn bản 16/2003/ QH 11 ban hành ngày 26/11/2003
-Luật đấu thầu- Số văn bản 61/2005/ QH 11 ban hành ngày 29/11/2005
Văn bản do Chính phủ ban hành:
-Nghị định 16/2005/NĐ-CP- NĐ về quản lý dự án đầu tư xây dựng ( hướng dẫn
Luật XD)
-Nghị định 99/2007/NĐ-CP- NĐ về quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình
Văn bản do các Bộ ban hành:
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
-33/2007/TT-BTC: Thông tư hướng dẫn quyết toán dự án hoàn thành thuộc nguồn
vốn NSNN.
-53/2005/TT-BTC: Thông tư hướng dẫn lập, thẩm định, báo cáo quyết toán vốn đầu
tư XDCB thuộc nguồn vốn NSNN theo Niên độ ngân sách hàng năm
-117/2008/TT-BTC : Thông tư hướng dẫn quản lý sử dụng chi phí quản lý dự án đầu
tư của các dự án sử dụng vốn NSNN
-06/2007/TT-BXD: Thông tư hướng dẫn hợp đồng trong hoạt động xây dựng
-1751/BXD-VP: Văn bản công bố Định mức chi phí quản lý dự án và tư vấn vốn
đầu tư xây dựng công trình.
Văn bản do KBNN ban hành:
-25/QĐ-KBNN : QĐ của Tổng giám đốc ban hành quy trình kiểm soát thanh toán
VĐT ngoài nước
-297/QĐ-KBNN: QĐ của Tổng giám đốc ban hành quy trình kiểm soát thanh toán
VĐT trong nước
Các văn bản này là cơ sở pháp lý cho các cấp quản lý tiến hành các hoạt
động quản lý kiểm soát VĐT đồng thời cũng là văn bản hướng dẫn cho CĐT, ban
QLDA, nhà thầu trong công tác thực hiện dự án về hồ sơ dự án, lập dự toán, thanh
toán khối lượng hoàn thành, làm tăng tính kỷ luật, tinh thần trách nhiệm của các
đơn vị thực hiện dự án. Các văn bản này cũng đã góp phần nâng cao kỷ luật tài
chính, thực hiện công khai, dân chủ về mặt tài chính, đồng thời từng bước ổn định
tình hình tài chính và nâng cao chất lượng quản lý vốn. Trong nội dung các văn bản
cũng quy định rõ chức năng, nhiệm vụ và trách nhiệm của Bộ, ngành địa phương
trong công tác quản lý hoạt động đầu tư và xây dựng để từ đó từng Bộ, ngành địa
phương xây dựng kế hoạch, phương pháp hành động đúng với lĩnh vực, chuyên
môn của mình, phối hợp với các cơ quan chức năng khác quản lý được nhiều mặt,
nhiều khía cạnh của hoạt động đầu tư xây dựng nói chung và vốn đầu tư nói riêng.
Ngoài ra, hàng năm Nhà nước đều có kế hoạch phân bổ vốn cụ thể cho từng
dự án theo tiến độ. Kế hoạch phân bổ vốn này được xây dựng dựa trên chiến lược
phát triển của đất nước, tình hình thực tế của dự án, thực trạng của ngân sách nhà
nước…Nhờ đó vốn được phân bổ hợp lý hơn, giảm thiểu tình trạng đầu tư dàn trải,
manh mún. Đi kèm với kế hoạch phân bổ vốn là hoạt động kiểm soát, thanh toán
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
vốn ( kiểm soát chi) . Kiểm soát chi được tiến hành thực hiện ở tất cả các khâu của
hoạt động đầu tư từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư cho đến khi dự án hoàn thành đưa vào
sử dụng. Trong đó, KBNN là cơ quan được giao nhiệm vụ kiểm soát thanh toán
VĐT, bước kiểm soát cuối cùng trước khi vốn ra khỏi NSNN và được chuyển cho
các đơn vị thụ hưởng. Nhờ đó một lần nữa, khẳng định VĐT được chi ra hiệu quả,
tiết kiệm, giảm thiểu thất thoát lãng phí…
Thêm vào đó, từng năm Nhà nước đều tổ chức các hoạt động thanh tra tình
hình thực hiện dự án, tình hình sử dụng vốn, công tác thanh quyết toán vốn đề phát
hiện kịp thời những sai sót, vướng mắc hay vi phạm trong đầu tư, xây dựng và trong
vấn đề sử dụng vốn. Hoạt động thanh tra, kiểm tra của Nhà nước dựa trên báo cáo
do các cơ quan có thẩm quyền trình lên Chính phủ,Quốc hội hàng năm hoặc tổ chức
các đoàn thanh tra thực tế để phát hiện sai phạm trong đầu tư, xây dựng. Từ đó có
những giải pháp khắc phục nhanh chóng và xử lý vi phạm kịp thời, giảm thiểu
những hậu quả có thể xảy ra.
Với những hoạt động trên, vốn đầu tư XDCB được quản lý chặt chẽ qua
nhiều khâu, nhiều giai đoạn tăng cường hiệu quả do đồng vốn mang lại từ đó tăng
cường hiệu quả của hoạt động đầu tư đồng thời hạn chế tối đa tình trạng thất thoát
lãng phí vốn đầu tư.
Nội dung của công tác kiểm soát, thanh toán tại hệ thống KBNN
Hoạt động đầu tư diễn ra rất phức tạp đòi hỏi sự quản lý chặt chẽ và trong
mọi giai đoạn của nhiều cấp, nhiều ngành về chất lượng dự án, tiến độ dự án, chi
phí dự án. Trong đó KBNN chịu trách nhiểm kiểm soát thanh toán VĐT và VĐT có
tính chất sự nghiệp cho dự án. Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, xin trình bày
nội dung kiểm soát thanh toán vốn đầu tư XDCB qua hệ thống KBNN. Dựa trên các
giai đoạn trong chu kỳ của một dự án đầu tư, nội dụng kiểm soát thanh toán cũng
được chia theo ba giai đoạn chính: giai đoạn trước khi đầu tư, giai đoạn thực hiện
đầu tư, giai đoạn kết thúc đầu tư. Cụ thể như sau:
Nội dụng của kiểm soát thanh toán vốn đầu tư XDCB trong giai đoạn
trước khi đầu tư
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
Giai đoạn này nhằm xác định các hồ sơ pháp lý của dự án gồm có các báo
cáo về đặc điểm, tình hình dự án, quyết định đầu tư của các cấp có thẩm quyền, lập,
thẩm định, phê duyệt thiết kế kĩ thuật, tổng dự toán của dự án…Do đó nội dung
kiểm soát thanh toán trong giai đoạn này chủ yếu xem xét các điều kiện cụ thể của
dự án để bố trí kế hoạch vốn, kiểm tra sự đồng bộ về các nội dung, mục tiêu của dự
án, xem xét xem dự án có phù hợp với quy hoạch tổng thể của Nhà nước hay không,
đồng thời xem xét các khoản chi của dự án dựa trên định mức, đơn giá của Nhà
nước.
Nội dung của kiểm soát thanh toán vốn trong giai đoạn thực hiện dự
án
- Kiểm soát các khoản chi cho từng hạng mục đầu tư sao cho phải phù hợp
với quyết định đầu tư, dự toán được duyệt và kế hoạch vốn được phân bổ. Đây là
căn cứ cho việc cấp vốn đúng mục đích và kế hoạch của Nhà nước,
- Kiểm soát các hợp đồng liên quan đến dự án về nội dung của hợp đồng có
đúng với thực tế thực hiện dự án hay không, thời hạn của hợp đồng có tương ứng
với thời hạn thực tế hay không, giá trị hợp đồng phải trong dự toán và kết quả đấu
thầu được duyệt
- Kiểm soát các nội dung liên quan đến hoạt động tạm ứng. Kiểm soát về tỉ lệ
tạm ứng, điều kiện, mức vốn tạm ứng của dự án dựa trên quy định mức vốn tạm ứng
không vượt tỷ lệ tạm ứng quy định ví dụ như gói thầu trên 50 tỷ với dự án thi công
xây dựng được tạm ứng 10% giá trị hợp đồng, các hợp đồng tư vấn được tạm ứng
tối thiểu 25%...Việc kiểm soát vốn tạm ứng là rất cần thiết vì vốn tạm ứng đóng vai
trò quan trọng trong việc thực hiện kế hoạch đầu tư XDCB và hoàn thành đúng tiến
độ của dự án trong khi chưa có khối lượng hoàn thành
-Kiểm soát việc cấp phát thanh toán khối lượng XDCB hoàn thành của dự
án. Đây là nội dung quyết định việc cấp phát vốn có đúng mục đích, dự toán được
duyệt hay không. Nội dung gồm có xác định khối lượng XDCB được nghiệm thu có
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
đúng thiết kế, dự toán được duyệt hay không, sự phù hợp về định mức, đơn giá,
chủng loại, số lượng, chất lượng, đặc tính của trang thiết bị, nguyên vật liệu…Các
khối lượng đã thực hiện đều phải trình biên bản nghiệm thu và các chứng từ thanh
toán có liên quan để phục vụ cho công tác kiểm soát thanh toán.Các khối lượng phát
sinh đều phải có giải trình và được cấp thẩm quyền phê duyệt…
Nội dung của kiểm soát thanh toán trong giai đoạn kết thúc đầu tư
-Xem xét toàn bộ hạng mục, nội dung công việc so với quyết định đầu tư,
đảm bảo các công việc phải nằm trong báo cáo đầu tư được duyệt. Việc kiểm tra
này một lần nữa khẳng định VĐT được sử dụng đúng đối tượng, mục đích, được
cấp có thẩm quyền phê duyệt
- Đối chiếu khối lượng hoàn thành được cấp phát vốn với số vốn đã cấp phát
thanh toán, đảm bảo có sự trùng khớp giữa đơn vị với cơ quan cấp phát vốn.
-Xác định số vốn thực tế đã sử dụng cho dự án.
1.2.2 Vai trò của KBNN trong công tác quản lý vốn thông qua kiểm soát thanh
toán VĐT xây dựng cơ bản thuộc NSNN
Xuất phát từ chức năng, nhiệm vụ của KBNN, đặc điểm của hoạt động đầu
tư XDCB, là một mắt xích quan trọng trong công tác quản lý vốn đầu tư XDCB vai
trò của KBNN được thể hiện qua những khía cạnh sau:
1.2.2.1 Góp phần nâng cao tính hiệu quả trong việc sử dụng vốn
Thứ nhất, thông qua công tác kiểm soát, thanh toán VĐT tại KBNN sẽ đảm
bảo cho VĐT được sử dụng đúng mục đích, phù hợp với định hướng chiến lược
phát triển của Nhà nước. Ngày nay, theo xu hướng phát triển của xã hội, số lượng
các dự án đầu tư XDCB ngày càng tăng nhanh, đòi hỏi một lượng vốn lớn. Tuy
nhiên, nguồn vốn tại bất kỳ một quốc gia nào đều hữu hạn, không thể đáp ứng hoàn
toàn mọi nhu cầu đầu tư. Do đó tùy theo chiến lược phát triển của từng quốc gia mà
VĐT được ưu tiên sử dụng vào những lĩnh vực khác nhau. Bởi vậy việc sử dụng
VĐT đúng mục đích là hết sức quan trọng. Qua kiểm soát, thanh toán dựa trên hồ sơ
CĐT gửi đến KBNN có thể xác định VĐT có được sử dụng theo đúng kế hoạch hay
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
không, phục vụ cho những dự án cụ thể nào. Qua đó hạn chế được thất thoát lãng
phí do việc sử dụng VĐT sai mục đích, không đúng đối tượng, đầu tư dàn trải vào
những lĩnh vực, dự án kém phát triển gây ra những hậu quả xấu cho sự phát triển
kinh tế xã hội. Thêm vào đó, trong quá trình kiểm soát thanh toán, KBNN có quyền
yêu cầu CĐT gửi những tài liệu liên quan đến dự án hoặc định kỳ, đột xuất kiểm tra
tình hình thực hiện dự án khi thấy có dấu hiệu nghi ngờ, tạm ngừng thanh toán hoặc
thu hồi vốn đầu tư sử dụng sai mục đích. Điều này khiến các CĐT có trách nhiệm
hơn với VĐT của NSNN, hạn chế các hành vi sử dụng vốn trái với những quy định
của Nhà nước.
Thứ hai, KBNN có vai trò thúc đẩy dự án hoàn thành đúng tiến độ. Hàng
năm, Nhà nước đều có kế hoạch phân bổ VĐT theo tiến độ của các dự án. Vốn được
phân bổ theo từng giai đoạn, chu kỳ hoặc thời gian thực hiện dự án. Điều này buộc
các CĐT phải có trách nhiệm trong công tác thực hiện dự án theo tiến độ đề ra.
Thông qua hoạt động kiểm soát, KBNN có thể xác định được tiến độ thực tế của dự
án, xem xét xem dự án được thực hiện với tiến độ nhanh hay chậm, qua đó thông
cho các Bộ ngành có thẩm quyền, UBND các cấp và chủ đầu tư để có những biện
pháp xử lý, tháo gỡ, khắc phục kịp thời các khó khăn vướng mắc gây ảnh hưởng
đến tiến độ của dự án. Những yếu tố trên đều góp phần làm giảm thiểu thời gian
chậm trễ của dự án, giảm thiểu một lượng lớn chi phí phát sinh không cần thiết do
kéo dài dự án như: chi phí nhân công, chi phí kho bãi, chi phí lãi vay…
Thứ ba, KBNN có vai trò quan trọng trong việc tránh thất thoát lãng phí
VĐT thông qua việc kiểm soát đơn giá, định mức nguyên vật liệu, khối lượng các
hạng mục, công trình của dự án. Tình hình hiện nay cho thấy, khối lượng VĐT bị
thất thoát ngày càng nhiều, đặc biệt với VĐT từ NSNN. Và một trong những
nguyên nhân gây thất thoát lãng phí lớn nhất là thông qua đơn giá, định mức nguyên
vật liệu như CĐT móc ngoặc với nhà thầu tăng giá, tăng khối lượng nghiệm thu
thanh toán, quá trình giám sát không chặt chẽ dẫn tới việc nhà thầu sử dụng nguyên
vật liệu giá rẻ kém chất lượng, không đúng thiết kê.. Thông qua công tác kiểm soát
thanh toán sẽ phần nào khắc phục được tình trạng trên, loại bỏ những chi phí không
hợp lý khi kiểm tra đối chiếu đơn giá, định mức nguyên vật liệu…đảm bảo vốn đầu
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
tư được thanh toán đúng định mức, đơn giá hiện hành của Nhà nước và phải đúng
dự toán đề ra. Trường hợp có những chi phí phát sinh ngoài dự toán, CĐT phải gửi
bản xác định khối lượng giá trị phát sinh ngoài hợp đồng đến KBNN để phục vụ
cho công tác kiểm soát. Điều này khuyến khích các CĐT tìm kiếm những nhà thầu
cung cấp thiết bị, xây lắp hay tư vấn với chi phí hợp lý và chất lượng tốt, đặc biệt
trong trường hợp đấu thầu hạn chế hay chỉ định thầu.
1.2.2.2 Góp phần hoàn thiện hệ thống cơ chế chính sách của Nhà nước
Thông qua công tác kiểm soát thanh toán VĐT XDCB, KBNN phát hiện
những thiếu sót, vướng mắc trong quy trình thanh toán, từ đó đệ trình ý kiến lên cơ
quan cấp trên để có những cải cách, thay đổi trong hệ thống quy định, nghị định
đảm bảo cho quy trình kiểm soát thanh toán chặt chẽ, theo nghiệp vụ thống nhất
nhưng vẫn đơn giản, gọn nhẹ, thanh toán vốn đầy đủ kịp thởi cho CĐT. Ngoài ra,
văn bản quy định việc quản lý VĐT XDCB qua hoạt động kiểm soát thanh toán tại
KBNN cũng liên quan đến rất nhiều Luật, nghị định về Đầu tư, Xây dựng, Đấu
thầu…, do đó KBNN cũng đóng vai trò quan trọng trong công tác tham mưu cho
các Bộ ngành có liên quan để nghiên cứu cải tiến hệ thống cơ chế, chính sách sao
cho ngày càng hoàn thiện, phù hợp với những thay đổi của thực tiễn ảnh hưởng đến
việc thực hiện dự án.
Mặt khác, quy trình kiểm soát thanh toán vốn đầu tư liên quan đến nhiều cấp
chính quyền từ TW tới địa phương, nên thông qua kiểm soát thanh toán, KBNN
cũng thực hiện chức năng tham mưu, đề xuất cho các cấp chính quyền cải cách các
thủ tục hành chính liên quan tới đầu tư, xây dựng đặc biệt là các thủ tục liên quan
đến thanh toán vốn để đơn giản, dễ thực hiện hơn nhưng vẫn đầy đủ và tuân thủ
theo pháp luật góp phần nâng cao chất lượng quản lý ngân sách tại TW lẫn địa
phương.
1.2.3 Công tác kiểm soát thanh toán VĐT xây dựng cơ bản tại KBNN
Thông qua KBNN, vốn đầu tư được kiểm soát, thanh toán cho các chủ đầu tư
theo kế hoạch phân bổ vốn do Bộ Tài chính chuyển xuống. KBNN không làm công
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
tác lập kế hoạch vốn mà chỉ kiểm soát thanh toán dựa trên kế hoạch vốn đã được
Quốc hội phê duyệt.
1.2.3.1 Quy trình phân bổ VĐT xây dựng cơ bản
Căn cứ theo thông tư 27/2007/TT-BTC ban hành ngày 3/4/2007: thông tư
hướng dẫn về quản lý thanh toán vốn đầu tư và vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư
thuộc nguồn vốn ngân sách nhà nước , quy trình phân bổ VĐT xây dựng cơ bản
gồm các bước sau:
Điều kiện bố trí kế hoạch vốn đầu tư hàng năm của Nhà nước cho các dự án
Các dự án chỉ được bố trí kế hoạch vốn đầu tư của Nhà nước khi có đủ
những điều kiện sau:
Đối với các dự án quy hoạch: có đề cương hoặc nhiệm vụ dự án quy hoạch
và dự toán chi phí công tác quy hoạch được duyệt theo thẩm quyền.
Đối với các dự án chuẩn bị đầu tư: phải phù hợp với quy hoạch phát triển
ngành và lãnh thổ được duyệt; có dự toán chi phí công tác chuẩn bị đầu tư được
duyệt theo thẩm quyền.
Đối với các dự án thực hiện đầu tư: phải có quyết định đầu tư từ thời điểm
trước 31 tháng 10 năm trước năm kế hoạch, có thiết kế, dự toán và tổng dự toán
được duyệt theo quy định.
Trường hợp dự án được bố trí vốn trong kế hoạch thực hiện đầu tư nhưng chỉ
để làm công tác chuẩn bị thực hiện dự án thì phải có quyết định đầu tư và dự toán
chi phí công tác chuẩn bị thực hiện dự án được duyệt.
Đối với dự án quan trọng quốc gia và dự án nhóm A, nếu chưa có tổng dự
toán được duyệt thì công trình, hạng mục công trình thi công trong năm kế hoạch
phải có thiết kế và dự toán được duyệt, chậm nhất là đến khi thực hiện được 30%
giá trị xây dựng trong tổng mức đầu tư phải có tổng dự toán được duyệt; nếu các dự
án quan trọng quốc gia và dự án nhóm A có các tiểu dự án hoặc dự án thành phần
thì từng tiểu dự án hoặc dự án thành phần được quản lý như một dự án độc lập.
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
Thời gian và vốn để bố trí kế hoạch thực hiện các dự án nhóm B không quá 4
năm, các dự án nhóm C không quá 2 năm.
Lập kế hoạch, phân bổ và thẩm tra phân bổ vốn đầu tư năm
Lập kế hoạch
Bước đầu, chủ đầu tư căn cứ vào định hướng chiến lược đầu tư phát triển của
Nhà nước, tình hình thực hiện dự án, đặc điểm, quy mô của dự án rồi lập kế hoạch
vốn đầu tư gửi lên cơ quan cấp trên có thẩm quyền. Đối với các dự án do cấp TW
quản lý, chủ đầu tư gửi kế hoạch vốn lên các Bộ quản lý trực thuộc. Đối với các dự
án do cấp địa phương quản lý, chủ đầu tư gửi kế hoạch vốn lên Ủy ban nhân dân
cấp tỉnh. Sau đó, UBNN lập dự toán ngân sách và kế hoạch VĐT trình lên thường
trực Hội đồng Nhân dân tỉnh. Sau đó các Bộ liên quan và HĐND tỉnh xem xét, tổng
hợp lập báo cáo kế hoạch gửi Bộ Kế hoạch-Đầu tư và Bộ Tài chính. Hai Bộ này
nghiên cứu, và lập kế hoạch báo cáo Thủ tướng Chính phủ trình Quốc hội quyết
định. Cuối cùng chỉ tiêu kế hoạch vốn được phê duyệt phân bổ cho các Bộ và các
tỉnh.
Phân bổ vốn đầu tư
Đối với dự án sử dụng vốn đầu tư thuộc TW quản lý: các Bộ phân bổ kế
hoạch vốn đầu tư cho từng dự án thuộc phạm vi quản lý đã đủ các điều kiện quy
định, đảm bảo khớp đúng với chỉ tiêu được giao về tổng mức đầu tư; cơ cấu vốn
trong nước, vốn ngoài nước, cơ cấu ngành kinh tế; mức vốn các dự án quan trọng
của Nhà nước và đúng với Nghị quyết Quốc hội, chỉ đạo của Chính phủ về điều
hành kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội và dự toán NSNN hàng năm.
Đối với vốn đầu tư thuộc địa phương quản lý: Ủy ban nhân dân các cấp lập
phương án phân bổ vốn đầu tư trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định. Theo
Nghị quyết của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân phân bổ và quyết định giao kế
hoạch vốn đầu tư cho từng dự án thuộc phạm vi quản lý đã đủ các điều kiện quy
định, đảm bảo khớp đúng với chỉ tiêu được giao về tổng mức đầu tư; cơ cấu vốn
trong nước, vốn ngoài nước, cơ cấu ngành kinh tế; mức vốn các dự án quan trọng
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
của Nhà nước và đúng với Nghị quyết Quốc hội, chỉ đạo của Chính phủ về điều
hành kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội và dự toán NSNN hàng năm.
Sở Tài chính có trách nhiệm cùng với Sở Kế hoạch và Đầu tư dự kiến phân
bổ vốn đầu tư cho từng dự án do tỉnh quản lý trước khi báo cáo Ủy ban nhân dân
tỉnh quyết định.
Phòng Tài chính Kế hoạch huyện có trách nhiệm cùng với các cơ quan chức
năng của huyện tham mưu cho Ủy ban nhân dân huyện phân bổ vốn đầu tư cho từng
dự án do huyện quản lý.
Riêng đối với các dự án được đầu tư bằng các nguồn vốn được để lại theo
Nghị quyết của Quốc hội và Quyết định của Thủ tướng Chính phủ và vốn bổ sung
có mục tiêu từ ngân sách TW cho ngân sách địa phương còn phải tuân thủ các quy
định về đối tượng đầu tư và mục tiêu sử dụng của từng nguồn vốn đầu tư.
Nguyên tắc phân bổ vốn với các dự án đầu tư trong năm: Các dự án đầu tư
được phân bổ vốn khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện liên quan đến việc bố trí kế
hoạch VĐT của Nhà nước. Các dự án đã đưa vào sử dụng và được phê duyệt quyết
toán vốn đầu tư mà đang bị thiếu vốn sẽ được bố trí đủ vốn để thanh toán. Trường
hợp dự án được bố trí vốn trong kế hoạch thực hiện đầu tư nhưng chỉ để làm công
tác chuẩn bị thực hiện dự án thì cần ghi chú rõ trong bản phân bổ vốn. Bảng phân
bổ VĐT được quy định theo mẫu biểu cho sẵn, áp dụng cho tất cả tỉnh, địa phương.
Sau khi việc phân bổ vốn đã được cơ quan Tài chính thẩm tra, chấp thuận, các Bộ
và Ủy ban nhân dân các tỉnh, các huyện giao chỉ tiêu kế hoạch cho các chủ đầu tư
để thực hiện, đồng thởi gửi Kho bạc nhà nước nơi dự án mở tài khoản để theo dõi,
làm căn cứ kiểm soát, thanh toán vốn. Bước tiếp theo là thẩm tra, thông báo danh
mục dự án và vốn đầu tư.
-Đối với dự án do các Bộ quản lý, Bộ TÀI CHÍNH sẽ tiến hành các thủ tục
thẩm tra phương án phân bổ sau đó thông báo danh mục vốn và các dự án đã đẩy đủ
thủ tục cho các Bộ liên quan, đồng thời chuyển thông báo xuống KBNN để làm căn
cứ kiểm soát VĐT. Nếu kế hoạch phân bổ vốn chưa hợp lý, không được Bộ TÀI
CHÍNH phê duyệt sẽ có văn bản yêu cầu các Bộ điều chỉnh lại.
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
80
-Đối với dự án do tỉnh, địa phương quản lý, căn cứ kế hoạch vốn đầu tư đã
được Ủy ban nhân dân quyết định, Sở Tài chính tỉnh, Phòng Tài chính Kế hoạch
huyện xem xét thủ tục đầu tư xây dựng của các dự án, thông báo gửi các ngành
thuộc tỉnh, huyện, đồng gửi Kho bạc nhà nước để làm căn cứ kiểm soát thanh toán
vốn.
Điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư hàng năm:
Định kỳ, các Bộ, địa phương rà soát tiến độ thực hiện và mục tiêu đầu tư của
các dự án trong năm để điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư theo thẩm quyền hoặc trình
Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư, chuyển vốn từ các dự án
không có khả năng thực hiện sang các dự án thực hiện vượt tiến độ, còn nợ khối
lượng, các dự án có khả năng hoàn thành vượt kế hoạch trong năm. Trước khi gửi
kế hoạch điều chỉnh vốn đầu tư từng dự án cho cơ quan Tài chính, các Bộ, địa
phương làm việc với Kho bạc nhà nước để xác định số vốn thuộc kế hoạch năm đã
thanh toán cho dự án, số vốn còn thừa do không thực hiện được, đảm bảo cho kế
hoạch của dự án sau khi điều chỉnh không thấp hơn số vốn Kho bạc nhà nước đã
thanh toán. Trường hợp sau khi đã điều chỉnh mà còn thừa vốn so với kế hoạch giao
thì số vốn thừa được điều chỉnh cho đơn vị khác theo quyết định của cấp có thẩm
quyền.Cơ quan Tài chính các cấp rà soát để thông báo danh mục và vốn của các dự
án điều chỉnh theo quy định trên đây.Thời hạn điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư hàng
năm kết thúc chậm nhất là ngày 31 tháng 12 năm kế hoạch.
Sinh viên: Đỗ Thanh Thủy
Lớp Đầu tư 47A
