Vận dụng tiếp cận phương pháp dạy học flipped learning trong dạy học chương “nitơ photpho” nhằm nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 11 trung học phổ thông (tt)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN THỊ THÚY THẢO

VẬN DỤNG TIẾP CẬN PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC
FLIPPED LEARNING TRONG DẠY HỌC CHƢƠNG NITƠ PHOTPHO NHẰM NÂNG CAO NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO
HỌC SINH LỚP 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

Demo
Version
Select.Pdf
SDK
Chuyên
ngành:
Lí luận- và
Phƣơng pháp
dạy học bộ môn Hóa học
Mã số: 8440114

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THEO ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. LÊ VĂN DŨNG
Thừa Thiên Huế, năm 2018

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu
và kết quả nghiên cứu ghi trong luận văn là trung thực, đƣợc các đồng nghiệp
cho phép sử dụng và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ một công trình nào
khác.

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thúy Thảo

Demo Version - Select.Pdf SDK

ii


LỜI CẢM ƠN
Sau một thời gian nghiên cứu, đề tài “Vận dụng tiếp cận phƣơng pháp dạy
học Flipped learning trong dạy học chƣơng Nitơ – Photpho nhằm nâng cao năng lực
tự học cho học sinh lớp 11 Trung học phổ thông” đã hoàn thành.
Với tấm lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc, tôi giả xin gửi lời cảm ơn đến:
TS. Lê Văn Dũng, Thầy đã dành nhiều thời gian tận tình hƣớng dẫn, góp ý, sửa
chữa, bổ sung những ý kiến và kinh nghiệm quý báu trong suốt quá trình tôi
nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn quý Thầy Cô khoa Hóa cùng phòng đào tạo sau
đại học trƣờng Đại học Sƣ phạm Huế đã giảng dạy, truyền đạt kiến thức và tạo
mọi điều kiện thuận lợi để các học viên hoàn thành khóa học.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu cùng tập thể giáo viên, học
sinh các trƣờng THPT Đào Duy Từ, THPT Đồng Hới (thành phố Đồng Hới, tỉnh
Quảng Bình) đã nhiệt tình giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá

trình thực nghiệm sƣ phạm.
Cuối cùng, xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến gia đình, ngƣời thân, bạn

Demo Version - Select.Pdf SDK

bè, đồng nghiệp,…những ngƣời đã luôn quan tâm, giúp đỡ, động viên tôi
trong suốt thời gian học tập và hoàn thành đề tài này.

Huế, ngày 01 tháng 09 năm 2018
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thúy Thảo

iii


MỤC LỤC
Trang phụ bìa...............................................................................................................i
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................ii
LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... iii
MỤC LỤC ................................................................................................................... 1
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.........................................................................4
DANH MỤC CÁC BẢNG.......................................................................................... 5
DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ SƠ ĐỒ ....................................................................... 6
PHẦN I. MỞ ĐẦU .................................................................................................... 7
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 7
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................... 8
3. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 8
4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ........................................................................ 8
5. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................. 9

6. Giả thuyết khoa học ................................................................................................ 9
7. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................................... 9
7.1. Các phƣơng
nghiên-cứu
lý luận ...............................................................
9
Demopháp
Version
Select.Pdf
SDK
7.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn ............................................................ 9
7.3. Phƣơng pháp thống kê toán học ....................................................................... 9
8. Những đóng góp của đề tài ..................................................................................... 9
9. Cấu trúc luận văn .................................................................................................. 10
PHẦN II. NỘI DUNG ............................................................................................. 11
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ..................... 11
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................................................. 11
1.1.1.Trên thế giới .................................................................................................. 11
1.1.2. Ở Việt Nam .................................................................................................. 12
1.2. Phƣơng pháp dạy học Flipped learning (lớp học đảo ngƣợc) ............................ 13
1.2.1. Cơ sở lý luận về PPDH Flipped learning .................................................... 13
1.2.1.1. Khái niệm về PPDH Flipped learning ................................................... 13
1.2.1.2. Các mô hình lớp học đảo ngƣợc ............................................................ 15
1.2.1.3. Ƣu điểm của PPDH Flipped learning .................................................... 16

1


1.2.1.4. Những hạn chế và thách thức của PPDH Flipped learning (lớp học đảo
ngƣợc) ................................................................................................................. 18

1.2.1.5. PPDH Flipped learning (lớp học đảo ngƣợc) và tự học ........................ 19
1.2.2. Tổ chức dạy học theo phƣơng pháp flipped learning .................................. 19
1.3. Tự học ................................................................................................................ 20
1.3.1. Khái niệm tự học.......................................................................................... 20
1.3.2. Các hình thức tự học .................................................................................... 21
1.3.3. Vị trí, vai trò của tự học ............................................................................... 21
1.3.4. Năng lực tự học............................................................................................ 22
1.3.4.1. Khái niệm năng lực tự học .................................................................... 22
1.3.4.2. Một số biện pháp bồi dƣỡng năng lực tự học cho học sinh .................. 24
1.4. Bài tập hoá học trong dạy học hoá học .............................................................. 26
1.4.1. Khái niệm bài tập hóa học ........................................................................... 26
1.4.2. Ý nghĩa của bài tập hoá học ......................................................................... 27
1.4.3. Xu hƣớng phát triển của bài tập hoá học ..................................................... 28
1.5. Thực trạng về vấn đề tự học và việc vận dụng PPDH Flipped learning ở trƣờng
THPT ......................................................................................................................... 29

Demo Version - Select.Pdf SDK

1.5.1. Mục đích điều tra ......................................................................................... 29
1.5.2. Đối tƣợng điều tra ........................................................................................ 29
1.5.3. Kết quả điều tra ............................................................................................ 29
1.5.3.1. Kết quả điều tra ở học sinh .................................................................... 29
1.5.3.2. Kết quả điều tra ở giáo viên .................................................................. 32
Tiểu kết chƣơng 1...................................................................................................... 34
CHƢƠNG 2. VẬN DỤNG TIẾP CẬN FLIPPED LEARNING TRONG DẠY
HỌC CHƢƠNG NITƠ PHOTPHO NHẰM NÂNG CAO NĂNG LỰC TỰ
HỌC CHO HỌC SINH LỚP 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ......................... 35
2.1. Phân tích nội dung và cấu trúc của chƣơng trình chƣơng Nitơ –Photpho hóa học
11 THPT .................................................................................................................... 35
2.1.1. Mục tiêu chƣơng Nitơ –Photpho hóa học 11 THPT ................................... 35

2.1.2. Nội dung, cấu trúc chƣơng Nitơ – photpho ................................................. 36
2.1.3. Những chú ý về nội dung và phƣơng pháp dạy học chƣơng Nitơ - Phopho ..... 37

2


2.2. Nguyên tắc xây dựng bài dạy hoá học theo phƣơng pháp dạy học flipped
learning ...................................................................................................................... 38
2.3. Cơ sở để vận dụng thành công phƣơng pháp dạy học Flipped learning ............ 40
2.4. Xây dựng bộ công cụ dạy học và kiểm tra đánh giá chƣơng “Nitơ - Photpho” –
Hoá học lớp 11 theo phƣơng pháp dạy học Flipped learning ................................... 45
2.4.1. Công cụ hỗ trợ dạy học trực tuyến .............................................................. 45
2.4.2. Công cụ và cách thức kiểm tra đánh giá ...................................................... 48
2.5. Tổ chức dạy học chƣơng “Nitơ - Photpho” – Hoá học lớp 11 theo hƣớng vận
dụng tiếp cận phƣơng pháp dạy học Flipped learning .............................................. 50
2.6. Tuyển chọn, xây dựng hệ thống bài tập chƣơng Nitơ – Photpho – Hoá học lớp
11 phục vụ cho quá trình dạy học theo hƣớng tiếp cận vận dụng Flipped learning . 85
Tiểu kết chƣơng 2...................................................................................................... 86
Chƣơng 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM .............................................................. 87
3.1. Mục đích, nhiệm vụ thực nghiệm sƣ phạm. ....................................................... 87
3.1.1. Mục đích thực nghiệm sƣ phạm .................................................................. 87
3.1.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sƣ phạm .................................................................. 87
3.2. Kế hoạch thực nghiệm sƣ phạm ......................................................................... 87

- Select.Pdf
SDK
3.2.1. Lựa Demo
chọn địaVersion
bàn, đối tƣợng
và thời gian

thực nghiệm sƣ phạm ................ 87
3.2.2. Lực chọn giáo viên dạy thực nghiệm........................................................... 88
3.2.3. Tiến hành thực nghiệm sƣ phạm.................................................................. 88
3.3. Kết quả thực nghiệm sƣ phạm............................................................................ 90
3.3.1. Phƣơng pháp xử lí kết quả thực nghiệm ...................................................... 90
3.3.2.Kết quả các bài kiểm tra thực nghiệm .......................................................... 92
3.3.3. Kết quả thực nghiệm tổng hợp 2 bài kiểm tra.............................................. 96
3.3.4. Phân tích kết quả định lƣợng ....................................................................... 98
3.3.5. Phân tích kết quả định tính .......................................................................... 99
3.4. Các bài học rút ra từ thực nghiệm. ................................................................... 101
Tiểu kết chƣơng 3.................................................................................................... 102
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................................. 103
1. Kết luận ............................................................................................................... 103
2. Kiến nghị ............................................................................................................. 103
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 105

3


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Viết tắt

Viết đầy đủ

BTHH

Bài tập hóa học

CTCT

Công thức cấu tạo

CTPT

Công thức phân tử

CNTT

Công nghệ thông tin

ĐC

Đối chứng

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

NXB

Nhà xuất bản

PGS.TS

Phó Giáo sƣ. Tiến sĩ

PPDH

Phƣơng pháp dạy học

SGK

Sách giáo khoa

THPT

Trung học phổ thông

TN

Thực nghiệm

Thực nghiệm sƣ phạm
Demo TNSP
Version - Select.Pdf SDK
Thành phố Hồ Chí Minh

TP. HCM

4


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Sự cần thiết của việc tự học ở nhà của HS...............................................30
Bảng 1.2. Lí do HS cần phải tự học..........................................................................30
Bảng 1.3. Các hình thức tự học của học sinh............................................................30

Bảng 1.4. Những khó khăn mà HS gặp phải trong quá trình tự học...........................31
Bảng 1.5. Thực trạng sử dụng CNTT trong dạy học của GV...................................32
Bảng 1.6. Thực trạng sử dụng PPDH Flipped learning trong dạy học của GV........32
Bảng 1.7. Những nguyên nhân mà GV không áp dụng PPDH Flipped learning......33
Bảng 2.1. Phân phối chƣơng trình chƣơng Nitơ - Photpho hóa học 11 THPT.........36
Bảng 2.2. Cấu trúc bài giảng, video bài giảng “ Nitơ”.............................................47
Bảng 2.3. Cấu trúc bài giảng, video bài giảng “ Amoniac và muối amoni”.............47
Bảng 2.4. Cấu trúc bài giảng, video bài giảng “ Axit nitric và muối nitrat”.............48
Bảng 3.1. Các lớp dạy thực nhiệm và đối chứng.....................................................88
Bảng 3.2. Kết quả điểm số bài kiểm tra 15 phút chƣơng Nitơ – Photpho.................92
Bảng 3.3. Bảng phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tích bài kiểm tra 15 phút......92
Bảng 3.4. Bảng tổng hợp phân loại kết quả học tập của HS qua bài kiểm tra 15

Demo Version - Select.Pdf SDK
phút............................................................................................................................93
Bảng 3.5. Kết quả điểm số bài kiểm tra 1 tiết chƣơng Nitơ – Photpho.....................94
Bảng 3.6. Bảng phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tích bài kiểm tra 1 tiết..94
Bảng 3.7. Bảng tổng hợp phân loại kết quả học tập của học sinh qua bài kiểm tra 1
tiết..............................................................................................................................95
Bảng 3.8. Bảng phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tích tổng hợp..................96
Bảng 3.9. Bảng tổng hợp phân loại kết quả học tập của HS qua 2 bài kiểm tra.......97
Bảng 3.10. Bảng tổng hợp các tham số đặc trƣng 2 bài kiểm tra..............................98

5


DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Biểu hiện của ngƣời có năng lực tự học..................................................23
Hình 1.1. Lớp học đảo ngƣợc....................................................................................14
Hình 1.2. Thang tƣ duy Blooms Taxonomy.............................................................16

Hình 2.1. Chức năng thống kê câu trả lời của Google Form....................................46
Hình 3.1. Đồ thị đƣờng lũy tích bài kiểm tra 15 phút...............................................93
Hình 3.2. Biểu đồ phân loại kết quả học tập của HS với bài kiểm tra 15 phút.........94
Hình 3.3. Đồ thị đƣờng lũy tích bài kiểm tra 1tiết....................................................95
Hình 3.4. Biểu đồ phân loại kết quả học tập của HS với bài kiểm tra 1 tiết.............96
Hình 3.5. Đồ thị đƣờng lũy tích tổng hợp.................................................................97
Hình 3.6. Biểu đồ phân loại kết quả học tập của HS với 2 bài kiểm tra...................97

Demo Version - Select.Pdf SDK

6


PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong bối cảnh thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ khi bƣớc vào cuộc cách
mạng công nghiệp lần thứ tƣ, sự phát triển nhƣ vũ bão của công nghệ, tự động hoá
và trí tuệ nhân tạo đã làm biến đổi xã hội và nền kinh tế toàn cầu. Để hội nhập với
xu thế phát triển chung của thế giới, của thời đại, một yêu cầu hết sức cấp bách đang
đặt ra cho nền giáo dục nƣớc ta là phải liên tục đổi mới, hiện đại hoá nội dung và
phƣơng pháp dạy học. Giáo dục phải tạo ra những con ngƣời có năng lực, đầy tự
tin, có tính chủ động, sáng tạo, có khả năng tự học và học tập suốt đời, dám chịu
trách nhiệm và có khả năng thích ứng cao. Nghị quyết hội nghị Trung ƣơng 8 khoá
XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã chỉ rõ: “Tiếp tục đổi mới
mạnh mẽ phƣơng pháp dạy và học theo hƣớng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ
động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của ngƣời học; khắc phục lối truyền
thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến
khích tự học, tạo cơ sở để ngƣời học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát
triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa

Demo
- Select.Pdf
SDK cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng
dạng, chú ý các
hoạtVersion
động xã hội,
ngoại khoá, nghiên
dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học”.
Trong thời gian vừa qua, việc đổi mới, nâng cao chất lƣợng giáo dục và đào
tạo đƣợc Đảng và Nhà nƣớc đặc biệt quan tâm. Đây không chỉ là quốc sách hàng
đầu, là chìa “khoá mở” ra con đƣờng đƣa đất nƣớc tiến lên phía trƣớc mà còn là
“mệnh lệnh” của cuộc sống. Vì vậy, việc đổi mới phƣơng pháp dạy học nhằm phát
huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh và bồi dƣỡng phƣơng pháp học
tập mà cốt lõi là tự học là nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn hiện nay.
Việc dạy học Hoá học hiện nay chủ yếu đƣợc thực hiện trên lớp theo bài
trong sách giáo khoa. Trong phạm vi một tiết học, không đủ thời gian cho đầy đủ
các hoạt động học của học sinh theo tiến trình sƣ phạm của một phƣơng pháp dạy
học tích cực, dẫn đến nếu có sử dụng phƣơng pháp dạy học tích cực thì cũng mang
tính hình thức, đôi khi còn máy móc dẫn đến kém hiệu quả, thời gian để học sinh ôn
tập, hệ thống hoá lý thuyết và giải bài tập chƣa nhiều. Vì vậy, việc tự học ở nhà của

7


học sinh là rất quan trọng và cần thiết. Mà nhƣ chúng ta đã biết một trong những lợi
ích hàng đầu của PPDH Flipped learning là phát triển năng lực tự học.
Xuất phát từ những nhu cầu và thực trạng trên tôi chọn đề tài: “VẬN DỤNG
TIẾP CẬN PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC FLIPPED LEARNING TRONG
DẠY HỌC CHƢƠNG NITƠ - PHOTPHO NHẰM NÂNG CAO NĂNG LỰC
TỰ HỌC CHO HỌC SINH LỚP 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG”.

2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu lí luận và thực tiễn về phƣơng pháp dạy học Flipped learning –
lớp học đảo ngƣợc, thiết kế một số bài dạy trong phần nitơ – photpho theo hƣớng
tiếp cận phƣơng pháp dạy học Flipped learning nhằm nâng cao năng lực tự học cho
học sinh.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn về phƣơng pháp dạy học Flipped
learning – lớp học đảo ngƣợc.
- Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn về vấn đề tự học.
- Thiết kế một số bài dạy trong phần nitơ – photpho theo hƣớng tiếp cận

Demo
Version
- Select.Pdf
PPDH Flipped
learning
– lớp học
đảo ngƣợc. SDK
- Sƣu tầm và xây dựng hệ thống bài tập bồi dƣỡng năng lực tự học phần Nitơ
– photpho chƣơng trình hoá học 11.
- Thực nghiệm sƣ phạm để đánh giá hiệu quả của hệ thống bài tập đã xây
dựng và các biện pháp đã đề xuất.
4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học hóa học ở trƣờng THPT.
- Đối tƣợng nghiên cứu:
+ Hệ thống kiến thức lý thuyết và bài tập chƣơng Nitơ - Photpho chƣơng
trình hóa học lớp 11.
+ PPDH Flipped learning – Lớp học đảo ngƣợc.

8

5. Phạm vi nghiên cứu
- Nội dung: Nghiên cứu khả năng vận dụng PPDH “Flipped learning” nhằm
bồi dƣỡng năng lực tự học cho học sinh qua phần Nitơ – photpho chƣơng trình hoá
học 11.
- Địa bàn: Một số trƣờng THPT tại thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình.
- Thời gian: Từ tháng 10/2017 đến tháng 10/2018.
6. Giả thuyết khoa học
Nếu vận dụng có hiệu quả phƣơng pháp dạy học Flipped learning và xây
dựng hệ thống bài tập phù hợp sẽ giúp học sinh nâng cao năng lực tự học, từ đó sẽ
giúp học sinh phát huy đƣợc tính tích cực, chủ động, sáng tạo, tăng hứng thú với
môn học vì vậy chất lƣợng dạy và học môn Hóa học ở trƣờng trung học phổ thông
đƣợc nâng cao.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Các phƣơng pháp nghiên cứu lý luận
- Đọc và nghiên cứu các tài liệu liên quan đến đề tài.
- Nghiên cứu nội dung kiến thức Hoá học về chƣơng Nitơ – Photpho chƣơng

Version - Select.Pdf SDK
trình hoá họcDemo
11.
- Truy cập thông tin liên quan đến đề tài trên internet.
- Phân tích và tổng hợp các tài liệu đã thu thập đƣợc.
7.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phƣơng pháp quan sát, điều tra.
- Trao đổi kinh nghiệm với một số giáo viên khác.
- Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm để kiểm chứng giả thiết khoa học của
đề tài.
7.3. Phƣơng pháp thống kê toán học

- Phƣơng pháp thống kê toán học trong nghiên cứu khoa học giáo dục để xử
lý số liệu thực nghiệm và đánh giá kết quả thực nghiệm sƣ phạm.
8. Những đóng góp của đề tài
- Bƣớc đầu vận dụng tiếp cận PPDH Flipped learning trong quá trình dạy học
hóa học ở trƣờng THPT nhằm nâng cao năng lực tự học cho học sinh.

9


- Thiết kế một số giáo án theo hƣớng tiếp cận PPDH Flipped learning phần
Nitơ – Photpho chƣơng trình hoá học 11.
- Tuyển chọn và xây dựng hệ thống bài tập nhằm nâng cao năng lực tự học
môn hóa cho học sinh trong chƣơng Nitơ – Photpho chƣơng trình hoá học 11.
- Là tài liệu tham khảo cho GV và HS trong quá trình dạy và học Hóa học ở
trƣơng THPT.
9. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, tài liệu tham khảo, luận văn đƣợc
trình bày trong 3 chƣơng:
- Chƣơng 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài.
- Chƣơng 2. Vận dụng tiếp cận Flipped learning trong dạy học chƣơng Nitơ
– Photpho nhằm nâng cao năng lực tự học cho học sinh lớp 11 trung học phổ thông.
- Chƣơng 3. Thực nghiệm sƣ phạm.

Demo Version - Select.Pdf SDK

10