giao trinh GDTC

CHUYÊN ĐE
CHUYÊN ĐE
À
À
VỀ TÂM LÝ LỨA TUỔI
VỀ TÂM LÝ LỨA TUỔI
TRONG TUYỂN CHỌN VÀ ĐÀO TẠO
TRONG TUYỂN CHỌN VÀ ĐÀO TẠO
VĐV THỂ THAO
VĐV THỂ THAO

YÊU CẦU
YÊU CẦU
I.
I.
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÂM LÝ.
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÂM LÝ.
II.
II.
PHÁT TRIỂN TÂM SINH LÝ LỨA TUỔI LÀ NHÂN
PHÁT TRIỂN TÂM SINH LÝ LỨA TUỔI LÀ NHÂN
TỐ QUAN TRỌNGVÀ QUYẾT ĐỊNH ĐẾN THÀNH
TỐ QUAN TRỌNGVÀ QUYẾT ĐỊNH ĐẾN THÀNH
TÍCH THỂ THAO.
TÍCH THỂ THAO.
III.
III.
MỐI LIÊN KẾT CỦA CÁC YẾU TỐ TÂM LÝ ẢNH
MỐI LIÊN KẾT CỦA CÁC YẾU TỐ TÂM LÝ ẢNH
HƯỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN NGHỀ

HƯỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN NGHỀ
NGHIỆP.
NGHIỆP.

MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÂM LÝ.
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÂM LÝ.
1.
1.
Tâm lý
Tâm lý
là quá trình điều khiển của hệ thần kinh
là quá trình điều khiển của hệ thần kinh
trung ương về tinh thần và thể chất thông qua
trung ương về tinh thần và thể chất thông qua
những hành vi vận động của con người trên các
những hành vi vận động của con người trên các
lónh vực trong đời sống xã hội.
lónh vực trong đời sống xã hội.
2.
2.
Tâm lý
Tâm lý
trong huấn luyện thể thao
trong huấn luyện thể thao
là quá trình
là quá trình
điều khiển các hành vi vận động nhằm hoàn
điều khiển các hành vi vận động nhằm hoàn
thiệncác biểu hiện đặc thù trong trong các hoạt
thiệncác biểu hiện đặc thù trong trong các hoạt

động thể thao. chí là năng lực tâm lý thể hiện
động thể thao. chí là năng lực tâm lý thể hiện
qua sự nổ lực của bản thân vượt qua những khó
qua sự nổ lực của bản thân vượt qua những khó
khăn để đạt được mục đích đề ra.
khăn để đạt được mục đích đề ra.

3.
3.
Đối tượng tâm lý học TDTT
Đối tượng tâm lý học TDTT
; là nghiên cứu các
; là nghiên cứu các
hiện tượng tâm lý của con người ( quá trình ø
hiện tượng tâm lý của con người ( quá trình ø
thuộc tính) được nảy sinh trong các điều kiện và
thuộc tính) được nảy sinh trong các điều kiện và
hoàn cảnh khác nhau trong các hoạt động Thể
hoàn cảnh khác nhau trong các hoạt động Thể
thao.
thao.
4.
4.
Nhiệm vụ của Tâm lý học TDTT
Nhiệm vụ của Tâm lý học TDTT
: Nghiên cứu
: Nghiên cứu
để xác đònh được những quy luật, đặc điểm, các
để xác đònh được những quy luật, đặc điểm, các
hiện tượng nảy sinh của tâm lý trong hoạt động

hiện tượng nảy sinh của tâm lý trong hoạt động
TT.
TT.

Phương pháp nghiên cứu Tâm lý.
Phương pháp nghiên cứu Tâm lý.

Phương pháp phân tích.
Phương pháp phân tích.

Phương pháp so sánh.
Phương pháp so sánh.

Phương pháp tiếp xúc phỏng vấn ( toạ đàm).
Phương pháp tiếp xúc phỏng vấn ( toạ đàm).

Phương pháp thăm dò.
Phương pháp thăm dò.

Phương pháp quan sát.
Phương pháp quan sát.

Phương pháp phân loại.
Phương pháp phân loại.

Phương pháp thực nghiệm ( test).
Phương pháp thực nghiệm ( test).

Phương pháp thông tin.
Phương pháp thông tin.


Phân loại tâm lý.
Phân loại tâm lý.
Tâm lý lứa tuổi.
Tâm lý lứa tuổi.
Tâm lý nghề nghiệp.
Tâm lý nghề nghiệp.
Tâm lý giới tính.
Tâm lý giới tính.
Tâm lý quản lý…
Tâm lý quản lý…

Các dạng tâm lý ( hệ thần
Các dạng tâm lý ( hệ thần
kinh).
kinh).

Dạng thần kinh nóng nảy.
Dạng thần kinh nóng nảy.

Dạng thần kinh linh hoạt.
Dạng thần kinh linh hoạt.

Dạng thần kinh trầm tónh.
Dạng thần kinh trầm tónh.

Dạng thần kinh yếu.
Dạng thần kinh yếu.

II.
II.
PHÁT TRIỂN TÂM SINH LÝ
PHÁT TRIỂN TÂM SINH LÝ
LỨA TUỔI LÀ NHÂN TỐ QUAN
LỨA TUỔI LÀ NHÂN TỐ QUAN
TRỌNGVÀ QUYẾT ĐỊNH ĐẾN
TRỌNGVÀ QUYẾT ĐỊNH ĐẾN
THÀNH TÍCH THỂ THAO.
THÀNH TÍCH THỂ THAO.

1.
1.
Đặc điểm:
Đặc điểm:

Việc phát triển tâm sinh lý lứa tuổi là căn cứ
Việc phát triển tâm sinh lý lứa tuổi là căn cứ
quan trong để tiến hành Giáo dục thể chất –
quan trong để tiến hành Giáo dục thể chất –
Đònh hướng tuyển chọn tài năng thể thao.
Đònh hướng tuyển chọn tài năng thể thao.

Diễn biến tâm sinh lý lứa tuổi theo từng giai
Diễn biến tâm sinh lý lứa tuổi theo từng giai
đoạn lứa tuổi không bình thường.
đoạn lứa tuổi không bình thường.



Hệ thần kinh.
Hệ thần kinh.



Hệ cơ.
Hệ cơ.



Hệ xương.
Hệ xương.



Quả tim.
Quả tim.



Chiều cao – cân nặng.
Chiều cao – cân nặng.



Giai đoạn tăng đột ngột
Giai đoạn tăng đột ngột

Giai đoạn tăng từ từ.

Giai đoạn tăng từ từ.

Qua các kết quả trên cho thấy:
Qua các kết quả trên cho thấy:
Sự phát triển
về chiều cao
– cân nặng
Tăng theo lứa tuổi
Tuổi phát dục nữ 11
– 12 tuổi; nam 12 –
13 tuổi


Quá trình phát triển tâm sinh lý lứa tuỏi sẽ làm biến đổi:
Quá trình phát triển tâm sinh lý lứa tuỏi sẽ làm biến đổi:
Thể chất
Các hệ
thống cơ
quan cơ thể
Hình thể
Thay đổi
cá tính



Xuất hiện tâm lý mới:
Xuất hiện tâm lý mới:

Tình cảm, cảm xúc, hứng thú, vui buồn đột ngột,
Tình cảm, cảm xúc, hứng thú, vui buồn đột ngột,

hành động kém ý thức. Không tự chủ, dễ mệt mỏi,
hành động kém ý thức. Không tự chủ, dễ mệt mỏi,
tâm trạng thất thường, các hoạt động lóng ngóng,
tâm trạng thất thường, các hoạt động lóng ngóng,
vụng về.
vụng về.

Trí nhớ biến đổi: ghi nhớ chủ đònh chiếm ưu thế.
Trí nhớ biến đổi: ghi nhớ chủ đònh chiếm ưu thế.
Biết sắp xếp, bố trí các công việc một cáchcó hệ
Biết sắp xếp, bố trí các công việc một cáchcó hệ
thống, logich, biết liên hệ các phần với nhau. Các
thống, logich, biết liên hệ các phần với nhau. Các
em có thể ghi nhớ 2 – 3 dữ kiện cùng lúc, tiếp thu
em có thể ghi nhớ 2 – 3 dữ kiện cùng lúc, tiếp thu
nhanh, dễ nhớ, chóng quên.
nhanh, dễ nhớ, chóng quên.


Song khả năng nhận thức đánh giá còn đơn lẻ, chưa
Song khả năng nhận thức đánh giá còn đơn lẻ, chưa
toàn diện.
toàn diện.

Ước mơ trong sáng, lý tưởng hóa một số hình ảnh,
Ước mơ trong sáng, lý tưởng hóa một số hình ảnh,
một số nhân vật nổi tiếng…
một số nhân vật nổi tiếng…


Không thực tế.
Không thực tế.

Yếu tố xã hội đóng vai trò quan trọng và quyết đònh
Yếu tố xã hội đóng vai trò quan trọng và quyết đònh
đến quá trình hình thành nhân cách.
đến quá trình hình thành nhân cách.

Xuất phát từ những đặc điểm trên của quá trình diễn
Xuất phát từ những đặc điểm trên của quá trình diễn
biến tâm sinh lý để điều chỉnh 1 cách có hiệu quả
biến tâm sinh lý để điều chỉnh 1 cách có hiệu quả
chúng ta cần sử dụng các biệ pháp sau:
chúng ta cần sử dụng các biệ pháp sau:

2.
2.
Biện Pháp.
Biện Pháp.

Sự trưởng thành về thể chất là điều kiện tự nhiên
Sự trưởng thành về thể chất là điều kiện tự nhiên
nên các yêu cầu đối với các em cao hơn.
nên các yêu cầu đối với các em cao hơn.

Học tập nhiều hơn.
Học tập nhiều hơn.

Tập luyện nhiều hơn.

Tập luyện nhiều hơn.

Yêu cầu thành tích cao hơn.
Yêu cầu thành tích cao hơn.

Sinh hoạt đoàn – đội.
Sinh hoạt đoàn – đội.

Lao động chân tay.
Lao động chân tay.

Sự thay đổi lớn về khối lượng và chất lượng.
Sự thay đổi lớn về khối lượng và chất lượng.

Tạo sự mâu thuẫn.
Tạo sự mâu thuẫn.


Vì vậy, đòi hỏi người thầy, HLV, HDV
Vì vậy, đòi hỏi người thầy, HLV, HDV
phải đề ra mục đích và nhiệm vụ rõ ràng,
phải đề ra mục đích và nhiệm vụ rõ ràng,
phù hợp.
phù hợp.



Tham gia tất cả các hoạt động, thực
Tham gia tất cả các hoạt động, thực
hiện các nhiệm vụ và yêu cầu trọng tâm

hiện các nhiệm vụ và yêu cầu trọng tâm
nhằm mục đích giúp các em phát triển 1
nhằm mục đích giúp các em phát triển 1
cách toàn diện (Đức. Trí, Thể, Mỹ)
cách toàn diện (Đức. Trí, Thể, Mỹ)

Muốn phát triển toàn diện phải:
Muốn phát triển toàn diện phải:

Lựa chọn phương pháp và phương tiện hợp lý.
Lựa chọn phương pháp và phương tiện hợp lý.

Tạo sinh khí vui tươi lành mạnh (tính đồng đội).
Tạo sinh khí vui tươi lành mạnh (tính đồng đội).

Thường xuyên thay đổi các nội dung và yêu cầu.
Thường xuyên thay đổi các nội dung và yêu cầu.

Phát huy tính tích cực, năng động, sáng tạo.
Phát huy tính tích cực, năng động, sáng tạo.

Khi tác động lượng vận động cần đảm bảo các
Khi tác động lượng vận động cần đảm bảo các
nguyên tắc:
nguyên tắc:



Dễ
Dễ

→
→
Khó.
Khó.



Đơn giản
Đơn giản


→
→
Phức tạp.
Phức tạp.



Chưa biết
Chưa biết


→
→
Biết.
Biết.


Đảm bảo nguyên tắc tuần tự.
Đảm bảo nguyên tắc tuần tự.



Nguyên tắc hệ thống.
Nguyên tắc hệ thống.



Nguyên tắc cá biệt hóa
Nguyên tắc cá biệt hóa



Nguyên tắc thích ứng LVĐ cao…
Nguyên tắc thích ứng LVĐ cao…


Cần có sự phối, kết hợp chặt chẽ giữa gia đình – nhà
Cần có sự phối, kết hợp chặt chẽ giữa gia đình – nhà
trường – xã hội.
trường – xã hội.

Thường xuyên kiểm tra nhắc nhở, giải thích, hướng
Thường xuyên kiểm tra nhắc nhở, giải thích, hướng
dẫn, động viên khen thưởng.
dẫn, động viên khen thưởng.


Tăng cường công tác Đoàn - đội, sinh hoạt tập thể,
Tăng cường công tác Đoàn - đội, sinh hoạt tập thể,
hỡ trợ và giúp đỡ lẫn nhau.
hỡ trợ và giúp đỡ lẫn nhau.

Giúp các em nâng cao vai trò trách nhiệm trước bạn
Giúp các em nâng cao vai trò trách nhiệm trước bạn
bè, thầy cô, gia đình và xã hội.
bè, thầy cô, gia đình và xã hội.

Hoạt động thể thao là nhân tố quan trọng và quyết
Hoạt động thể thao là nhân tố quan trọng và quyết
đònh đến mọi lónh vực trong đời sống xã hội. Vì vậy
đònh đến mọi lónh vực trong đời sống xã hội. Vì vậy
đòi người HLV phải
đòi người HLV phải

Có kiến thức về KH xã hội – KH tự nhiên.
Có kiến thức về KH xã hội – KH tự nhiên.

Am hiểu về các nhân tố môi trường và các điều kiện
Am hiểu về các nhân tố môi trường và các điều kiện
tác động khác trong xã hội.
tác động khác trong xã hội.

Tham gia tập luyện thể dục thể thao sẽ giúp thích
Tham gia tập luyện thể dục thể thao sẽ giúp thích
nghi và thích ứng. Năng cao năng lực trí tuệ, linh
nghi và thích ứng. Năng cao năng lực trí tuệ, linh
hoạt xử lý tình huống, biết tự kiềm chế bản thân.

hoạt xử lý tình huống, biết tự kiềm chế bản thân.
Đặc biệt là hình thành nhân cách.
Đặc biệt là hình thành nhân cách.

Người HLV phải chú trọng phát triển nhân cách là
Người HLV phải chú trọng phát triển nhân cách là
yếu tố hàng đầu.
yếu tố hàng đầu.

Khi nhân cách được hoàn thiện thì thắng lợi hay thất
Khi nhân cách được hoàn thiện thì thắng lợi hay thất
bại, thành công hay thất vọng đều giữ được phong
bại, thành công hay thất vọng đều giữ được phong
cách tốt.
cách tốt.


Đứa trẻ phải thật sự là:
Đứa trẻ phải thật sự là:

Đứa trẻ (thể chất, tâm sinh lý chưa ổn đònh).
Đứa trẻ (thể chất, tâm sinh lý chưa ổn đònh).

Được vui chơi và phát triển toàn diện.
Được vui chơi và phát triển toàn diện.

Có thời gian tự do.
Có thời gian tự do.

Biết nghe lời, vâng lời.

Biết nghe lời, vâng lời.

Cảm xúc tự nhiên.
Cảm xúc tự nhiên.

Được quyền nói ra sự lo âu, sợ hãi.
Được quyền nói ra sự lo âu, sợ hãi.

Có niềm tin vào HLV, thầy cô, gia đình.
Có niềm tin vào HLV, thầy cô, gia đình.

Được làm tốt các nhiệm vụ.
Được làm tốt các nhiệm vụ.

Phấn đấu hết mình thực hiện các mục đích ham
Phấn đấu hết mình thực hiện các mục đích ham
thích.
thích.

Hòa nhập tổ, nhóm.
Hòa nhập tổ, nhóm.

Bước đầu có hướng tự lập.
Bước đầu có hướng tự lập.
Việc giáo dục nhân cách ở lứa tuổi này
Việc giáo dục nhân cách ở lứa tuổi này
cần chú ý:
cần chú ý: