Quản lý dạy học ở trường THPT ngoài công lập thị xã quảng yên, tỉnh quảng ninh theo tiếp cận đảm bảo chất lượng
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.39 MB, 150 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
NGUYỄN THỊ NỤ
QUẢN LÝ DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
NGOÀI CÔNG LẬP THỊ XÃ QUẢNG YÊN TỈNH QUẢNG NINH
THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THÁI NGUYÊN - 2015
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
NGUYỄN THỊ NỤ
QUẢN LÝ DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
NGOÀI CÔNG LẬP THỊ XÃ QUẢNG YÊN TỈNH QUẢNG NINH
THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO
DỤC Mã số: 60.14.01.14
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. TRẦN QUỐC THÀNH
THÁI NGUYÊN - 2015
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
LỜI CAM ĐOAN
Luận văn “Quản lý dạy học ở trường THPT ngoài công lập thị xã
Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ” được
thực hiện từ tháng 8/2014 đến tháng 8/ 2015. Luận văn được sử dụng những
thông tin từ nhiều nguồn khác nhau. Các thông tin này đã được chỉ rõ nguồn
gốc. Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các
số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và
chưa được sử dụng trong công trình nghiên cứu nào. Các tài liệu tham khảo
được trích dẫn rõ ràng.
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2015
Tác giả luận văn
Nguyễn Thị Nụ
Số hóa bởi Trung
tâm Học liệu –
ĐHTN
i
http://www.l
rc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Trần Quốc Thành người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình thực
hiện luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo khoa Tâm lý giáo dục,
phòng Sau đại học, Thư viện trường ĐHSP Thái Nguyên đã tạo điều kiện thuận
lợi để tôi hoàn thành chương trình đào tạo, hoàn chỉnh đề cương, nghiên cứu và
hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo, chuyên viên Phòng GDTrH - Sở
GD&ĐT Quảng Ninh, phòng Giáo dục - Đào tạo thị xã Quảng Yên, Ban giám
hiệu, các thầy cô giáo các trường THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên đã
nhiệt tình cung cấp thông tin, tham gia trả lời phiếu điều tra, cùng bạn bè đồng
nghiệp đã giúp đỡ động viên để tôi hoàn thành luận văn này.
Xin cảm ơn sự giúp đỡ và những tình cảm quý báu mà các thầy cô giáo,
các cơ quan và bạn bè đã dành cho tôi trong suốt quá trìnhh học tập và thực
hiện luận văn này.
Trân trọng!
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2015
Tác giả
Nguyễn Thị Nụ
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN
ii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ....................................................................iv
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v
DANH MỤC CÁC HÌNH ..................................................................................vi
MỞ ÐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ..................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................... 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.......................... 3
4. Giả thuyết khoa học.................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu................................... 4
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu............................ 4
7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu .................. 4
8. Ðóng góp mới của đề tài................................. 5
9. Cấu trúc của luận văn................................... 6
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC Ở
TRƯỜNG THPT NGOÀI CÔNG LẬP THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO
CHẤT LƯỢNG.................................................................................................. 7
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................ 7
1.1.1. Trên thế giới .................................... 7
1.1.2. Trong nước ..................................... 9
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ....................... 11
1.2.1. Quản lý....................................... 11
1.2.2. Quản lý giáo dục ................................ 12
Số hóa bởi
Trung tâm Học
liệu – ĐHTN
i
http://ww
w.lrc.tnu.
edu.vn
1.2.3. Quản lý nhà trường và quản lý trường THPT .............. 13
1.2.4. Hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học ........... 16
1.2.5. Chất lượng và đảm bảo chất lượng ..................... 19
1.3. Đặc điểm trường THPT ngoài công lập ..................... 22
1.3.1 Đặc điểm trường THPT ngoài công lập .................. 22
1.3.2. Vai trò của trường THPT ngoài công lập ................. 24
1.4. Quản lý dạy học ở trường THPT ngoài công lập theo tiếp cận đảm
bảo chất lượng ...................................... 26
1.4.1. Định hướng quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng .. 26
1.4.2. Các nội dung quản lý dạy học ở trường THPT ngoài công lập
theo tiếp cận đảm bảo chất lượng............................ 27
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học ở trường THPT ngoài
công lập theo tiếp cận đảm bảo chất lượng .................... 35
1.5.1. Môi trường kinh tế xã hội ........................... 35
1.5.2. Các tác động quản lý của sở GD&ĐT ................... 35
1.5.3. Hoạt động quản lý của trường THPT ................... 36
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ................................. 38
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC Ở TRƯỜNG
THPT NGOÀI CÔNG LẬP THỊ XÃ QUẢNG YÊN, TỈNH QUẢNG
NINH THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG ............................... 39
2.1. Một vài nét về tình hình kinh tế - xã hội của thị xã Quảng Yên, tỉnh
Quảng Ninh ........................................ 39
2.1.1. Đặc điểm tình hình kinh tế - xã hội..................... 39
2.1.2. Đặc điểm giáo dục THPT thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh .. 39
Tên trường .......................................... 40
2.2. Thực trạng dạy học ở các trường THPT ngoài công lập trên địa bàn
thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh ........................ 43
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN
iv
2.2.1. Thực trạng hoạt động giảng dạy của GV ở các trường THPT
ngoài công lập thị xã Quảng Yên theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ..... 43
2.2.2. Thực trạng hoạt động học tập của học sinh ở trường THPT ngoài
công lập thị xã Quảng Yên theo tiếp cận đảmbảo chất lượng ......... 49
2.3. Thực trạng quản lý dạy học ở c áctr ƣờngTHPT ngoài công lập thị xã
Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ...... 51
2.3.1. Quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học theo yêu
cầu đảm bảo chất lượng .................................. 51
2.3.2. Quản lý chương trình, nội dung và phương pháp dạy học theo
yêu cầu đảm bảo chất lượng ............................... 52
2.3.3. Quản lý chất lượng đội ngũ cán bộ, giáo viên .............. 56
2.3.4. Quản lý công tác kiểm tra, đánh giá theo yêu cầu đảm bảo chất
lượng
61
2.3.5. Quản lý cơ sở vật chất, thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu đảm
bảo chất lượng dạy học .................................. 65
2.4. Đánh giá chung về dạy học và quản lý dạy học ở các trường THPT
ngoài công lập thị xã Quảng Yên theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ... 66
2.4.1. Ưu điểm ...................................... 66
2.4.2. Hạn chế ...................................... 68
2.4.3. Nguyên nhân của những thành công và tồn tại ............. 69
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ................................. 71
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG
THPT NGOÀI CÔNG LẬP THỊ XÃ QUẢNG YÊN, TỈNH QUẢNG
NINH THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG ............................... 72
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................... 72
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lý ...................... 72
3.1.2. Nguyên tắc hiệu quả và khoa học ...................... 72
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ..................... 73
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ..................... 73
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN
v
3.2. Các biện pháp quản lý dạy học cụ thể ...................... 74
3.2.1. Bồi dưỡng nâng cao nhận thức về quản lý hoạt động dạy học theo
tiếp cận đảm bảo chất lượng cho CBQL, GV các trường ............ 74
3.2.2. Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn cho đội ngũ giáo viên THPT
ngoài công lập nhằm đảm bảo chất lư ợng ...
................... 76
3.2.3. Quản lý việc xây dựng kế hoạch và thực hiện có hiệu quả kế
hoạch đảm bảo chất lượng dạy học .......................... 79
3.2.4. Quản lý hoạt động lên lớp của giáo viên và học sinh theo tiếp cận
đảm bảo chất lượng .................................... 81
3.2.5. Tăng cường đổi mới kiểm tra, đánh giá chất lượng dạy học đáp
ứng yêu cầu đảm bảo chất lượng ............................ 83
3.2.6. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, hiện đại hóa trang thiết bị dạy
học đáp ứng yêu cầu đảm bảo chất lượng dạy học ................ 87
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ......................... 89
3.4. Khảo sát nhận thức của cán bộ QLGD, GV về tính cấp thiết và tính
khả thi của các biện pháp ............................... 90
3.4.1. Các bước tiến hành khảo sát ......................... 90
3.4.2. Kết quả khảo sát và kết luận ......................... 92
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ................................. 95
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 96
1. Kết luận .......................................... 96
2. Khuyến nghị ....................................... 98
2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo........................ 98
2.2. Đối với sở GD&ĐT Quảng Ninh ....................... 98
2.3. Đối với Hiệu trưởng các trường THPT ngoài công lập ......... 99
2.4. Đối với giáo viên ................................ 100
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 101
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN
vi
PHẦN PHỤ LỤC
Số hóa bởi
Trung tâm Học
liệu – ĐHTN
v
http://w
ww.lrc.t
nu.edu.v
n
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CBQL
:
Cán bộ quản lý
CMHS
:
Cha mẹ học sinh
CNXH
:
Chủ nghĩa xã hội
CNH, HĐH
:
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
CSVC
:
Cơ sở vật chất
CT
:
Chương trình
ĐBCL
:
Đảm bảo chất lượng
GD
:
Giáo dục
GD&ĐT
:
Giáo dục và đào tạo
GV
:
Giáo viên
GVCN
:
Giáo viên chủ nhiệm
HĐDH
:
Hoạt động dạy học
HĐGD
:
Hoạt động giáo dục
HĐND
:
Hội đồng nhân dân
HS
:
Học sinh
KT - ĐG
:
Kiểm tra - đánh giá
Nxb
:
Nhà xuất bản
PPDH
:
Phương pháp dạy học
QL
:
Quản lý
QLCL
:
Quản lý chất lượng
QLGD
:
Quản lý giáo dục
SGK
:
Sách giáo khoa
TBDH
:
Thiết bị dạy học
THCS
:
Trung học cơ sở
THPT
:
Trung học phổ thông
TrCN
:
Trước công nguyên
UBND
:
Ủy ban nhân dân
XH
:
Xã hội
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN
4
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Quy mô mạng lưới trường THPT thị xã Quảng Yên ........................ 40
Bảng 2.2: Qui mô số lớp, số học sinh năm học 2014-2015 .............................. 40
Bảng 2.3: Kết quả thi tốt nghiệp THPT năm 2013-2014 .................................. 40
Bảng 2.4: Kết quả thi đỗ Đại học, cao đẳng năm 2013-2014 ........................... 41
Bảng 2.5: Kết quả thi học sinh giỏi cấp tỉnh năm học 2013-2014 .................... 41
Bảng 2.6: Đội ngũ CBQL .................................................................................. 42
Bảng 2.7: Đội ngũ giáo viên .............................................................................. 42
Bảng 2.8: Kết quả khảo sát thực trạng sử dụng PPDH của GV ........................ 45
Bảng 2.9: Thực trạng sử dụng phương tiện dạy học của GV................................
46
Bảng 2.10: Thực trạng KT-ĐG kết quả học tập của học sinh ........................... 48
Bảng 2.11: Thực trạng hoạt động học tập trên lớp của HS....................................
49
Bảng 2.12: Kết quả đánh giá việc quản lý xây dựng và thực hiện kế hoạch
dạy học............................................................................................... 51
Bảng 2.13: Kết quả đánh giá công tác quản lý thực hiện chương trình, nội
dung giảng dạy .................................................................................. 53
Bảng 2.14: Kết quả đánh giá công tác quản lý đổi mới phương pháp dạy học ......
55
Bảng 2.15: Kết quả đánh giá công tác quản lý bồi dưỡng giáo viên................. 57
Bảng 2.16: Kết quả đánh giá công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ........ 59
Bảng 2.17: Kết quả đánh giá công tác phân công giảng dạy cho giáo viên ...... 60
Bảng 2.18: Kết quả đánh giá quản lý kiểm tra, đánh giá giáo viên................... 62
Bảng 2.19: Thực trạng kiểm tra, đánh giá học sinh........................................... 64
Bảng 2.20: Kết quả đánh giá công tác quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị
dạy học............................................................................................... 65
Bảng 3.1: Kết quả khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của 9 biện pháp ....... 92
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN
5
DANH MỤC CÁC HÌNH
Sơ đồ 1.1: Sơ đồ mô hình quản lý nhà trường theo mục tiêu giáo dục ............ 15
Sơ đồ 1.2: QL các thành tố của quá trình DH ................................................... 18
Hình 1.3: Các cấp độ quản lí chất lượng ........................................................... 20
Biểu đồ 3.1: So sánh tính cấp thiết và tính khả thi của 9 biện pháp.................. 92
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN
vi
MỞ ÐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Quản lý dạy học là nội dung cơ bản trong quản lý nhà trường. Hoạt động
khác của một trường THPT về cơ bản là để phục vu cho hoạt động giáo dục mà
trong đó hoạt động dạy học là cơ bản. Chất lượng giáo dục của một trường
THPT chủ yếu do chất lượng dạy học tạo nên. Bởi vì trong dạy học đã bao gồm
nội dung giáo dục. Do đó, quản lý các quá trình sư phạm trong nhà trường chủ
yếu là quản lý dạy học. Vì vậy, nâng cao chất lượng dạy học là một nội dung
cốt yếu để nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường. Với các trường
THPT ngoài công lập thì chất lượng giáo dục cũng đồng nghĩa với sự tồn tại
của nhà trường. Vì lẽ đó, việc đảm bảo chất lượng dạy học là vấn đề trọng yếu
trong quản lý một trường THPT ngoài công lập.
Để từng bước nâng cao chất lượng dạy học của các trường THPT, bên
cạnh việc đầu tư về cơ sở vật chất, chương trình và đội ngũ giáo viên, cần có
các biện pháp đảm bảo chất lượng dạy học của nhà trường
Xu hướng đổi mới chung của các cơ sở giáo dục hiện nay là chuyển từ
phương thức quản lý hành chính sang quản lý chất lượng. Vì thế, đã có khá
nhiều công trình nghiên cứu ở nước ngoài đề cập đến những độ khác nhau của
quản lý chất lượng mà đảm bảo chất lượng là một mức độ. Các công trình
nghiên cứu về quản lý chất lượng đã tập trung vào những vấn đề chương trình,
kiểm định đánh giá cơ sở giáo dục, đặc biệt là đối với giáo dục phổ thông,
người ta có thể tiếp cận theo hướng quản lý chất lượng tổng thể hoặc đảm bảo
chất lượng. Nhưng với các trường THPT ngoài công lập, điều kiện để quản lý
chất lượng còn rất nhiều khó khăn. Vì vậy, thông thường các nghiên cứu về
trường THPT mới chỉ dừng lại ở những nghiên cứu quản lý chất lượng nói
chung. Việc vận dụng các biện pháp quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo
chất lượng ở trường THPT còn hạn chế, nhất là đối với các trường THPT còn ít
được quan tâm hơn .
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN
1
Vì thế, quản lý chất lượng các hoạt động sư phạm trong trường THPT là
vấn đề cấp thiết đang đặt ra nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu
cầu đổi mới giáo dục. Việc nghiên cứu quản lý dạy học theo hướng đảm bảo
chất lượng ở trường THPT ngoài công lập càng cấp thiết hơn vì mặt bằng
chung về mọi khía cạnh của các trường THPT ngoài công lập thường thấp hơn
các trường Công lập. Do đó, duy trì được một mức độ chất lượng ở một trình
độ nào đó đã khó, việc nâng cao chất lượng theo mặt bằng chung còn khó hơn.
Vì vậy, có biện pháp quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở
trường THPT ngoài công lập là rất cần thiết.
Tỉnh Quảng Ninh là một trong các tỉnh phát triển rất mạnh các mô hình
trường ngoài công lập, riêng thị xã Quảng Yên có tới 3 trường THPT ngoài
công lập, số lượng học sinh chiếm đến 50% học sinh THPT trên địa bàn thị xã.
Các trường THPT ngoài công lập có những đặc điểm riêng về tổ chức và hoạt
động, do đó việc quản lý của Hiệu trưởng cũng có nhiều khác biệt.
Thị xã Quảng Yên - Tỉnh Quảng Ninh là thị xã có vị trí địa lý đặc biệt,
bao gồm hai phần, phần đất liền và đảo Hà Nam giáp biển. Người dân chủ yếu
sống bằng nghề nông nghiệp và ngư nghiệp, dân số đông và kinh tế còn nhiều
khó khăn. Mặc dù vậy, đối với người dân thị xã Quảng Yên giáo dục luôn là vấn
đề trung tâm của đời sống xã hội và của mỗi gia đình. Việc nâng cao chất
lượng giáo dục phụ thuộc vào nhiều yếu tố trong đó có vai trò của quản lý giáo
dục.
Trong công tác quản lý của người Hiệu trưởng thì quản lý dạy học được
đặc biệt coi trọng và giữ vị trí hàng đầu. Thực tế cho thấy phần lớn các Hiệu
trưởng được đề bạt, bổ nhiệm từ những giáo viên dạy giỏi, có năng lực chuyên
môn tốt nhưng hầu như chưa qua các lớp đào tạo về quản lý. Chính vì vậy họ
còn rất thiếu những lý luận về quản lý và kinh nghiệm trong quản lý. Bên cạnh
đó đội ngũ giáo viên chủ yếu là giáo viên trẻ tốt nghiệp loại khá giỏi từ các
trường Đại học trong cả nước nhưng họ còn thiếu kinh nghiệm và phương pháp
giảng dạy.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN
2
Với điều kiện hiện nay của các trường THPT ngoài công lập của thị xã
Quảng Yên, có thể nhận thấy chất lượng
giáo dục THPT nói chung, THPT
ngoài công lập nói riêng đã có những chuyển biến song còn nhiều bất cập, chưa
đáp ứng được yêu cầu của đời sống kinh tế xã hội trên địa bàn thị xã đặt ra. Vì
thế, cần có các biện pháp quản lý hoạt động dạy học hiệu quả để nâng cao chất
lượng giáo dục của các trường
Từ những lý do nêu trên, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý dạy
học ở trường THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh theo
tiếp cận đảm bảo chất lượng”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý dạy học ở trường
THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh, đề xuất một số biện
pháp quản lý dạy học tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường THPT ngoài công
lập thị xã Quảng Yên, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học ở trường THPT ngoài công lập
3.2. Ðối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường
THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh .
4. Giả thuyết khoa học
Việc quản lý dạy học ở trường THPT ngoài công lập trên địa bàn thị xã
Quảng Yên - Tỉnh Quảng Ninh có nhiều đổi mới song so với yêu cầu nâng cao
chất lượng, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục thì các biện pháp quản lý dạy
học còn nhiều hạn chế. Vì thế chất lượng dạy học ở các trường chưa đáp ứng
được yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. Nếu đề xuất và áp dụng các biện
pháp quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lượng phù hợp với đặc điểm
hoạt động dạy học, đặc biệt là hoạt động học tập của học sinh, phù hợp với điều
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN
3
kiện thực tiễn về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, học sinh của từng trường
THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh thì có thể nâng cao
được chất lượng dạy học của các trường này.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Hệ thống hoá cơ sở lý luận về quản lý dạy học ở trường THPT ngoài
công lập theo tiếp cận đảm bảo chất lượng;
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý dạy học ở trường THPT ngoài
công lập ở thị xã Quảng Yên - tỉnh Quảng Ninh;
5.3. Ðề xuất các biện pháp quản lý dạy học ở trường THPT ngoài công
lập trên địa bàn thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh theo tiếp cận đảm bảo chất
lượng, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn nghiên cứu
Luận văn chỉ nghiên cứu các biện pháp quản lý dạy học ở trường THPT
ngoài công lập thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh, không nghiên cứu các nội
dung quản lý khác của người Hiệu trưởng, ngoài ra luận văn không nghiên cứu
công tác quản lý dạy học của các trường THPT công lập.
6.2. Phạm vi nghiên cứu
Ðề tài tập trung khảo sát tại 03 trường THPT ngoài công lập đó là THPT
Yên Hưng, THPT Trần Quốc Tuấn, THPT Ngô Gia Tự trên địa bàn thị xã
Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh.
7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp luận nghiên cứu
Các quan điểm được vận dụng trong công trình nghiên cứu bao gồm:
+ Quan điểm hệ thống cấu trúc: Thể hiện trong việc xác định nội hàm
của công tác quản lý hoạt động dạy học
+ Quan điểm lịch sử: Nghiên cứu thực trạng công tác quản lý dạy học ở 03
trường THPT ngoài công lập trên địa bàn thị xã Quảng Yên - tỉnh Quảng
Ninh
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN
4
+ Quan điểm thực tiễn: Các biện pháp đề ra phải đảm bảo tính khả thi và
phù hợp với điều kiện dạy học thực tế tại các trường THPT ngoài công lập trên
địa bàn thị xã Quảng Yên
7.2. Phương pháp nghiên cứu
7.2.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí luận
Phương pháp này được sử dụng nhằm phân tích và tổng hợp lý thuyết;
phân loại và hệ thống hoá lý thuyết từ các văn bản tài liệu, nghị quyết của
Đảng, Chính phủ, Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT nhằm xác định cơ sở lý luận cho
vấn đề nghiên cứu.
7.2.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Xây dựng hệ thống câu hỏi điều
tra với mục đích chủ yếu là thu thập các số liệu nhằm xác định thực trạng các
biện pháp quản lý dạy học hiện có phân tích các nguyên nhân thành công và
hạn chế của thực trạng này.
- Phương pháp phỏng vấn: Tiến hành trao đổi trực tiếp với cán bộ quản
lí và giáo viên nhà trường nhằm tìm hiểu kĩ hơn về thực trạng dạy học và quản
lí dạy học trong nhà trường, lý giải nguyên nhân của vấn đề.
- Phương pháp quan sát: Thu thập thông tin qua việc quan sát các hoạt
động giảng dạy của giáo viên: Dự giờ giáo viên; quan sát các hoạt động quản lí,
đặc biệt là công tác quản lí dạy học của cán bộ quản lí.
Ngoài ra còn sử dụng phương pháp chuyên gia, phương pháp tổng kết
kinh nghiệm, phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động.
7.2.3. Phương pháp xử lí số liệu bằng thống kê toán học
Bằng một số thuật toán của toán học thống kê áp dụng trong nghiên cứu
giáo dục, phương pháp này được sử dụng với mục đích xử lí các kết quả điều
tra phân tích kết quả nghiên cứu, đồng thời để đánh giá mức độ tin cậy của
phương pháp điều tra.
8. Ðóng góp mới của đề tài
Làm sáng tỏ được thực trạng quản lý dạy học ở trường THPT ngoài công
lập thị xã Quảng Yên - Tỉnh Quảng Ninh giai đoạn hiện nay. Trên cơ sở đó đề
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN
5
xuất một số biện pháp quản lý dạy học ở trường THPT ngoài công lập nhằm
bảo đảm và nâng cao chất lượng dạy học.
9. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ
lục, nội dung luận văn được cấu trúc thành ba chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lí dạy học ở trường THPT ngoài công
lập theo tiếp cận đảm bảo chất lượng,
Chương 2: Thực trạng quản lí dạy học ở trường THPT ngoài công lập thị
xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh,
Chương 3: Các biện pháp quản lí dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất
lượng ở các trường THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh .
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN
6
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC Ở TRƯỜNG THPT
NGOÀI CÔNG LẬP THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Trên thế giới
Quản lí là một chức năng lao động xã hội, bắt nguồn từ tính chất xã hội
của lao động. Ở đâu có con người ở đó có quản lí, vì vậy quản lí là một hoạt
động đặc trưng bao trùm lên mọi mặt đời sống xã hội trong đó có giáo dục.
Khi xã hội phát triển thì giáo dục ngày càng được quan tâm về mọi mặt.
Vấn đề nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và nâng cao chất lượng dạy
học nói riêng trong các nhà trường từ lâu đã trở thành vấn đề quan tâm của các
nước trên thế giới. Các nhà lãnh đạo, nhà nghiên cứu trên thế giới đều thấy rõ
vai trò, động lực của giáo dục trong phát triển kinh tế, xã hội. Thậm chí nền
kinh tế tri thức đang trở thành một thành phần quan trọng trong sự phát triển
của đất nước. Trước yêu cầu của xã hội và nhiệm vụ của giáo dục và đào tạo,
nhiều công trình nghiên cứu về quản lí và quản lí giáo dục được công bố như:
Ở phương Đông cổ đại nhất là ở Trung Hoa và Ấn Độ những tư tưởng về
phép trị nước của Khổng Tử (551-479TrCN), Mạnh Tử (372-289TrCN), Hàn
Phi Tử (280-233 TrCN)… Trong các học thuyết phương Đông cổ đại đó Khổng
Tử đã cho rằng : Đất nước muốn phồn vinh, yên bình và thịnh vượng thì người
quản lí cần chú trọng đến ba yêu tố là Thứ (dân đông), Phú (dân giàu), Giáo
(dân được giáo dục). Ông cho rằng việc giáo dục là cần thiết cho mỗi người “
Hữu giáo vô loại” và là một thành tố không thể thiếu của mỗi dân tộc. Về
phương pháp giáo dục ông coi trọng việc tự học, tự rèn luyện, tu thân phát huy
mặt tích cực sáng tạo, năng lực nội sinh, dạy học sát đối tượng, cá biệt hóa đối
tượng, kết hợp học với hành, lý thuyết với thực tiễn, phát triển động cơ học tập
đúng đắn, tạo hứng thú và ý chí quyết tâm của người học. Theo đánh giá của
các nhà nghiên cứu hiện đại đến nay phương pháp giáo dục của Khổng Tử vẫn
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN
7
còn nguyên giá trị có ảnh hưởng sâu sắc và đậm nét trong phong cách quản lí
và văn hóa của các quốc gia Châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam…
Các nước phương Tây cổ đại (vào thế kỷ IV-III TrCN) nhà triết học
Xôcơrat trong tập nghị luận của mình viết rằng: Những người nào biết cách sử
dụng con người sẽ điều khiển được công việc, hoặc cá nhân hay tập thể một
cách sáng suốt. Những người không biết làm như vậy sẽ mắc sai lầm trong
công việc. Theo Platôn (427-347TrCN) nhà triết học cổ đại Hy Lạp thì muốn trị
nước phải biết đoàn kết dân lại, phải vì dân. Theo ông người đứng đầu phải
ham chuộng hiểu biết, thành thật, tự chủ, biết điều độ, ít tham vọng về vật chất,
đặc biệt phải được đào tạo kỹ lưỡng. Sang thế kỷ XVII, hàng loạt các thuyết
quản lý ra đời bởi các nhà nghiên cứu nổi tiếng như Rober Owen (1771-1858),
Charles Babbage (1792-1871) và đặc biệt là F. Taylo(1856-1915) người được
coi là “cha đẻ” của “thuyết quản lý theo khoa học”. Nhà sư phạm J.A
Cômenxki (1592 - 1670) khi đặt nền móng cho hệ thống các nhà trường cũng
đề cập đến vấn đề Quản lý họat động dạy học của người giáo viên. Ông đã đưa
ra quan điểm giáo dục phải thích ứng với tự nhiên. Theo ông quá trình dạy học
để truyền thụ và tiếp nhận tri thức là phải dựa vào sự vật, hiện tượng do học
sinh tự quan sát, tự suy nghĩ mà hiểu biết, không nên dùng uy quyền bắt buộc,
gò ép người ta chấp nhận bất kỳ điều gì. Ông cũng đã nêu ra một số nguyên tắc
dạy học có giá trị lớn như: nguyên tắc trực quan; nguyên tắc phát huy tính tích
cực, tự giác của học sinh; nguyên tắc hệ thống và liên tục; nguyên tắc củng cố
kiến thức; nguyên tắc dạy theo khả năng tiếp thu của học sinh; dạy học phải
thiết thực; dạy học theo nguyên tắc cá biệt…
Nhận thức rõ lợi ích lớn lao của quản lý nên sang thế kỷ XIX, đầu thế kỷ
XX xuất hiện hàng loạt các công trình nghiên cứu với nhiều cách tiếp cận khác
nhau về quản lý như M.I. Kônđacốp “Cơ sở lí luận khoa hoc quản lí giáo dục’’
trường Cán bộ quản lí và viện khoa học giáo dục 1984; Harld- Kôntz “Những
vấn đề cốt yếu về quản lí” Nxb Khoa học kĩ thuật 1992; tác phẩm “ Kinh
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN
8
nghiệm lãnh đạo của hiệu trưởng” Xu khômlinxki dịch và xuất bản năm 1981
đã đưa ra nhiều tình huống quản lí giáo dục và quản lí dạy học trong nhà
trường, trong đó tác giả đã bàn nhiều về phương pháp dạy học, đặc biệt là vấn
đề phân công trong quản lí dạy học.
Bên cạnh đó các công trình “Quản lí chất lượng trong nhà trường” năm
1992 của West-Burnham, “Quản lí chất lượng lấy nhà trường làm cơ sở” năm
1993 của Dorothy Myers và Robert Stonihill, “Quản lí chất lượng trong giáo
dục” năm 1997 của Taylor, A. F. Hill . Những công trình này đã đưa ra những
quan điểm và phương pháp vận dụng các nội dung quản lý chất lượng trong sản
xuất vào đổi mới quản lý chất lượng trong giáo dục.
Tiếp thu và phát triển những tư tưởng đó, các nhà nghiên cứu giáo dục
thời hiện đại đã cho ra đời nhiều những công trình nghiên cứu về HĐ DH, QL
HĐ DH và ngày nay cùng với sự phát triển của xã hội loài người QL giáo dục
đã trở thành một khoa học và ngày càng phát triển toàn diện.
1.1.2. Trong nước
Dựa trên cơ sở lí luận của Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
các nhà khoa học Việt Nam đã tiếp cận quản lí giáo dục và quản lí trường học
chủ yếu trên nền tảng lý luận giáo dục. Sau Cách mạng tháng Tám, trước nhiệm
vụ đổi mới giáo dục thì việc yêu cầu đổi mới nội dung, phương pháp dạy học là
việc làm cần thiết và cấp bách. Các nhà nghiên cứu giáo dục, các nhà khoa học
đã đi sâu nghiên cứu về khoa học QL giáo dục như công trình của tác giả
Nguyễn Minh Đạo “Cơ sở khoa học quản lý giáo dục”; “Quản lý, quản lý giáo
dục tiếp cận từ những mô hình” của tác giả Đặng Quốc Bảo; “Cơ sở khoa học
quản lý” của tác giả Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc; “Kiểm định chất
lượng giáo dục đại học” của tác giả Nguyễn Đức Chính; “Cơ sở lý luận và thực
tiễn về chất lượng giáo dục và đánh giá chất lượng giáo dục" của tác giả
Nguyễn Hữu Châu… các công trình nghiên cứu của các tác giả trên đã giải
quyết được vấn đề lý luận rất cơ bản về khoa học quản lý như khái niệm quản lý
các hoạt động giáo dục theo tiếp cận đảm bảo chất lượng...
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN
9
Gần đây một số luận văn thạc sỹ khoa học giáo dục chuyên ngành QL
giáo dục bước đầu cũng đã đề cập đến các biện pháp QL HĐ DH và QL HĐ
DH theo tiếp cận đảm bảo chất lượng trong các nhà trường phổ thông dưới
nhiều góc độ khác nhau. Đó là các đề tài như:
“Vận dụng lí thuyết quản lí chất lượng tổng thể vào quản lí quá trình
dạy học ở trường trung học phổ thông dân lập” của tác giả Lê Đức Ánh Viện
Chiến lược và Chương trình giáo dục (2007);
“Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở các trường THPT ngoài công
lập quận Đống Đa-Thành phố Hà Nội đáp ứng yêu cầu của chương trình phân
ban” của tác giả Nguyễn Thị Nhiếp, năm 2008
“Quản lý hoạt động dạy học của Phòng Giáo dục và Đào tạo đối với
các trường THCS ở huyện Ý Yên tỉnh Nam Định” của tác giả Bùi Anh Đào,
năm 2011.
“Quản lý hoạt động đảm bảo chất lượng theo tiêu chuẩn đánh giá chất
lượng giáo dục trường THPT tại Trường Trung học phổ thông Yên Hòa” của
tác giả Trần Trọng Hà, năm 2010.
Các đề tài nghiên cứu trên đã đề cập đến các bình diện khác nhau và đặc
biệt quan tâm đến những vấn đề quản lý chất lượng, đảm bảo chất lượng đào
tạo, kiểm định đánh giá chất lượng, tiến hành nghiên cứu thực trạng các biện
pháp QL HĐDH của Hiệu trưởng đối với GV các trường phổ thông bằng những
cách tiếp cận khác nhau và đã đề xuất được một số biện pháp cần thiết, khả thi
để nâng cao hiệu quả QL. Đồng thời giúp cho các Hiệu trưởng trường phổ
thông khác tham khảo để vận dụng trong công tác quản lí của mình.
Tuy nhiên tuỳ theo đặc điểm, tính chất, điều kiện của từng loại trường,
từng địa phương, từng cấp QL thì người QL phải có những biện pháp QL riêng.
Qua quá trình học tập và nghiên cứu các tài liệu, các công trình nghiên cứu của
các tác giả, tôi nhận thấy mỗi một khu vực, vùng miền có những đặc thù riêng
không thể áp dụng một cách máy móc các biện pháp quản lí giống nhau được.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –
ĐHTN
10
