Hoàn thiện tổ chức kế toán ở các dự án sử dụng vốn ODA thuộc Bộ tài nguyên và Môi trường

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
------

PHẠM THỊ MY

HOÀN THIỆN TỔ CHỨC KẾ TOÁN Ở CÁC DỰ ÁN ODA
THUỘC BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG

LUẬN VĂN THẠC SỸ KẾ TOÁN

Hà Nội, năm 2018


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
------

PHẠM THỊ MY
HOÀN THIỆN TỔ CHỨC KẾ TOÁN Ở CÁC DỰ ÁN ODA
THUỘC BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG

Chuyên ngành: Kế toán

LUẬN VĂN THẠC SỸ KẾ TOÁN
MÃ NGÀNH: 8340301

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : PGS.TS. LÊ KIM NGỌC

Hà Nội, năm 2018


LỜI CAM ĐOAN

Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật.
Tôi cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này do tôi tự thực hiện và
không vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật. Các thông tin thứ cấp
sử dụng trong luận án là có nguồn gốc và được trích dẫn rõ ràng. Tôi

hoàn

toàn chịu trách nhiệm về tính xác thực và
nguyên bản của luận văn.
Tác giả

Phạm Thị My


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và chân thành cảm ơn PGS.TS. Lê Kim
Ngọc và các thầy cô trong Viện Kế toán – Kiểm toán, những người đã chỉ bảo,
hướng dẫn và giúp đỡ tôi rất tận tình trong suốt thời gian thực hiện và hoàn thành
luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn Trường Đại học Kinh tế quốc dân, Viện Đào tạo
sau Đại học, Ủy ban Sông Mê Công Việt Nam, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tạo
điều kiện và giúp đỡ tôi thực hiện luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp trong công ty và bạn bè vì sự
ủng hộ và những ý kiến đóng góp quí báu giúp tôi hoàn thành luận văn.
Cuối cùng tôi xin cảm ơn các thành viên trong đại gia đình đã động viên, ủng
hộ, chia sẻ và là chỗ dựa tinh thần giúp tôi tập trung nghiên cứu và hoàn thành bản
luận văn của mình.


MỤC LỤC

Trang
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN THẠC SỸ
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG, BIỂU
CHƯƠNG I: GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU.....................................1
1.1. Tính cấp thiết của đề tài..................................................................................1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu........................................................................................2
1.3. Câu hỏi nghiên cứu.........................................................................................3
1.4. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu....................................................................3
1.4.1. Đối tượng nghiên cứu...............................................................................3
1.4.2. Phạm vi nghiên cứu..................................................................................3
1.5. Ý nghĩa............................................................................................................4
1.6. Kết cấu của luận văn nghiên cứu.....................................................................4
CHƯƠNG 2. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ
CHỨC KẾ TOÁN TẠI CÁC DỰ ÁN ODA...........................................................5
2.1. Cơ sở dữ liệu về ODA và quản lý tài chính đối với dự án ODA......................5
2.1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu ngoài nước.....................................5
2.1.2. Tổng quan các công trình nghiên cứu trong nước.....................................6
2.2. Tổng quan về ODA và quy trình quản lý tài chính của các dự án ODA ở Việt
Nam........................................................................................................................ 8
2.2.1. Đặc điểm dự án đầu tư sử dụng vốn ODA................................................8
2.2.2. Tổng quan về quản lý tài chính đối với dự án ODA................................13
2.3. Tổ chức kế toán dự án trong các dự án ODA................................................21
2.3.1. Tổ chức bộ máy kế toán..........................................................................21
2.3.2. Tổ chức hệ thống chứng từ kế toán.........................................................21
2.3.3. Tổ chức tài khoản kế toán.......................................................................23

2.3.4. Tổ chức hệ thống sổ kế toán....................................................................25
2.3.5. Tổ chức hệ thống báo cáo tài chính.........................................................28
2.3.6. Tổ chức kiểm tra kế toán.........................................................................29
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................................................32
3.1. Quy trình nghiên cứu.....................................................................................32
3.2. Thu thập dữ liệu nghiên cứu..........................................................................33
3.2.1. Thu thập nguồn dữ liệu thứ cấp...............................................................33
3.2.2. Thu thập nguồn dữ sơ cấp.......................................................................34
3.3. Xử lý dữ liệu.................................................................................................35
CHƯƠNG 4: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC KẾ TOÁN Ở CÁC DỰ ÁN ODA
THUỘC BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG...............................................37
4.1. Giới thiệu chung về dự án ODA....................................................................37
4.1.1. Các dự án ODA thuộc Bộ tài nguyên Môi trường...................................37
4.1.2. Giới thiệu dự án Quản lý tổng hợp tài nguyên nước Mê Công................37
4.2. Tình hình tổ chức kế toán dự án ODA tại Bộ Tài nguyên Môi trường..........42
4.2.1. Tổ chức bộ máy kế toán..........................................................................42
4.2.2. Tổ chức vận dụng hệ thống chứng từ kế toán.........................................45
4.2.3 Tổ chức vận dụng hệ thống tài khoản kế toán..........................................50
4.2.4. Tổ chức Vận dụng hình thức kế toán và hệ thống sổ kế toán..................52
4.2.5. Tổ chức vận dụng hệ thống báo cáo tài chính.........................................53
4.2.6. Tổ chức kiểm tra kế toán.........................................................................55
CHƯƠNG 5: THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU,

CÁC KHUYẾN

NGHỊ VÀ KẾT LUẬN..........................................................................................58
5.1. Thảo luận kết quả nghiên cứu........................................................................58
5.2. Các khuyến nghị đề xuất và điều kiện thực hiện giải pháp............................61
5.2.1. Phương hướng hoàn thiện.......................................................................61
5.2.2. Một số giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán ở các dự án ODA thuộc Bộ

Tài nguyên và Môi trường................................................................................63
5.2.3. Điều kiện thực hiện các giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán ở các dự án
ODA thuộc Bộ Tài nguyên va Môi trường........................................................67


5.3. Đóng góp của đề tài nghiên cứu....................................................................69
5.4. Những hạn chế và một số gợi ý cho các nghiên cứu trong tương lai.............70
5.5. Kết luận đề tài nghiên cứu.............................................................................70
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..............................................................71
PHỤ LỤC............................................................................................................... 73


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ADB
BTC
BQLDA
CP
CIEM
EU
FDI
GDP
GNP
NHTM
NĐ
TT
ODA
OECD
UNDP
USD

Ngân hang phát triển châu Á
Bộ Tài chính
Ban quản lý dự án
Chính phủ
Viện nghiên cứu quản lý trung ương
Châu Âu
Đầu tư trực tiếp nước ngoài
Tổng sản phẩm quốc nội
Tổng sản phẩm quốc gia
Ngân hàng thương mại
Nghị định
Thông tư
Viện trợ phát triển chính thức
Tổ chức hợp tác và phát triển
Chương trình phát triển của Liên Hợp Quốc
Đô la Mỹ


DANH MỤC BẢNG, BIỂU
Sơ đồ 2.1: Quy trình rút vốn....................................................................................17
Sơ đồ 2.2 : Khái quát sự luân chuyển của chứng từ kế toán....................................22
Sơ đồ 2.3: Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức Chứng từ ghi sổ..........................26
Sơ đồ 2.4: Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức Nhật ký chung............................27
Sơ đồ 2.5: Hình thức kế toán trên máy vi tính.........................................................27
Sơ đồ 3.1: Quy trình nghiên cứu..............................................................................32
Sơ đồ 4.1: Cơ cấu tổ chức dự án..............................................................................41
Sơ đồ 4.2: Tổ chức bộ máy BQLDA Quản lý tổng hợp tài nguyên nước Mê Công.43
Sơ đồ 4.3: Quy trình xử lý, phê duyệt chứng từ tại các dự án ODA.......................46
Sơ đồ 4.4: Quy trình luân chuyển chứng từ thanh toán vốn đối ứng........................49
Sơ đồ 4.5: Quy trình luân chuyển chứng từ vốn vay...............................................49

Bảng 2.1: Hình thức tổ chức bộ máy kế toán trong các dự án ODA........................21
Bảng 2.2: Chế độ kế toán áp dụng tại các dự án ODA............................................23
Bảng 4.1: Bảng báo cáo kết quả thực hiện ghi thu ghi chi dự án sử dụng vốn ODA
năm 2017................................................................................................................. 35
Bảng 4.2: Các tỉnh thuộc khu vực dự án..................................................................37
Bảng 4.3: Kinh phí dự án.........................................................................................39
Bảng 4.4: Danh mục báo cáo tài chính của dự án....................................................55


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
------

PHẠM THỊ MY

HOÀN THIỆN TỔ CHỨC KẾ TOÁN Ở CÁC DỰ ÁN ODA
THUỘC BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG

Chuyên ngành: Kế toán

TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN THẠC SỸ

Hà Nội, năm 2018


i

CHƯƠNG I: GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
1.1. Tính cấp thiết của đề tài
Nguồn vốn ODA giữ một vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển Kinh

tế - Xã hội của các quốc gia. Đối với những nước đang phát triển như Việt Nam
Tuy nhiên việc tiếp nhận và sử dụng hiệu quả nguồn vốn ODA hiện nay vẫn
còn gặp nhiều khó khăn và nhiều rủi ro liên quan đến vấn đề trả nợ. Kế toán là một
trong những công cụ quản lý được sử dụng để quản lý tài sản, quá trình tiếp nhận,
sử dụng và quyết toán nguồn vốn ODA. Để kế toán trở thành công cụ quản lý hiệu
quả trong các dự án thì tổ chức kế toán một cách khoa học hợp lý đóng một vai trò
thiết yếu giúp ban quản lý dự án sử dụng hiệu quả nguồn vốn ODA.
Xuất phát từ những lý luận và thực tiễn, tác giả đã nghiên cứu và quyết định
chọn đề tài “Hoàn thiện tổ chức kế toán ở các dự án sử dụng vốn ODA thuộc Bộ
tài nguyên và Môi trường” với mong muốn sử dụng kiến thức nghiên cứu để làm rõ
lý luận về tổ chức kế toán dự án trong các dự án sử dụng nguồn vốn ODA đồng chỉ
ra đươc thực trạng tổ chức kế toán tại các dự án ODA thuộc Bộ Tài nguyên Môi
trường. Qua đó chỉ ra những mặt hạn chế và nguyên nhân tồn tại để đưa ra các biện
pháp hoàn thiện tổ chức kế toán dự án tại các dự án ODA.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
Hệ thống hóa những vấn đề lý luận chung về tổ chức kế toán dự án trong các dự
án ODA nói riêng trên các mặt: tổ chức bộ máy; tổ chức hệ thống chứng từ; tổ chức
hệ thống tài khoản; tổ chức hệ thống sổ sách, báo cáo; tổ chức kiểm tra kế toán.
Việc nghiên cứu, đánh giá thực trạng tổ chức kế toán tại các dự án ODA thuộc
Bộ Tài nguyên và Môi trường nhằm chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân. Từ đó
làm cơ sở đưa ra giải pháp để hoàn thiện tổ chức kế toán dự án trong các dự án
ODA
1.3. Câu hỏi nghiên cứu
Thứ nhất, nội dung tổ chức kế toán dự án trong các dự án ODA là như thế nào?
Thứ hai, thực trạng tổ chức kế toán dự án trong các dự án ODA thuộc Bộ Tài
nguyên Môi trường diễn ra như thế nào?


ii

Thứ ba, biện pháp nào có thể đưa ra để hoàn thiện tổ chức kế toán dự án trong
các dự án ODA?
1.4. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
Tổ chức kế toán tại các dự án ODA thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường từ đó
đề xuất, đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức kế toán tại các dự án ODA
thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường.
1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu và câu hỏi đặt ra, nghiên cứu tập nhằm đánh giá thực
trạng tổ chức kế toán tại các dự án ODA cụ thể:
- Về phạm vi không gian nghiên cứu: nghiên cứu tổ chức kế toán dự án trong
các dự án ODA thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường.
- Về thời gian: Nghiên cứu tổ chức kế toán điển hình tại dự án “Quản lý tổng
hợp tài nguyên nước Mê Công” thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường trong giai đoạn
từ 2017-2018.
- Về nội dung nghiên cứu: Luận văn tập trung vào khảo sát nghiên cứu về tổ
chức kế toán tại các dự án ODA thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường. Cụ thể là
nghiên cứu điển hình tổ chức kế toán tại dự án “Quản lý tổng hợp tài nguyên nước
Mê Công”
- 1.5. Ý nghĩa
Luận văn đã khái quát được đặc điểm tổ chức kế toán dự án trong các dự án
ODA. Từ đó làm cơ sở nghiên cứu thực trạng tổ chức kế toán dự án trong các dự án
sử dụng vốn ODA thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường nhằm tìm ra những tồn tại
và đưa ra một số giải pháp nhằm tăng cường tổ chức kế toán làm cơ sở cho các
quyết định đúng đắn góp phần đảm bảo tiến độ thực hiện dự án, đảm bảo nguồn vốn
dự án đầy đủ giảm thiểu các yếu tố cản trở sự vận hành của dự án.
1.6. Kết cấu của luận văn nghiên cứu.
Kết cấu của luận văn nghiên cứu ngoài các phần mục lục, Phu lục và danh mục
tài liệu tham khảo thì gồm những phần sau:

iii

Chương 1: Giới thiệu về đề tài nghiên cứu
Chương 2: Tổng quan nghiên cứu và cơ sở lý luận về tổ chức kế toán tại các dự
án ODA
Chương 3: Phương pháp nghiên cứu
Chương 4: Thực trạng tổ chức kế toán dự án trong các dự án ODA thuộc Bộ Tài
nguyên và Môi trường
Chương 5: Thảo luận các kết quả nghiên cứu khuyến nghị và các kết luận

CHƯƠNG 2. TỔNG QUAN CƠ SỞ NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ
LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC KẾ TOÁN TẠI CÁC DỰ ÁN
ODA
2.1. Tổng quan các công trình có liên quan đến đề tài nghiên cứu
2.1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu ngoài nước
2.1.2. Tổng quan các công trình nghiên cứu trong nước
Tuy nhiên theo tìm hiểu thì hiện nay chưa có nhiều nghiên cứu tổ chức kế toán
tại các dự án có sử dụng nguồn vốn ODA vì vậy việc nghiên cứu đề tài tổ chức kế
toán tại các dự án ODA có ý nghĩa quan trong trong bổ sung khoảng còn trống trong
mảng nghiên cứu về tổ chức kế toán.
2.2. Tổng quan về ODA và quy trình quản lý tài chính của các dự án ODA
ở Việt Nam
2.2.1. Đặc điểm dự án đầu tư sử dụng vốn ODA
2.2.1.1. Tổng quan về ODA
ODA là nguồn vốn hỗ trợ từ Chính phủ các nước và các Tổ chức tài chính quốc
tế cho Chính phủ các nước đang phát triển thông qua hình thức viện trợ không
hoàn lại hoặc cho vay ưu đãi nhằm thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế ở các
nước này.
Nguồn vốn ODA bao gồm:

- ODA viện trợ không hoàn lại
- ODA vay ưu đãi


iv

2.2.1.2. Tính chất của nguồn vốn ODA
Mặc dù vốn ODA đem lại nhiều lợi ích trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh
cho nước tiếp nhận vốn. Tuy nhiên trên thưc tế nguồn vốn ODA không phải mang
lại toàn bộ lợi thế mà nó còn những hạn chế nhất định.
2.2.1.3. Vai trò của ODA đối với sự phát triển kinh tế
Nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) có vai trò đặc biệt quan trọng
trong việc giúp Việt Nam xây dựng nền tảng nhằm thu hút các nguồn lực khác.
2.2.2. Tổng quan về quản lý tài chính đối với dự án ODA
a. Lập kế hoạch tài chính và dự toán cho dự án
b. Hoạt động kế toán dự án
Các yếu tố cấu thành của một hệ thống kế toán dự án ODA
Kế toán nguồn vốn dự án
Kế toán sử dụng nguồn vốn dự án ODA (kế toán chi tiêu dự án ODA)
Nội dung của hoạt động giải ngân, thanh toán nguồn vốn dự án ODA
2.3. Tổ chức kế toán dự án trong các dự án ODA
2.3.1. Tổ chức bộ máy kế toán
Căn cứ vào đặc điểm, quy mô, và tính chất hoạt động của dự án, BQLDA sẽ
tiến hành tổ chức bộ máy kế toán phù hợp và khoa học.
2.3.2. Tổ chức hệ thống chứng từ kế toán
Quy trình luân chuyển chứng từ
Xác định danh
mục chứng từ

Tổ chức hạch

toán

Lưu chuyển
chứng từ

Bảo quản và
lưu trữ

Sơ đồ 2.2 : Khái quát sự luân chuyển của chứng từ kế toán
2.3.3. Tổ chức tài khoản kế toán
Các nhóm tài khoản chủ yếu phản ánh hoạt động của dự án ODA bao gồm: Tài
sản, Công nợ, Nguồn vốn, Chi phí và đôi khi còn có cả nhóm tài khoản phải ánh


v

Thu nhập (trong trường hợp quá trình thực hiện dự án có làm phát sinh các khoản
thu nhập).
2.3.4. Tổ chức hệ thống sổ kế toán
Kế toán dự án ODA có thể sử dụng một trong các hình thức sổ kế toán áp dụng
thống nhất cho các chủ đầu tư như sau: Hình thức sổ kế toán Chứng từ ghi sổ; Hình
thức sổ kế toán Nhật ký chung; Hình thức kế toán vi tính
2.3.5. Tổ chức hệ thống báo cáo tài chính
Tùy theo mục đích sử dụng cũng như yêu cầu của nhà tài trợ, chính phủ, cơ
quan chủ quản thì có các mẫu biểu riêng, cách trình bày chỉ tiêu tài chính phù hợp.
2.3.6. Tổ chức kiểm tra kế toán
Cơ quan kiểm soát chi thực hiện công việc kiểm tra các khoản chi của dự án.
Tùy theo yêu cầu của các nhà tài trợ hàng năm các dự án ODA đều phải được tiến
hành kiểm toán bởi một công ty kiểm toán độc lập.
TÓM TẮT CHƯƠNG 2

Có rất nhiều đề tài nghiên cứu về tổ chức kế toán của các tác giả trong và
ngoài nước, tuy nhiên theo tìm hiểu của tác giả nghiên cứu tổ chức kế toán tại các
dự án ODA vẫn còn chưa được đề cập đến. Vì vậy việc nghiên cứu tổ chức kế toán
dự án trong các dự án ODA sẽ giúp lấp đầy khoảng trống nghiên cứu, giúp phạm vi
nghiên cứu về tổ chức kế toán được toàn diện và đầy đủ hơn. Trong chương 2, luận
văn đã hệ thống hóa các công trình nghiên cứu theo phạm vi, nội dung nghiên cứu
nhằm tạo cơ sở cho việc nghiên cứu đồng thời khái quát nội dung tổ chức kế toán
dự án trong các dự án ODA.


vi

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3.1. Quy trình nghiên cứu
Quy trình nghiên cứu được thực hiện như sau:

Tổng quan công trình nghiên
cứu
Khoảng trông nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp định tính:
- Quan sát
- Nghiên cứu điển hình
- Phỏng vấn
Thảo luận kết quả và đưa ra giải
pháp
Sơ đồ 3.1: Quy trình nghiên cứu
(Nguồn: Tác giả tự xây dựng)

3.2. Thu thập dữ liệu nghiên cứu
Dữ liệu nghiên cứu bao gồm: dữ liệu thứ cấp và dữ liệu sơ cấp.
3.2.1. Thu thập nguồn dữ liệu thứ cấp
Việc thu thập nguồn dữ liệu thứ cấp được lấy từ những nguồn dữ liệu sẵn có do
các nghiên cứu khảo sát được lấy từ các dự án ODA thuộc Bộ tài nguyên nói chung
và dự án Quản lý tổng hợp tài nguyên nước sông Mê Công nói riêng.


vii

3.2.2. Thu thập nguồn dữ sơ cấp
Dữ liệu sơ cấp được thu thập từ quan sát, phỏng vấn
3.3. Xử lý dữ liệu
Các dữ liệu thu thập từ việc quan sát, phỏng vấn sẽ được kiểm tra và làm sạch,
các số liệu sẽ được để tiếp tục thống kê tổng hợp thành các bảng kết quả điều tra để
từ đó mô tả, đánh giá, so sánh, phân tích nhằm đánh giá được thực trạng tổ chức kế
toán tại dự án ODA thuộc Bộ Tài nguyên và môi trường.
TÓM TẮT CHƯƠNG 3
Nội dung của chương 3 đề cập đến thiết kế nghiên cứu và phương pháp nghiên
cứu từ nội dung nghiên cứu cơ sở lý thuyết được đề cập tới ở chương 2. Trên cở sở
tìm ra mục tiêu nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu sử dụng trong luận văn là
phương pháp nghiên cứu định tính.

CHƯƠNG 4: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC KẾ TOÁN
Ở CÁC DỰ ÁN ODA THUỘC BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG
4.1. Giới thiệu chung về dự án ODA
4.1.1. Các dự án ODA thuộc bộ tài nguyên Môi trường
Trong giai đoạn vừa qua, Bộ đã thực hiện 52 chương trình, dự án sử dụng hỗ trợ
phát triển chính thức (ODA) với tổng nguồn tài trợ quốc tế là khoảng 550 triệu đôla Mỹ USD.

Giới thiệu dự án Quản lý tổng hợp tài nguyên nước Mê Công
a. Mục tiêu phát triển dự án
Mục tiêu phát triển của dự án quản lý tài nguyên nước tổng hợp Mê Công là
tăng cường thực hiện quản lý tổng hợp tài nguyên nước ở hạ lưu vực sông Mê Công
phục vụ phát triển kinh tế, xã hội và môi trường một cách bền vững
Kinh phí và tài trợ dự án
Tổng kinh phí dự kiến thực hiện dự án là 30 triệu USD trong đó IDA sẽ cung
cấp 25 triệu USD. Dự kiến rằng 2/3 nguồn IDA cần có sẽ được cấp qua IDA vùng.


viii

4.2. Tình hình tổ chức kế toán dự án ODA tại Bộ Tài nguyên Môi trường.
4.2.1. Tổ chức bộ máy kế toán
Phần lớn các dự án ODA tại Bộ Tài nguyên đều có thành lập BQLDA riêng, tùy
thuộc vào quy mô, đặc điểm và nguồn vốn sử dụng tổ chức bộ máy kế toán được lập
ra một cách phù hợp nhằm đáp ứng yêu của quản lý. Mô hình kế toán chủ yếu là mô
hình kế toán tập trung.
4.2.2. Tổ chức vận dụng hệ thống chứng từ kế toán
Hệ thống chứng từ kế toán được sử dụng các mẫu chứng từ theo quy định của
đơn vị hành chính sự nghiệp theo Quyết định số 19/2006/QĐ-BTC
Sơ đồ 4.3: Quy trình xử lý, phê duyệt chứng từ tại các dự án ODA
Xác định danh
mục chứng từ

Lập chứng từ

Kiểm tra phân
loại sắp xếp định
khoản và ghi sổ

Bảo quản và
lưu trữ

(1) Xác định danh mục chứng từ:
(2)

Lập chứng từ

(3) Kiểm tra phân loại và định khoản
(4) Bảo quản và lưu trữ
4.2.2 Tổ chức vận dụng hệ thống tài khoản kế toán
Việc xác định danh mục các tài khoản kế toán sử dụng trong dự án phải đầy đủ
nhằm phản ánh tài sản và sự vận động cảu tài sản tại đơn vị mình. BQLDA Quản lý
tổng hợp tài nguyên nước Mê Công đã thực hiện tổ chức hệ thống tài khoản của đơn
vị căn cứ tại thông tư số 195/2012/TT-BTC ngày 15 tháng 11 năm 2012 của Bộ tài
chính về việc hướng dẫn chế độ kế toán áp dụng cho chủ đầu tư.
4.2.3. Tổ chức Vận dụng hình thức kế toán và hệ thống sổ kế toán
Căn cứ chế độ kế toán đã ban hành theo thông tư số 195/2012/TT-BTC của Bộ
Tài chính, các dự án ODA: hình thức Nhật ký chung; hình thức Chứng từ ghi sổ;
hình thức kế toán máy. Tại dự án Quản lý tổng hợp tài nguyên nước Mê Công đã sử
dụng hình thức kế toán máy.


ix

4.2.5. Tổ chức vận dụng hệ thống báo cáo tài chính
Do dự án ODA sử dụng cả nguồn vốn trong nước và nguồn vốn nước ngoài nên
hệ thống báo cáo tài chính của dự án được theo dõi song song cả bằng Việt Nam
đồng và đồng đô la Mỹ.

4.2.6. Tổ chức kiểm tra kế toán
Để hoàn thành tốt công tác kiểm tra kế toán nhằm đảm bảo tính khách quan,
minh bạch, việc kiểm tra kế toán bao gồm tự kiểm tra được thực hiện do vụ Tài
chính- Kế hoạch, Bộ Tài nguyên và Môi trường và cơ quan kiểm toán độc lập do
dự án thuê thực hiện và kiểm tra từ các cơ quan ngoài từ phía nhà tài trợ và kiểm
toán nhà nước.
TÓM TẮT CHƯƠNG 4
Trên cơ sở tìm hiểu về tổ chức kế toán tại dự án ODA thuộc Bộ Tài nguyên và
Môi trường bao gồm: tổ chức bộ máy kế toán, tổ chức hệ thống chứng từ, tài khoản,
sổ sách kế toán và tổ chức kiểm tra kế toán. Việc sử dụng phương pháp nghiên cứu
định tính thông qua việc phỏng vấn sâu và quan sát, nghiên cứu các tài liệu thứ cấp
để đánh giá thực trạng tồn tại trong tổ chức kế toán tại dự án ODA.
Kết quả của nghiên cứu đã tìm ra nguyên nhân còn tồn tại trong dự án từ đó đưa
ra các giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức kế toán dự án trong các dự án ODA.

CHƯƠNG 5: THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU,
CÁC KHUYẾN NGHỊ VÀ KẾT LUẬN
5.1. Thảo luận kết quả nghiên cứu
5.1.1. Đánh giá thực trạng tổ chức kế toán tại các dự án ODA
Ưu điểm
- Trong quá trình tổ chức kế toán, dự án nhìn chung đã bám sát chế độ, chính
sách kế toán, tài chính để thực hiện như tổ chức bộ máy kế toán, tổ chức hệ thống


x

chứng từ, tài khoản kế toán, sổ kế toán, báo cáo tài chính theo đúng quy định của
pháp luật
Nhược điểm
- Về tổ chức bộ máy kế toán: cán bộ, nhân viên kế toán chưa có kiến thức cơ

bản về phần mềm.Bên cạnh đó chưa có được một phần mềm kế toán thống nhất sử
dụng chung cho các dự án ODA.
- Về tổ chức hệ thống chứng từ: chưa có quy định thống nhất về mẫu biếu
chứng từ
- Về tổ chức tài khoản kế toán một số tài khoản được quy định rất rõ trong hệ
thống tài khoản nhưng không được các dự án đưa vào hạch toán như Tài khoản 153.
- Về hệ thống sổ kế toán: tính chuyên môn hóa chưa cao và không có sự thống
nhất một phần mềm kế toán nói riêng cho các dự án.
- Về tổ chức BCTC: Điều mà các dự án ODA ở Việt Nam hay vi phạm nhất là
thời hạn nộp các báo cáo.
Về công tác kiểm tra kế toán: chưa có hệ thống kiểm soát nội bộ.
5.2. Các khuyến nghị đề xuất và điều kiện thực hiện giải pháp
5.2.1. Phương hướng hoàn thiện
Để tổ chức kế toán thực sự là một phân hệ hoạt động hữu hiệu của quản lý kinh
tế, tài chính trong các dự án ODA thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường hoàn thiện tổ
chức kế toán phải trên cơ sở hoàn thiện tổ chức kế toán phải đáp ứng được yêu cầu
của đất nước trong điều kiện mở cửa hội nhập trên thế giới.
5.2.2. Một số giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán ở các dự án ODA thuộc
Bộ Tài nguyên và Môi trường.
a. Hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán
Chú trọng đến nâng cao năng lực chuyên môn của đội ngũ nhân viên kế toán.
b. Hoàn thiện tổ chức hệ thống chứng từ kế toán
Các BQLDA nên có quy định chung thống nhất khi xây dựng các mẫu biểu để
giúp đẩy nhanh công tác thanh toán.


xi

c. Hoàn thiện tổ chức vận dụng hệ thống tài khoản kế toán
Nên vận dụng Tài khoản 153 “Công cụ dụng cụ” vào hạch toán giá trị văn

phòng phẩm thực tế mua và sử dụng tại dự án.
Đối với TK 413 nên chi tiết thành hai loại:
- TK 4131: Chênh lệch tỷ giá đối với khoản thanh toán
- TK 4132: Chênh lệch tỷ giá với khoản phí dịch vụ
d. Hoàn thiện hệ thống sổ sách kế toán
Theo yêu cầu cần thiết của công tác quản lý tài chính, kế toán nên mở thêm một
số để phục vụ công tác kiểm tra theo dõi. Đối với các dự án đầu tư xây dựng cơ bản
có các khoản thu từ việc bán hồ sơ thầu để theo dõi các khoản thu này kế toán nên
mở thêm sổ quỹ tiền mặt
e. Hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán
Theo định kỳ hàng quý và cả năm, các dự án phải lập báo cáo tình hình tiếp
nhận và sử dụng nguồn vốn ODA gửi Bộ đúng thời hạn.
f. Ứng dụng công nghệ tin học trong tổ chức kế toán tại các dự án ODA thuộc
Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Triển khai hệ thống tin học theo dõi việc thực hiện của các dự án ODA, mở
rộng hơn là nên xây dựng và lắp đặt mạng máy tính ở cấp trung ương liên kết giữa
Ban quản lý dự án ODA với cơ quan chủ quản, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài
chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Văn phòng Chính phủ.
5.2.3. Điều kiện thực hiện các giải pháp hoàn thiện tổ chức kế toán ở các dự
án ODA thuộc Bộ Tài nguyên va Môi trường
5.2.3.1. Các điều kiện từ phía Nhà nước
Vì vậy quy trình kiểm soát chi qua hệ thống Kho bạc Nhà nước cần phải có quy
định cụ thể rõ ràng. Chính phủ cần trực tiếp chỉ đạo chống tham nhũng và tăng
cường giám sát tài chính các khoản chi sử dụng nguồn vốn ODA đồng thời ổn định
tỷ giá
5.2.3.2 Các điều kiện từ phía các dự án


xii

Việc kiểm tra kế toán cần được thực hiện định kỳ hàng quý đảm bảo giám sát
chặt chẽ việc chi tiêu sử dụng nguồn vốn ODA của các dự án, thường xuyên cập
nhật những thông tin thay đổi về các quy định liên quan đến lĩnh vực quản lý tài
chính của nhà tài trợ.
5.3. Đóng góp của đề tài nghiên cứu (về mặt lý luận và thực tiễn)
Luận văn đã khái quát được quy trình quản lý tài chính của các dự án ODA tại
Việt Nam, giới thiệu sơ bộ về dự án Quản lý tổng hợp Tài nguyên nước Mê Công đến
thực trạng của tổ chức kế toán tại dự án này để nhằm chỉ ra một số vấn đề tồn tại để
đưa ra các giải pháp hoàn thiện
5.4. Những hạn chế và một số gợi ý cho các nghiên cứu trong tương lai
Nghiên cứu tổ chức kế toán dự án trong các dự án ODA tương đối mới, do vậy
luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính. Trong tương lai nên kết hợp
với phương pháp nghiên cứu định lượng
5.5. Kết luận đề tài nghiên cứu
Quản lý sử dụng nguồn vốn ODA không ngừng được hoàn thiện thông qua sự
sửa đổi, ban hành các quy định mới và sự nỗ lực trong hài hòa thủ tục với các nhà
tài trợ về quản lý sử dụng ODA nói chung và quản lý tài chính dự án ODA nói riêng
để phù hợp với thực tế và sát với quy định của nhà tài trợ. Để nguồn vốn ODA đến
được với các lĩnh vực kinh tế, xã hội thực hiện được mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng
và phát triển thì quản lý tài chính, cụ thể là kế toán trong các dự án ODA phải luôn
luôn được hoàn thiện.
Trong khuôn khổ của một luận văn thạc sỹ, mặc dù đã có sự cố gắng, nhưng do
hạn chế về khả năng và thời gian nên bản luận văn vẫn còn một số khiếm khuyết.
Em mong nhận được sự góp ý, chỉ dẫn giúp đỡ của thầy cô, các nhà khoa học và các
bạn đồng nghiệp để luận văn này được hoàn thiện hơn.


xiii

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

------

PHẠM THỊ MY

HOÀN THIỆN TỔ CHỨC KẾ TOÁN Ở CÁC DỰ ÁN ODA
THUỘC BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG

LUẬN VĂN THẠC SỸ KẾ TOÁN


xiv

Hà Nội, năm 2018


1

CHƯƠNG I: GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
1.1. Tính cấp thiết của đề tài
Nguồn vốn ODA giữ một vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển Kinh
tế - Xã hội của các quốc gia. Đối với những nước đang phát triển như Việt Nam
nguồn vốn ODA là một nhân tố xúc tác cho sự phát triển để hoàn thành các chiến
lược mục tiêu kinh tế trong các lĩnh vực như giao thông, y tế, môi trường… Tổng
vốn ODA mà chính phủ Việt Nam ký kết từ năm 1993-2012 đạt trên 56,05 tỷ USD,
chiếm 71,69% tổng vốn ODA cam kết. Trong đó, vốn ODA vay ưu đãi đạt 51,607 tỷ
USD và chiếm khoảng 88,4%, vốn ODA không hoàn lại đạt 6,76 tỷ USD và chiếm
khoảng 11,6%. Mặc dù nguồn vốn ODA chỉ chiếm khoảng 4% GDP, tuy nhiên lại
chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng nguồn vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước, bình
quân chiếm khoảng 15-17% (Số liệu từ tổng cục thống kế, 2013). Điều này có ý
nghĩa hết sức quan trọng trong bối cảnh nguồn ngân sách nhà nước dành cho đầu tư

phát triển của nước ta còn hạn hẹp, trong khi nhu cầu đầu tư phát triển kết cấu hạ
tầng kinh tế - xã hội lại rất lớn.
Tuy nhiên việc tiếp nhận và sử dụng hiệu quả nguồn vốn ODA hiện nay vẫn
còn gặp nhiều khó khăn và nhiều rủi ro liên quan đến vấn đề trả nợ. Một trong
những khó khăn đó là tỷ lệ giải ngân nguồn vốn ODA vẫn còn thấp chưa đạt được
kế hoạch đề ra khiến thời gian hoàn thành dự án kéo dài trong nhiều năm, rủi ro về
tỷ giá ngoại tệ, rủi ro về mặt kĩ thuật. Do đó quản lý và sử dụng hiệu quả các nguồn
lực đặc biệt là nguồn lực tài chính cần được chú trọng. Đòi hỏi phải có những thông
tin về các hoạt động tài chính một cách kịp thời, chính xác và có hệ thống giúp mô
tả thực trạng hoạt động tài chính của dự án. Kế toán là một trong những công cụ
quản lý được sử dụng để quản lý tài sản, quá trình tiếp nhận, sử dụng và quyết toán
nguồn vốn ODA. Để kế toán trở thành công cụ quản lý hiệu quả trong các dự án thì
tổ chức kế toán một cách khoa học hợp lý đóng một vai trò thiết yếu giúp ban quản
lý dự án sử dụng hiệu quả nguồn vốn ODA.
Trong những năm gần đây, sự thay đổi trong cơ chế quản lý tài chính theo xu
hướng hội nhập với nền kinh tế, hệ thống kế toán nói chung và kế toán trong các dự