Khái niệm về xà phòng và về chất tẩy rửa tổng hợp

Khái niệm về xà phòng và về chất tẩy rửa tổng hợp
I. Khái niệm về xà phòng
Khi đun nóng chất béo với dung dịch natri hiđroxit (hoặc kali hiđroxit ) ta thu được
glixerin và muối natri (hoặc kali) của các axit béo .
Hỗn hợp muối natri (hoặc kali) của các axit béo được gọi là xà phòng.
Thành phần chủ yếu của xà phòng là muối natri của axit panmitic và
muối natri của axit stearic .
II. Khái niệm về chất tẩy rửa tổng hợp
Hiện nay ngoài phương pháp thủy phân dầu mỡ động thực vật để sản xuất xà phòng,người
ta còn tổng hợp được nhiều hợp chất không phải là muối natri của axit cacboxylic,nhưng
có tác dụng tẩy rửa như xà phòng. Những hợp chất đó được gọi là các chất tẩy rửa tổng
hợp (còn gọi là bột giặt tổng hợp hay xà phòng bột).
Thí dụ : Muối natri của axit đođexylbenzensunfonic .Axit
đođexylbenzensunfonic được tổng hợp từ các sản phẩm dầu
mỏ,sau đó cho axit này phản ứng với ta được muối natri của nó.
III. Tác dụng tẩy rửa của xà phòng và của chất tẩy rửa tổng hợp
Xà phòng và chất tẩy rửa tổng hợp có tính chất hoạt động bề mặt cao. Chúng có tác dụng
làm giảm sức căng bề mặt của các vết bẩn dầu mỡ bám trên dao động,vải... do đó vết bẩn
dầu mỡ được phân chia thành nhiều phần nhỏ hơn và được phân tán vào nước.Người ta đã
sử dụng khả năng đó của xà phòng và chất tẩy rửa tổng hợp vào mục đích giặt rửa.
Không nên dùng xà phòng để giặt rửa trong nước cứng (nước có chứa các ion
) , vì phần lớn xà phòng sẽ mất tác dụng do kết tủa dưới dạng muối
panmitat hoặc stearat canxit và magie.
Ưu điểm của bột giặt tổng hợp là có thể giặt rửa ngay cả trong nước cứng.
Nấu xà phòng
Muốn điều chế xà phòng, người ta đun nóng chất béo với dung dịch kiềm trong thùng
lớn.Hỗn hợp các muối natri (xà phòng) sinh ra ở trạng thái keo. Muốn tách xà phòng ra
khỏi hỗn hợp nước và glixerin, phải cho thêm muối ăn vào dung dịch.
Xà phòng natri rất ít tan truong nước muối, vì vậy chúng sẽ nổi lên thành một lớp đông đặc
ở phía trên. Sau đó đem tháo riêng ra,để nguội, ép cho rắn và cắt thành bánh. Có thể thêm
chất màu (không độc) hoặc chất thơm trước khi ép và đóng thành bánh.

Trong nhà máy điều chế xà phòng còn có công đoạn tách và tinh chế glixerin. Sau khi tách
xà phòng dung dịch còn lại có chứa glixerin muối ăn và các tạp chất khác.Có thể xử lí bằng
phương pháp hóa học trước để làm kết tủa tạp chất,lọc rồi đem chưng cất dưới áp suất
thấp. Khi dung dịch đã đậm đặc,dùng máy li tâm để thu hồi muối ăn,tiếp tục cất phân đoạn
để thu lấy glixerin.