Phân tích vẻ đẹp của bức tranh tứ bình về thiên nhiên và con người việt bắc

Phân tích vẻ đẹp của bức tranh tứ bình về thiên nhiên và con người Việt Bắc: “Ta
về, mình có nhớ ta…. Nhớ ai tiếng hát ân tình thuỷ chung”.
05/10/2018 Dương Lê Nghị luận văn học 12 0

phan-tich-ve-dep-buc-tranh-tu-binh-trong-bai-tho-viet-bac-to-huu
Mở bài:
Thành công của bài thơ Việt Bắc không những là ghi lại một cách chân thực và
cảm động tình cảm lưu luyến, bịn rịn trong phút chia tay của cán bộ về xuôi và
nhân dân Việt Bắc mà còn làm nổi bậc vẻ đẹp thiên nhiên, núi rừng Việt Bắc. Tố
Hữu đã khắc họa rất thành công bức tranh tứ bình về thiên nhiên và con người Việt
Bắc:

Ta về, mình có nhớ ta
Ta về ta nhớ những hoa cùng người
Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Ðèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.
Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang
Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình
Rừng thu trăng rọi hoà bình
Nhớ ai tiếng hát ân tình thuỷ chung.


Thân bài:
Đoạn thơ là lời giải bày của nỗi nhớ của người ra đi. Nhớ chiến khu Việt Bắc là
nhớ “những hoa cùng người”; nhớ thiên nhiên đầy hương sắc và âm thanh; nhớ con
người Việt Bắc sâu đậm, tình nghĩa:

Ta về, mình có nhớ ta
Ta về ta nhớ những hoa cùng người

Hoa và người là những gì đẹp nhất của núi rừng Việt Bắc. Khi nhớ người thì hiện
lên bóng hoa, khi nhớ hoa thì hiện lên bóng người. Có thể nói đây là đoạn thơ đẹp
nhất trong thi phẩm Việt Bắc. Bốn cặp lục bát đã tạo nên một bức trang tứ bình về
thiên nhiên và con người Việt Bắc cân xứng và hài hòa. Ở mỗi cặp lục bát, đan cài
sau mỗi dòng “nhớ” cảnh là một dòng “nhớ” người. Lúc nào, thiên nhiên cũng làm
phong nền cho sự xuất hiện của con người.

Mùa đông Việt Bắc hiện lên với sắc xanh rừng thẳm và hoa chuối đỏ giữa đại ngàn
cùng con người lao động khở khoắn:

“Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao, nắng ánh dao gài thắc lưng”

Giữa màu xanh bát ngát của rừng già, nổi bật lên màu sắc rực rỡ của bông hoa
chuối đỏ tươi. Màu đỏ nồng ấm ấy xua tan cái lạnh lẽo của núi rừng, làm ấm cả


không gian và ấm cả lòng người. Rừng núi, nơi chiến khu và hoang sơ vừa mang
vẽ đẹp diễm lệ.

Trên bức tranh thiên nhiên hiền hòa và tươi tắn xuất hiện hình ảnh con người trên
đất đèo cao đầy nắng với gió ánh nắng chan hòa khấp nơi phản chiếu lấp lánh trên
chiếc dao người đi rừng. Đó là con người trong tư thế lao động với vóc dáng mạnh
mẽ, tự tin, làm chủ núi rừng và mang đậm chất miền núi. Hình ảnh con người với
tư thế vững chãi khỏe khắn đã trở trành trung tâm của bức tranh thiên nhiên.

Mùa xuân Việt Bắc tươi đẹp với sắc mở trắng rừng và người lao động bình dị:

“Ngày xuân mơ nở trắng rừng

Nhớ người đang nón chuốt từng sợi giang”

Mùa xuân sang thiên nhiên khoát tấm ái mới, vạn vật sôi nảy nở, tràn đày sức sống,
cả núi rừng ngập tràn hoa mơ trắng. Đó là sắc trắng diệu dàng và tinh khiết. Không
gian thơ mộng và thanh thoát đến kỳ lạ

Động từ “nở” tạo nên sức sống từ bên trong đang tràn đầy. Hai tiếng trắng rừng
làm bừng sáng cả núi rừng khởi sắc trắng của hoa mơ. Trong bài “theo chân Bác”
Tố Hữu đã từng viết : “Trắng rừng biên giới nở hoa mơ”

Nỗi nhớ về mùa xuân gắn liền với hình ảnh với người đan nón chuốt từng sợi
giang. Đôi bàn tay lao động khéo leo, tỉ mỉ và tài hoa của người Việt Bắc được gợi
lên thật tinh tế qua động từ “chuốt”


Vào mùa hè được cảm nhận bằng thính giác và thị giác:

“Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình”.

Bức tranh mùa hè không chỉ có màu sắc ánh sáng mà có cả âm thanh tiếng ve.
Tiếng ve ngân vang, khách núi rừng rộn rã. Thời điểm ve kêu cũng là thời điểm
thiên nhiên thay chiếc áo mới. Cả rừng phách đồng loạt trổ hoa vàng rực rỡ đay là
bức trang sơn mài được vẽ bằng hoài niệm. “Đổ” là cách dùng từ rất tinh tế, nhấm
mạnh sự chuyển màu nhanh chóng kỳ lạ, đồng thời nói lên sự bừng sáng tươi tắn
của thiên nhiên.

Giữa thiên nhiên rực rỡ, hình ảnh con người hiện lên bình dị và đáng yêu biết máy.
Đó là cô em Việt Bắc trẻ trung, thầm lặng hái măng giữa rừng. Ba chữ “cô em gái”
đã nói lên tình cảm thương mến, lưu luyến mà tác giả dành cho người Việt Bắc.

Cảnh sắc mùa thu Việt Bắc được cảm nhận qua ánh trăng rừng hiền hòa và tiếng
hát ân tình, thủy chung:

“Mùa thu trăng rọi hòa bình
Nhớ ai tiếng hát ân tình chung thủy”


Câu thơ mở ra khung ảnh đêm trăng rất êm đềm. Ánh trăng thu trong trẻo rọi qua
vòm lá tạo nên khung cảnh huyền ảo. Câu thơ gợi không khí thanh bình, êm ả. Từ
lâu trăng chiến khu đã bén duyên với thơ ca cách mạng. Câu thơ khiến ta liên
tưởng đến ánh trăng trong thơ Bác: “Trăng lòng cổ thụ bóng lòng hoa”. Hình ảnh
ánh trăng toát lên cái khát vọng hòa bình của dân tộc.

“Ai” là đại từ phím chỉ. Chữ “nhớ ai” thể hiện tình cảm yêu mến mà tác giả dành
cho nhân dân Việt Bắc đã âm thầm che trở cho cách mạng suốt thời kỳ kháng
chiến. Nhớ Việt Bắc là nhớ “tiếng hát ân tình thủy chung”. Hai chữ “nhớ ai” thể
hiện tấm lòng yêu mến trân trọng và lòng biết ơn của tác giả đối với mảnh đát và
con người Việt Bắc.

Kết bài:
Đoạn thơ được viết bằng thể thơ lục bát truyền thống giàu nhạc điệu. Giọng điệu
thơ ân tình ngọt ngào, đậm đà tính dân tộc. Hình ảnh thơ tươi sáng, ngôn từ tinh tế,
giàu sức gợi cảm. Sau mỗi câu thơ miêu tả thiên nhiên là một câu thơ đang xen
diễn tả vẻ đẹp của con người. Con người gắn bó khăng khít với thiên nhiên, làm
cho thiên nhiên càng đẹp, càng thêm sức sống. Con người hiện lên bình dị, đáng
yêu như chính cuộc sống hồn hậu của con người miền núi thực thà, chất phác, ân
tình, thủy chung.