Giáo án Sinh học 9 bài 34: Thoái hóa do tự thụ phấn và do giao phối gần

GIÁO ÁN SINH HỌC 9
BÀI 34: THOÁI HOÁ DO TỰ THỤ PHẤN VÀ GIAO PHỐI GẦN
I/ Mục tiêu: (chuẩn kiến thức)
1/Kiến thức
- Định nghĩa được hiện tượng thoái hoá giống
- Hiểu và trình bày được nguyên nhân thoái hoá của tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và
giao phối gần ở động vật
- Khắc phục thoái hoá giống được ứng dụng trong sản xuất.
2/Kĩ năng
- Nghiên cứu thông tin phát hiện kiến thức
- Hoạt động nhóm
- Tổng hợp kiến thức
Kĩ năng sống
- Kĩ năng giải thích vì sao người ta cấm anh em có quan hệ huyết thống gần nhau lấy nhau
(có cùng dòng máu trực hệ, có họ trong phạm vi 3 đời)
- Kĩ năng thu thập và xử lí thông tin khi đọc SGK để tìm hiểu những hiện tượng thoái hóa
giống ở thực vật, động vật
- Kĩ năng tình bày ý kiến trước nhóm, tổ
- Kĩ năng hợp tác lắng nghe tích cực
3/ Thái độ.
Củng cố niềm tin vào khoa học, xây dựng thói quen tự học, tự nghiên cứu
II/ Phương pháp
- Vấn đáp - tìm tòi
- Giải quyết vấn đề
- Trực quan
- Hỏi chuyên gia
III/ Chuẩn bị.

TaiLieu.VN

Page 1

- GV: Tranh phóng to hình 34.1 → 34.3 SGK
- HS: Xem trước bài nội dung bài.
IV/ Tiến trình lên lớp.
1/ Ổn định (1’)
2/ Kiểm tra bài cũ (5’)
(?) Cho biết các tác nhân vật lí có thể gây đột biến gen và đột biến NST? Tại sao các tia phóng
xạ có khả năng gây đột biến?
(?) Người ta đã dùng tác nhân hóa học để tạo ra các đột biến bằng những phương pháp nào?
Trên cơ sở nào mà người ta hi vọng có thể gây ra những đột biến theo ý muốn?
3/ Bài mới.
a/ Khám phá.
GV: Trong thực tế có nhiều nguyên nhân gây ra hiện thoái hoá giống ở cây trồng và vật nuôi
làm cho các thế hệ kế tiếp có sức sống giảm dần, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng. Vậy
hiện tượng thoái hoá là gì? Nguyên nhân là do đâu? Chúng ta có biện pháp như thế nào để khắc
phục. Đó là các vấn đề cần nghiên cứu trong bài học hôm nay.
b/ Kết nối

Thời gian
13’

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm hiện tượng thoái hoá
I/ Hiện tượng thoái hoá
1/ Hiện tượng thoái hoá do tự
thụ phấn ở cây giao phấn.

- Gv: Y/c hs đọc thông tin, quan sát hình
34.1 và cho biết:
- HS: Tự thu thập thông tin trong
(?) Hiện tượng thoái hoá do tự thụ phấn ở SGK
cây giao phấn được biểu như thế nào?
- HS: Chiều cao của cây giảm, sinh
trưởng và phát triển chậm, năng suất
giảm...

TaiLieu.VN

Page 2


- Gv: Liên hệ thực tế về việc thoái hoá
giống trong sx.
(?) Theo em vì sao dẫn đến hiện tượng
thoái hoá ?

- HS: Chỉ ra các hiện tưởng thoái
- Gv: Phân tích cho hs thấy sự thoái hoá do hoá
tự thự bắt buộc ở cây ngô.
- Gv: Cho hs quan sát hình 34.2 và phân
tích sơ lược

2/ Hiện tượng thoái hoá do giao
phối gần ở động vật.

(?) Giao phối gần là gì ? Gây ra những hâụ
quả nào ở đv ?

- HS: Là sự giao phôi giữa con cái
sinh ra từ 1 cặp bố mẹ hoặc giữa bố
mẹ và con cái.
+ Hậu quả: Thế hệ sau sinh trưởng
và phát triển yếu, khả năng sinh sản
- Gv: Có thể mở rộng thêm: Lí do dẫn đến giảm, quái thai, dị tật bẩm sinh...
thoái ở thực vật và động vật
+ Ở thực vật như cây ngô do tự thụ phấn
nhiều thế hệ, chiều cao cây giảm, bắp dị
dạng hạt ít...
+ Ở đv thế hệ con cháu st phát triển yếu,
quái thi dị tật bẩm sinh...
(?) Giao phối gần thường gặp ở những đv
nào?
- HS: Liên hệ thực tế để trả lời
- Gv: Qua các nội dung trên y/c hs rút ra
khái niệm hiện tượng thoái hoá

TaiLieu.VN

Page 3


 Kết luận:
Thoái hoá là hiện
tượng các thế hệ con cháu có sức
sống kém dần, bộc lộ tính trạng
xấu, năng xuất giảm....
10’

Hoạt động 2: Tìm hiểu nguyên nhân của hiện tượng thoái hoá
II/ Nguyên nhân của hiện tượng
thoái hoá
- Gv: Cho hs quan sát hình 34.3: Sự biến
đổi tỉ lệ thể dị hợp và thể đồng hợp do tự
thự phấn và cho hs thảo luận các câu hỏi - HS: Quan sát và phân tích hình vẽ
sau:
(?) Qua các thế hệ tự thụ phấn hoặc giao
phối cận huyết, tỉ lệ thể đồng hợp và thể dị
hợp biến đổi như thế nào?
- Gv: Cần nhấn mạnh:

- HS: Qua các thế hệ tỉ lệ thể đồng
hợp lặn tăng, thể dị hợp giảm

+ Gen lặn thường biểu hiện tính trạng
xấu
+ Gen lặn gây hại khi ở thể dị hợp không
được biểu hiện.
(?) Tại sao tự thụ phấn ở cây giao phấn và
giao phối gần ở động vật lại gây ra hiện
- HS: Vì tạo ra các cặp gen lặn đồng
tượng thoái hoá?
hơp gây hại.
- Gv: Mở rộng thêm: Ở một số loài động
thực vật cặp gen đồng hợp không gây hại
nên không dẫn tới hiện tượng thoái hoá.
Do vậy có thể tiến hành giao phối gần.
Gv: Y/c hs tự rút ra kết luận:

TaiLieu.VN

- Nguyên nhân của hiện tượng thoái

Page 4


hoá do tự thụ phấn bắt buộc với cây
giao phân hoặc giao phối gần ở
động vật tạo ra các cặp gen lặn
đồng hợp gây hại.
10’

Hoạt động 3: Tìm hiểu vai trò của phương pháp tự thụ phấn bắt và
giao phối cần huyết trong chọn giống
III/ Vai trò của pp tự thụ phấn
bắt buộc và giao phối cận huyết
trong chọn giống.
- Gv: Cho hs đọc thông tin và trả lời câu
- HS: Tự thu thập thông tin tong
hỏi sau:
SGK
(?) Tại sao tự thụ phấn bắt buột và giao
phối gần gây ra hiện tượng thoái hoá
nhưng những phương pháp này vẫn được
người ta sử dụng trong chọn giống?
- HS: Nêu được:
+ Do xuất hiện cặp gen đồng hợp
+ Xuất hiện tính trạng xấu
→ Con người dễ dàng loại bỏ tính

- Gv: Hoàn thiện kiến thức và cho hs tự rút trạng xấu, giữ lại tính trạng mong
ra kết luận:
muốn tạo được giống thuần chủng
- Trong chọn giống người ta thường
dùng phương pháp này:
+ Duy trì một số tính trạng theo
mong muốn
+ Phát hiện gen xấu để loại bỏ ra
khỏi quần thể
+ Tạo dòng thuần

TaiLieu.VN

Page 5


5’

Hoạt động 4: Củng cố và tóm tắt bài
- Thế nào là hiện tượng thoái hoá?
- Giao phối gần là gì? Gây ra những hậu quả nào ở động vật?
- Theo em vì sao dẫn đến hiện tượng thoái hoá?
- Tại sao tự thụ phấn ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật lại gây ra hiện
tượng thoái hoá?
- Nguyên nhân của hiện tượng thoái hoá?
- Trong chọn giống người ta dùng 2 phương pháp tự thụ bắt buộc và giao phối gần
nhằm mục đích gì?

1’

Hoạt động 5: Hướng dẫn học nhà
- Học thuộc bài, trả lời câu hỏi 1, 2, trang 101
- Xem trước nội dung bài 35

TaiLieu.VN

Page 6