Phân tích bài thơ đàn ghi ta của lor

Phân tích bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca của Thanh Thảo
Mở bài:
Thanh Thảo là nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ. Ông là một
cây bút hướng nội, giàu suy tư, trăn trở về cuộc sống, luôn tìm tòi những cách biểu
đạt mới trong sáng tác. Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca được trích trong tập “Khối
vuông Ru- bích” là một trong những sáng tác tiêu biểu cho kiểu tư duy thơ tượng
trưng của nhà thơ Thanh Thảo.

Thân bài:
Nhan đề bài thơ mang ý nghĩa biểu trung sâu sắc. Cây đàn ghi- ta, một nhạc cụ phổ
biến vốn là biểu tượng cho nghệ thuật, tượng trưng cho đất nước Tây Ban Nha. Bởi
thế, có nơi, nó được gọi là Tây Ban cầm. Cây đàn ghi ta gắn với câu chuyện kể về
nghệ sĩ Lor-ca, một huyền thoại của đất nước Tây Ban Nha

Lor-ca là một tài năng sáng chói của văn học hiện đại Tây Ban Nha. Nghệ thuật
của ông có ảnh hưởng rất lớn đến tinh thần của nhân dân Tây Ban Nha nói riêng và
Tây Âu nói chung. Lor-ca còn là một chiến sĩ kiên cường chống lại chủ nghỉa phátxít cực đoan của Tây Ban Nha, với khát vọng tự do và khát vọng cách tân nghệ
thuật mãnh liệt.

Hoảng sợ trước ảnh hưởng to lớn của ông, bọn Phăng – cô than phát – xít đã bí mật
sát hại ông. Cái chết của Lor-ca đã dấy lên một làn sóng phẫn nộ với bè lũ phát- xít
Phăng- cô. Tên tuổi của Lor-ca từ đó đã trở thành biểu tượng, là ngọn cờ tập hợp
các nhà văn hóa Tây Ban Nha và thế giới chống chủ nghĩa phát- xít, bảo vệ văn
hóa dân tộc và văn minh nhân loại.

Đặt đàn ghi-ta với Lor-ca tác giả muốn ta cho thấy sự gắn bó của Lor-ca với nghệ
thuật của đất nước Tây Ban Nha. Đồng thời cho thấy ảnh hưởng của Lor-ca với
nghệ thuật của đất nước ông.


Lời đề từ: Khi tôi chết hãy chôn với cây đàn cũng mang một ý nghĩa sâu sắc. Câu

nói trích trong bài thơ Ghi nhớ của Lor-ca, được xem như một di chúc của ông để
lại hậu thế. Lời đề từ thể hiện một tình yêu say đắm, tha thiết của Lor-ca với nghệ
thuật và xứ sở Tây Ban Nha. Sâu xa hơn, nó chứa đựng một thông điệp quan trọng
đối với những ai muốn sáng tạo cái mới: Lor-ca nghĩ rằng thơ ca của mình đến một
ngày nào đó sẽ án ngữ, ngăn cản sự sang tạo nghệ thuật của những người đến sau,
nên đã căn dặn lại phải biết chon nghệ thuật của ông để đi tới.

Lor-ca: con người tự do và nhà cách tân nghệ thuật mong manh, đơn độc.
Bằng những hình tượng nghệ thuật độc đáo, nhà thơ Thanh Thảo từng bước bộc lộ
chủ đề bài thơ. Nổi bậc và trọng tâm của toàn bài thơ là hình tượng nghệ sĩ Lor-ca.
Lor-ca được khắc họa là con người tự do, nghệ sĩ cách tân trong khung cảnh chính
trị và nghệ thuật Tây Ban Nha. Lời thơ mang đậm chất chấm phá mang dấu ấn của
thơ siêu thực và trên nền văn hóa Tây Ban Nha:

những tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn

Hình ảnh Lor-ca xuất hiện trong hình ảnh và âm thanh của tiếng đàn ghi-ta. Thanh
Thảo ngay câu thơ đâì tiên đã có sự diễn dạt đọc đáo. Một hình ảnh thực được cảm
nhận bằng sự siêu thực bởi thính giác và thị giác: tiếng đàn li la, li la, hình ảnh bọt
nước. Câu thơ toàn vần bằng, kết hợp giữa thơ và nhạc độc đáo. Lor-ca hiện hình
trong sinh hoạt văn hóa với Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt. Lor-ca xuất hiện trong


sinh hoạt đời thường với phong cách nghệ sĩ dân gian, tự do phóng khoáng. Hình
ảnh “vầng trăng”, “yên ngựa” và những từ láy: “lang thang”, “đơn độc” “chếnh

choáng”, “mỏi mòn” giàu sức biểu cảm.

Hình tượng Lor-ca đã được giới thiệu bằng những hình ảnh tương phản gay gắt
giữa nghệ thuật và bạo tàn, giữa thân phận người nghệ sĩ bọt bèo với hiện thực tàn
khốc. Xuất hiện trên bối cảnh ấy, nhìn theo góc độ nào cũng vẫn chỉ thấy Lor-ca:
con người tự do và nhà cách tân nghệ thuật mong manh, đơn độc.

Lor-ca bị sát hại và sự xót xa về sự dang dở của khát vọng cách tân:
Tây Ban Nha
hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lorca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du

tiếng ghi-ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi-ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi-ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi-ta ròng ròng
máu chảy


Cái chết của Lor-ca được miêu tả qua những hình ảnh tả thực và tượng trưng siêu
thực. Đó là mọt cái chết bất ngờ, bi tráng. Trước khi điều tồi tệ xảy ta, Lor-ca vẫn
hát nghêu ngao. Bỗng kinh hoàng nhận ra vết thương khi áo choàng bê bết đỏ. Đó
là cái chết đầy bí ẩn vì Lor-ca không được xét xử, không được tự vệ. Chính điều ấy
tạo ra nỗi xót xa ám ảnh trong lòng người khi Lor-ca bị điệu về bãi bắn, đi như
người mộng du…Tất cả tố cáo sự tàn bạo, độc ác của chế độ phát- xít lúc bấy giờ.

Ở y nghĩa tượng trưng siêu thực, âm thanh tiếng ghi-ta là sự hóa than của Lor-ca.
Tiếng đàn vỡ ra thành màu sắc: nâu, xanh. Hình ảnh gợi tình yêu Tổ quốc, mối tình
thủy chung, niềm ky vọng vào cuộc sống…của khát vọng LLor-ca. Tiếng đá tan ra
thành hình khối: “ tròn bọt nước vợ tan”. Đó là sự ám ảnh về cái chết giờ đây đã
thành sự thật. Tiếng đàn đọng lại thành dòng máu: “tiếng ghi-ta ròng ròng/ máu
chảy”. Hình ảnh gợi cái chết thê thảm và sự dã man, tàn ác của kẻ thù.

Mỗi tiếng ghi-ta là một nỗi niềm của con người trước cái chết của Lor-ca. Đó là sự
tiếc thương của người tình thủy chung, là nỗi niềm xót xa, tiếc nuối của con người,
của nhà thơ trước hành trình cách tân nghệ thuật dở dang, là nỗi đau của chúng ta
trước cái chết thê thảm của người nghệ sĩ. Thủ pháp chuyển đổi cảm giác tạo nên
những cảm nhận rất mới, rất độc đáo, phù hợp với những khát vọng cách tân của
người nghệ sĩ Lor-ca.

Âm nhạc đã biến thành thân phận, tiếng đàn thành linh hồn, sinh thể. Tác giả sử
dụng nhiều biện pháp tu từ (phép đối lập: nghêu ngao >< kinh hoàng; phép nhân
hóa: vầng trăng chếnh choáng; phép ẩn dụ: tiếng đàn ghi ta; phép điệp ngữ: tiếng
đàn ghi ta; hoán dụ:áo choàng bê bết đỏ; phép ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: tiếng
ghi-ta nâu, bầu trời cô gái ấy, tiếng ghi-ta lá xanh biết mấy, tiếng ghi-ta tròn bọt
nước vỡ tan, tiếng ghi-ta ròng ròng máu chảy…) vừa miêu tả tiếng đàn và cái chết
oan khuất của Lor-ca vừa diễn tả nỗi long căm phẫn, xót thương của Thanh Thảo
và của mọi người trước việc Lor-ca bị sát hại.


Niềm xót thương và sự tiếc nuối những cách tân nghệ thuật còn dang dở của Lorca:

không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng

Sự bất tử của nghệ thuật và con người Lor-ca được khẳng định như một chân lí. Di
chúc của Lor-ca: “Khi tôi chết hãy chon tôi với cây đàn” được lấy làm đề từ, bộc lộ
một tình yêu say đắm, tha thiết của Lor-ca với nghệ thuật và đất nước Tây Ban
Nha. Sâu xa hơn, Lor-ca muốn hậu thế hãy quên ông, vượt qua ông để đổi mới nền
nghệ thuật.

Thế nhưng hậu thế vì quá ngưỡng mộ Lor-ca đã không dám vượt qua nghệ thuật
của ông. Vô hình đã chôn vùi khát vọng đổi mới của Lor-ca:

không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang.

Câu thơ mở ra nhiều trường liên tưởng. Có nỗi xót thương cái chết của một thiên
tài, có nỗi xót tiếc hành trình cách tân dang dở, có cả sự ngợi ca nhân cách của một
nghệ sĩ vĩ đại với tâm nguyện đổi mới và ngợi ca sự vĩ đại trong sự nghiệp nghệ
thuật tài hoa của Lor-ca… Nỗi đau xót trước cái chết của Lor-ca, trước khát vọng
cách tân dang dở đọng lại thành những hình ảnh đẹp và buồn


giọt nước mắt vầng trăng.
Long lanh trong đáy giếng.

Hình ảnh “giọt nước mắt” trực tiếp gợi nỗi đau, sự thương tiếc còn hình ảnh “vầng
trăng” tượng trưng cho cái đẹp, cho nghệ thuật…. “Đáy giếng” nơi kẻ thù ném xác
Lor-ca hòng xóa dấu vết tội ác, nơi lưu giữ hiện than của đau thương và tội ác.

Sự kết hợp tuyệt diệu giữa những “giọt nước mắt” đau thương và “vầng trăng”
huyền diệu đã tạo thành một hệ hình ảnh trùng phức, giao thoa, ánh xạ vào nhau,
gợi những suy tư đa chiều về nỗi xót thương, niềm tiếc thương, kính trọng, ngưỡng

mộ của tác giả và mọi người dành cho Lor-ca. Từ đó bất tử hóa hình tượng Lor-ca.

Suy nghĩ về cái chết của Lor-ca:
Thanh Thảo đã nói về cái chết của Lor-ca từ góc độ duy tâm, tướng số học phương
Đông. Cái chết được báo trước như một định mệnh:

đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Lorca bơi sang ngang
trên chiếc ghi-ta màu bạc


Cái chết đầy chất nghệ sĩ, nhẹ nhàng thanh thản như một sự giải thoát. Lor-ca bơi
qua dòng sông cuộc đời với chiếc đàn ghi ta ánh bạc. Cái chết như một sự lựa chọn
để mở đường cho sự cách tân, sang tạo:

chàng ném lá bùa cô gái di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt

Điệp từ: ném, hình ảnh lá bùa, xoáy nước, trái tim là sự phản đối quyết liệt đối với
tội ác, sự bất công. Sau cái chết, mọi sự ràng buộc được dứt bỏ. Lor-ca hoàn toàn
được tự do. Sự thóng trị của cường quyền và cả thần quyền mất hết quyền năng
của nó. Lỏ-ca chỉ giữ lại cho mình cây đàn nghệ thuật và tình yêu sự sống. Ở đây,
chàng đã hóa thân vào vũ trụ với đầy đủ vẻ đẹp của cuộc đời con người đích thực
với trái tim cuồng nhiệt, thánh thiện và tự do.

Chuỗi âm thanh li la li la li la như khúc dạo cuối của bản nhạc, thể hiện sự kính
trọng và tri âm của Thanh Thảo đối với Lor-ca.

Viết Đàn ghi ta của Lor-ca, Thanh Thảo đã lựa chọn một hình thức nghệ thuật độc
đáo. Bài thơ là sự kết hợp hài hòa hai yếu tố thơ và nhạc. Thơ dẫn bước cho nhạc.
Nhạc nâng cánh cho thơ đưa nghệ thuật lên mức tuyệt đỉnh. Ta vọng nghe tiếng hát
trong câu thơ bay bỏng, cuộn trào.

Sức gợi mở của hình tượng hết sức đa dạng, hình ảnh phong phú, ngôn từ được gọt
giũa mới mẻ, hàm súc giàu sức gợi cảm. Từ tiếng đàn, người đọc liên tưởng đến
nghệ thuật, liên tưởng đến cuộc đời, sự tự do của con người và khát vọng sống
chân thực, đẹp đẽ.


Bài thơ đã sử dụng biện pháp của thơ siêu thực, đặc biệt là những hình ảnh ẩn dụ,
biểu tượng thể hiện sự sáng tạo của Thanh Thảo trong việc cách tân thơ. Với Đàn
ghi ta của Lor-ca, Thanh Thảo đã đóng góp một tiếng nói riêng đầy triết lí, siêu
thực làm đẹp thêm vườn thơ Việt Nam vốn đang dần đi vào thực dụng sau chiến
tranh.

Kết bài:
Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca ngợi ca vẻ đẹp nhân cách, tâm hồn và tài năng của
Lor-ca – nhà thơ, nhà cách tân vĩ đại của văn học Tây Ban Nha và thế giới thế kỉ
XX. Với bài thơ, Thanh Thảo đã tìm được một ý tưởng, hồi ức, quan niệm của
mình. Từ cuộc đời và cái chết của nghệ sĩ Lor-ca và tiếng đàn, Thanh Thảo đã bắt
gặp toàn bộ những cái gì sâu thẳm nhất của ông được biểu lộ. Mỗi một tiếng đàn là
một ý tưởng, một hồi ức, một cảnh đời, một đối thoại đầy ý nghĩa, một suy ngẫm
triết lý về thơ và đời.

Bài mẫu 2:

Mở bài:

Thanh Thảo là một trong nhưng nhà thơ tiêu biểu của nền thơ kháng chiến chống
Mĩ cứu nước. Ông được xem là vua trường ca và là một cây bút luôn nỗ lực để
cách tân thơ, kiếm tìm những cách biểu hiện mới. Thơ Thanh Thảo có xu hướng
đào sâu vào cái tôi nội cảm, tìm kiếm cách biểu đạt mới: tăng cường tính nhạc cho
thơ – dùng hệ thống thi ảnh và ngôn ngữ từ mới mẻ nhẳm mở đòng cho một kiểu
tư duy thơ phóng túng và dành nhiều khoảng trống cho độc giả đồng sáng tạo. Đàn
ghi ta của Lor-ca là bài thơ tiêu biểu cho những đặc điểm trên.

Thân bài:


Thanh Thảo được xem là vua trường ca và là một cây bút luôn nỗ lực để cách tân
thơ, kiếm tìm những cách biểu hiện mới. Thơ Thanh Thảo là tiếng nói của người tri
thức nhiều suy tư trăn trở về các vấn đề thời đại. Mạch suy cảm trữ tình trong thở
Thanh Thảo thường hướng tới những vẻ đẹp tinh thần của con người. Ông dành
mối quan tâm đặc biệt cho những con người sống có nghĩa khí, nhân cách ngời
sáng dù số phận có thể ngang trái.

Thơ Thanh Thảo có xu hướng đào sâu vào cái tôi nội cảm, tìm kiếm cách biểu đạt
mới: tăng cường tính nhạc cho thơ – dùng hệ thống thi ảnh và ngôn ngữ từ mới mẻ
nhẳm mở đòng cho một kiểu tư duy thơ phóng túng và dành nhiều khoảng trống
cho đọc giả đồng sáng tạo. Đàn ghi ta của Lor – ca là bài thơ tiêu biểu cho những
đặc điểm trên.

“Đàn ghita của Lor-ca” in trong tập “Khối vuông ru-bích” (1985). Bài thơ là một
trong những sáng tác tiêu biểu cho kiểu tư duy của Thanh Thảo: giàu suy tư, cảm
xúc mãnh liệt, phóng túng, mang màu sắc tượng trưng, siêu thực, được đánh giá là
tác phẩm thành công về nhiều mặt.

Phê-đê-ri-cô Ga-xi-a Lor-ca là nhà thơ, soạn kịch, họa sĩ, nhạc sĩ – một nghệ sĩ

thiên tài của Tây Ban Nha – được xem là con chim họa mi của xử sở Tây Ban Nha.
Ông còn là một chiến sĩ chống phát xít, là nhà khởi xướng và thúc đẩy mạnh mẽ
phong trào cách tân nghệ thuật. Lor-ca cũng là nạn nhân đầu tiên của chủ nghĩa
phát xít, ông bị bắn chết 19 – 08 – 1936 thi thể của Lor – ca vùi lẫn trong thi thể
của 1500 người bị bọn phát xít sát hại (có tài liệu nói xác ông bị quẳng xuống một
cái giếng để phi tang).

Cuộc đời và cái chết của Lor – ca trở thành biểu tượng, ngọn cờ tập hợp các nhà
văn hóa Tây Ban Nha và nhân loại chiến đấu chống phát xít, bảo vệ văn hóa dân
tộc và văn minh nhân loại. Với Thanh Thảo, đó chính là nguồn cảm hứng để Đàn
ghi ta của Lor – ca cất cánh.


Nội dung chính của bài thơ được thể hiện ở ngay tên bài thơ. Nhiều khi tên tác
phẩm có thể gợi mở cho độc giả nội dung chủ yếu, cốt lõi của tác phẩm. Tiêu đề
Đàn ghi ta của Lor – ca có thể gợi mở cho ta nội dung chủ yếu của thi phẩm.

Theo Thanh Thảo, cây đàn ghi ta ở đây giống như cây đàn lia là biểu trưng cho thi
ca. Khởi phát và giữ nhịp cho thơ ca chứ không đơn giản như có nhạc sĩ ở ta nhầm
nó là cây đàn ghi ta cảu V.Huy – gô hay cây đàn ghi ta của đại đội ba.

Như vậy, bài thơ của Thanh Thảo trước hết viết về thơ ca (nghệ thuật) của Lor –
ca, là sự cảm nhận suy tư của Thanh Thảo về thơ Lor – ca. Đây là khúc tri âm qua
chính và bằng chính nghệ thuật của Lor – ca.

Thơ Lor – ca lại là phần tinh hoa, tinh túy nhất của tâm hồn Lor – ca. Hơn nữa
“dường như không thể phân biệt được cuộc đời của Lor – ca với thơ ông bởi chúng
quện chặt vào nhau và thơ Lor – ca chính là cuộc đời ông, đúng đến tường câu,
từng giây phút một (Thanh Thảo). Cho nên viết về thơ Lor – ca cũng chính là viết
về con người Lor – ca, theo quy luật thơ tức là người. Cái hay và cái khó của bài

thơ chính là ở điểm này.

“Đàn ghita của Lor-ca” là niềm ngưỡng mộ và đồng cảm sâu sắc của tác giả Thanh
Thảo đối với Lor-ca, một nhà thơ hiện đại Tây Ban Nha, một nghệ sĩ tài năng, yêu
tự do, lãng du mà đơn độc. Bài thơ là nỗi đau vô hạn trước số phận bi thảm của
Lor-ca bởi những thế lực đen tối, niềm tin mãnh liệt về sự bất tử của tiếng đàn và
thơ mà Lor- ca đã để lại.

Chủ đề tư tưởng của tác phẩm được thể hiện qua lời đề từ. Lời đề từ của thi phẩm
nhiều khi là chiếc chìa khóa mà tác giả trao cho bạn đọc nhằm mở cánh cửa tìm


được con đường khai phá, thâm nhập vào tác phẩm. Nó giúp bạn đọc giải mã
những ý nghĩa sâu kín của tác phẩm.

Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn (lời đề từ)

Đàn ghi ta là nhạc cụ truyền thống, là biểu tượng nghệ thuật của đất nước Tây Ban
Nha. Đàn ghita cũng gắn chặt với cuộc đời Lor-ca, là biểu tượng của tình yêu nghệ
thuật, tình yêu cuộc sống của Lor-ca.

Cái chết của Lor – ca không chỉ chấn động lớn đến thế giới lúc bấy giờ mà còn là
nguồn cảm hứng mạnh mẽ cho nhiều nghệ sĩ bây giờ trong đó có Thanh Thảo.
Theo Thanh Thảo cả bài thơ bật lên nhờ một câu thơ này của Lor – ca dẫn dắt và
chính là qua thơ Lor – ca mà chúng ta hình dung ra cái chết của ông. Hay nói cách
khác đó là cảm hứng chủ đạo của bài thơ. Ông muốn phục sinh cho thời khắc bi
tráng đó.

Dùng câu thơ của Lor – ca làm lời đề từ, Thanh Thảo muốn thể hiện sự suy ngẫm
và xúc cảm của mình về nghệ thuật và cái chết của Lor- ca. Nhan đề “Đàn ghita

của Lor-ca” vừa thể hiện tình yêu đất nước thiết tha của Lorca, đất nước của cây
đàn ghi ta, vừa thể hiện tình yêu đắm say của Lor-ca đối với nghệ thuật:

Lor – ca bơi sang ngang
Trên chiếc ghi ta màu bạc

Quân thù có thể giết chết nhà thơ nhưng chúng bất lực trong việc tiêu diệt sức sống
của nghệ thuật mà Lor – ca sáng tạo ra. Nó là bất tử và nhờ vậy Lor – ca cũng bất
tử theo.


Các bài thơ ta có cảm xúc như được nghe một bản giao hưởng thơ với hai bè: bè
cao, thánh thót và bè trầm bi tráng, cuối cùng là sự hòa trộn giữa hai bè để vừa thấy
thơ, vừa thấy người, vừa là khúc tri âm vừa khúc tưởng niệm Lor – ca. Tưởng niệm
cũng là một nét độc đáo của nội dung thi phẩm.

Tiêu đề Đàn ghi ta của Lor – ca có thể gợi mở cho ta nội dung chủ yếu của thi
phẩm. Theo Thanh Thảo – cây đàn ghi ta ở đây giống như cây đàn li-a là biểu
trưng cho thi ca. Khởi phát và giữ nhịp cho thơ ca chứ không đơn giản như có nhạc
sĩ ở ta nhầm nó là cây đàn ghi ta của V.Huy – gô hay Cây đàn ghi ta của đại đội ba.

Như vậy bài thơ của Thanh Thảo trước hết viết về thơ ca (nghệ thuật) của Lor – ca,
là sự cảm nhận suy tư của Thanh Thảo về thơ Lor – ca. Đây là khúc tri âm qua
chính và bằng chính nghệ thuật của Lor – ca. Thơ Lor – ca lại là phần tinh hoa, tinh
túy nhất của tâm hồn Lor – ca. Hơn nữa, dường như không thể phân biệt được cuộc
đời của Lor – ca với thơ ông bởi chúng quện chặt vào nhau và thơ Lor – ca chính là
cuộc đời ông, đúng đến tường câu, từng giây phút một (Thanh Thảo), cho nên viết
về thơ Lor – ca cũng chính là viết về con người Lor – ca, theo quy luật thơ tức là
người. Cái hay và cái khó của bài thơ chính là ở điểm này.

Cho nên muốn hiểu được bài thơ của Thanh Thảo, bạn đọc phải có chút vốn liếng
về thơ Lor – ca. Có như vậy mới dễ dàng thâm nhập vào thi phẩm để có thể đồng
cảm thậm chí đồng sáng tác với tác giả.

Chủ đề tư tưởng của tác phẩm được thể hiện qua lời đề từ. Lời đề từ của thi phẩm
nhiều khi là chiếc chìa khóa mà tác giả trao cho bạn đọc nhằm mở cánh cửa tìm
được con đường khai phá, thâm nhập vào tác phẩm. Nó giúp bạn đọc giải mã
những ý nghĩa sâu kín của tác phẩm:


Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn

Cái chết của Lor – ca không chỉ chấn động lớn đến thế giới lúc bấy giờ mà còn là
nguồn cảm hứng mạnh mẽ cho nhiều nghệ sĩ bây giờ trong đó có Thanh Thảo.
Theo Thanh Thảo cả bài thơ bật lên nhờ một câu thơ này của Lor – ca dẫn dắt và
chính là qua thơ Lor – ca mà tôi hình dung ra cái chết của ông. Hay nói cách khác
đó là cảm hứng chủ đạo của bài thơ. Ông muốn phục sinh cho thời khắc bi tráng
đó.

Dùng câu thơ của Lor – ca làm lời đề từ, Thanh Thảo muốn thể hiện sự suy ngẫm
và xúc cảm của mình về nghệ thuật và cái chết của Lor- ca:

Lor – ca bơi sang ngang
Trên chiếc ghi ta màu bạc

Quân thù có thể giết chết nhà thơ nhưng chúng bất lực trong việc tiêu diệt sức sống
của nghệ thuật mà Lor – ca sáng tạo ra. Nó là bất tử và nhờ vậy Lor – ca cũng bất
tử theo. Phải chăng đó là chủ đề tư tưởng cảu thi phẩm này

Như vậy, Đàn ghi ta của Lor – ca vừa là những cảm nhận của Thanh Thảo về thơ

Lor – ca vừa viết về cái chết của Lor – ca. Nội dung kép đó được thể hiện rõ trong
bố cục của bài thơ:

Hai khổ đầu viết về Lor – ca qua thơ của mình Lor – ca và cái bi tráng của ông.
Hai khổ tiếp: Suy ngẫm về sức sống của thơ Lor – ca và cái chết bất tử của ông.
Hai khổ cuối: Thơ Lor – ca bất tử nên ông cũng bất tử theo. Lor – ca từ giã tất cả
để làm nên sự sống. Hai nội dung đó lúc đầu còn tách bạch về sau càng ngày càng


hòa nhập, càng hóa thân vào nhau để làm nên một cơ thể thơ hoàn chỉnh thống
nhất.

Các bài thơ ta có cảm xúc như được nghe một bản giao hưởng thơ với hai bè: bè
cao, thánh thót và bè trầm bi tráng, cuối cùng là sự hòa trộn giữa hai bè để vừa thấy
thơ, vừa thấy người, vừa là khúc tri âm vừa khúc tưởng niệm Lor – ca. Tưởng niệm
cũng là một nét độc đáo của nội dung thi phẩm.

Mới đọc, người đọc bị choáng ngợp bởi chất nhạc của bài thơ, nhưng đọc kĩ ta lại
thấy bài thơ được tổ chức, phát triền trên cái trục thống nhất- mang tên tự sự và trữ
tình. Nó thể hiện ở kết cấu thi phẩm. Sự kết hợp này còn lặn cả vào từng ngôn từ,
từng hình ảnh thơ, từng ý thơ. Nên đọc Đàn ghi ta của Lor – ca.. khiến người ta
nghĩ đến những bài thơ điếu, thơ viếng và cả văn tế trong văn học ở nước ta. Nó
giúp ta nghĩ Thanh Thảo dù có cách tân, học tập thơ phương Tây nhưng cái gốc
vẫn là nhà thơ phương Đông.

Kết bài:
Bài thơ viết theo thể thơ tự do, sử dụng nhiều hình ảnh tượng trưng, siêu thực, kết
hợp giữa tự sự với trữ tình, giữa thơ với nhạc, âm thanh với màu sắc. Hình thức
phóng khoáng, không sử dụng dấu câu, cấu trúc câu dài ngắn theo mạch cảm xúc,
suy tưởng., từng bước đưa người đọc cảm nhận được vẻ đẹp bi tráng của hình

tượng Lor ca. Thanh Thảo muốn làm sống lại thời khắc bi tráng về cái chết cùa
Lor-ca từ đó bộc lộ thái độ ngưỡng mộ, dau xót của mình với Lor-ca. Bài thơ đã
xây dựng được một biểu tượng nghệ thuật Lor-ca qua hình ảnh quen thuộc, độc
đáo: đàn ghi ta.

Bài mẫu 3:

Mở bài:


Thanh Thảo là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền văn học kháng chiến
chống Mĩ cứu nước. Cùng với Nguyễn Minh Châu, Nguyễn Khải, Lê Đạt, Trần
Dần,… Thanh Thảo luôn nỗ lực cách tân thơ Việt Nam. Ông được công chúng đặc
biệt chú ý bởi những bài thơ và trường ca mang diện mạo độc đáo viết về chiến
tranh và thời hậu chiến. Thơ ông là tiếng nói của trí thức nhiều suy tư, trăn trở về
các vấn đề xã hội và thời đại. Tuy nhiên ông muốn cuộc sống phải được cảm nhận
và thể hiện ở bề sâu, nên luôn khước từ sự biểu đạt dễ dãi

Bài thơ Đàn ghi ta của Lor – ca được rút ra trong tập Khối vuông ru – bích. Là một
trong những sáng tác cho kiểu tư duy thơ của Thanh Thảo: giàu suy tư, mãnh liệt,
phóng túng trong xúc cảm.

Thân bài:
“Đàn ghita của Lor-ca” là niềm ngưỡng mộ và đồng cảm sâu sắc của tác giả Thanh
Thảo đối với Lor-ca, một nhà thơ hiện đại Tây Ban Nha, một nghệ sĩ tài năng, yêu
tự do, lãng du mà đơn độc. Bài thơ là nỗi đau vô hạn trước số phận bi thảm của
Lor-ca bởi những thế lực đen tối, niềm tin mãnh liệt về sự bất tử của tiếng đàn và
thơ mà Lor- ca đã để lại.

Lor-ca sinh năm 1898 ở tỉnh Gra-na-đa, miền Nam Tây Ban Nha, được xem là nhà

thơ lớn nhất Tây Ban Nha TK XX. Ngoài thơ, ông còn là tác giả của nhiều vở kịch
nổi tiếng. Ông bị phe phát xít phran-cô giết trong thời gian đầu cuộc nội chiến ở
Tây Ban Nha.Xác ông bị chúng quăng xuống giếng. Thanh Thảo thực sự xúc động
về Lor – ca, nhất là cái chết của ông để viết bài thơ Đàn ghi ta của Lor – ca – như
một tuyên ngôn nghệ thuật của Lor-ca

Cây đàn ở đây được hiểu là biểu tượng sự nghiệp nghệ thuật của Lor-ca, là tổng
hợp mọi đóng góp và cống hiến của ông trên lĩnh vực sáng tạo nghệ thuật. Trước
khi chết, ông có di chúc: “Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn.


Bài thơ Đàn ghi ta của Lor- ca của Thanh Thảo được viết theo phong cách thơ
tượng trưng có pha màu sắc siêu thực. Chủ nghĩa siêu thực thể hiện trước hết là ở
tiếng nói phản kháng của lịch sử. Khoảng năm 1922, ở châu Âu, các giá trị đạo đức
và tinh thần truỳên thống đang đứng trước nguy cơ tan vỡ và sụp đổ, giới văn nghệ
sĩ bị đặt trước một thực tế phũ phàng. Họ không còn con đường nào khác ngoài
cách chạy trốn vào giấc mơ, đi tìm hiện thực khác, cao hơn, siêu thực hơn. Nghĩa
là nằm ngoài, nằm bên trên cái hiện thực đang tồn tại.

Về phương pháp sáng tác, các nhà siêu thực không ngần ngại gạt bỏ mọi quy tắc
ngữ pháp, không tuân thủ các quy tắc về cú pháp, không sử dụng các dấu chấm
câu, gạt bỏ những quy tắc lôgic của lí tính

Chủ nghĩa tượng trưng ra đời cuối TK XIX, đối lập với chủ nghĩa tự nhiên và hiện
thực trong văn học. Thơ tượng trưng có cách thức biểu hiện không vần, đảo lộn
ngữ pháp cổ điển, cắt rời câu chữ, tạo ra một trật tự mới.

Trong bài thơ, Lor –ca hiện lên là một người nghệ sĩ, tự do:

Những tiếng đàn bọt nước

Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mòn.


Tiếng đàn bọt nước là một hình ảnh tái tạo, có sức biểu đạt cao. Tiếng đàn không
chỉ có chức năng tạo ra âm thanh, thành bản nhạc mà nó còn mang tính tạo hình
qua hình ảnh bọt nước, được cảm thụ bằng thính giác và thị giác.

Hình ảnh áo choàng đỏ gắt gợi ta liên tưởng đến khung cảnh của một đấu trường.
Cuộc đấu này không phải giữa người với bò nữa mà giữa người với người, giữa
khát vọng dân chủ của công dân Lor- ca với nền chính trị độc tài, giữa khát vọng
cách tân nghệ thuật với nền nghệ thuật già nua, giữa tự do bị bóp nghẹt và thể chế
chính trị hà khắc.

Âm điệu Li la li la li la làm nhịp của tiếng đàn nghe đơn điệu. Đây cũng là yếu tốt
tạo nên tính nhạc trong bài thơ nhàm làm hiện rõ hình ảnh con người đang:

Đi về miền đơn độc
Yên ngựa mỏi mòn

Người nghệ sĩ cô đơn đi tìm cái đẹp trong thế giới bạo tàn, vừa đi vừa lắc lư để
nhận ra “vầng trăng chếch choáng” cũng đang lẽo đẽo theo mình trong hành trình
đơn độc ấy. Nhìn theo góc độ nào cũng vẫn chỉ thấy con người tự do và nhà cách
tân nghệ thuật mong manh và đơn độc.

Tiếng đàn là âm thanh ai cũng đã từng nghe giờ như bọt nước được tạo ra qua các
cơn mưa. Trời mưa bong bóng phập phồng thì ai cũng từng thấy. Nhưng kết hợp

thành tiếng đàn bọt nước thì lại tạo ra một cách nhìn khác lạ. Trong cái quen thuộc
hiện ra cái xa lạ.

Cụm từ: “Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt” thì sẽ thấy tình hình chính trị ở bất ổn ở
Tây Ban Nha với những cuộc đàn áp khốc liệt của chính quyền độc tài ở đây. Có


thể hiểu cả câu này, Cuộc đấu tranh đang diễn ra từng phút, từng giờ và đơn điệu
như nhịp li la li la li la. Cả Tây Ban Nha phải đổ máu để giành lại quyền cơ bản
của con người.

Lor-ca được giới thiệu là người chịu ảnh hưởng phần nào của trường phái ấn
tượng: với tiếng đàn bọt nước – Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt – li-la-li-la-li-la –
đi lang thang về ven biển đơn độc – với vầng trăng chếnh choáng – trên yên ngựa
mỏi mòn. Sự tương phản hình ảnh cho ta thấy được hình ảnh về Lor-ca, cũng như
gợi ta thấy những khung cảnh của một đấu trường. Đây là một đấu trường đặc biệt
là cuộc đấu giữa khát vọng dân chủ của Lor-ca với nền nghệ thuật xưa cũ. Qua đó,
ta thấy được hình ảnh đơn độc nhưng tự do.

Cái chết oan khuất của Lor-ca được miêu tả hết sức bi tráng:

Tây Ban Nha
hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lorca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du

Cái chết đột ngột, đau đớn của Lor-ca làm cho nhân dân Tây Ban Nha phải kinh
hoàng, bi phẫn trước hiện thực phủ phàng, hành động độc ác, dã man của thế lực

bạo tàn phát xít.

Tiếng đàn còn được diễn tả bằng màu sắc:


tiếng ghi-ta nâu
bầu trời cô gái ấy
tiếng ghi-ta lá xanh biết mấy
tiếng ghi-ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi-ta ròng ròng
máu chảy

Tiếng đàn ghi ta nâu (màu nâu là màu quen thuộc của chiếc vỏ đàn ghi ta, cũng là
màu của đất→gợi nỗi buồn da diết, bi thương)

“Tiếng ghi ta xanh biết mấy” (màu xanh ở đây là màu của bầu trời) và “Tiếng ghi
ta tròn bọt nước” gắn với bầu trời cô gái ấy” (cô gái Di Gan), gắn với tình yêu
thiêng liêng của Lor-ca dành cho cô gái. “Tiếng đàn ghi ta ròng ròng chảy máu”.
Hình ảnh thị giác biểu thị sự đau đớn tột cùng.

Lor-ca mất đi khi sự nghiệp cách tân nghệ thuật còn dang dở, khích lệ lòng căm thù
của nhân dân đối với bọn phát xít: Lor-ca không chỉ cô đơn trong sáng tạo , mà
hình như mục đích đấu tranh chân chính của ông chưa được nhiều người thấu
hiểu, cho nên Tây Ban Nha vẫn “hát nghêu ngao”. Vì thế Tây Ban Nha trở nên
kinh hoàng khi nghe tin Lor-ca bị giết haị.

Hình ảnh Lor-ca bị điệu về bãi bắn, lại đi liền với tiếng đàn. Sự kiện thảm khốc ấy
tạo những cú sốc dây chuyền được diễn tả theo lối tượng trưng, liên tục chuyển đổi
cảm giác, qua hệ thống những âm thanh vỡ ra thành màu sắc, hình khối, thành máu
chảy.

Một cái chết đầy bất ngờ đến với Lor-ca. Dù đã dự đoán sớm, nhưng nó đến quá
sớm. quá nhanh khiến vào lúc con người trong sạch đó không ngờ nhất.

Nỗi niềm xót thương cho Lor – ca:

không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng

Những câu thơ bộc lộ nỗi xót thương sâu sắc trước cái chết bi thảm của một thiên
tài, cũng là nỗi xót tiếc cho hành trình cách tân dang dở không chỉ với bản thân
Lor-ca mà còn với nền văn chương Tây Ban Nha. Đó là sự ngưỡng mộ và kính
trọng của tác giả đối với thiên tài Lor-ca. Tiếng đàn không chỉ được diễn tả bằng
âm thanh, mà còn được diễn tả bằng màu sắc như cách thể hiện quen thuộc của
các nhà siêu thực, cho dù trong thực tế, tiếng đàn chẳng có màu sắc nào cả.

Tiếng đàn ở đây là tiếng đàn hoài niệm gắn với tình yêu cao cả mà hai người đã
dành trọn cho nhau. Sự hoài niệm đột ngột cắt đứt bởi cụm từ “vỡ tan”: tiếng đàn
vỡ tàn, bầu trời vỡ tan, tình yêu vỡ tan vị một trong hai người đã chết. Khi tiếng
súng vang lên thì tiếng đàn cũng không còn nữa.

Thanh Thảo viết “không ai chôn tiếng đàn – tiếng đàn như cỏ mọc hoang…”. Câu
thơ là một nỗi xót thương cái chết của một thiên tài; xót xa cho hành trình cách tân
dang dở không chỉ với bản thân Lor-ca mà còn với nền văn chương Tây Ban Nha.
Lor-ca đã chết, nghệ thuật vắng đi một người dẫn đường. Nghệ thuật trở thành cỏ
mọc hoang? Không ai thực sự hiểu di chúc của Lor-ca.

Tác giả quay về với suy tư về cuộc giải thoát và cách giã từ của Lor – ca:

đường chỉ tay đã đứt
dòng sông rộng vô cùng
Lorca bơi sang ngang
trên chiếc ghi-ta màu bạc

chàng ném lá bùa cô gái di-gan
vào xoáy nước
chàng ném trái tim mình
vào lặng yên bất chợt.

Lor-ca bơi sang thế giới bên kia, bơi qua dòng sông ngăn cách giữa người sống và
người chết bằng “chiếc ghi ta màu bạc”. Thế giới khác có màu đặc trưng là màu
bạc, màu của sự trong trắng, biểu tượng của sự trong sạch→ gợi sự cảm nhận tinh
khiết và sự phản chiếu lung linh, vừa là biểu tượng của sự chân thật, ngay thẳng
không chịu quỳ gối trước bất công cường bạo và đồng thời là sự chân thành, trung
thực với chính mình.

Các hành động: ném lá bùa, ném trái tim vào xoáy nước, vào cõi lặng yên đều
mang ý nghĩa tượng trưng cho sự giã từ và giải thoát chia tay thực sự với những
ràng buộc và hệ luỵ trần gian. Lorca chết nhưng cái chết thật sự là khi khát vọng
của ông không ai tiếp tục, nó đau đớn hơn khi cái chết đó trở thành một cản trở cho
sự cách tân văn chương đối với những người sau.


Vậy, hãy để cho Lor-ca có được giải thoát. Đường chỉ tay bé nhỏ, dòng sông rộng
mênh mang, hay là phận người thì ngắn ngủi mà thế giới thì vô cùng. Lor-ca sẽ đi
vào cõi khác với hình ảnh: “Lor-ca bơi sang ngang-trên chiếc ghi ta màu bạc”.

Có sự kết hợp giữa yếu tố thực và những hình ảnh ẩn dụ. Đó là sau khi sát hại Lorca, bọn giết người đã vứt thi thể ông xuống giếng, để hòng dấu giếm tội ác của
mình. Ông nằm đó trở nên long lanh trong làn nước giếng. “Vầng trăng” cũng đến
bên ông. Bây giờ không “chếch choáng” nữa mà nó long lanh soi tỏ một con người
đã chết cho quê hương, cho sự hồi sinh của nền dân chủ. Thêm vào đó là những
giọt nước mắt cảm thông, uất hận cũng long lanh trên mỗi mặt người. Nỗi đau
được nhân lên trở thành một sức mạnh mới. Cái đẹp sáng tạo của người nghệ sĩ đã
tìm được giá trị chân chính của nó.

Nhưng nỗi đau lớn nhất còn lại là: “Không ai chôn cất tiếng đàn”. Mặc dù tiếng
đàn ấy đã chết cùng tác giả và cũng không ai nỡ chôn tiếng đàn ấy. tiếng đàn ấy
dường như được hồi sinh và được ví như “cỏ mọc hoang”. Nhớ lại lời di chúc:
“Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”. Cây đàn là sản phẩm của sự sáng tạo. Con
người sáng tạo và cây đàn sáng tạo đã chết nhưng sản phẩm của sự sáng tạo ấy mãi
mãi trường tồn, mãi mãi bền vững với sức sống của “cỏ mọc hoang”.

Lor-ca thực sự chết khi những khát vọng của anh ta không có ai tiếp tục. Nhưng cái
chết đau đớn hơn của một nhà cách tân còn là khi tên tuổi và sáng tạo của anh ta
được đem lên bệ thờ và trở thành một bức tường kiên cố cản trở sự cách tân văn
chương của những người đến sau.

Tính chất khác biệt của bài thơ ngoài cấu trúc tự sự, theo mạch cảm xúc qua cái
chết của Lor- ca, bài thơ còn mang dáng dấp của kết cấu nhạc giao hưởng, tạo ra ấn
tượng về một bè trầm, mà tiếng đàn ghi ta trở thành một phần nhạc đệm của bản
nhạc này. Chính vì thế chuỗi âm thanh được tạo ra qua cụm từ: li la li la li la trở
thành hợp âm của khúc mở đầu và hợp âm sau các ấu khúc, tạo ra hình thức vĩnh


thanh của bản giao hưởng. Việc cấy nhạc vào trong bài thơ này mang ý nghĩa của
một sự kính trọng và tri âm.

Kết bài:
Đàn ghi ta của Lor – ca ngợi ca vẻ đẹp nhân cách, tâm hồn và tài năng của Lor – ca
– nhà thơ, nhà cách tân vĩ đại của văn học Tây Ban Nha và thế giới thế kỉ XX. Bài
thơ thể hiện sự cảm nhận về vẻ đẹp bi tráng của hình tượng Lor-ca qua sự ngưỡng
mộ, lòng đồng cảm và tiếc thương sâu sắc của Thanh Thảo.