viêm da tiếp xúc do kiến khoang

Viêm da tiếp xúc kích ứng do
kiến ba khoang



•
•

Paederus là côn trùng thuộc họ Staphylinidae (nhưng theo phân loại khác có thể
dứng độc lập theo họ Paederinae).
Họ này có tới 1400-20000 giống rất giống nhau. Thường gặp P. fuscippes, P.
literalis, P. caligatus, P. australia, P. sabaeus...


•
•

Paederus mình dài, thanh từ 1,5-20 mm (7-10 mm), thoạt nhìn giống kiến.
Dân gian gọi bằng nhiều tên như: kiến khoang, kiến lác, kiến gạo, cằm cặp, kiến nhốt, kiến cong đít.


•
•

Đầu nhỏ, có 2 râu đơn chia đốt mở rộng về phía trước. Mình mang 3 đôi chân.

•

Trên mình có cánh 2 đôi cánh, cánh cứng ở ngoài che khoảng 3-4 đốt bụng, cánh
lụa ở dưới, bình thường cánh lụa cuộn gọn dưới cánh cứng, khi bay thì cánh này
xoè ra.

Bụng có 8 đốt rất dẻo, uống cong dẽ dàng, một sô đốt bụng màu đỏ hung một
số đốt khác màu đen, đốt cuối cùng nhọn có 2 cái cặp.


•
•
•

Paederus chạy và bay rất nhanh, khi chạy cong đít lên như đít bọ cạp.
Sống chủ yếu bằng chất phân huỷ của thực vật, đôi khi cả động vật thối rữa...
Hay sống ở chỗ có phân rác, cỏ mục, rìa đầm lầy, dưới đống gạch, trong vỏ cây
nứt nẻ, đôi khi trong cả tổ chim, ổ động vật có vú có khi sống chung với kiến
thường với mối.


•

Chúng sinh sản quanh năm, nhưng chủ yếu nhiều vào mùa mưa thời tiết nóng ẩm. Đây là loại côn
trùng vùng nhiệt đới, nóng ẩm.

•

Đối với các loài này thường hoạt động vào ban đêm nhưng Paederus lại hoạt động ban ngày (điều
này có thể giải thích được tại sao buổi tối hay gặp Paederus quanh bóng điện sáng).

•
•

Ưa khí hậu ẩm.

Có thể gặp Paederus ở quanh bóng đèn trong các buồng làm việc, buồng ngủ, nhất là ở các cơ
quan đóng quân cạnh đồng ruộng, hồ, rác.

•

Pavan đã chiết xuất từ P. fuscipes một chất có độc tính gây phỏng tương tự như Cantharidin của
sâu ban miêu, gọi là pederin, bôi lên da chuột bạch gây phản ứng viêm mạnh, bôi lên da người gây
phản ứng viêm da bọng nước. Cấu trúc hoá học của Pederin chưa biết rõ chỉ biết cháy ở 112 độ C.


Triệu chứng lâm sàng
 Bệnh thường phát vào tháng 7 đến tháng 10, nghĩa là vào mùa mưa.
-    Đại đa số bệnh nhân là người làm việc dưới ánh đèn, công tác văn phòng, học sinh.
-    Hơn 60% bệnh nhân phát bệnh đầu tiên vào buổi sáng.


Triệu chứng lâm sang (Tiếp)
-    Đặc điểm lâm sàng:
+    80% có tổn thương ở mặt, 1/2 thân mình.
+    100% biểu hiện bằng vết đỏ, nền hơi cộm theo chiều vệt tay dài 1-5cm rộng 3-10mm,
trên đó có mụn nước và phỏng nước ở giữa, có vùng hơi lõm gợi hình một vật gì hình tròn
hoặc bầu dục áp vào. 100% có cảm giác rát bỏng tại chỗ.
+    20% trong 1-2 ngày đầu có cảm giác ngây ngất sốt, khó chịu mệt mỏi, nổi hạch đau vùng
tương ứng.
+    3,82% sưng vùng mi mắt.
+    Một số khác có hình tổn thương đối xứng (kissing lesion) ở hai bên bẹn hoặc kheo tay.
+    Điều kiện mắc bệnh và diễn biến tổn thương

   ĐIỀU TRỊ
•    Dùng các dung dịch dịu da, sát khuẩn nhẹ như dung dịch Jarish, oxýt kẽm, mỡ kháng sinh.
•    Nếu mủ nhiều, đau có thể dùng kháng sinh chung, kháng Histamin tổng hợp, thuốc giảm đau có thể dùng corticoid bôi hoặc đường
toàn thân.
•    Trường hợp nhẹ bệnh có thể tự khỏi.

 PHÒNG BỆNH
•    Khi làm việc dưới ánh đèn tránh phản xạ quệt tay khi có cảm giác côn trùng rôi vào cổ, mặt (khó thực hiện, vì đây là phản xạ...)
•    Buổi tối khi tắm rửa chú ý giũ mạnh khăn mặt trước khi dùng.
•    Vào mùa mưa đề phòng côn trùng bay vào nhà ta có thể xịt các thuốc diệt côn trùng không hại. 
•    Khi bắt đầu thấy rát ở một vùng da có thể rửa vùng đó bằng nước muối, xà phòng... để ngăn không nổi thành phỏng nước, phòng mủ.