luận án tiến sĩ NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN PHỤC VỤ QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP KHAI THÁC THAN THUỘC TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC MỎ - ĐỊA CHẤT
––––––––––––––––––––––

PHẠM THỊ HỒNG HẠNH

NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG HỆ THỐNG
THÔNG TIN KẾ TOÁN PHỤC VỤ QUẢN TRỊ CHI PHÍ
TRONG CÁC DOANH NGHIỆP KHAI THÁC THAN
THUỘC TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN –
KHOÁNG SẢN VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

HÀ NỘI, 01/2018
Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC MỎ - ĐỊA CHẤT
––––––––––––––––––––––

PHẠM THỊ HỒNG HẠNH

NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG HỆ THỐNG
THÔNG TIN KẾ TOÁN PHỤC VỤ QUẢN TRỊ CHI PHÍ
TRONG CÁC DOANH NGHIỆP KHAI THÁC THAN
THUỘC TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN –

KHOÁNG SẢN VIỆT NAM

Ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 9340410

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC

1. TS. Nguyễn Văn Hải
2. TS. Nguyễn Thị Bích Ngọc

HÀ NỘI, 01/2018
Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân tôi, các kết quả
nghiên cứu trong luận án là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong kỳ bất công
trình nào khác trƣớc đó.
Hà Nội, ngày tháng
năm 2018
Tác giả

Phạm Thị Hồng Hạnh

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ

Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


ii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i
MỤC LỤC .................................................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................................... vi
DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................ viii
DANH MỤC CÁC HÌNH ........................................................................................... ix
MỞ ĐẦU .......................................................................................................................1
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƢỚC ...............6
VỀ ĐỀ TÀI LUẬN ÁN .................................................................................................6
1.1 Tổng quan các công trình nghiên cứu .................................................................6
1.1.1 Tổng quan các công trình nghiên cứu ở nƣớc ngoài ....................................6
1.1.2 Tổng quan các công trình nghiên cứu ở trong nƣớc .....................................9
1.2 Các vấn đề kế thừa và khoảng trống nghiên cứu ..............................................18
Kết luận chƣơng 1 ...................................................................................................20
CHƢƠNG 2 CƠ SỞ L

LUẬN, KINH NGHIỆM VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU X Y DỰNG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN PHỤC VỤ QUẢN TRỊ
CHI PHÍ TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT KINH DOANH .........................21
2.1 Cơ sở lý luận về quản trị chi phí .......................................................................21
2.1.1 Khái niệm và vai tr của quản trị chi phí....................................................21
2.1.2 Nội dung của quản trị chi ph .....................................................................24
2.1.3 Thông tin phục vụ quản trị chi phí trong doanh nghiệp .............................26

2.2 Cơ sở lý luận về hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi ph ..............28
2.2.1 Các khái niệm về hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí ...........28
2.2.2 Vai tr , chức năng của hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi ph
..............................................................................................................................33
2.2.3 Cấu thành của hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi ph ..........35
2.3 Xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi ph ........................37
2.3.1 Nguyên tắc và yêu cầu xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản
trị chi ph ..............................................................................................................37

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


iii
2.3.2 Các nhân tố ảnh hƣởng đến xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ
quản trị chi phí .....................................................................................................39
2.3.3 Phƣơng pháp tiếp cận xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị
chi phí...................................................................................................................40
2.3.4 Quy trình xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi ph ...42
2.3.5 Xây dựng các phân hệ của hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị
chi phí ..................................................................................................................48
2.4 Kinh nghiệm xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí tại
một số nƣớc trên thế giới và bài h c cho Việt Nam ...............................................54
2.4.1 Kinh nghiệm xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí
tại một số nƣớc trên thế giới ................................................................................54
2.4.2 Bài h c kinh nghiệm xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị
chi phí trong doanh nghiệp cho các doanh nghiệp ở Việt Nam...........................57
2.5 Phƣơng pháp nghiên cứu ...................................................................................59
2.5.1 Phƣơng pháp nghiên cứu chung .................................................................59

2.5.2 Phƣơng pháp thu thập thông tin ..................................................................59
2.5.3 Phƣơng pháp xử lý thông tin.......................................................................63
2.5.4 Phƣơng pháp mô hình hóa bằng sơ đồ, bảng biểu ......................................64
2.5.5 Phƣơng pháp chuyên gia .............................................................................64
Kết luận chƣơng 2 ...................................................................................................64
CHƢƠNG 3 THỰC TRẠNG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN PHỤC VỤ
QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP KHAI THÁC THAN
THUỘC TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM .......66
3.1 Khái quát chung về Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam và
các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn ...................................................66
3.1.1 Khái quát chung về Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam
..............................................................................................................................66
3.1.2 Khái quát chung về các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn Công
nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam..................................................................70

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


iv
3.2 Thực trạng hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp khai thác than .....79
3.2.1 Hệ thống thông tin kế toán tài chính. ..........................................................80
3.2.2 Hệ thống thông tin kế toán quản trị ............................................................85
3.3 Thực trạng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong các doanh
nghiệp khai thác than ..............................................................................................89
3.3.1 Phân hệ thông tin chi phí dự toán ...............................................................89
3.3.2 Phân hệ thông tin chi phí thực hiện ............................................................93
3.3.3 Phân hệ thông tin phân tích và kiểm soát chi phí .......................................98
3.4 Đánh giá hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi ph trong các doanh

nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam
...............................................................................................................................102
3.4.1 Những kết quả đạt đƣợc ............................................................................102
3.4.2 Những hạn chế tồn tại và nguyên nhân ....................................................104
Kết luận chƣơng 3 .................................................................................................112
CHƢƠNG 4 X Y DỰNG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN PHỤC VỤ
QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP KHAI THÁC THAN
THUỘC TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM .... 113
4.1 Quan điểm, nguyên tắc và yêu cầu xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục
vụ quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than ...................................113
4.1.1 Quan điểm .................................................................................................113
4.1.2 Nguyên tắc ................................................................................................113
4.1.3 Yêu cầu .....................................................................................................114
4.2 Các căn cứ xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí .....115
4.3 Nội dung xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong
các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản
Việt Nam ...............................................................................................................117
4.3.1 Nhận diện và phân loại chi phí theo yêu cầu quản trị chi phí trong các
doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV ...........................................................117

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


v
4.3.2 Xây dựng mô hình dòng thông tin của hệ thống thông tin kế toán phục vụ
quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV ..................118
4.3.3 Xây dựng các phân hệ của hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí
trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV ...........................................129

4.4 Điều kiện thực hiện .........................................................................................145
4.4.1 Về phía Tập đoàn ......................................................................................146
4.4.2 Về phía các doanh nghiệp khai thác than .................................................147
Kết luận chƣơng 4 .................................................................................................148
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 149
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Viết tắt
BC
BHTN
BHXH
BHYT
C§
CCDC
CL
CNTT
CP
CPCĐ
CPNVTTT

CT

CT§L
CTKT
ĐG
ĐH
DN
GĐ
HĐQT
HĐTV
HTTT
HTTTKT
KTTC
NCS
NĐ-CP
NL
NN
NNL
NVLTT
NXB
PX

Viết đầy đủ
Báo cáo
Bảo hiểm thất nghiệp
Bảo hiểm xã hội
Bảo hiểm y tế
Cố định
Công cụ dụng cụ
Chênh lệch
Công nghệ thông tin
Cổ phần

Chi ph cố định
Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
Công trƣờng
Công trƣờng đào lò
Công trƣờng khai thác
Đơn giá
Đại h c
Doanh nghiệp
Giai đoạn
Hội đồng quản trị
Hội đồng thành viên
Hệ thống thông tin
Hệ thống thông tin kế toán
Kế toán tài ch nh
Nghiên cứu sinh
Nghị định Ch nh phủ
Nguyên liệu
Nguyên nhân
Nguồn nhân lực
Nguyên vật liệu trực tiếp
Nhà xuất bản
Phân xƣởng

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


vii
Viết tắt

PHTT
QĐ
QL
QLDN
QT
QTCP
QTKD
SL
SXKD
TB
TCT
TKV
TNHH MTV
TP
TSCĐ
TT
TT
VL
VN
XDCB

Viết đầy đủ
Phân hệ thông tin
Quyết định
Quản lý
Quản lý doanh nghiệp
Quàn trị
Quản trị chi ph
Quản trị kinh doanh
Số lƣợng

Sản xuất kinh doanh
Trung bình
Tổng công ty
Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản - Việt Nam
Trách nhiệm hữu hanh một thành viên
Thành phẩm
Tài sản cố định
Thành tiền
Thông tin
Vật liệu
Việt Nam
Xây dựng cơ bản

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


viii
DANH MỤC CÁC BẢNG
TT
Tên bảng
Trang
Bảng 3.1 Cơ cấu các doanh nghiệp thuộc Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam .68
Bảng 3.2 Kết quả sản xuất kinh doanh than của tập đoàn GĐ 2011-2016 .................69
Bảng 3.3 Các doanh nghiệp khai thác than do TKV nắm giữ 100% vốn điều lệ .......70
Bảng 3.4 Các doanh nghiệp khai thác than do TKV nắm giữ CP chi phối ................71
Bảng 3.5 Tổng hợp chi phí sản xuất kinh doanh than của tập đoàn GĐ 2011 2016 .........................................................................................................73
Bảng 3.6 Chi phí sản xuất theo công đoạn khai thác than của tập đoàn năm 2014 ...74
Bảng 3.7 Chi phí sản xuất theo công đoạn khai thác than của tập đoàn năm 2015 ...75

Bảng 3.8 Chi phí sản xuất theo công đoạn khai thác than của tập đoàn năm 2016 ...76
Bảng 3.9 Kết quả khảo sát tình hình ghi nhận, xử lý dữ liệu (19 doanh nghiệp) .......81
Bảng 3.10 Kết quả khảo sát tình hình phản ánh và lƣu trữ dữ liệu (19 doanh
nghiệp) .....................................................................................................84
Bảng 3.11 Kết quả khảo sát tình hình lập báo cáo kế toán quản trị (19 doanh
nghiệp) .....................................................................................................89
Bảng 3.12 Kết quả khảo sát phân hệ thông tin chi phí dự toán (19 doanh nghiệp) ...91
Bảng 3.13 Kết quả khảo sát tình hình ứng dụng phần mềm kế toán trong xử lý dữ
liệu (19 doanh nghiệp) .............................................................................97
Bảng 3.14 Kết quả khảo sát phân hệ thông tin phân tích và kiểm soát chi phí (19
doanh nghiệp) ..........................................................................................99
Bảng 3.15 Đánh giá chất lƣợng thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí .............109
Bảng 3.16 Kết quả đánh giá và phƣơng hƣớng xây dựng hệ thống thông tin kế
toán phục vụ quản trị chi phí. ................................................................110
Bảng 4.1 Định mức chi phí vật tƣ máy khoan ..........................................................131
Bảng 4.2 Phiếu lĩnh vật tƣ theo hạn mức .................................................................135
Bảng 4.3 Phiếu theo dõi lao động theo định mức.....................................................136
Bảng 4.4 Tài khoản chi tiết chi phí sản xuất ............................................................139
Bảng 4.5 Báo cáo phân tích biến động chi phí theo máy móc, thiết bị ....................143

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


ix
DANH MỤC CÁC HÌNH
TT
Tên hình
Trang

Hình 2.1 Nội dung quản trị chi phí .............................................................................25
Hình 2.2 Quy trình thiết lập thông tin [38] .................................................................26
Hình 2.3 Thông tin phục vụ quản trị chi phí ..............................................................27
Hình 2.4 Hệ thống thông tin [nguồn mạng] ...............................................................30
Hình 2.5 Cấu thành của hệ thống thông tin quản lý ...................................................31
Hình 2.6 Hoạt động của hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí ............33
Hình 2.7 Sơ đồ cấu thành của hệ thống thông tin kế toán .........................................35
Hình 2.8 Nhân tố ảnh hƣởng đến xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ
QTCP .......................................................................................................39
Hình 2.9 Mô hình thác nƣớc [32] ...............................................................................40
Hình 3.1 Sơ đồ tổ chức Tập đoàn công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam ........67
Hình 3.2 Sơ đồ dây chuyền công nghệ khai thác than hầm lò ...................................77
Hình 3.3 Sơ đồ dây chuyền công nghệ khai thác than lộ thiên ..................................77
Hình 3.4 Hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp khai thác than - TKV .79
Hình 3.5 Tổ chức ghi nhận và xử lý dữ liệu của HTTT KTTC trong các DN khai
thác than - TKV .......................................................................................80
Hình 3.6 Tổ chức phản ánh, lƣu trữ dữ liệu của HTTT KTTC trong các DN KKT
- TKV .......................................................................................................82
Hình 3.7 Tổ chức lập báo cáo và cung cấp thông tin của HTTT KTTC trong các
DN khai thác than - TKV .........................................................................85
Hình 3.8 Quy trình hoạt động của HTTT KTQT trong các DN khai thác than TKV .........................................................................................................86
Hình 3.9 Tổ chức ghi nhận và xử lý dữ liệu của HTTT KTQT trong các DN
khai thác than - TKV ...............................................................................86
Hình 3.10 Tổ chức phản ánh và lƣu trữ dữ liệu của HTTT KTQT trong các DN
khai thác than - TKV ...............................................................................87

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:

x
Hình 3.11 Tổ chức lập báo cáo và cung cấp TT của HTTT KTQT trong các DN
khai thác than - TKV ...............................................................................88
Hình 3.12 Quy trình hoạt động của phân hệ thông tin chi phí dự toán trong các
DN ............................................................................................................91
khai thác than - TKV ..................................................................................................91
Hình 3.13. Tổ chức ghi nhận, xử lý dữ liệu của HTTT chi phí thực hiện trong các
DN

khai thác than - TKV.....................................................................93

Hình 3.14 Tổ chức phản ánh, lƣu trữ dữ liệu của HTTT chi phí thực hiện trong
các DN khai thác than - TKV ..................................................................95
Hình 3.15 Hệ thống thông tin phân tích và kiểm soát chi phí trong các DN khai
thác than - TKV .....................................................................................100
Hình 4.1 Mô hình hệ thống thông tin tích hợp .........................................................120
Hình 4.2 Quy trình dòng thông tin trong phân hệ thông tin chi phí dự toán ............121
Hình 4.3 Quy trình dòng thông tin trong phân hệ thông tin chi phí thực hiện .........122
Hình 4.4 Quy trình dòng thông tin trong phân hệ kiểm soát và phân tích chi phí ...123
Hình 4.5 Mô hình dòng thông tin trong hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản
trị chi phí ................................................................................................124

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


1
MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Quản trị chi phí trong doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp khai thác than
thuộc Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam nói riêng hiện nay đóng vai tr quan
tr ng trong công tác quản trị doanh nghiệp, ảnh hƣởng trực tiếp đến hiệu quả sử
dụng chi ph cũng nhƣ hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Chính vì
vậy công tác quản trị chi phí trong các doanh nghiệp hiện nay cần đƣợc đặc biệt quan
tâm và thực hiện nghiêm túc, đảm bảo tiết kiệm chi phí, hạ giá thành sản phẩm.
Để thực hiện công tác quản trị chi phí tốt các nhà quản trị cần có các thông tin
cần thiết liên quan đến việc hình thành, phát sinh chi ph . Các thông tin đó chủ yếu
đƣợc cung cấp bởi hệ thống thông tin kế toán trong doanh nghiệp, bao gồm cả hai
nhánh là hệ thống thông tin kế toán tài chính và hệ thống thông tin kế toán quản trị.
Chất lƣợng của thông tin kế toán phục vụ cho công tác quản trị chi phí trong doanh
nghiệp phụ thuộc lớn vào hệ thống thông tin kế toán tạo ra nó.
Trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin, khi công nghệ thông tin ngày
càng có nhiều ảnh hƣởng sâu rộng đến quá trình điều hành, quản lý doanh nghiệp,
đặc biệt là ảnh hƣởng đến hệ thống thông tin kế toán trong việc cung cấp thông tin
nhanh và hữu ích cho nhà quản trị thì việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công
tác kế toán là tất yếu với m i doanh nghiệp.
Thực tế hiện nay giá thành than của Tập đoàn TKV ngày càng tăng cao, tại
nhiều doanh nghiệp khai thác than vƣợt quá giá bán, dẫn đến giảm năng lực cạnh
tranh và nguy cơ thua lỗ. Một trong những nguyên nhân chính là do công tác quản trị
chi phí còn nhiều bất cập, yếu kém do hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi
phí cung cấp thông tin chƣa đầy đủ, chính xác, kịp thời và chƣa đúng địa chỉ phục
vụ cho quản trị chi phí và quyết định các vấn đề liên quan đến chi phí.
Mặt khác, mặc dù các doanh nghiệp này đều nhận thấy vai tr của công tác
quản trị chi ph cũng nhƣ ảnh hƣởng của thông tin kế toán đến việc ra quyết định,
điều hành và quản lý chi phí của đơn vị song hệ thống thông tin kế toán trong các
doanh nghiệp này chủ yếu mới cung cấp các thông tin kế toán tài ch nh mà chƣa
cung cấp đƣợc các thông tin kế toán quản trị.
Hơn nữa giữa các bộ phận trong doanh nghiệp chƣa có sự gắn kết chặt chẽ

trong việc xử lý và cung cấp thông tin phục vụ quản trị chi phí do đó thông tin còn
thiếu t nh đồng bộ, nhất quán.
Ngoài ra các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp Than –
Khoáng sản Việt Nam là loại doanh nghiệp sản xuất đặc thù với nhiều công đoạn sản
xuất, phát sinh nhiều loại chi ph đ i hỏi phải có các phƣơng pháp xử lý và hạch toán
chi phí theo từng công đoạn rất phức tạp, tiêu hao nhiều thời gian và công sức do đó
ảnh hƣởng đến quá trình cung cấp thông tin (thiếu tính kịp thời).

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


2
Từ các phân tích trên, việc xây dựng hệ thống thông tin kế toán nhằm phục vụ
công tác quản trị chi ph đƣợc đặt trong điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin hiện
đại là một yêu cầu cần thiết và có ý nghĩa to lớn đối với các doanh nghiệp, đặc biệt
đáp ứng đƣợc yêu cầu của quản trị chi ph cũng nhƣ khắc phục đƣợc các hạn chế
hiện tại trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp Than –
Khoáng sản Việt Nam. Chính vì vậy tác giả đã lựa ch n đề tài “ Nghiên cứu xây
dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai
thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam” để tìm hiểu và
nghiên cứu với mục đ ch xây dựng đƣợc hệ thống thông tin kế toán đầy đủ từ dữ liệu
đầu vào, phƣơng pháp xử lý kế toán đến các báo cáo đầu ra cho cả hai nhánh kế toán
tài chính và kế toán quản trị trong môi trƣờng ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại
nhằm đáp ứng đƣợc yêu cầu quản trị chi phí trong doanh nghiệp khai thác than.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của luận án là xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục
vụ quản trị chi phí tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc tập đoàn công nghiệp
Than – Khoáng sản Việt Nam đảm bảo cung cấp đầy đủ, kịp thời, đồng bộ thông tin

kế toán tài chính và thông tin kế toán quản trị trên nền ứng dụng công nghệ thông tin
hiện đại, phục vụ đắc lực cho công tác quản trị chi phí trong doanh nghiệp khai thác
than thuộc Tập đoàn công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
a. Đối tƣợng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu chung của luận án là hệ thống thông tin kế toán phục
vụ quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công
nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV)
Đối tƣợng nghiên cứu cụ thể là:
- Cơ sở lý luận về xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí
trong doanh nghiệp sản xuất kinh doanh.
- Đặc điểm công nghệ sản xuất kinh doanh, đặc điểm tổ chức quản lý, công tác
kế toán tại các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV chi phối việc quản trị chi phí.
- Công tác quản trị chi phí, công tác tổ chức hệ thống thông tin kế toán trong
các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV.
- Hệ thống thông tin kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp khai thác than
thuộc TKV
- Những căn cứ xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ cho quản trị chi
phí trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV.
b. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian nghiên cứu: Hệ thống thông tin kế toán tại các doanh nghiệp
khai thác than thuộc TKV.

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


3
- Về thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu, thu thập, thống kê, phân tích số liệu

liên quan giai đoạn từ 2011 – 2016
- Về nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu xây dựng hệ thống thông tin kế toán
với 3 phân hệ thông tin chi phí dự toán, thông tin chi phí thực hiện, thông tin phân
tích và kiểm soát chi phí trong phạm vi thực hiện của kế toán:
 Dữ liệu đầu vào (chứng từ, cơ sở dữ liệu)
 Phƣơng pháp xử lý dữ liệu (các phƣơng pháp kế toán)
 Thông tin đầu ra (báo cáo kế toán)
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Với mục tiêu đã đặt ra ở trên, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài bao gồm:
1. Nghiên cứu tổng quan các công trình nghiên cứu trong và ngoài nƣớc có
liên quan đến đề tài luận án.
2. Nghiên cứu cơ sở lý luận về hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi
phí trong doanh nghiệp.
3. Kinh nghiệm nƣớc ngoài về xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ
quản trị chi phí và rút ra bài h c cho Việt Nam.
4. Phân t ch, đánh giá thực trạng hệ thống thông tin kế toán nói chung và đặc
biệt là thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác
than thuộc TKV để thấy:
- Những thông tin kế toán cần cho công tác quản trị chi phí trong doanh
nghiệp khai thác than là những thông tin nào?
- Đặc điểm tổ chức quản lý, sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp khai
thác than có ảnh hƣởng nhƣ thế nào tới tổ chức hệ thống thông tin kế toán và quản trị
chi phí trong doanh nghiệp?
- Hệ thống thông tin kế toán hiện tại của các doanh nghiệp khai thác than
thuộc TKV đã đáp ứng đƣợc công tác quản trị chi ph đến đâu?
- Cần phải xây dựng một hệ thống thông tin kế toán mới trong doanh nghiệp
khai thác than nhƣ thế nào để có thể đáp ứng đƣợc yêu cầu quản trị chi phí trong các
doanh nghiệp này?
5. Xây dựng hệ thống thông tin kế toán đáp ứng yêu cầu quản trị chi phí trong
các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV.

5. Những kết quả đạt đƣợc và đóng góp mới của luận án
Luận án đã đạt đƣợc các kết quả và đóng góp mới cả về lý luận và thực tiễn
trong việc xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong các
doanh nghiệp nói chung và các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV nói riêng.
Về lý luận:
Luận án đã nghiên cứu hệ thống hóa những vấn đề cơ bản về quản trị chi phí
và hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí từ đó nhận diện thông tin kế
toán phục vụ quản trị chi phí trong hệ thống thông tin quản lý của doanh nghiệp, chỉ

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


4
ra mối quan hệ và vai trò của hệ thống thông tin kế toán với công tác quản trị chi phí.
Khẳng định sự cần thiết phải xây dựng hệ thống thông tin kế toán đảm bảo sự
tích hợp, đầy đủ, chính xác, kịp thời, linh hoạt m i lúc m i nơi cho các doanh nghiệp
Nghiên cứu các vấn đề về xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản
trị chi phí theo các nội dung và chức năng của quản trị chi phí với ba phân hệ là hệ
thống thông tin chi phí dự toán, hệ thống thông tin chi phí thực hiện và hệ thống
thông tin kiểm soát và phân tích chi phí.
Đặc biệt hơn nữa việc nghiên cứu xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục
vụ quản trị chi phí tích hợp đầy đủ thông tin kế toán tài chính và thông tin kế toán
quản trị trong điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại, đáp ứng yêu cầu mới
của xã hội trong điều kiện bùng nổ công nghệ thông tin nhƣ hiện nay.
Về thực tiễn:
Qua nghiên cứu thực trạng hệ thống thông tin kế toán hiện hành tại các doanh
nghiệp khai thác than thuộc TKV luận án chỉ ra cho các doanh nghiệp này thấy vai
trò, nhiệm vụ của hệ thống thông tin kế toán với công tác quản trị chi ph , đánh giá

mức độ đáp ứng yêu cầu quản trị chi phí trong việc thu thập, xử lý và cung cấp thông
tin kế toán hiện nay đồng thời cũng chỉ ra những tồn tại, hạn chế (về tính đầy đủ, kịp
thời, chính xác, linh hoạt, đồng bộ) và nguyên nhân mà hệ thống chƣa đáp ứng đƣợc
các yêu cầu của quản trị doanh nghiệp nói chung và quản trị chi phí nói riêng.
Luận án khẳng định, để quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than
thuộc TKV hiệu quả cần xây dựng hệ thống thông tin kế toán mới khắc phục các hạn
chế trên với đầy đủ thông tin kế toán tài chính và thông tin kế toán quản trị theo các
chức năng của quản trị chi phí (bao gồm ba phân hệ: hệ thống thông tin chi phí dự
toán, hệ thống thông tin chi phí thực hiện và hệ thống thông tin kiểm soát và phân
tích chi phí).
Ngoài ra luận án cũng chỉ ra để đảm bảo hệ thống thông tin kế toán phục vụ
quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV hoạt động hiệu
quả thì hệ thống này phải đƣợc xây dựng trong điều kiện ứng dụng công nghệ
thông tin hiện đại.
Với yêu cầu nhƣ vậy luận án đã xây dựng mô hình hệ thống thông tin kế toán
phục vụ quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV theo các
chức năng của quản trị chi phí và ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại theo hƣớng
tích hợp các thông tin trong toàn bộ hệ thống đảm bảo cung cấp thông tin cho quản
trị chi ph đầy đủ, kịp thời, chính xác, linh hoạt và đồng bộ. Cụ thể hơn luận án đã
xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí với ba phân hệ: (1)
Phân hệ thông tin chi phí dự toán, (2) Phân hệ thông tin chi phí thực hiện và (3) Phân
hệ thông tin phân tích và kiểm soát chi phí theo các cấu thành của hệ thống là cơ sở
dữ liệu đầu vào, quy trình xử lý và thông tin đầu ra.

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


5

6. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài luận án
Ý nghĩa khoa học:
Đề tài luận án đã góp phần bổ sung và làm phong phú cơ sở lý luận và khoa
h c về xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong các doanh
nghiệp sản xuất kinh doanh.
Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu là tài liệu có giá trị tham khảo đối với các doanh nghiệp
khai thác than thuộc TKV trong việc xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ
quản trị chi phí.
Kết quả nghiên cứu là tài liệu tham khảo cho h c tập, nghiên cứu về hệ thống
thông tin kế toán nói chung và hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí
nói riêng trong các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh.
7. Kết cấu nội dung của luận án
Ngoài lời mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận án
đƣợc kết cấu thành 4 chƣơng:
Chƣơng 1: Tổng quan nghiên cứu trong và ngoài nƣớc về đề tài luận án.
Chƣơng 2: Cơ sở lý luận, kinh nghiệm và phƣơng pháp nghiên cứu xây dựng hệ
thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong doanh nghiệp sản xuất kinh doanh.
Chƣơng 3: Thực trạng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí
trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng
sản Việt Nam.
Chƣơng 4: Xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong
các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản
Việt Nam.
8. Lời cảm ơn
Luận án đƣợc hoàn thành ngoài sự cố gắng của bản thân, nghiên cứu sinh đã
nhận đƣợc sự giúp đỡ tận tình của rất nhiều thầy cô giáo, các nhà khoa h c, các
chuyên gia về lĩnh vực nghiên cứu đặc biệt là sự hƣớng dẫn tận tình và tâm huyết
của các thầy cô trong tiểu ban hƣớng dẫn: TS Nguyễn Văn Hải và TS Nguyễn Thị
B ch Ng c.

Ngoài ra trong quá trình thực hiện luận án nghiên cứu sinh cũng nhận đƣợc
sự trợ giúp từ ph a các doanh nghiệp khai thác than thuộc TKV trong việc thu thập
số liệu thực tế cho luận án.
Nghiên cứu sinh xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến các thầy cô hƣớng dẫn, các
thầy cô giáo trong Khoa Kinh tế - QTKD trƣờng Đại h c Mỏ - Địa chất, các nhà
khoa h c, các chuyên gia cũng nhƣ các doanh nghiệp khai thác than trong Tập đoàn
đã giúp đỡ nghiên cứu sinh hoàn thành luận án của mình.

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


6
CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƢỚC
VỀ ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1 Tổng quan các công trình nghiên cứu
1.1.1 Tổng quan các công trình nghiên cứu ở nước ngoài
Ngày nay, trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin, thông tin đƣợc cung
cấp bởi hệ thống thông tin ngày càng hiện đại. Hệ thống thông tin kế toán cũng đƣợc
ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại từ khâu ghi nhận, xử lý và cung cấp thông tin,
hệ thống này ngày càng đóng vai tr quan tr ng trong các tổ chức. Nó là thành phần
không thể thiếu hỗ trợ cho nhà quản trị trong việc điều hành, quản lý hoạt động và
giữ vị trí quan tr ng trong sự thành bại của tổ chức. Trên thế giới, các vấn đề về hệ
thống thông tin kế toán không còn là mới mẻ, nhất là ở các nƣớc phát triển, hệ thống
thông tin kế toán đã ngày càng hoàn thiện từ cuối thế kỷ 20. Đến nay hệ thống thông
tin kế toán đã trở thành tất yếu không thể thiếu trong các doanh nghiệp cũng nhƣ các
tổ chức kinh tế trong xã hội, đã có nhiều tài liệu, bài viết nghiên cứu về hệ thống
thông tin kế toán. Với các nội dung nghiên cứu của luận án, tổng quan các vấn đề

nghiên cứu liên quan đƣợc chia thành 3 nhóm:
1.1.1.1 Các nghiên cứu liên quan đến xây dựng hệ thống thông tin kế toán
Trên thế giới, nghiên cứu về hệ thống thông tin kế toán đã đƣợc phát triển
mạnh mẽ vào những năm 90 trở lại đây và đã đƣợc ứng dụng khá phổ biến ở các
nƣớc phát triển, nó đƣợc coi nhƣ là công cụ quan tr ng trong quản lý doanh nghiệp
nói chung và quản lý tài chính nói riêng. Hiện nay nghiên cứu về lĩnh vực này đã có
nhiều công trình mang tính lý thuyết của nhiều tác giả đã công bố và đƣợc sử dụng
rộng rãi trên thế giới. Tiêu biểu cho các nghiên cứu này là một số công trình nghiên
cứu của các tác giả nhƣ: Accounting Information System – Ulric J.Gelinas, Jr.Steve
G.Sutton, Thomson Learning – 2002) [56]; Accounting Information System – Basic
Concept and Current Issues – Robert L.Hurt, Mc Graw – Hill/Irwin – 2010, [53];
Accounting Information System – Barry E. Cushing, Marshall B. Romney,
Addision. Wesley Publ.comp - 2010. [40]; Accounting Information Technology and
Business Solution – Hollander, Dena and Cherrington.[46]
Nhìn chung các tài liệu trên đều nghiên cứu về hệ thống thông tin kế toán theo
hƣớng nghiên cứu sâu về cách xây dựng thiết lập một hệ thống thông tin kế toán với
đầy đủ từ xây dựng cơ sở dữ liệu ban đầu đến ghi nhận dòng thông tin phát sinh theo
các chu trình kế toán nhƣ chu trình doanh thu, chu trình chi ph , chu trình sản xuất,
kiểm soát hệ thống thông tin kế toán, phân tích và thiết kế hệ thống thông tin kế toán,
hƣớng dẫn thực hiện và vận hành hệ thống thông tin kế toán từ cài đặt khai báo ban
đầu đến xử lý các nghiệp vụ và khai thác thông tin trong phần mềm. Theo cách
nghiên cứu này vấn đề đƣợc tập trung chủ yếu vào việc thiết lập hệ thống thông tin,
về việc xây dựng cấu trúc phần mềm ứng dụng trong kế toán và thiên nhiều về lĩnh

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


7

vực của công nghệ thông tin. Nhƣ vậy hệ thống thông tin theo nghiên cứu này phải
bao gồm toàn bộ quá trình xây dựng cơ sở dữ liệu đầu vào đầu ra trong sự kiểm soát
chặt chẽ của hệ thống và thiết kế phần mềm để đáp ứng yêu cầu đó. Ngoài ra theo
các tài liệu này hệ thống thông tin kế toán đƣợc nói đến chủ yếu tập trung vào hệ
thống thông tin kế toán tài ch nh chƣa có sự kết hợp với hệ thống thông tin kế toán
quản trị. Với đề tài của luận án, xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị
chi phí đ i hỏi hệ thống thông tin kế toán phải bao gồm cả thông tin kế toán tài chính
và thông tin kế toán quản trị đặc biệt là các thông tin phục vụ cho quản trị chi phí.
Nhƣ vậy dựa vào cơ sở của việc xây dựng hệ thống thông tin kế toán nói chung ở
các tài liệu này NCS sẽ tiến hành nghiên cứu xây dựng hệ thống thông tin kế toán
với đầy đủ cả thông tin kế toán tài chính và thông tin kế toán quản trị để phục vụ cho
công tác quản trị chi phí trong doanh nghiệp.
Theo nghiên cứu của Laudon, JP (2003), trong nghiên cứu “Management
Information System, Orgnization and Technology"[48], hệ thống thông tin kế toán
đƣợc xác định gồm tập hợp con ngƣời, thiết bị, các chƣơng trình phần mềm ứng
dụng, dữ liệu lƣu trữ và các phƣơng pháp xử lý, tổ chức dữ liệu, mạng kết nối và quá
trình thiết lập thông tin về tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp
cho ngƣời sử dụng. Xây dựng hệ thống thông tin kế toán phải bắt nguồn từ việc xây
dựng các thành phần của hệ thống thông tin trên. Tuy nhiên lại không đề cập đến các
yêu cầu của hệ thống thông tin kế toán đối với các yêu cầu quản lý trong doanh
nghiệp có mối quan hệ nhƣ thế nào để làm cơ sở cho việc xây dựng hệ thống thông
tin kế toán đáp ứng đƣợc mục tiêu quản trị của doanh nghiệp.
Ngoài ra, các nghiên cứu về hệ thống thông tin kế toán là chủ đề đƣợc nghiên
cứu khá phổ biến trên thế giới hiện nay do đó có riêng một tạp chí chuyên nghiên
cứu về hệ thống thông tin kế toán đó là Tạp chí quốc tế về hệ thống thông tin kế toán
(The International journal of Accounting Information Systems). Các bài viết trên tạp
ch này đều có chất lƣợng quốc tế và có giá trị tham khảo lớn nhƣ: Bài “Extending
Accounting Information Systems research to management accounting and control
issues: A research note” The International journal of Accounting Information
Systems, (Volume 12, March 2011) Murkus Granlund [52]. Bài viết này đề cập đến

việc mở rộng nghiên cứu hệ thống thông tin kế toán đến kế toán quản trị và các vấn
đề kiểm soát. Mục đ ch ch nh của bài viết là thảo luận tình hình nghiên cứu về các
quan hệ giữa kiểm soát nội bộ và kế toán quản trị đặc biệt là trong điều kiện ứng
dụng công nghệ thông tin. Bài viết nghiên cứu làm thế nào để hiểu mối quan hệ này
cũng nhƣ những biến đổi trong đó, cần thiết phải mở rộng phạm vi các lý thuyết và
các phƣơng pháp ứng dụng trong hệ thống thông tin kế toán, làm thế nào để công
nghệ thông tin đƣợc thiết kế thích nghi với yêu cầu của quản lý và kiểm soát. Đây
cũng là một bài viết liên quan khá gần gũi với đề tài luận án của NCS tuy nhiên trong

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


8
khuôn khổ bài báo, bài viết mới chỉ gợi mở các ý tƣởng mà chƣa thật sự giải quyết
đƣợc các vấn đề đặt ra một cách cụ thể do đó chỉ dừng lại ở việc nêu và đặt vấn đề.
1.1.1.2 Các nghiên cứu liên quan đến hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí
Nghiên cứu về hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí tại các nƣớc
đang phát triển, cụ thể ứng dụng ở Việt Nam đã có nghiên cứu của một nhóm nhà
khoa h c Mỹ là Michele Pomberg, Hamid Pourjalali, Shirley Daniel và Marinilka
Barros năm 2012 trong nghiên cứu “Management Accounting Information System, a
case of a developing country: Vietnam”[51]. Ở nghiên cứu này các tác giả đã khảo
sát công tác kế toán quản trị chi phí tại một số bệnh viện ở Hà Nội và các tỉnh lân
cận, tìm hiểu công tác quản lý chi phí và nhu cầu thông tin về chi phí của các nhà
quản lý cũng nhƣ khả năng cung cấp thông tin chi phí từ hệ thống thông tin kế toán.
Nghiên cứu này cũng đã chỉ ra đƣợc sự cần thiết và vai trò của hệ thống thông tin kế
toán trong việc cung cấp thông tin phục vụ quản trị chi ph trong đơn vị. Tuy nhiên
nghiên cứu này tại các bệnh viện là đơn vị cung cấp dịch vụ công do đó có nhiều
điểm khác so với đơn vị sản xuất kinh doanh. Chính vì vậy các nghiên cứu này chỉ

có thể kế thừa về mặt lý thuyết mà không thể vận dụng thực tế cho các doanh nghiệp
nói chung và doanh nghiệp khai thác than nói riêng.
Ngoài ra liên quan đến xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi
phí phù hợp với điều kiện cụ thể của doanh nghiệp đƣợc giải quyết trong công trình
nghiên cứu của Gerdin/ Accounting, Orgnizations and Society 30 (2005)
“Management Accounting System design in manufacturing departments: an
empirical investigation using a multiple contingencies approach” [44]. Nghiên cứu
này đã khảo sát trên 100 doanh nghiệp thuộc các ngành nghề kinh doanh khác nhau
trên thế giới để phân tích các nhân tố ảnh hƣởng đến tổ chức hệ thống thông tin kế
toán phục vụ quản trị chi phí và chỉ ra nhân tố chủ yếu tác động đến việc thiết kế hệ
thống thông tin kế toán là cấu trúc bộ máy quản lý và mối quan hệ phụ thuộc lẫn
nhau giữa các bộ phận chức năng, các ph ng ban trong doanh nghiệp. Tuy nhiên để
xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí trong doanh nghiệp,
ngoài các nhân tố trên còn nhiều nhân tố khách quan và chủ quan khác cũng sẽ tác
động lớn đến công tác này, cái mà tác giả sẽ đề cập đầy đủ hơn trong luận án.
1.1.1.3 Các nghiên cứu liên quan đến tích hợp hệ thống thông tin kế toán
Xây dựng hệ thống thông tin kế toán trong điều kiện ứng dụng công nghệ
thông tin hiện đại hay ứng dụng phần mềm tích hợp là giải pháp nhiều doanh nghiệp
trên thế giới đã ứng dụng thành công. Với việc sử dụng phần mềm tích hợp trong
quản lý doanh nghiệp nói chung và công tác kế toán nói riêng giúp doanh nghiệp tích
hợp các hoạt động của mình trên cùng một hệ thống từ đó xử lý và cung cấp thông
tin cho các đối tƣợng theo yêu cầu khác nhau. Liên quan đến vấn đề này cũng đã có
nhiều công trình nghiên cứu và công bố trên thế giới nhƣ: “Management accounting
and integrated information systems: A literature review” The International journal of

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:

9
Accounting Information Systems, (Volume 8, march 2007) Anders Rom, Carsten
Rohde, [39] . Đây là bài viết về kế toán quản trị và hệ thống thông tin tích hợp, mục
đ ch ch nh của bài viết này là phát hiện, phân loại và giải trình các nghiên cứu hiện
nay về kế toán quản trị và hệ thống thông tin tích hợp từ đó xác định khoảng trống
nghiên cứu để đề xuất nghiên cứu trong tƣơng lai dựa trên các khuôn khổ hiện có là
các yếu tố của kế toán quản trị và hệ thống thông tin tích hợp. Kết quả đạt đƣợc của
bài viết là đƣa ra khung lý thuyết mới về kế toán quản trị và hệ thống thông tin tích
hợp mới toàn diện hơn đƣợc trình bày dƣới dạng cấu trúc, mô hình. Tuy nhiên bài
viết này chƣa đề cập sâu về hệ thống thông tin kế toán trong hệ thống thông tin tích
hợp và vai trò của nó trong công tác quản trị chi phí của doanh nghiệp. Nghiên cứu
“On the covergence of management accounting and finacial accounting – The role of
information technology in accounting change” The International journal of
Accounting Information Systems, (Volume 14, December 2013) Jani Taipaleenmaki,
Seppo Ikaheime,[47] . Nội dung chính của bài viết này là đề cập đến sự tích hợp của
kế toán quản trị và kế toán tài ch nh trên cơ sở đó đƣa công nghệ thông tin vào để
thấy vai trò của ứng dụng công nghệ thông tin trong thay đổi kế toán. Kết quả của
bài viết là đƣa ra các giả thuyết về sự tích hợp của kế toán quản trị và kế toán tài
chính với những tiến bộ trong công nghệ thông tin, cho thấy giá trị của việc ứng
dụng tiến bộ của công nghệ thông tin vào xử lý thông tin kế toán. Với nội dung này
đã thấy hệ thống thông tin kế toán là sự kết hợp của cả thông tin kế toán quản trị và
thông tin kế toán tài ch nh trong môi trƣờng ứng dụng công nghệ thông tin. Tuy
nhiên cả hai nghiên cứu này chƣa đề cập đến hệ thống thông tin tích hợp cho tất cả
các hoạt động trong doanh nghiệp mà mới chỉ đề cập đến việc tích hợp thông tin kế
toán tài chính và thông tin kế toán quản trị do đó chƣa phát huy đƣợc hết vai trò của
ứng dụng thông tin tích hợp trong quản lý nói chung và quản trị chi phí nói riêng.
1.1.2 Tổng quan các công trình nghiên cứu ở trong nước
Thông tin kế toán là thông tin có vai trò vô cùng quan tr ng trong công tác
quản lý nói chung và quản lý chi phí nói riêng trong các doanh nghiệp hiện nay. Nói
đến hệ thống thông tin kế toán trong doanh nghiệp một cách đầy đủ phải bao gồm cả

hệ thống thông tin kế toán tài chính và hệ thống thông tin kế toán quản trị. Trƣớc
những năm 90 khái niệm về kế toán quản trị là hoàn toàn mới mẻ và xa lạ với công
tác kế toán ở Việt Nam, nhƣng từ sau năm 90 trở về đây thuật ngữ này đã dần đƣợc
biết đến và đặc biệt khoảng 10 năm trở về đây công tác kế toán quản trị đã thật sự
đƣợc quan tâm và áp dụng trong các doanh nghiệp ở Việt Nam. Điều này cũng đƣợc
thể hiện rõ trong các nghiên cứu, các công trình khoa h c của các nhà khoa h c, các
giới chuyên môn. Từ năm 2000 đến nay nói đến kế toán không chỉ nói đến kế toán
tài ch nh mà c n nói đến kế toán quản trị. Hệ thống thông tin kế toán trong doanh
nghiệp đã bao gồm đồng thời cả hai nhánh thông tin này. Cũng từ giai đoạn này đã
có rất nhiều công trình nghiên cứu đã đề cao vai trò của kế toán quản trị trong hệ

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


10
thống thông tin kế toán, bằng chứng đó là một loạt công trình nghiên cứu: luận án
tiến sĩ, bài báo khoa h c, sách nghiên cứu,… đã đƣợc công bố.
1.1.2.1 Các nghiên cứu về xây dựng hệ thống thông tin kế toán
Hệ thống thông tin kế toán là khái niệm xuất hiện phổ biến ở Việt Nam hơn
10 năm trở lại đây, và bắt đầu đƣợc đƣa vào trong chƣơng trình đào tạo ngành kế
toán. Đến nay đã có nhiều tài liệu nghiên cứu lý thuyết về vấn đề này cụ thể là các
giáo trình, bài giảng đƣợc biên soạn để phục vụ cho h c tập và nghiên cứu nhƣ:Hệ
thống thông tin kế toán (2010), Ngô Hà Tấn, NXB Giáo dục Việt Nam,[26]. Hệ
thống thông tin kế toán (2011), Nguyễn Thế Hƣng, NXB Thống Kê, TP Hồ Chí
Minh,[14]Hệ thống thông tin kế toán (2012), Khoa kế toán – Kiểm toán, Đại h c
kinh tế TP Hồ Chí Minh, [17]. Nhóm các tài liệu này là các tài liệu nghiên cứu về hệ
thống thông tin kế toán (HTTTKT), các tài liệu này đều giới thiệu và đề cập đến các
nội dung nhƣ khái niệm, phân loại HTTTKT, sơ sở dữ liệu trong HTTTKT, kiểm

soát nội bộ trong HTTTKT, phân tích thiết kế HTTTKT, thực hiện và vận hành
HTTTKT. Đây là những tài liệu hữu ích có giá trị tham khảo rất lớn trong nghiên
cứu của NCS, là cơ sở lý luận cho việc hình thành các ý tƣởng triển khai xây dựng
HTTTKT trong các doanh nghiệp khai thác than. Tuy nhiên các tài liệu này là những
tài liệu giới thiệu chung về HTTTKT chủ yếu phục vụ cho ngƣời h c có thể hiểu về
HTTTKT nói chung mà chƣa cụ thể cho đối tƣợng áp dụng nào hay chƣa gắn cụ thể
với mục tiêu cụ thể nào. Với đề tài “Nghiên cứu xây dựng hệ thống thông tin kế toán
phục vụ quản trị chi phí trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công
nghiệp Than – khoáng sản Việt Nam“ cần phải xây dựng HTTTKT với mục tiêu cụ
thể là phục vụ quản trị chi phí và ứng dụng cho đối tƣợng cụ thể là các doanh nghiệp
khai thác than thì các tài liệu này mới chỉ mang tính lý luận chung. Dựa trên cơ sở lý
luận này NCS sẽ tiếp tục nghiên cứu và phát triển lý luận này để giải quyết mục tiêu
của đề tài.
Cùng với các nghiên cứu lý thuyết, từ những năm đầu của thế kỷ 21, vấn đề
xây dựng hệ thống thông tin kế toán áp dụng thực tế trong các doanh nghiệp cũng đã
đƣợc quan tâm, do đó có nhiều công trình nghiên cứu đề cập đến vấn đề này tiêu
biểu nhƣ:
Đề tài luận án tiến sĩ “Xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị
doanh nghiệp kinh doanh bƣu ch nh viễn thông” của tác giả Nguyễn Thanh Quý,
Trƣờng Đại h c Kinh tế quốc dân, năm 2004, [25] là một minh chứng cho thấy thành
công của tác giả trong việc hệ thống hóa những vấn đề liên quan đến sự hình thành
hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị doanh nghiệp, sự cần thiết phải xây dựng
hệ thống thông tin kế toán cho quản trị doanh nghiệp; mối quan hệ giữa quản trị
doanh nghiệp với hệ thống thông tin kế toán; cơ sở hình thành hệ thống thông tin kế
toán, hệ thống tài khoản kế toán, hệ thống báo cáo kế toán của doanh nghiệp, làm rõ
hai loại thông tin kế toán trong doanh nghiệp là thông tin kế toán tài chính và thông

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:

11
tin kế toán quản trị, mục đ ch phục vụ và phƣơng pháp hình thành hai loại thông tin
này; phân t ch đánh giá thực trạng hệ thống thông tin kế toán trong doanh nghiệp để
đƣa ra yêu cầu nội dung xây dựng hệ thống thông tin kế toán trong doanh nghiệp
Bƣu ch nh viễn thông. Tuy nhiên công trình khoa h c này c n chƣa giải quyết đƣợc
một cách triệt để đƣợc một số vấn đề sau: Thứ nhất là cấu trúc của hệ thống thông tin
kế toán cụ thể gồm những thành phần nào chƣa đƣợc tác giả làm rõ trong nội dung
của công trình nghiên cứu. Thứ hai là vai trò của hệ thống thông tin kế toán đối với
công tác quản trị doanh nghiệp nói chung đã đƣợc đề cập song vai trò của nó trong
công tác quản trị chi phí nói riêng lại chƣa đƣợc đề cập và phân tích trong khi công
tác quản trị chi phí là một trong những nội dung quan tr ng của quản trị doanh
nghiệp. Thứ ba là việc xây dựng phát triển hệ thống thông tin kế toán cần phải đƣợc
thực hiện theo quy trình, giai đoạn cụ thể từ lập kế hoạch phát triển hệ thống, phân
tích hệ thống, thiết kế hệ thống cho đến thực hiện, vận hành hệ thống cũng chƣa đƣợc
tác giả đề cập đến trong công trình nghiên cứu này. Thứ tƣ là công trình đã phân t ch
thực trạng hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp Bƣu chính viễn thông,
đánh giá để từ đó đƣa ra yêu cầu nội dung xây dựng hệ thống thông tin kế toán trong các
doanh nghiệp này song chƣa thực sự xây dựng đƣợc một hệ thống thông tin kế toán đầy
đủ có sự kết hợp giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị để nhằm phục vụ công tác
quản trị nói chung và quản trị chi phí nói riêng.
Đề tài luận án tiến sĩ “Tổ chức hệ thống thông tin kế toán phục vụ công tác
quản lý trong các tập đoàn kinh tế ở Việt Nam”, của tác giả Hoàng Văn Ninh, H c
viện Tài ch nh năm 2010, [22]. Trong đề tài này tác giả đã hệ thống hóa cơ sở lý luận
chung và phân tích về tổ chức hệ thống thông tin kế toán phục vụ công tác quản lý
dựa trên các quy định hiện hành của quốc tế và ở Việt Nam từ đó làm tiền đề cho các
giải pháp hoàn thiện tổ chức hệ thống thông tin kế toán ở các tập đoàn kinh tế một
cách khoa h c toàn diện mang tính khả thi cao đáp ứng đƣợc các yêu cầu của các tập
đoàn kinh tế trong giai đoạn hiện nay. Tuy nhiên với các nội dung nghiên cứu cụ thể

trong đề tài trên vẫn còn một số vấn đề chƣa đƣợc đề cập một cách toàn diện. Đề tài
đã đề cập đến hệ thống thông tin kế toán và vai trò của nó với công tác quản lý song
lại chƣa đặt hệ thống thông tin kế toán trong điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin
hiện đại ngày nay với việc tích hợp các phần mềm ứng dụng trong quản lý nói chung
và phần mềm kế toán nói riêng. Chính vì vậy đề tài mới chỉ nêu đƣợc hệ thống thông
tin kế toán với sự kết hợp của hệ thống thông tin kế toán quản trị và kế toán tài chính
thông qua các nội dung nghiên cứu về hệ thống chứng từ, hệ thống sổ sách, hệ thống
dự toán,… một cách thủ công không có ứng dụng công nghệ thông tin để liên kết
tích hợp các hệ thống này. Hơn thế nữa với phạm vi đề tài chỉ nghiên cứu tổ chức hệ
thống thông tin kế toán phục vụ công tác quản lý nên về lý luận cũng mới chỉ tập
trung nêu nội dung của tổ chức hệ thống thông tin nhƣ thế nào để đáp ứng yêu cầu
quản lý chung mà không nêu đƣợc cụ thể với công tác quản trị chi phí. Trong vận

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


12
dụng thực tế, đề tài mới chỉ dừng lại ở việc đƣa ra các giải pháp hoàn thiện tổ chức
hệ thống thông tin kế toán từ tổ chức hệ thống chứng từ, tổ chức hệ thống sổ sách
đến lập dự toán,… phục vụ cho công tác quản lý nói chung trong các tập đoàn kinh
tế ở Việt nam mà chƣa thực sự xây dựng đƣợc hệ thống thông tin kế toán trong điều
kiện ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại với sự tích hợp của các phần mềm quản
lý. Hơn nữa các giải pháp về hoàn thiện tổ chức hệ thống thông tin kế toán đƣa ra
cũng mới chỉ phục vụ cho công tác quản lý ở các tập đoàn kinh tế chung chứ không
cụ thể cho công tác quản trị chi ph cũng nhƣ cho một tập đoàn kinh tế riêng nào.
Thực tế cũng cho thấy mặc dù các tập đoàn kinh tế đều là tổ chức mô hình lớn tƣơng
tự nhau song mỗi một loại hình, ngành nghề khác nhau lại có những đ i hỏi riêng để
phù hợp với điều kiện thực tế của mình, chính vì vậy các giải pháp đƣa ra ở đề tài

này chỉ mang tính khái quát, chung chung không thể ứng dụng cụ thể cho từng đối
tƣợng riêng.
Đề tài luận án tiến sĩ “Hoàn thiện hệ thống thông tin kế toán trong các trƣờng
ĐH công lập Việt Nam” của tác giả Nguyễn Hữu Đồng, Trƣờng ĐH Kinh tế quốc
dân năm 2012, [7]. Đây là đề tài cũng khá thành công trong việc hệ thống hóa và
phát triển các lý thuyết về hệ thống thông tin kế toán trong các tổ chức, xác định các
yếu tố cấu thành nên hệ thống thông tin kế toán trong tổ chức bao gồm bộ máy kế
toán, phƣơng tiện kỹ thuật, hệ thống chứng từ sổ sách kế toán, quy trình kế toán,…
một cách toàn diện. Tác giả đa tiến hành phân tích thực trạng hệ thống thông tin kế
toán trong các trƣờng đại h c công lập trên cơ sở các yếu tố trên từ đó đề xuất giải
pháp hoàn thiện hệ thống thông tin kế toán phù hợp với đặc điểm hoạt động, quyền
và trách nhiệm tự chủ tài ch nh cho các trƣờng đại h c công lập Việt Nam. Mặc dù
đã rất thành công trong việc phát triển các lý thuyết về hệ thống thông tin kế toán và
xác định các yếu tố cấu thành nên hệ thống thông tin kế toán trong tổ chức song vẫn
tồn tại hạn chế tƣơng tự nghiên cứu của tác giả Hoàng Văn Ninh đó là chƣa đặt nó
trong điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại ngày nay do đó chƣa thấy
đƣợc sự ảnh hƣởng của việc ứng dụng công nghệ thông tin đến chất lƣợng thông tin
kế toán, và sự chi phối khối lƣợng và chất lƣợng thông tin kế toán của hệ thống tích
hợp các phần mềm quản lý nhƣ thế nào.
Ngoài ra, một trong những kênh cung cấp khá phong phú các nghiên cứu mới
là các tạp chí, báo cáo khoa h c. Liên quan đến những vấn đề đã nêu trong đề tài của
NCS cũng đã có một số bài báo và báo cáo khoa h c đề cập và nghiên cứu với giá trị
khoa h c nhất định đối với quá trình nghiên cứu của NCS, các bài viết này đã nêu ra
các vấn đề liên quan đến đề tài của NCS và giải quyết phần nào các vấn đề đó tuy
nhiên trong những nghiên cứu đó vẫn tồn tại nhiều khoảng trống chƣa giải quyết mà
NCS sẽ tiếp tục nghiên cứu sau này cụ thể nhƣ sau:
Tạp chí Doanh nghiệp 13/2006, Hoàng Văn Tƣởng, “Hệ thống thông tin kế
toán quản trị trong nền kinh tế thị trƣờng” [36]. Trong bài báo này tác giả đã đề cập

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ

Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail:


13
đến hệ thống thông tin kế toán quản trị trong nền kinh tế thị trƣờng là hệ thống thông
tin kế toán dự báo tƣơng lai và những thông tin đƣợc xử lý từ các thông tin kế toán
tài chính thông qua việc phân t ch đánh giá so sánh thông tin kế toán dự toán với
thông tin kế toán tổng hợp từ kết quả thực hiện trong kỳ. Trong điều kiện nền kinh tế
thị trƣờng đ i hỏi thông tin phải có sự linh hoạt kịp thời, do đó thông tin kế toán
quản trị là thông tin thích hợp đáp ứng đƣợc các điều kiện của nền kinh tế thị trƣờng.
Nhƣ vậy mặc dù có đề cập đến hệ thống thông tin kế toán song cũng mới chỉ đề cập
đến hệ thống thông tin kế toán quản trị và các quan điểm về hệ thống thông tin kế
toán này trong nền kinh tế thị trƣờng cũng chƣa thật đầy đủ và toàn diện. Hệ thống
thông tin kế toán quản trị theo tiếp cận ngày nay không chỉ là những thông tin dự
báo, thông tin phân t ch đánh giá thực hiện mà phạm vi của nó đã đƣợc mở rộng hơn
để có thể hỗ trợ cho nhà quản trị nhiều hơn trong việc đƣa ra các quyết định quản lý.
Đây cũng ch nh là vấn đề chƣa đƣợc đề cập trong bài báo này.
Tạp chí Phát triển kinh tế, 198/2007, Phạm Ng c Toàn, “Vai tr của hệ thống
thông tin kế toán trong việc xây dựng hệ thống đánh giá thành quả thực hiện trong
các Công ty cổ phần” [34]. Với bài viết này tác giả Phạm Ng c Toàn đã làm rõ và
khẳng định đƣợc tầm quan tr ng cũng nhƣ vai tr của hệ thống thông tin kế toán
trong việc xây dựng hệ thống đánh giá thành quả thực hiện trong các công ty cổ
phần. Bài viết cho thấy thông tin kế toán có một giá trị vô cùng to lớn giúp cho nhà
quản trị đánh giá đƣợc rõ nét thành quả thực hiện trong kỳ, hệ thống thông tin kế
toán là cơ sở cho việc xây dựng hệ thống đánh giá thành quả thực hiện. Tuy nhiên
bài viết này chỉ giới hạn vai trò của hệ thống thông tin kế toán với công tác đánh giá
kết quả thực hiện mà không đề cập đến vai trò của nó trong kết quả thực hiện hay
ảnh hƣởng của nó đến hiệu quả thực hiện nhƣ thế nào?
Ngoài ra một số bài báo nhƣ: “Bàn về tổ chức hệ thống thông tin kế toán quản

trị chi phí sản xuất ngành dệt may” [10]; “Tiếp cận tổng thể và đa chiều về hệ thống
thông tin kế toán” [11], đều đề cập đến hệ thống thông tin kế toán với các nội dung
về tổ chức hệ thống thông tin kế toán nói chung và kế toán quản trị chi ph nói riêng,
tiếp cận đa chiều về hệ thống thông tin kế toán dƣới cả góc độ hệ thống thông tin kế
toán bao gồm kế toán quản trị và kế toán tài ch nh và cả góc độ hệ thống thông tin kế
toán trong điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin. Về cơ bản các nội dung của tổ
chức hệ thống thông tin kế toán đều đã đƣợc đề cập và làm rõ tuy nhiên các bài viết
này chƣa hề đề cập đến việc t ch hợp các thông tin này nhƣ thế nào để có thể phục vụ
đắc lực cho công tác quản trị chi ph nói riêng và quản trị doanh nghiệp nói chung.
1.1.2.2 Các nghiên cứu về xây dựng hệ thống thông tin kế toán phục vụ quản trị chi phí
Nghiên cứu các vấn đề liên quan đến xây dựng hệ thống thông tin kế toán
phục vụ quản trị chi phí cũng có nhiều công trình đề cập đến với cách tiếp cận và
giải quyết khác nhau nhƣ: Đề tài luận án tiến sĩ “Tổ chức hệ thống thông tin kế toán
quản trị chi phí trong các doanh nghiệp May Việt Nam” của tác giả Hồ Mỹ Hạnh,

Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
Hotline: 092.4477.999
Web: luanvanaz.com - Mail: