Thi hành án hình sự từ thực tiễn tỉnh Phú Thọ (Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN TIẾN THÀNH

THI HÀNH ÁN HÌNH SỰ
TỪ THỰC TIỄN TỈNH PHÚ THỌ
Ngành: Luật hình sự và Tố tụng hình sự
Mã số: 8.38.01.04

LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

GS.TS. BÙI MINH THANH

Hà Nội, 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi. Các tài

liệu, số liệu được sử dụng trong luận văn là trung thực, chính xác, có nguồn gốc rõ
ràng. Những kết luận khoa học của luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công
trình khoa học nào khác.
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2018

TÁC GIẢ LUẬN VĂN


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ THI

HÀNH ÁN HÌNH SỰ ...................................................................................... 7
1.1. Khái niệm, đặc điểm, chủ thể, ý nghĩa của thi hành án hình sự ................ 7
1.2. Quy định của pháp luật Việt Nam về thi hành án hình sự ....................... 15
Chương 2: THỰC TRẠNG THI HÀNH ÁN HÌNH SỰ TRÊN ĐỊA

BÀN TỈNH PHÚ THỌ .................................................................................. 30
2.1. Thực trạng các chủ thể thi hành án hình sự tại tỉnh Phú Thọ .................. 30
2.2. Thực trạng thi hành án phạt tù ................................................................. 33
2.3. Thực trạng thi hành án tử hình và các án phạt khác ................................ 37
Chương 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THI HÀNH ÁN
HÌNH SỰ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ ........................................... 50
3.1.Yêu cầu thi hành đúng án hình sự ............................................................. 50
3.2. Quan điểm chỉ đạo nhằm nâng cao hiệu quả công tác thi hành án hình

sự trong thời gian tới ....................................................................................... 51
3.3. Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi hành án hình sự tại tỉnh Phú Thọ ........ 56
KẾT LUẬN .................................................................................................... 67
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................... 69


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BCA

:

Bộ Công an

BLTTHS

:

Bộ luật Tố tụng Hình sự

BQP

:

Bộ Quốc phòng

TANDTC

:

Tòa án Nhân dân Tối cao

VKSNDTC :

Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao


DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bản đồ hành chính tỉnh Phú Thọ.
Bảng 2.1. Thống kê tình hình thi hành án hình sự trên địa bàn tỉnh Phú Thọ
từ năm 2013 – 2017.
Bảng 2.2. Thống kê đội ngũ cán bộ thi hành án hình sự trên địa bàn tỉnh Phú
Thọ gia đoạn 2013-2017.
Bảng 2.3. Kết quả thực hiện công tác thi hành án hình sự trên địa bàn tỉnh
Phú Thọ giai đoạn 2013 – 2017.


MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài
Thi hành án hình sự là một bộ phận không thể tách rời trong biện pháp phòng
chống tội phạm. Việc thi hành án hình sự vừa trực tiếp tác động đến nhận thức và
hành vi của người phạm tội, vừa tác động đến ý thức tôn trọng pháp luật của mọi
công dân. Điều đó cho thấy vai trò của thi hành án hình sự trong việc đấu tranh, đẩ y

lùi tình trạng phạm tội và tái phạm tội trong xã hội.
Là một hoạt động mang tính quyền lực nhà nước, thi hành án hình sự nhằm
đưa một bản án, một quyết định của Tòa án ra thi hành trên thực tế. Thi hành án

hình sự được thực hiện sau khi bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực, là một
cách để thực thi công lý, công bằng cho xã hội. Mục đích của giai đoạn này là buộc
người bị kết án phải chấp hành bản án một cách nghiêm chỉnh, cảm hóa tư tưởng,

giáo dục người bị kết án trở thành một công dân tốt. Nếu mục đích của thi hành án
không đạt được thì mọi bản án, mọi quyết định của Tòa án sẽ trở nên vô nghĩa. Nếu
như một bản án, một quyết định của Tòa án không được thi hành nghiêm chỉnh thì

an ninh - trật tự xã hội sẽ bị xâm hại, quyền lực Nhà nước sẽ bị giảm sút. Chính vì
vậy, việc đảm bảo hiệu lực của các bản án, quyết định của Tòa án là một yêu cầu tất

yếu trong hoạt động quản lý Nhà nước.
Với mục tiêu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, mọi công dân
sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật, Đảng và nhà nước ta đã đưa ra những
chủ trương, định hướng nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật, cụ thể như Nghị quyết
số 48-NQ/TW ngày 24/05/2005 về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống
pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 [13] hay như Nghị
quyết số 49 –NQ/TW ngày 02/06/2005 về chiến lược cải cách tư pháp đến năm
2020 [14]. Sau hơn 10 năm thực hiện, hệ thống tư pháp Việt Nam đã có nhiều tiến
bộ rõ rệt, ngày một hoàn thiện hơn, phù hợp với tiến trình hội nhập quốc tế một
cách sâu rộng.
Tỉnh Phú Thọ là một tỉnh Trung du miền núi phía Bắc của Việt Nam, có vị
trí địa lý nằm trong khu vực giao lưu giữa vùng Đông Bắc, đồng bằng Sông Hồng

và Tây Bắc, là cửa ngõ nối liền thủ đô Hà Nội và các tỉnh lân cận với các tỉnh miền

1


núi, biên giới Tây Bắc; có hệ thống giao thông đa dạng với 06 tuyến quốc lộ, trong
đó có tuyến cao tốc Nội Bài - Lào Cai và 01 tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai

thuận tiện cho việc giao lưu kinh tế, văn hóa với các tỉnh, nhất là các tỉnh biên giới,
như: Lào Cai, Lạng Sơn. Những điều kiện thuận lợi trên đã góp phần thúc đẩy kinh

tế - xã hội của tỉnh ngày càng phát triển, trình độ dân trí ngày được nâng cao, đời
sống nhân dân dần được cải thiện; tình hình an ninh, chính trị ổn định, trật tự an
toàn xã hội có những bước chuyển biến tích cực. Bên cạnh đó, Phú Thọ là tỉnh miền
núi với 210 xã, thị trấn miền núi, 7 xã vùng cao và 50 xã đặc biệt khó khăn về kinh
tế, nhiều nơi trình độ dân trí vẫn còn thấp...đây cũng là điều kiện thuận lợi để các ổ
nhóm tội phạm hoạt động dưới nhiều hình thức khác nhau, thủ đoạn ngày một tinh

vi, xảo quyệt; các loại tội phạm như giết người do nguyên nhân xã hội, cướp, cướp
giật tài sản, trộm cắp, tội phạm trong lứa tuổi thanh, thiếu niên, tội phạm ma túy,
kinh tế, chức vụ, tham nhũng… có chiều hướng gia tăng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây
ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, an toàn xã hội. Trong thời gian qua, lực lượng

Công an tỉnh đã phối hợp chặt chẽ với các sở, ban , ngành, đoàn thể địa phương và
sự nỗ lực cố gắng của lực lượng thi hành án hình sự Công an tỉnh đã khắc phục khó
khăn, thực hiện hiệu quả chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong công

tác thi hành án hình sự, góp phần đảm bảo an ninh, trật tự trên địa bàn tỉnh. Luật thi
hành án hình sự 2010 được ban hành đã đánh dấu một mốc lịch sử quan trọng trong
công tác thi hành án hình sự, giống như một kim chỉ nam trong việc áp dụng thực
tiễn thi hành. Tuy nhiên, qua hoạt động thi hành án hình sự trên địa bàn tỉnh Phú
Thọ thời gian qua vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế, thiếu sót cũng như các khó khăn,
vướng mắc trong quá trình triển khai.

Chính vì vậy, tác giả chọn đề tài: “Thi hành án hình sự từ thực tiễn tỉnh
Phú Thọ” để làm luận văn thạc sĩ Luật học, chuyên ngành: Luật hình sự và tố tụng
hình sự - mã số: 8.38.01.04.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Thi hành án hình sự liên quan trực tiếp đến trật tự, an toàn xã hội, an ninh
quốc gia đã và đang được nhà nước ta đặc biệt quan tâm. Luật thi hành án hình sự

2


2010 ra đời đánh dấu một bước ngoặt lớn trong tiến trình cải cách tư pháp. Cho đến
nay, có nhiều công trình nghiên cứu khoa học, chuyên đề, tạp chí nghiên cứu về thi
hành án hình sự như:
- Sách chuyên khảo “Luật thi hành án hình sự” của GS.TS. Võ Khánh Vinh

và PGS.TS. Cao Thị Oanh [39].
- Sách chuyên khảo “Pháp luật thi hành án hình sự Việt Nam - Những vấn đề
lý luận và thực tiễn” của GS.TS. Võ Khánh Vinh và PGS.TS. Nguyễn Mạnh Kháng.
- Luận án Tiến sĩ Luật học “Hoàn thiện quản lý nhà nước trong lĩnh vực thi
hành án hình sự”, Vũ Trọng Hách [17].
- Luận văn Thạc sĩ Luật học “Thi hành án hình sự từ thực tiễn tại huyện Củ
Chi, thành phố Hồ Chí Minh”, Phan Hùng Vương [40].
- “Nhu cầu hoàn thiện pháp luật về thi hành án hình sự ở nước ta hiện nay”,
Vũ Trọng Hách, tạp chí Nhà nước pháp luật số 05/2002 [16].

- “Một số dạng vi phạm phổ biến trong công tác thi hành án treo, cải tạo
không giam giữ”, Bùi Lê Sính, tạp chí Kiểm sát số 02/2017 [37].
- “Một số vấn đề rút ra từ thực tiễn thi hành luật thi hành án hình sự 2010”,
Vũ Huy Thuận, tạp chí Kiểm sát tháng 05/2017 [38].

- “Hoạt động thi hành án hình sự hiện nay - Thực trạng và giải pháp hoàn
thiện”, Trương Hòa Bình, tạp chí khoa học pháp lý số 06/2002 [4].
Các công trình nghiên cứu trên hầu như mới chỉ nghiên cứu một cách chung
từ góc độ lý luận chứ chưa đi sâu vào thực tiễn thi hành án hình sự ở một địa bàn cụ
thể, chính vì vậy rất khó có thể đánh giá một cách chuẩn xác về thực tiễn thi hành
án hình sự hiện nay. Chính vì vậy, kết hợp từ việc nghiên cứu về mặt lý luận và qua
khảo sát thực tiễn tại một địa phương cụ thể, tác giả nghiên cứu được một cách sâu
về công tác thi hành án hình sự, qua đó góp phần hoàn thiện pháp luật về thi hành
án hình sự, đáp ứng nhu cầu cải cách tư pháp hiện nay ở nước ta.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Góp phầ n bổ sung hệ thố ng lý luậ n v ề thi hành án hình s ự ở nước ta hiệ n
nay; đ ánh giá thực trạng công tác thi hành án trên đị a bàn t ỉnh Phú Th ọ trong

3

thờ i gian v ừa qua. Ch ỉ ra những hạ n chế , thiế u sót và khó khăn, vướng mắ c;
nguyên nhân củ a những hạ n chế, thiế u sót và khó khăn , vướng mắc đó. Dự báo
tình hình và đưa ra phương hướ ng, nhi ệ m v ụ và giả i pháp nhằ m nâng cao chấ t
lượng công tác thi hành án hình s ự trên địa bàn tỉ nh Phú Th ọ .

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
+ Về lý luận: Phân tích khái niệm, đặc điểm thi hành án hình sự; trình tự, thủ
tục, quyền và nghĩa vụ của cơ quan thi hành án hình sự trong thi hành án phạt tù, thi
hành án treo và cải tạo không giam giữ; chủ thể và quan hệ phối hợp giữa cơ quan
thi hành án hình sự với cơ quan được giao một số nhiệm vụ có liên quan đến thi
hành án hình sự.
+ Về thực tiễn: Đánh giá thực trạng công tác thi hành án hình sự trên địa bàn
tỉnh Phú Thọ, chỉ ra những ưu điểm, kết quả đạt được; những hạn chế, thiếu sót
cũng như thuận lợi, khó khăn, vướng mắc và nguyên nhân của những hạn chế thiếu

sót và khó khăn vướng mắc đó trong công tác thi hành án hình sự; trên cơ sở đó đưa
ra những giải pháp nâng cao chất lượng công tác thi hành án hình sự trên địa bàn
tỉnh Phú Thọ.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu về lý luận và thực tiễn thi hành án hình sự
trên địa bàn tỉnh Phú Thọ.

4.2. Phạm vi nghiên cứu
+ Về nội dung: Luận văn nghiên cứu lý luận và thực tiễn trong công tác thi
hành án hình sự, tập trung các vấn đề về thi hành án phạt tù, thi hành án treo và cải
tạo không giam giữ.
+ Về chủ thể: Chủ thể nghiên cứu ở đây là cơ quan thi hành án hình sự, tập

trung vào công tác thi hành án hình sự của lực lượng Công an nhân dân bao gồm:
Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, Cơ quan thi hành án hình sự Công an

cấp huyện.
+ Về thời gian: Tác giả nghiên cứu, thu thập số liệu, tài liệu thực tiễn trong
khoảng thời gian 07 năm (từ năm 2011 đến 2017).

4


+ Về địa bàn: Công tác thi hành án hình sự trên địa bàn tỉnh Phú Thọ.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận Chủ nghĩa Mác - Lênin;
phép duy vật biện chứng, duy vật lịch sử và tư tưởng Hồ Chí Minh; Những quan
điểm cơ bản của Đảng và Nhà nước về đấu tranh phòng, chống tội phạm và thi hành
án hình sự ở nước ta.

5.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể
Các phương pháp nghiên cứu cụ thể là: Tác giả sẽ sử dụng tổng hợp các
phương pháp nghiên cứu chủ yếu như: Điều tra khảo sát, phân tích, tổng hợp thống

kê; nghiên cứu điển hình, trao đổi khoa học; phương pháp chuyên gia, phỏng vấn,
phương pháp tổng kết... Tuy nhiên tập trung vào các phương pháp chủ yếu sau đây:

- Phương pháp điều tra khảo sát, thống kê hình sự: Sử dụng phương pháp này
tác giả thực hiện 3 bước tiếp nối nhau, đó là: thu thập số liệu thống kê; hệ thống hóa
và tổng hợp các số liệu thống kê; phân tích số liệu thống kê theo các tiêu chí đánh
giá của tội phạm học về mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu đối với đề tài.
- Phương pháp nghiên cứu điển hình, đối chiếu so sánh: Sử dụng phương

pháp này, tác giả thực hiện 2 bước tiếp nối nhau; bước 1 là: lựa chọn điển hình để
nghiên cứu; bước 2 là: phân tích, tổng hợp trực tiếp các điển hình; so sánh rút ra các
kết luận phù hợp.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn

- Ý nghĩa lý luận: Đề tài đã hệ thống lại toàn bộ lý luận về hoạt động của lực
lượng Công an trong hoạt động thi hành án hình sự từ thực tiễn tỉnh Phú Thọ. Đồng

thời đã đi sâu nghiên cứu, đánh giá, tổng kết kinh nghiệm hoạt động của lực lượng
Công an tỉnh Phú Thọ trong thi hành án hình sự.
Kết quả nghiên cứu có thể khai thác, sử dụng trong quá trình nghiên cứu
giảng dạy, học tập ở các nhà trường và Viện nghiên cứu về pháp luật.
- Ý nghĩa thực tiễn: Việc nghiên cứu đề tài xuất phát từ những yêu cầu của
thực tiễn và tập trung giải quyết các vấn đề thực tiễn đặt ra. Do vậy, kết quả nghiên

5


Luận văn đầy đủ ở file: Luận văn Full