Giáo án Sinh học 11 bài 27: Cảm ứng ở động vật (TT)

GIÁO ÁN
Tiết: 28

SINH HỌC 11 – CƠ BẢN

Bài 27 CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT (tt)

I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
a. Cơ bản
- Trình bày được đặc điểm về nguồn gốc và các thành phần của hệ thần kinh dạng ống ở
động vật có xương sống.
- Phân biệt được chức năng của hệ thần kinh vận động và hệ thần kinh sinh dưỡng.
- Trình bày được: ”Phản xạ là thuộc tính cơ bản của mọi cơ thể có hệ thần kinh”.
b. Trọng tâm
- Nguồn gốc và các bộ phận của hệ thần kinh dạng ống.
- Phân biệt hệ thần kinh vận động và hệ thần kinh sinh dưỡng.
- Khái quát hóa chức năng của hệ thần kinh.
2. Kỹ năng
- Phát triển năng lực phân tích, vận dụng trong thực tiễn đời sống, hệ thống hóa và khái
quát hóa.
- Rèn luyện kỹ năng thảo luận nhóm và làm việc độc lập vớ SGK.
3. Thái độ
Hình thành thái độ hiểu biết về kiến thức và yêu thích thiên nhiên, quan tâm đến hiện
tượng sinh giới.
II. Chuẩn bị dạy và học
1. Giáo viên
- Phóng to các hình 27.1 và 27.2 SGK.
- Phiếu học tập để thảo luận nhóm.
2. Học sinh
- Phiếu học tập của nhóm để tham gia thảo luận khi hoạt động trên lớp.

- Xem trước bài mới, ôn tập kiến thức về các phản xạ có điều kiện và không điều kiện; hệ
thần kinh vận động và hệ thần kinh sinh dưỡng.
III. Tiến trình tổ chức dạy và học
1. Ổn định tổ chức lớp
2. Kiểm tra bài cũ
- Cảm ứng ở động vật là gì? Cảm ứng ở động vật có gì khác với thực vật?
- Trình bày đặc điểm tiến hóa của tổ chức thần kinh ở các nhóm động vật khác nhau?
3. Hoạt động dạy và học
a. Mở bài
Chúng ta đã nghiên cứu các hình thức cảm ứng ở các đại diện thuộc các ngành động vật
không xương sống, chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu các cấu tạo và chức năng của hệ thần
kinh ở động vật có xương sống.
b. Bài mới
Hoạt động của GV và HS
Nội Dung
Hoạt động 1: Tìm hiểu về nguồn gốc, cấu c. Dạng thần kinh ống (Động vật có xương
trúc và chức năng của hệ thần kinh dạng sống):


GIÁO ÁN
ống.
GV: Dạng thần kinh ống xuất hiện ở nhóm
động vật nào? Cấu tạo như thế nào? Và có
vai trò gì?
HS: Nghiên cứu SGK, thảo luận nhóm và
trả lời:
- Dạng thần kinh ống xuất hiện chủ yếu ở
ngành động vật có xương sống: chim, thú,
người …
- Cấu tạo: Được bảo vệ trong hộp sọ và

cột sống, bao gồm: cơ quan thụ cảm, não
và tủy sống.
- Vai trò: giúp động vật trả lời kích thích
một cách chính xác và nhanh chóng hơn.
GV: Nhận xét và bổ sung cho hoàn chỉnh.
Dựa vào chức năng thì có mấy dạng hệ
thần kinh?
HS: Nghiên cứu SGK và trả lời:
+ Hệ thần kinh vận động: điều khiển hoạt
động của các cơ vân trong hệ vận động
(theo ý muốn).
+ Hệ thần kinh sinh dưỡng: điều khiển và
điều hòa hoạt động của các nội quan (tự
động, không theo ý muốn): hệ thần kinh
giao cảm và đối giao cảm.
Hoạt động 2: Tìm hiểu về các hình thức
phản xạ.
GV: Dựa vào kiến thức đã học lớp 8 →
nhắc lại các khái niệm:
+ Phản xạ?
+ Phản xạ không điều kiện và phản xạ có
điều kiện?
HS: Thảo luận nhóm và trả lời:
- Phản xạ là một thuộc tính cơ bản của
mọi cơ thể có hệ thần kinh, giúp cơ thể trả
lời lại một kích thích của môi trường.
- Phản xạ không điều kiện là loại phản xạ
có sẵn, bẩm sinh khi mới sinh ra.
- Phản xạ có điều kiện là loại phản xạ phải
qua quá trình học tập, rèn luyện của cá thể

mới có.
GV: Cho HS tiến hành hoạt động theo
nhóm để hoàn thiện bảng sau: thảo luận

SINH HỌC 11 – CƠ BẢN

- Được bảo vệ trong hộp sọ và cột sống, bao
gồm: cơ quan thụ cảm, não và tủy sống, bằng
cơ chế phản xạ đảm bảo tính chính xác cao
trong phản ứng trả lời kích thích.
- Nói chung, ở động vật có hệ thần kinh, hình
thức cảm ứng xảy ra đều là các phản xạ
không điều kiện, phản xạ có điều kiện.
- Dựa vào chức năng thì có 2 dạng hệ thần
kinh:
+ Hệ thần kinh vận động: điều khiển hoạt
động của các cơ vân trong hệ vận động (theo
ý muốn).
+ Hệ thần kinh sinh dưỡng: điều khiển và
điều hòa hoạt động của các nội quan (tự động,
không theo ý muốn): hệ thần kinh giao cảm
và đối giao cảm.

III. Phản xạ - một thuộc tính cơ bản của
mọi cơ thể có tổ chức thần kinh
- Phản xạ là một thuộc tính cơ bản của mọi cơ
thể có hệ thần kinh, giúp cơ thể trả lời lại các
kích thích của môi trường.
- Các hình thức cảm ứng ở động vật liên quan
đến sự tiến hóa của tổ chức thần kinh.

- Động vật đa bào bậc thấp → Động vật đa
bào bậc cao.
- Có 2 dạng phản xạ:
+ Phản xạ không điều kiện
+ Phản xạ có điều kiện
Tổ chức
Đại diện
Hình thức
thần
cảm ứng
kinh
Chưa có ĐV đơn bào, Co rút chất


GIÁO ÁN
nhóm lớn để bổ sung bảng (chú ý sự hình
thành phản xạ có điều kiện).
HS: Tiến hành thảo luận nhóm và hoàn
thiện phiếu học tập (phiếu học tập đã cho
về nhà làm).

SINH HỌC 11 – CƠ BẢN
tổ chức
TK
Dạng TK
lưới

ĐV
nguyên nguyên sinh
sinh

Ngành
ruột Cơ thể co lại
khoang
hoặc
phóng
gai vào con
mồi
Dạng TK Ngành giun, Cơ thể đã có
chuỗi
thân mềm
phản ứng định
hạch
khu
nhưng
chưa chính xác
Dạng TK Ngành động Phản ứng định
ống
vật có xương khu,
chính
sống
xác: phản xạ

4. Củng cố
- Cho HS đọc phần kết luận chung và mục em có biết ở cuối bài.
- Sử dụng câu hỏi 3, 4 trang 107 – SGK để củng cố.
5. Hướng dẫn học ở nhà
- Học bài và trả lời các câu hỏi trong SGK.
- Hoàn thành phiếu học tập sau:
Phản xạ không điều kiện

Phản xạ có điều kiện

- Xem trước bài mới, tìm hiểu về các loại điện thế: điện thế nghỉ và điện thế hoạt động
trong cơ thể động vật như thế nào?