Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học

Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học

I.

PHẦN MỞ ĐẦU

I.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Sự nghiệp giáo dục đóng một vai trò hết sức quan trọng trong việc
phát triển và sự đổi mới của đất nước. Trong những năm qua Đảng và
nhà nước luôn chú trọng việc xây dựng và phát triển hệ thống trường
lớp tới các thôn buôn, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, khuyến
khích người học, người dạy thi đua nâng cao chất lượng giáo dục ngày
một đi lên. Nhằm đáp ứng với nhu cầu hội nhập kinh tế Quốc tế và đưa
Đất nước ta tiến tới một nước CNH-HĐH trong năm 2020. Chính vì vậy
trong những năm gần đây các cấp học, các bậc học luôn có sự cải cách
đổi mới về nội dung và phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng
dạy học tốt hơn. Trong đó ngành học mầm non cũng đóng góp một vai
trò hết sức quan trọng, vì bậc học mầm non được xem là “nền móng”, là
“Khởi điểm” của mọi khởi điểm, để trang bị cho trẻ những kiến thức, kĩ
năng đầu tiên của một người học trò, từ đó làm bàn đạp cho cấp học tiểu
học tiếp theo.
Ngành học mầm non nói chung và ngành học mầm non của huyện
nhà nói riêng trong năm học này đã tích cực xây dựng kế hoạch và thực
hiện đại trà chương trình mầm non mới vào tất cả các trường học bán
trú, nhằm phát huy tính sáng tạo và sự đầu tư của cán bộ giáo viên trong
1


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
chương trình chăm sóc giáo dục trẻ, chứ không phụ thuộc vào chương
trình đã dược xây dựng sẵn như trước đây mà giáo viên có thể lựa chọn

kế hoạch bài dạy sao cho phù hợp với điều kiện thực tế ở địa phương và
lớp mình đang thực hiện.Trẻ ở lứa tuổi này đang học mà chơi, chơi mà
học, sự phát triển của trẻ diễn ra trong quá trình trẻ tương tác với môi
trường xung quanh: như giao tiếp, chơi, sinh hoạt, học tập có kế hoạch.
Trong cuộc sống trẻ rất thích được tự chơi, hợp tác, chia sẻ hiểu biết,
quan sát, mày mò tìm kiếm, khám phá, tưởng tượng, thu thập thông
tin…Chính vì vậy nhiệm vụ của giáo viên là làm sao để đạt mục tiêu
giáo dục, tác động trực tiếp lên sự phát triển toàn diện ở trẻ, trẻ phải có
kiến thức nhất định, kiến thức ở đây nó thể hiện là đứa trẻ có hiểu biết
về cuộc sống xung quanh trẻ, sự thay đổi của thiên nhiên, con người, sự
vật phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Trẻ phải tò mò, ham hiểu
biết, tích cực tham gia vào các hoạt động, biết sử dụng các giác quan để
thu nhận các kiến thức đồng thời phát triển kĩ năng tư duy.
Môn học “Khám phá khoa học” mà trước đây gọi là “Làm quen
môi trường xung quanh” mặc dù đã được ngành tổ chức tập huấn và đưa
vào chuyên đề thực hiện trong các năm liên tục gần đây. Nhưng trong
thực tế nhiều giáo viên luôn chú trọng cho trẻ tìm hiểu bề ngoài của các
sự vật hiện tượng trong môi trường xung quanh, mà không chú trọng
2


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
cho trẻ sử dụng các giác quan trong quá trình quan sát, giáo viên chưa
chú ý đưa ra các câu hỏi mở kích thích sự tìm tỏi khám phá ở trẻ. Chính
vì vậy mà trẻ ít có những trải nghiệm, ít có điều kiện giải quyết vấn đề
và dự đoán những điều có thể xảy ra trong quá trình tìm hiểu, khám phá
môi trường xung quanh.
Từ những tình hình thực tế trên, bản thân tôi là một giáo viên chủ
nhiệm lớp chồi. Tôi luôn xác định cho mình phải tâm huyết với nghề,
không ngừng học hỏi, đọc tài liệu tham khảo để rút kinh nghiệm cho bản

thân. Biết lựa chọn các nội dung, hình thức tổ chức các hoạt động thích
hợp luôn gây hứng thú, kích thích tư duy của trẻ, nhằm để trẻ tự chủ
động tìm tòi khám phá tiếp thu các tri thức, mạnh dạn sử dụng ngôn ngữ
giao tiếp với mọi người về hiểu biết của mình với thế giới xung quanh.
Từ đó tôi đã cố gắng tìm tòi, nghiên cứu và đúc rút ra bài học kinh
nghiệm về “Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học” đối với
học sinh mẫu giáo 4- 5 tuổi. Đó là lý do tôi chọn đề tài này.
I.2. MỤC TIÊU, NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI:
Cho trẻ khám phá môi trường xung quanh có tác dụng góp phần
mở rộng kiến thức của trẻ về thế giới xung quanh: trẻ thích tìm tòi, chủ
động, tích cực khám phá cái mới, có thói quen quan sát, so sánh, phân
loại, phán đoán, chú ý và ghi nhớ có chủ định, nhận ra mối quan hệ đơn
3


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
giản về sự vật hiện tượng, cảm nhận vẻ đẹp trong thiên nhiên và trong
cuộc sống.
Vì thế đây là nhiệm vụ quan trọng của người giáo viên mà bản
thân tôi đang cố gắng đầu tư và thực hiện.
Nhằm rút ra được vấn đề giáo dục trẻ, giúp cho giáo viên biết xác
định cho mình một hướng đi đúng đắn. Biết lựa chọn các nội dung, hình
thức để tổ chức các hoạt động khám phá thích hợp, luôn gây hứng thú,
kích thích tư duy của trẻ. Giúp trẻ có điều kiện trải nghiệm, giải quyết vấn
đề trong học tập cũng như trong cuộc sống.
Rút ra được bài học kinh nghiệm về nâng cao chất lượng cho trẻ
4-5 tuổi khám phá khoa học nhằm đáp ứng với nhu cầu nguyện vọng của
các cơ quan ban ngành lãnh đạo, phụ huynh đã quan tâm giao phó.

I.3 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:

- Là học sinh lớp mẫu giáo 4-5 tuổi của trường Mầm Non ...
I.4 GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU:
Đề tài được tiến hành trong một năm học, từ tháng 9 năm 2013 đến
tháng 4 năm 2014 tại lớp mẫu giáo 4-5 tuổi của trường Mầm non ...

4


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
I.5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
Trước hết bản thân phải nhận định được tình hình chung của đối
tượng nghiên cứu, sau đó đọc, phân tích, tổng hợp tài liệu tham khảo và
áp dụng những phương pháp sau:
- Phương pháp ứng dụng thực tiễn.
- Phương pháp đánh giá kết quả.
- Phương pháp khảo sát thực tế.
- Phương pháp tìm tòi sáng tạo.

PHẦN NỘI DUNG
II.1. Cơ sở lý luận:
Trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ thì việc cho trẻ Khám phá
khoa học là không thể thiếu. Môi trường xung quanh có tác dụng giáo
dục và phát triển về mọi mặt như: ngôn ngữ, đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ…
Khám phá khoa học đem lại cho trẻ niềm vui để nuôi dưỡng và kích
thích tìm tòi ham hiểu biết, rèn các giác quan học cách quan sát và biết
quan sát, trẻ học cách so sánh, suy luận, giải thích, phân tích…, tạo điều
kiện để ngôn ngữ của trẻ trở nên rõ ràng, chuẩn xác và giàu hình ảnh.
Qua khám phá, giáo dục giúp trẻ có hành vi đúng đắn với cuộc sống
xung quanh, giáo dục trẻ những hành động có văn hóa, hành vi văn
minh trong đời sống sinh hoạt, vui chơi, học tập….Vì vậy trong chương

5


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
trình CSGD trẻ các nhà giáo dục đã sử dụng nhiều phương pháp nhằm
giúp trẻ tiếp cận với thế giới xung quanh.
II.2. Thực trạng
a. Thuận lợi- Khó khăn:
* Thuận lợi:
Được sự chỉ đạo sát sao của Ban giám hiệu nhà trường, chuyên
viên ngành mầm non tạo mọi điều kiện để giáo viên được tập huấn
chương trình giáo dục mầm non mới, và các chuyên đề.
Cơ sở vật chất: Trường có sân chơi rộng thoáng mát, có cây xanh,
đồ dùng trong lớp tương đối đầy đủ có , bàn ghế đúng quy cách, bảng,
tranh ảnh về các chủ đề…
Phụ huynh quan tâm phối hợp cùng nhà trường giáo dục trẻ.
* Khó khăn:
Số lượng học sinh do trên địa bàn có số trẻ trong độ tuổi tăng nên
số trẻ ra lớp cao hơn với quy định.
Trang thiết bị mặc dù đã được cấp phát nhưng vẫn còn thiếu.
Nhận thức các cháu không đồng đều, đa số trẻ còn nhút nhát chưa
tự tin, mạnh dạn tự tìm tòi khám phá.
Một số phụ huynh chưa hiểu biết luôn coi trọng vấn đề dạy chữ
cho trẻ là cần thiết.
6


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học

b. Thành công- hạn chế:

*Thành công:
Từ những khó khăn vướng mắc đó tôi đã khẳng định rằng mình làm
công tác CSGD trẻ thì phải làm sao để cuối độ tuổi trẻ phát triển toàn
diện như mục tiêu giáo dục đã đề ra đầu năm học, giúp trẻ có hành trang
vững vàng bước vào lớp 1.
* Hạn chế:
Trước khi thực hiện đề tài tôi đã có những tiết cho trẻ làm quen với môi
trường xung quanh , tôi thấy vốn biểu tượng về thế giới xung quanh của trẻ còn ít
đặc biệt trẻ rất rễ nhầm lẫn , khi gọi tên các các loại cây rau, củ quả… . ví dụ như :
Tất cả các loại quả đậu có hình dài các cháu thường nhầm lẫn giữa đậu này với
loại đậu kia . Mặt khác khả năng quan sát , phân loại của trẻ gặp rất nhiều khó
khăn không đạt kết quả tốt như khi áp dụng đề tài này.
c. Mặt mạnh- mặt yếu :
* Mặt mạnh :

7


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
Như trên đã nói, chương trình giáo dục mầm non mới ở độ tuổi mẫu
giáo thực sự mang lại hiệu quả nhất định trong công tác chăm
sóc giáo dục trẻ, để đạt được chất lượng môn học chúng ta cần thực hiện
tốt các nội dung trên.
* mặt yếu :
Bản thân và đồng nghiệp vẫn còn bở ngỡ khi tiếp cận chương trình
mầm non mới.
d.Các nguyên nhân, các yếu tố tác động….
Muốn có được những thành công trong hoạt động khám phá KH
trong đời sống hằng ngày của trẻ ở trường Mầm non, trước hết :
Người giáo viên mầm non phải nắm vững kiến thức, kĩ năng cơ bản

của môn khám phá khoa học, phải tạo được mối quan hệ thân thiện giữa
cô với trẻ đồng thời động viên khuyến khích trẻ để giúp trẻ mạnh dạn tự
tin sáng tạo trong hoạt động.
Kết hợp chặt chẽ với phụ huynh học sinh để có sự giúp đỡ theo yêu
cầu của nhà trường, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức thực hiện.

8


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
Để thực hiện tốt hoạt động khám phá khoa học cho trẻ Mầm non trong giai
đoạn hiện nay thông qua việc thực hiện các biện pháp đã phần nào đạt được
một số kết quả như đã nêu.
e. phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra.
Cần tạo điều kiện cho giáo viên tham quan học tập ở các đơn vị bạn để
trao đổi, học hỏi kinh nghiệm.
Từ những vấn đề trên bản thân tôi là một giáo viên đứng lớp, tôi luôn
trăn trở là làm sao để tạo điều kiện tốt nhất cho việc phát triển toàn diện
của trẻ. Làm cho mọi người cùng hiểu và quan tâm hơn nữa trong công
tác chăm sóc giáo dục trẻ, tạo tiền đề vững chắc cho trẻ để trẻ có khả
năng tiếp thu tri thức các cấp học tiếp theo.
II.3.Giải pháp, biện pháp:
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp:
Từ sự nhận thức yêu cầu của hoạt động cho trẻ Khám phá khoa
học là quan trọng nhằm đáp ứng nhu cầu ham hiểu biết của trẻ, giúp trẻ
phát triển một cách toàn diện. Do đó việc đầu tiên tôi nghĩ tới là làm
sao để được phụ huynh cùng quan tâm ủng hộ về kinh phí cũng như tinh
thần cùng giáo dục trẻ.
Thực tế phụ huynh thường thắc mắc tại sao không dạy trẻ đọc
viết, làm tính…Cho nên vào đầu năm học sau khi ổn định nề nếp lớp.

9


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
Chúng tôi tổ chức cuộc họp phụ huynh của lớp, nhằm bầu ra ban chấp
hành hội phụ huynh để khi cần trao đổi qua BCH hội. Nội dung họp
thông báo chương trình chăm sóc giáo dục trẻ theo 9 chủ đề và tầm quan
trọng của từng hoạt động ở trường của trẻ, thông báo những thiếu thốn
và cần được phụ huynh ủng hộ kinh phí cũng như nguyên vật liệu phế
thải ở các gia đình như: vải vụn, xốp nhựa,các chai lọ, ca cốc, hột hạt
hoặc các loại cây cảnh, cá cảnh… Từ những học liệu này có thể giúp trẻ
chơi và khám phá. Tôi nêu ví dụ để phụ huynh hiểu rõ tác dụng của
chúng.
Vào tuần đầu của tháng 10-2013 tôi mạnh dạn xin ý kiến của ban
giám hiệu nhà trường tổ chức cho trẻ hoạt động khám phá khoa học, với
đề tài “Gia đình của bé” và mời tất cả phụ huynh của lớp về tham dự.
Kết quả đã có 2/3 số phụ huynh của lớp về tham dự. Sau buổi dự giờ hội
ý tất cả phụ huynh (có mặt), hội trưởng phát động ủng hộ kinh phí để
giáo viên mua sắm thêm đồ dùng, băng đĩa nếu cần. Còn các gia đình
khó khăn thì có thể sưu tầm các nguyên vật liệu cho cô giáo. Một số phụ
huynh không về tham dự thì ngày hôm sau vào các giờ đón trả trẻ tôi tận
dụng thời gian cùng trao đổi để tất cả phụ huynh cùng nắm được kế
hoạch giáo dục trẻ ở lớp

10


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
Sau buổi dự hoạt động, cuộc thảo luận của số phụ huynh có mặt

đã được đa số phụ huynh ủng hộ về kinh phí hay kinh nghiệm làm băng
đĩa cho trẻ khám phá và đặc biệt tôi luôn nhận được các nguyên vật liệu
như đã nêu trên từ các phụ huynh mang đến cho trẻ sử dụng. Ngoài ra về
nhà trẻ còn được phụ huynh cung cấp hay củng cố kiến thức (Theo bảng
tin đã dán ở góc lớp). Cho nên việc giáo dục trẻ cũng có phần thuận lợi
hơn nhiều so với trước.
Mặc dù kết quả bước đầu đã được phụ huynh quan tâm song để
nâng cao được niềm tin ấy tôi đã cố gắng học hỏi, tìm tòi làm đồ dùng,
đồ chơi hấp dẫn, thu hút trẻ thích đến trường, trẻ ham hoạt động thì sẽ
làm cho phụ huynh ngày càng tin tưởng và ủng hộ ngày càng cao hơn.
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp:
Xây dựng môi trường hết sức quan trọng bởi môi trường luôn hấp
dẫn, cuốn hút lôi kéo, mời gọi trẻ vào hoạt động tích cực. Vì vậy cần
chú trọng xây dựng môi trường cho trẻ hoạt động ( môi trường ở đây
gồm có môi trường trong lớp và môi trường ngoài lớp)
Môi trường ngoài lớp là nói đến những gì có ở ngoài sân trường,
từ những cây cối sẵn có của nhà trường như: cây cảnh, cây bóng mát,cây
lấy gỗ, hoa, cây ăn quả . Ở góc vườn gần lớp học tôi trồng các loại rau

11


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
như: rau cải, rau dền, đậu ve, mướp đắng…Hàng ngày cho trẻ tưới nước
chăm sóc rau, tôi có thể tạo nhiều tình huống để trẻ tập trung quan sát .
Ví dụ: con xem hôm nay cây đậu lớn bằng chừng nào rồi? Trẻ có
trể dùng một vật gì đó để đo cây đậu và ngày mai trẻ sẽ nóng lòng quan
sát xem có gì thay đổi. Cũng từ góc vườn này tôi cho trẻ gieo 1 loại hạt
nhưng một bên được trẻ chăm sóc tưới nước và xem cây phát triển từ hạt
như thế nào, còn một bên gieo hạt nhưng không chăm sóc tưới nước thì

cho trẻ dự đoán điều gì sẽ xảy ra . Tôi ghi chép số trẻ dự đoán để sau đó
có biện pháp hướng dẫn hoặc gợi mở thêm cho trẻ (tùy theo mứa độ
nhận thức của trẻ) . Hàng ngày cho trẻ đi khám phá thì tôi chú ý đặt câu
hỏi để trẻ so sánh hoặc phát hiện điều mới lạ xảy ra xung quanh trẻ .
Ví dụ: Sau một thời gian nắng hạn, đêm qua có một trận mưa rào
thì tôi có thể tạo tình huống để trẻ nói lên hiểu biết của mình “Hôm nay
thời tiết có gì khác so với hôm qua?, Mưa xuống cây cối như thế nào?
Vì sao trên sân chỗ này có nước mà chỗ kia không có nước? . Có thể
bằng nhiều hình thức cô cho trẻ khám phá những gì mà trẻ chưa biết chứ
không hỏi lại những gì mà trẻ đã học rồi
Còn với môi trường trong lớp bao gồm xây dựng các góc, đồ dùng,
đồ chơi. Tôi luôn chú ý sắp xếp gọn gàng, về sau nề nếp lớp ổn định tôi
chú ý hướng dẫn trẻ lấy và cất đúng nơi quy định. Trong lớp tôi xây
12


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
dựng góc thiên nhiên đặt ở ngoài hiên, góc khoa học đặt ở gần góc thiên
nhiên. Tôi đặt trong đó có nhiều vật dụng như: màu nước,
màu lấy từ thiên nhiên, bột màu, xà bông, muối, đường, bình tưới, chai
lọ, hột hạt…Do lớp chật chội nên tôi sắp xếp các vật dụng trên vào giá
đựng và cứ sáng khiêng giá vật dụng ấy ra, tối khiêng vào. Trong lớp
cũng tùy theo chủ đề mà tôi có thể trang trí cho phù hợp :
Ví dụ: chủ đề nhánh các con vật quanh bé. Thì tôi trang trí hình
ảnh các con vật như: chó, mèo, trâu bò, gà và các hình ảnh có liên quan
đến các con vật này như: trứng gà, gà bới thức ăn, trâu kéo cày….Ở góc
để trẻ trãi nghiệm tôi chuẩn bị các nguyên vật liệu như giấy báo , đất
nặn, giấy vẽ, sách ảnh nói về các con vật đó. Tôi còn chuẩn bị băng đĩa
về hình ảnh các trang trại chăn nuôi các con vật trên . Hàng ngày trong
hoạt động góc, hoạt động tự do tôi luôn khuyến khích trẻ tạo hình ảnh

về chủ đề để trang trí lớp cho đẹp hoặc tìm tòi khám phá qua tranh ảnh
bằng các câu gợi ý của cô.
Nói chung trong sinh hoạt hàng ngày giáo viên cần tạo nhiều tình
huống, cơ hội cho trẻ khám phá môi trường xung quanh. Cung cấp cho
trẻ nhiều vật liệu khác nhau để trẻ tự khám phá mọi lúc, mọi nơi.
Qua một thời gian dài gợi ý hướng dẫn cho trẻ hoạt động, tôi thấy
trẻ tích cực hơn, thích tìm tòi, khám phá nhiều hơn.
13


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
c. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp:
Trong quá trình tổ chức cho trẻ quan sát việc lựa chọn thời điểm
và phương pháp đưa vào cũng hết sức quan trọng vì nó có thể giúp trẻ
tích cực,sáng tạo, ham hiểu biết, phát huy tính tự giác không thụ động ở
trẻ. Thường các phương pháp ở đây chủ yếu là: Phương pháp đặt câu
hỏi, Phương pháp trả lời các câu hỏi, Phương pháp quan sát, trò chuyện
với trẻ, sử dụng mô hình hay phim ảnh, sử dụng chuyện thơ câu đố, sử
dụng trò chơi, thí nghiệm. Để muốn biết đặc điểm nhận biết của trẻ đến
mức độ nào thì tôi trò chuyện cùng trẻ và từ đó tôi có thể củng cố hay
đề ra những hành động tiếp theo. Trong trò chuyện tôi luôn tạo cho trẻ
không khí thân mật nhẹ nhàng, tạo cho trẻ cảm giác an toàn, không sợ
nói sai, mạnh dạn bộc lộ vấn đề của trẻ. Tôi luôn chuẩn bị hệ thống câu
hỏi gợi ý cho trẻ để trẻ vận dụng suy nghĩ.
Ví dụ: trước lúc cho trẻ khám phá về con Ốc, tôi có thể hỏi trẻ
“Cháu đã nhìn thấy con Ốc chưa?, Nó có đặc điểm gì?, Nó sống ở
đâu?...
Với phương pháp đặt câu hỏi thường được thực hiện cùng với
Phương pháp quan sát, câu hỏi nhằm kích thích tính tích cực của trẻ.
Ví dụ: khi cho trẻ quan sát nước câu hỏi của tôi đặt ra như: Nước

có màu gì?, nếm thấy như thế nào? Tiếng nước chảy như thế nào? Sờ
14


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
vào nước con có cảm giác gì?. Tất cả câu hỏi đó đã kích thích các giác
quan của trẻ cùng làm việc. Hai phương pháp này thường giúp trẻ tìm
hiểu về đặc điểm, tính chất, hình dáng của sự vật hiện tượng, còn khi trẻ
đã có những hiểu biết nhất định về sự vật, hiện tượng nào rồi thì tôi
dùng đến tranh ảnh, phim, mô hình nhằm cho trẻ có cơ hội quan sát sự
vật xa nơi trẻ sống hoặc ở những nơi điều kiện không thể nhìn thấy.
Ví dụ : Phim về đàn cá sống ở dưới biển, hay sự sinh sống bắt mồi
của các con vật trong rừng…Sau đó tôi lại trò chuyện cùng trẻ để giải
đáp những thắc mắc của trẻ, hoặc trò chuyện để biết xem trẻ đã hiểu
chính xác chưa…
Ngoài ra tôi luôn sử dụng thơ chuyện câu đố, bài hát, trò chơi
trong các hoạt động cho trẻ khám phá MTXQ. Vì trong bài hát, thơ câu
đố thường mang yếu tố nghệ thuật cao, gây hứng thú, hấp dẫn, giúp trẻ
nhớ lâu, câu đố kích thích tư duy , suy luận ở trẻ. Trò chơi là tạo cơ hội
để trẻ sáng tạo, vận dụng hiểu biết của trẻ về thế giới xung quanh vào
thể hiện qua trò chơi, đặc biệt là trò chơi phân vai theo chủ đề.
Sau một thời gian dài tổ chức hoạt động cho trẻ khám phá môi
trường xung quanh, thì tôi thường vận dụng các phương pháp trên song
tùy vào tình hình của lớp và nội dung khám phá mà có thể chọn vận

15


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
dụng đan xen với nhau nhằm giúp trẻ nắm được kiến thức và phát triển

qua tìm hiểu khám phá MTXQ một cách tích cực.

d. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp:
Tổ chức cho trẻ khám phá môi trường thường tổ chức dưới nhiều hình
thức như: Hoạt động chung, Dạo chơi, lao động, lễ hội.
Trong hoạt động chung khi tiến hành cho trẻ khám phá tôi thường
tiến hành theo các bước, tạo cơ hội để trẻ vận dụng các giác quan vào
trong khám phá:
Bước 1: cho trẻ tiếp xúc với đối tượng nhiều lần
Ví dụ: cho trẻ khám phá tính chất của nước: Tôi cho trẻ nhìn bình
nước trong suốt, ngửu mùi, nếm thử, cầm nắm, nghe âm thanh nước
chảy, quan sát nước nóng đang bốc hơi, nước đóng băng thành đá.
Bước 2: Bằng các câu hỏi để cho trẻ nói lên được những gì mà đã
khám phá được Ví dụ: Nước có đặc điểm gì?, Có màu hay không có
màu?, con nếm thấy thế nào?, nước có hình dạng hay không có hình
dạng? Khi con sờ vào nước có cảm giác gì? Nước ở dạng gì? Ở nhiệt độ
nào thì nước chuyển thành dạng rắn?...Sau đó cô cùng giới thiệu và cho
trẻ trãi nghiệm một số thí nghiệm nhỏ như rót nước nóng vào ly rồi đậy
tấm kính lại xem hiện tượng gì xảy ra. Tôi gợi hỏi trẻ “Nước có thể đổi
16


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
màu không? và có vị không?, sau đó tôi cho trẻ pha bột cam vào trong
ly nước và cho trẻ uống rồi trả lờicâu hỏi của cô mà trẻ vừa kiểm tra.
Bước 3: Chia trẻ ra làm nhiều nhóm trãi nghiệm . Ví dụ nhóm
chọn màu để pha trong nước, nhóm chọn muối, đường, nhóm chọn bột,
sỏi…Cô gợi ý cho trẻ cùng bỏ những thứ đó vào trong nước quấy đều
rồi quan sát kết quả. Sau đó lần lượt đại diện từng nhóm lên đưa ra kết
luận của nhóm mình cho cô và cả lớp rõ.

Bước 4: Tôi tổng hợp lại những kết quả mà trẻ đã làm hôm nay và
đưa vào liên hệ trong thực tế, mở rộng vốn hiểu biết cho trẻ.
Ví dụ: Nước có thể hòa tan một số chất nên người ta dùng nước
để chế biến ra các loại nước như: Nước ngọt, các loại dầu ăn, dầu gió…
Hỏi trẻ nước dùng để làm gì?, liên hệ trong các môi trường nước.
( nước bị ô nhiễm lý do vì sao? ). Giáo dục trẻ biết tiết kiệm nước, giữ
gìn vệ sinh môi trường sạch sẽ ở mọi lúc, mọi nơi.
Bước cuối cùng tôi cho trẻ chơi trò chơi về những gì mà trẻ khám
phá được. Ví dụ: cho trẻ đong nước vào các chai lọ, quan sát nước
chuyển sang hình dạng chai to, nhỏ khác nhau. Hoặc cho trẻ chơi pha
nước chanh uống liên hoan…
Ngoài hoạt động chung ra khám phá thường được tiến hành nhiều
trong buổi dạo chơi và các hoạt động lao động vệ sinh, tạo hình, văn
17


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
học chữ viết, toán…Dạo chơi trẻ được quan sát thời tiết, thiên nhiên,
cuộc sống xung quanh trẻ. Tôi thường chú ý cho trẻ quan sát những gì
thay đổi hoặc xảy ra trong ngày.
Ví dụ: hôm nay đi dạo thấy cây cau vừa ra bẹ cau chuẩn bị trổ
buồng cho trẻ quan sát và dự đoán tiếp theo rồi hôm sau quan sát tiếp
các hiện tượng thay đổi của nó. Trước lúc đi dạo tôi thường hướng dẫn
trẻ mang túi ni lon và có thể cho trẻ nhặt được những gì về lớp quan sát
tiếp hay sử dụng trong môn học khác.
Ví dụ: cho trẻ nhặt những cánh hoa héo rụng xuống về trẻ tìm hiểu xem
vì sao cánh hoa này rụng xuống? sử dụng hoa để tạo hình thành các con
vật đáng yêu…Tôi luôn khuyến khích trẻ ghi chép lại kết quả mà trẻ tìm
kiếm được hoặc vẽ lại những gì trẻ đã nhìn thấy.
Trong buổi lao động như lau chùi kệ đồ chơi, nhặt lá vàng, nhặt

rác…Bằng các kỹ năng lao động đơn giản trẻ cũng có thể khám phá ra
rằng: đồ dùng này được làm bằng chất liệu gì? nhựa hay gỗ, hay nhôm…
Vì sao lúc lau nước đồ dùng này ướt mà giờ lại khô? trẻ luôn có thắc
mắc muốn biết những gì liên quan đến việc đang làm. Hoặc trong khi
nhặt lá vàng, lá khô thì trẻ tìm hiểu rằng: cây cối, cành lá cũng cần đến
chất dinh dưỡng truyền từ rễ đến cành lá. Chất dinh dưỡng thì liên quan
đến yếu tố trong thiên nhiên như (nắng, gió,mưa) yếu tố chăm sóc, vun
18


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
xới…hoặc vòng đời phát triển của cây từ hạt, lá già rồi rụng xuống và lá
non tiếp tục ra…
Tóm lại trong quá trình tổ chức cho trẻ khám phá thế giới xung
quanh bằng nhiều hình thức song các đối tượng chuẩn bị cho trẻ quan
sát hoặc những điều bất ngờ xảy ra trong ngày thì phải là những điều
mới lạ, giáo viên không nên cho trẻ quan sát điều đã biết. Phải thường
xuyên dùng các thủ thuật thu hút sự chú ý tạo tình huống trẻ tò mò ham
hiểu biết. Từ đó nó mang lại kết quả như mong đợi mà đầu năm kế
hoạch giáo dục đã đề ra.
e. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu :
Quá trình triển khai vận dụng các biện pháp cho trẻ khám phá môi
trường xunh quanh ở lớp 4-5 tuổi tại đơn vị của chúng tôi. Thời gian
qua tôi đã ghi được một số kết quả như sau:
* Về bản thân:
Được phụ huynh tin yêu và luôn nhiệt tình ủng hộ
Nắm vững chuyên đề “Tổ chức cho trẻ khám phá khoa học”
Biết lựa chọn nội dung và tạo tình huống cho trẻ giải quyết vấn đề
Có kỹ năng tốt, sáng tạo trong việc làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ
Các tiết tổ chức hoạt động, đặc biệt là hoạt động khám phá khoa

học được hội đồng sư phạm đánh giá cao.
19


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
Rèn luyện đức tính kiên trì và chịu khó của bản thân
* Về kết quả trên trẻ:
Trẻ có kĩ năng quan sát, so sánh, phân loại, hiểu biết rộng về tự
nhiên và xã hội, ngôn ngữ cũng phát triển theo. Đặc biệt trẻ trong lớp có
ý thức bảo vệ môi trường như giữ gìn vệ sinh trong và ngoài lớp, vệ
sinh cá nhân luôn sạch sẽ.
Một số trẻ đầu năm nhút nhát thì nay đã mạnh dạn, biết phối hợp với
bạn cùng nhóm giải quyết vấn đề mà cô đã đề ra. Mạnh dạn giao tiếp
với mọi người xung quanh và trong các hoạt động khác
Trẻ biết chủ động khám phá và hay nêu những thắc mắc về các vấn đề.
* Về các bậc phụ huynh:
Các bậc phụ huynh đã nhận thức rõ được tầm quan trọng của việc
dạy trẻ khám phá khoa học, tạo điều kiện cùng với giáo viên trong việc
tổ chức cho trẻ khám phá môi trường xung quanh của trẻ. Nhờ đó mà
chất lượng cho trẻ KPKH được nâng cao.
II.4. KẾT QUẢ THU ĐƯỢC QUA KHẢO NGHIỆM, GIÁ TRỊ KHOA
HỌC CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU :
Kết quả của trẻ so sánh với đầu năm như sau:
Chưa thực
STT

Đã thực hiện

Các kỹ năng
20

Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
hiện đề tài

đề tài

01

Kỹ năng quan sát

60%

80%

02

Kỹ năng so sánh, phân loại

45%

75%

03

Khả năng suy luận, phán đoán

50%

75%

04

Khả năng tư duy trí nhớ

55%

80%

*Nguyên nhân dẫn đến thành công:
Bản thân và đồng nghiệp được nắm bắt chuyên đề.
Nắm vững phương pháp tổ chức cho trẻ khám phá khoa học theo
hướng đổi mới, gần gũi yêu thương trẻ, chịu khó học hỏi, sưu tầm các
nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương.
Một số phụ huynh quan tâm nhiệt tình ủng hộ .
Được nhà trường tạo mọi điều kiện và tháo gở khó khăn vướng
mắc.
* Tồn tại:
Tuy việc áp dụng các phương pháp trên trong việc tổ chức cho trẻ
khám phá môi trường xung quanh đã đưa lại một kết quả nhất định.
Song vẫn còn một số tồn tại:
Một số cháu chưa thực sự chủ động trong khám phá, một số phụ huynh
chưa thật sự quan tâm phối hợp cùng giáo viên trong việc thực hiện
CSGD trẻ ở trường .
* Nguyên nhân dẫn đến tồn tại:
21


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
Bước đầu thực hiện chương trình mầm non mới nên vẫn còn nhiều

bở ngở trong việc lựa chọn nội dung .
Một số phụ huynh chưa thật sự hiểu biết về cách giáo dục trẻ, vẫn
còn tình trạng phó thác trách nhiệm cho cô giáo.

III.Phần kết luận , kiến nghị
III.1. Kết luận
Trong quá trình tổ chức các biện pháp cho trẻ khám phá môi trường
xung quanh tôi thấy là một giáo viên phải luôn trau dồi phẩm chất đạo
đức, trau dồi nghiệp vụ chuyên môn. Luôn quan tâm gần gũi trẻ để nắm
bắt được hoàn cảnh, đặc điểm tâm sinh lí, biết mức độ hiểu biết và tiếp
thu của từng trẻ về thế giới xung quanh. Để từ đó có biện pháp giáo dục,
giúp đỡ trẻ.
Luôn luôn tạo môi trường cho trẻ chơi mà học, học mà chơi, giáo
viên và người lớn ở gia đình cần chú ý tạo điều kiện cho trẻ khám phá,
không nên kìm hãm nhu cầu nhận thức của trẻ
22


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
Từ việc vận dụng các phương pháp tổ chức cho trẻ khám phá môi
trường xunh quanh bản thân tôi rút ra được một số kinh nghiệm như
sau:
-

Bản thân nắm vững chuyên đề, nhiên cứu kĩ từng nội dung cần

truyền đạt
- Luôn chú ý tạo mọi cơ hội, tình huống cho trẻ khám phá và giải
quyết vấn đề
- Làm tốt công tác tư tưởng với phụ phụ huynh để mọi người cùng

hiểu, thống nhất đầu tư cho giáo dục.
- Luôn tạo được môi trường cho trẻ chơi mà học, học mà chơi.
- Không ngừng nghiên cứu học hỏi và đề ra biện pháp hữu hiệu
hơn để tổ chức cho trẻ khám phá MTXQ
- Cần chú ý tạo tình huống có vấn đề để cho trẻ giải quyết
- Sưu tầm nhiều nguyên vật liệu sẵn có trong địa phương, thiên
nhiên
- Sưu tầm trồng nhiều loại cây cảnh, cây làm thuốc…
III.2.

Kiến nghị:

- Với ngành học mầm non: Cần tổ chức chuyên đề “ Khám phá
khoa học” để trao đổi rút kinh nghiệm

23


Nâng cao chất lượng cho trẻ khám phá khoa học
- Với lãnh đạo nhà trường: Tổ chức thao giảng chuyên đề, khuyến
khích chị em thao giảng chuyên đề Khám phá khoa học để chị em học
hỏi kinh nghiệm lẫn nhau. Nhà trường cùng quan tâm xây dựng vườn
cây của bé.
Trên đây là một số kinh nghiệm và một vài ý kiến của bản thân tôi.
Rất mong được sự góp ý của quý ban và chị em đồng nghiệp bổ sung
vào kinh nghiệm bộ môn cho trẻ khám phá khoa học.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

24