Giáo án Sinh học 11 bài 24: Ứng động

Giáo án
Tiết: 23

sinh học 11 CB

BÀI 24: ỨNG ĐỘNG

I. MỤC TIÊU
1. kiến thức:
- Nêu được khái niệm ứng động, phân biệt được ứng động với hướng động.
- Phân biệt được 2 hiện tượng vận động cảm ứng: Theo sức trương nước và đồng hồ sinh học.
- Nêu được vai trò của ứng động trong đời sống thực vật.
2. Kỹ năng
- Phát triển năng lực phân tích và vận dụng trong thực tiển đời sống.
- Rèn kỹ năng thảo luận nhóm và làm việc độc lập với SGK.
3. Thái độ:
- Bồi dưỡng tình cảm yêu thích và mong muốn tìm tòi, khám phá các hiện tượng tự nhiên.
4. Tư duy:
- Giải thích các hiện tượng tự nhiên trên cơ sở hiểu biết về tính hướng ở thực vật.
II. PHƯƠNG PHÁP
- Học sinh tìm tòi, nghiên cứu, quan sát đê rút ra kết luận kết hợp với giảng giải, vấn đáp của GV,
và thảo luận nhóm.
III. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ
GV: - Các hình vẽ trong SGK phóng to.
HS: - Một số mẩu vật về tính hướng động ở thực vật.
IV.TIẾN TRÌNH LÊN LỚP.
1. Ổn định:
kiểm tra nề nếp và sỉ số.
2. Kiểm tra bài cũ:
- Thế nào là hướng động? Nêu ví dụ và giải thích các kiểu hướng động: Hướng đất, hướng
sáng của cây?

3. Bài mới
a. Đặt vấn đề:
Thực vật sống cố định một vị trí trên mặt đất, bằng cách gì xây có thể thích ứng với mọi thay đổi
của các yếu tố dinh dưỡng không định hướng trong môi trường?
b. Bài dạy
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG CHÍNH
I. KHÁI NIỆM
Cho HS đọc mục I SGK và trả lời câu hỏi sau: - Ứng động là hình thức phản ứng của cây
+ Ứng động là gì?
trước một tác nhân kích thích không định
+ Cơ hế chung của các hình thức ứng động hướng.
cảm ứng?
- Nguyên nhân chung là do sự thay đổi trương
nước, co rút chất nguyên sinh, biến đổi quá
trình sinh lý, sinh hoá theo nhịp điệu đồng hồ
sinh học.
- GV yêu cầu học sinh nhận xét hiện tượng ở II. CÁC KIỂU ỨNG ĐỘNG
hình 24.1
1. Ứng động không sinh trưởng
- Là các vận động liên quan đến sức trương
nước, xãy ra sự lan truyền kích thích, có phản
ứng nhanh ở các miền chuyên hoá của cơ quan.
- Vận động theo sự trương nước là vận động


Giáo án

sinh học 11 CB

Vì sao khi bị va chạm thì lá cây trinh nữ bị cụp
xuống?

Quan sát hình dạng cách bắt mồi và tiêu huỷ
mồi của cây ăn sâu bo (H24.2). Nhận xét các
đặc tính riêng biệt của nhóm cây này?

Nghiên cứu SGK và mô tả cơ chế truyền tín
hiệu điện ?

Thường là vận động theo chu kỳ đồng hồ sinh
học.
- Những vận động của cơ thể và cơ quan: Sự
quán vòng của tua cuốn, hiện tượng thức, ngủ
của lá, nở, khép cánh của hoa, đóng, mở khí
khổng
vận động theo chu kỳ đồng hồ
sinh học.
Phitôcrôm có vai trò giải phóng O2
trong ngày
cảm ứng.

ảnh hưởng tới các vận động

-Quan sát các tua cuốn H24.3 hãy nhận xét
hình dạng của vòng quấn?
Vận động vòng cuốn theo chu kỳ và tuỳ loại
cây chiều cuốn có thể từ trái sang phải hặc
ngược lại.
Quan sát hình 24.4 và nhận xét hiện tượng nở

hoa theo nhiệt độ?
Phần này khó ---> giáo viên phân tích từ hình
vẽ và gợi ý học sinh giải thích.

GV cho học sinh đọc SGK sau đó bổ sung và
liên hệ một số hiện tựng thực tế.

cảm ứng mạnh mẽ do các chấn động, va chạm
cơ học.
a. Vận động tự vệ của cây trinh nữ:
- Do cấu trúc của các thể gối luôn căng nước
---> cành lá xoè. Khi va chạm, nước bị mất di
chuyển nhanh ion K+ rời khỏi không bào --->
lá cụp xuống.
- Phản ứng nhanh được truyền bằng tín hiệu
điện.
- Tế bào cảm giác nhận tín hiệu sinh học tế
bào vận động ở thể gối
làm thay đổi thể
tích gối
lá chét cụp xuống.
b. Vận động bắt mồi:
- Con mồi chạm vào lá
sức trương giảm
các gai tua, lông cụp, các nắp đậy lại
giữ
chặt con mồi.
- Các tuyến trên lông của lá tiết enzim phân
giải con mồi.
2. Ưng động sinh trưởng

a. Vận động cuốn vòng:
- Do di chuyển đỉnh chóp của thân leo quấn
quanh cọc dựa.
- Vận động cuốn vòng thực hiện theo chu kỳ.
- Thời gian quấn vòng tuỳ thuộc vào loại cây.
Gibêrelin có tác dụng kích thích vận động
vòng cả ngày và đêm.
b. Vận động nở hoa:
* Cảm ứng theo nhiệt độ:
* Cảm ứng theo ánh sáng
- Anh sáng và nhiệt độ có liên quan với nhau.
- Anh sáng mang theo năng lượng làm thay đổi
nhiệt độ ngày và đêm.
- Sự vận động nở hoa có sự tham gia của hooc
môn thực vật.
c. Vận động ngủ, thức:
Là sự vận động của cơ quan thực vật theo theo
chu kỳ nhịp đồng hồ điệu sinh học, theo điều
kiện môi trường.
III. VAI TRÒ VÀ ỨNG DỤNG
1. Vai trò
Giúp thực vật thích nghi đa dạng với sự biến
đổi của môi trường, đảm bảo cho cây tồn tại và
phát triển với tốc độ nhanh.
2. Ứng dụng
Thúc đẩy hoặc kìm hảm một số quá trình sinh
học theo nhu cầu của con người.


Giáo án

sinh học 11 CB

Chú ý liên hệ thực tế hảm hoặc làm nhanh nở
hoa theo nhu cầu.
4.CỦNG CỐ
Cho học sinh chốt lại kiến thức trong khung và nhấn mạnh:
- Ứng động không sinh trưởng và vận động theo sức trương nước và ứng động sinh trưởng là
theo nhịp điệu đồng hồ sinh học.
- Vận động nở hoa phụ thuộc vào ánh sáng và nhiệt độ và diễn ra theo chu kỳ đồng hồ sinh học
5. DẶN DÒ VÀ HƯỚNG DẪN HỌC SINH HỌC TẬP Ở NHÀ
- Học bài theo câu hỏi SGK.
- Đọc và chuẩn bị trước nội dung bài thực hành