Giáo án Sinh học 11 bài 17: Hô hấp ở động vật

Bài 17: HÔ HẤP Ở ĐỘNG VẬT

I. Mục tiêu
- Học sinh :
- Nêu được đặc điểm chung của bề mặt hô hấp của động vật.
- Liệt kê được các hình thức hô hấp của động vật ở cạn và ở nước.
- Phân tích được hiệu quả của sự trao đổi khí ở động vật.
II. Chuẩn bị :
- Hình 17.1 đến 17.5 Sách giáo khoa
- Phiếu học tập: Đặc điểm chung của các kiểu hô hấp.
III. Tiến trình bài dạy
1.Ổn định: Kiểm tra sĩ số
2. Kiểm tra bài cũ:
- Vì sao trong dạ cỏ của động vật nhai lại có nhiều vi sinh vật sống cộng sinh?
3. Bài mới:

Hoạt động của thầy và trò
* Hoạt động 1.

Nội dung kiến thức
I. Khái niệm hô hấp ở động vật

Học sinh tham gia thảo luận các câu - Hô hấp là:
hỏi sau:
TaiLieu.VN

Page 1


- Hô hấp là gì? Liệt kê các hình thức hô
hấp của động vật ở nước và ở cạn?

Sau khi học sinh trả lời, GV giới thiệu
nội dung của bài học.

O2
Cơ thể



Môi trường

CO2
- ở nước: mang

* Hoạt động 2.

ở cạn: phổi, da, ống khí

Giáo viên cho học sinh đọc mục II
? Bề mặt trao đổi khí có tầm quan trọng
như thế nào?

II. Bề mặt trao đổi khí

? Đặc điểm và nguyên tắc trao đổi khí
qua bề mặt hô hấp?
Học sinh sau khi thảo luận:
- Phải nêu được 5 đặc điểm của bề mặt + Bề mặt trao đổi khí quyết định hiệu quả trao
đổi khí.
trao đổi khí.
? những đặc điểm trên của bề mặt trao

đổi khí có tác dụng gì?
Học sinh giải thích được:

+ Đặc điểm bề mặt:

- Tăng độ hoà tan của chất khí.
- Tăng diện tích tiếp xúc giữa máu với
- Diện tích bề mặt lớn.
không khí.....
Mỏng và luôn ẩm ướt.

- Có rất nhiều mao mạch.
* Hoạt động 3.

TaiLieu.VN

- Có sắc tố hô hấp.

Page 2


Giáo viên cho học sinh đọc từ mục II - Có sự lưu thông khí
đến mục V và quan sát từ hình 17.1 đến
+ Nguyên tắc trao đổi khí: khuếch tán.
hình 17.5.
? Hãy điền các thông tin thích hợp vào III. Các hình thức hô hấp
phiếu học tập số 1
Đặc điểm chung của các kiểu hô hấp

1. Hô hấp qua bề mặt cơ thể

- Trao đổi khí qua da có đủ 5 đặc điểm của bề
mặt hô hấp

Kiểu hô hấp

Đặc
điểm

Đại diện

Hô hấp qua bề
mặt cơ thể

- Đại diện giun đất

2. Hô hấp bằng hệ thống ống khí
Các ống khí phân bố đến tận tế bào.

Hô hấp bằng
mang

3. Hô hấp bằng mang
- Cấu tạo của mang

Hô hấp bằng hệ
ống khí

+ Gồm nhiều tia mang
+ Có mạng lưới mao mạch phân bố dày đặc

Hô hấp bằng
phổi

+ Phối hợp nhịp nhàng giữa miệng và xương
nắp mang để tạo dòng nước lưu thông.
- Đại diện: cá...

Sau đó Giáo viên cho 1 học sinh trình
bày, các học sinh khác nghe và bổ sung.
? Vì sao da của giun đảm nhiệm được
chức năng hô hấp?
TaiLieu.VN

Page 3


Học sinh nêu được vì da của giun có đầy
đủ 5 đặc điểm của bề mặt hô hấp.
? Vì sao hệ thống ống khí trao đổi khí
4. Hô hấp bằng phổi
đạt hiệu quả cao?
Học sinh : giải thích Hệ thống ống khí - Phổi gồm nhiều túi phổi nên bề mặt trao đổi
khí rất lớn.
phân bố đến tận tế bào.
? Vì sao sự trao đổi khí ở cá xương lại - ở chim nhờ có hệ thống túi khí ở phía sau
phổi, nên cả hít vào và thở ra đều có không khí
đạt hiệu quả cao?
giàu oxi để trao đổi
Học sinh giải thích được:
Ngoài 5 đặc điểm của bề mặt trao đổi khí

ở cá còn có 2 đặc điểm:
Mang cá nắp mang hoạt động nhịp
nhàng, tạo điều kiện cho dòng nước lưu
thông
Cách sắp xếp của mao mạch tạo điều
kiện cho dòng nước và máu vận chuyển
ngược chiều, tăng hiệu quả trao đổi khí.
? Tại sao mang cá thích hợp trao đổi khí
ở nước nhưng không thích hợp trao đổi
IV. Củng cố
khí ở cạn?
Học sinh vì mang chỉ trao đổi khí hoà
tan trong nước và được lưu chuyển qua
*Phân biệt hô hấp ngoài với hô hấp trong?
mang
- Hô hấp ngoài: Trao đổi chất khí giữa cơ thể
? Vì sao phổi của thú trao đổi khí đạt
với môi trường.
hiệu quả cao, đặc biệt là ở chim?
- Hô hấp trong: Trao đổi chất khí giữa tế bào
Học sinh : giải thích được cấu tạo của
với môi trường trongcơ thể và hô hấp tế bào
phổi đặc biệt là phổi người có nhiều túi
phổi nên có diện tích bề mặt tiếp xúc rất - Sự vận chuyển chất khí trong cơ thể như thế
lớn.
nào?
TaiLieu.VN

Page 4

Riêng ở chim nhờ có hệ thống túi khí ở - Hô hấp ở động vật đã tiến hoá theo chiều
phía sau phổi, nên cả hít vào và thở ra hướng nào?
đều có không khí giàu oxi để trao đổi
( Từ đơn giản đến phức tạp và ngày càng
chuyên hoá)

* Loài động vật nào sau đây có cơ quan trao đổi khí hiệu quả nhất? Câu trả lời
đúng là:
*A. Chim

B. Bò sát

C. Lưỡng cư

D. Giun đất

V. Hướng dẫn về nhà
- Chuẩn bị câu hỏi sách giáo khoa trang 73
- Đọc trước bài: Hệ tuần hoàn ở động vật.

TaiLieu.VN

Page 5