Giáo án Sinh học 11 bài 17: Hô hấp ở động vật

Bài 17 : CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP CỦA ĐỘNG
VẬT
I. MỤC TIÊU
Học sinh
- Nêu được đặc điểm chung của bề mặt hô hấp của động vật.
- Liệt kê được các hình thức hô hấp của động vật ở cạn và ở nước.
-Phân tích được hiệu quả của sự trao đổi khí ở động vật.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
- Tranh phóng to hình 17.1 đến 17.5 sách giáo khoa
- Máy chiếu qua đầu nếu dùng bản trong
- Phiếu học tập : Đặc điểm chung của các kiểu hô hấp
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC BÀI HỌC
1. Kiểm tra bài cũ
- Vì sao trong dạ cỏ của động vật nhai lại có nhiều vi sinh vật sống cộng sinh ?
2. Bài mới
Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức
I. KHÁI NIỆM HÔ HẤP ĐỘNG
VẬT

* Hoạt động 1
TaiLieu.VN

- Hô hấp là :
Page 1


Học sinh tham gia thảo luận các câu hỏi
sau :
-Hô hấp là gì ? Liệt kê các hình thức hô

hấp của động vật ở nước và ở cạn ?
Sau khi học sinh trả lời, giáo viên giới
thiệu nội dung của bài học.
- Ở nước : mang
Ở cạn : Phổi, da, ống khí
* Hoạt động 2

II.BỀ MẶT TRAO ĐỔI KHÍ

Giáo viên : Cho học sinh đọc mục II
? bề mặt trao đổi khí có tầm quan trọng
như thế nào ?
? đặc điểm và nguyên tắc trao đổi khí qua
bề mặt hô hấp ?

+ Bề mặt trao đổi khí quyết định hiệu
quả trao đổi khí.

Học sinh : Sau khi thảo luận
-Phải nêu được 5 đặc điểm của bề mặt
trao đổi khí

+Đặc điểm bề mặt :

? những đặc điểm trên của bề mặt trao
đổi khi có tác dụng gì ?

- Diện tích bề mặt lớn

Học sinh giải thích được :

- Mỏng và luôn ẩm ướt

TaiLieu.VN

Page 2


-Tăng độ hoà tán của chất khí

- Có rất nhiều mao mạch

-Tăng diện tích tiếp xúc giữa máu với - Có sắc tố hô hấp.
không khí …
- Có sự lưu thông khí
+Nguyễn tắc trao đổi khí : Khuyếch
tán.
* Hoạt động 3

III.CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP

Giáo viên : Cho học sinh đọc từ mục II
đến mục V và quan sát từ hình 17.1 đến
hình 17.5
? hãy điền các thông tin thích hợp vào 1. Hô hấp qua bề mặt cơ thể
phiếu học tập số 1
Đặc điểm chung của các kiểu hô hấp
Kiểu hô
hấp
Hô hấp qua

bề mặt cơ
thể

Đặc điểm

Đại diện

-Trao đổi khí qua da có đủ 5 đặc điểm
của bề mặt hô hấp

-Đại diên : Giun đất

Hô
hấp
bằng mang
Hô
hấp
bằng
hệ
ống khí

TaiLieu.VN

Page 3


Hô
hấp
bằng phổi
2. Hô hấp bằng hệ thống ống khí

Sau đó, giáo viên cho 1 học sinh trình Các ống khí phân bố đến tận tế bào
bày, các học sinh khác nghe và bổ sung.
? vì sao da của giun đảm nhiệm được
3.Hô hấp bằng mang
chức năng hô hấp ?
Học sinh : Nêu được vì da của giun có
đầy đủ 5 đặc điểm của bề mặt hô hấp
? vì sao hệ thống ống khí trao đổi khí đạt
-Cấu tạo của mang
hiệu quả cao ?
Học sinh : Giải thích hệ thống ống khí
phân bổ đến tận tế bào.

+Gồm nhiều tia mang

+Có nhiều mạng lưới mao mạch phân
bố dày đặc
+Phối hợp nhịp nhàng giữa miệng và
xương nắp mang để tạo dòng nước
lưu thông.
? vì sao sự trao đổi khí ở cá xương lại
đạt hiệu quả cao ?

-Đại diện : cá …

Học sinh : Giải thích được
Ngoài 5 đặc điểm của bề mặt trao đổi khí
TaiLieu.VN

Page 4

ở cá còn có 2 đặc điểm :
Mang và nắp mang hoạt động nhịp nhàng
tạo điều kiện cho dòng nước lưu thông.
Cách sắp xếp của mao mạch tạo điều kiện
cho dòng nước và máu vận chuyển ngược
chiều, tăng hiệu quả trao đổi khí.
? tại sao mang cá thích hợp trao đổi khí ở
nước nhưng không thích hợp trao đổi ở
cạn ?
Học sinh : vì mang chỉ trao đổi khí hoà 4.Hô hấp bằng phổi
tan trong nước và được lưu chuyển qua
-Phổi gồm nhiều túi phổi nên bề mặt
mang
trao đổi khí rất lớn.
? vì sao phổi của thú trao đổi khí đạt hiệu
-ở chim nhờ có hệ thống túi khí ở
quả cao, đặc biệt là ở chim ?
phía sau phổi, nên cả hút vào và thở
Học sinh : Giải thích được cấu tạo của ra đều có không khí giàu ôxy để trao
phổi đặc biệt là phổi người có nhiều túi đổi.
phổi nên có diện tích bề mặt tiếp xúc rất
lớn.
Riêng ở chim nhờ có hệ thống túi khí ở
phía sau phổi, nên cả hít vào và thở ra
đều có không khí giàu ôxy để trao đổi.
IV. CỦNG CỐ
- Phân biệt hô hấp ngoài với hô hấp trong ?
- Hô hấp ngo ài : Trao đổi chất khí giữa cơ thể với môi trường.

- Hô hấp trong : Trao đổi chất khí giữa tế bào với môi trường trong cơ thể và hô
hấp tế bào.

TaiLieu.VN

Page 5


- Sự vận chuyển chất khí trong cơ thể như thế nào ?
-Hô hấp ở động vật đã tiến hoá theo chiều hướng nào ?
(Từ đơn giản đến phức tạp và ngày càng chuyển hoá)
*Loài động vật nào sau đây có cơ quan trao đổi khí hiệu quả nhất ? câu trả lời đúng
là :
A. chim

b. Bó sát

C. Lưỡng cư

D. Giun đất

V. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Chuẩn bị câu hỏi sách giáo khoa trang 73.
- Đọc trước bài : Hệ tuần hoàn ở động vật
Phần bổ sung kiến thức :
Em hãy cho biết vì sao một số loài cá như : cá trê, lươn, trạch có thể sống rất lâu ở
trên cạn khi có đủ ẩm.

TaiLieu.VN

Page 6