Quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở trường cao đẳng sư phạm luông nặm tha nước cộng hòa dân chủ nhân dân lào

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

SOMLATH SOMSAVATH

QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM LUÔNG NẶM THA
NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2015
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

SOMLATH SOMSAVATH

QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM LUÔNG NẶM THA
NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã ngành: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN

THÁI NGUYÊN - 2015
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan toàn bộ số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn
này là trung thực và chưa hề được sử dụ

n , các

thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2015
Tác giả luận văn

Somlath Somsavath


LỜI CẢM
ƠN
Với tấm lòng biết ơn sâu sắc, em xin bày tỏ lòng cảm ơn trân thành tới cô
giáo TS Nguyễn Thị Thanh Huyền đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn, giúp đỡ em
trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Em xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, các thầy cô
giáo khoa Tâm lý - Giáo dục, trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên;
Ban Giám hiệu, giáo viên, sinh viên trường Cao đẳng Luông Nặm Tha cùng gia
đình và các bạn bè đã tạo điều kiện thuận lợi, động viên, khích lệ em trong thời
gian học tập và thực hiện luận văn.
Dù đã có nhiều cố gắng, song do điều kiện và thời gian hạn chế nên

trong luận văn của em chắc chắn không thể tránh khỏi thiếu sót. Rất mong
nhận được sự chỉ bảo, đóng góp ý kiến của các thầy giáo, cô giáo để luận văn
này được hoàn chỉnh hơn.
Thái Nguyên, tháng 6 năm 2015
Tác giả

Somlath Somsavath


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI

CẢM

ƠN........................................................................................................ii

MỤC

LỤC

..........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ..................................................iv
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ .......................................................................vi
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu................................................................. 3

4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4
5. Giả thuyết nghiên cứu...................................................................................... 4
6. Giới hạm phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 4
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4
8. Cấu trúc của Luận văn ..................................................................................... 6
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƯƠNG
PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM ................... 7
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề............................................................ 7
1.1.1. Nghiên cứu về đổi mới PPDH ...................................................................
7
1.1.2. Nghiên cứu về quản lý đổi mới PPDH ......................................................
8
1.2. Một số khái niệm công cụ........................................................................... 10
1.2.1. Quản lý..................................................................................................... 10
1.2.2. Khái quát về lý thuyết “Quản lý sự thay đổi” ......................................... 12
1.2.3. Phương pháp dạy học, đổi mới phương pháp dạy học ............................ 14
1.2.4. Quản lý đổi mới PPDH............................................................................ 17
1.2.5. Trường Cao đẳng sư phạm ...................................................................... 18


1.3. Một số vấn đề cơ bản về QL đổi mới PPDH ở trường CĐSP.................... 19


1.3.1. Ý nghĩa của việc đổi mới PPDH đối với việc nâng cao chất lượng
giáo dục ở trường CĐSP.......................................................................... 19
1.3.2. Mục tiêu đổi mới PPDH ở trường CĐSP ................................................ 22
1.3.3. Nội dung quản lý việc đổi mới PPDH của hiệu trưởng trường CĐSP.... 23
1.3.4. Các yêu cầu của quản lý hoạt động đổi mới PPDH ................................ 28
1.3.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý đổi mới PPDH ở trường CĐSP ......... 30
Kết luận chương 1.............................................................................................. 33

Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP
DẠY HỌC Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM LUÔNG
NẶM THA .............................................................................................. 34
2.1. Khái quát chung về trường CĐSP Luông Nặm Tha................................... 34
2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................ 38
2.2.1. Về mục đích ............................................................................................. 38
2.2.2. Về công cụ khảo sát và nội dung khảo sát .............................................. 39
2.2.3. Về phương thức khảo sát ......................................................................... 39
2.3. Thực trạng đổi mới PPDH ở trường CĐSP Luông Nặm Tha .................... 39
2.3.1. Thực trạng nhận thức của đội ngũ CBQL và GV ở trường CĐSP
Luông Nặm Tha đối với việc đổi mới PPDH.......................................... 39
2.3.2. Mức độ áp dụng các phương pháp dạy học............................................. 42
2.3.3. Những yếu tố tác động đến hoạt động đổi mới PPDH ............................ 46
2.4. Thực trạng quản lý đổi mới PPDH ở trường CĐSP LuôngNặmTha ......... 49
2.4.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch đổi mới PPDH ....................................... 49
2.4.2. Thực trạng chỉ đạo triển khai đổi mới PPDH .......................................... 53
2.4.3. Thực trạng kiểm tra - đánh giá việc đổi mới PPDH ................................ 54
2.4.4. Thực trạng quản lý các điều kiện đảm bảo cho đổi mới PPDH .............. 59
Kết luận chương 2.............................................................................................. 61
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY
HỌC Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM LUÔNG NẶM THA.......
62
3.1. Định hướng chỉ đạo đổi mới PPDH ở trường CĐSP Luông Năm Tha ...... 62


3.2. Nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý đổi mới PPDH............................... 62


3.3. Các biện pháp quản lý đổi mới PPDH ở trường CĐSP Luông Nặm Tha .......
64

3.3.1. Đổi mới khâu lập kế hoạch hoạt động đổi mới PPDH ............................ 64
3.3.2. Tăng cường vai trò của Khoa, tổ chuyên môn trong thực hiện đổi
mới PPDH................................ ................................................................ 65
3.3.3. Đa dạng hóa hình thức bồi dưỡ ng để nâng cao nhận thức, kỹ năng
cho CB, GV về đổi mới PPDH................................................................ 67
3.3.4. Chỉ đạo tăng cường giáo dục và quản lý sinh viên về ý thức học tập
và kĩ năng tự học ..................................................................................... 70
3.3.5. Tăng cường tạo dựng các điều kiện thuận lợi cho thực hiện đổi
mới PPDH ............................................................................................... 73
3.3.6. Tăng cường hiệu quả hoạt động kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy
học và đổi mới PPDH .............................................................................. 75
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 77
3.5. Khảo nghiệm, đánh giá tính cấp thiết và mức độ khả thi của các biện pháp ...
77
3.5.1. Khái quát về khảo nghiệm ....................................................................... 77
3.5.2. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................... 78
Kết luận chương 3.............................................................................................. 80
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 81
1. Kết luận.......................................................................................................... 81
2. Khuyến nghị................................................................................................... 81
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 84


DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
CBQL

: Cán bộ quản lý

CĐSP

: Cao đẳng sư phạm

CHDCND : Cộng hòa Dân chủ nhân dân
CNTT

: Công nghệ thông tin

CSVC

: Cơ sở vật chất

GV

: Giáo viên

KTĐG

: Kiểm tra đánh giá

PPDH

: Phương pháp dạy học

QL

: Quản lý

SV

: Sinh viên

TBDH

: Thiết bị dạy học


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.

Tình hình đội ngũ cán bộ, giảng viên của trường CĐSP
Luông Nặm Tha ............................................................................ 35

Bảng 2.2.

Cơ cầu trình độ chuyên môn của đổi ngũ GV............................... 35

Bảng 2.3.

Số lượng sinh viên của trường hiện nay (tính đến tháng
9/năm học 2013-2014) .................................................................. 37

Bảng 2.4.

Chất lượng sinh viên tốt nghiệp 2 năm gần đây............................ 38

Bảng 2.5.
40

Nhận thức về mức độ cần thiết đổi mới PPDH của CBQL và GV....

Bảng 2.6.

Tự đánh giá của GV và SV về mức độ áp dụng các PPDH
của GV .......................................................................................... 42

Bảng 2.7.

Đánh giá của CBQL,GV và SV về mức độ ảnh hưởng của các
yếu tố liên quan tới đổi mới PPDH ............................................... 46

Bảng 2.8.

Đánh giá về công tác lập kế hoạch triển khai đổi mới PPDH....... 50

Bảng 2.9.

Thực trạng chỉ đạo triển khai đổi mới PPDH theo các yêu cầu.... 53

Bảng 2.10. Thực trạng hoạt động kiểm tra, đánh giá đổi mới PPDH.............. 55
Bảng 2.11. Thực trạng quản lý các điều kiện đảm bảo cho đổi mới PPDH .... 59
Bảng 3.1.

Đánh giá về tính cấp thiết của các biện pháp ................................ 78

Bảng 3.2.

Kết quả khảo sát về tính khả thi của các biện pháp ...................... 79


DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1.

Các nhân tố tác động đến công tác quản lí đổi mới phương
pháp dạy học.............................................................................. 32

Biểu đồ 2.1.

Đánh giá của CBQL và Giáo viên về công tác lập kế hoạch
triển khai đổi mới PPDH ........................................................... 50

Biểu đồ 2.2.

Thực trạng hoạt động kiểm tra, đánh giá đổi mới PPDH
của CBQL và Giáo viên ............................................................ 56

Biểu đồ 2.3.

Thực trạng quản lý các điều kiện đảm bảo cho đổi mới
PPDH của CBQL và Giáo viên ................................................. 60


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Để thực hiện quá trình phát triển kinh tế - xã hội, việc coi trọng phát triển
giáo dục là ưu tiên hàng đầu của chính phủ Lào, một trong những giải pháp
quan trọng đó là đổi mới giáo dục nhằm tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao
đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội. Đổi mới giáo dục sẽ là nhân tố then chốt
đề đảm bảo sự thành công của sự nghiệp xây dựng đất nước hiện đại hóa, cũng
như thắng lợi trong cuộc cạnh tranh quốc tế.
Trong xu thế toàn cầu hóa, nền giáo dục Lào cần đẩy nhanh tiến trình đổi

mới để rút ngắn khoảng cách về trình độ phát triển giáo dục so với các nước
trong khu vực và trên thể giới. Đồng thời với sự phát triển như vũ bão của khoa
học, công nghệ và sự bùng nổ thông tin, do thời lượng có hạn, nhà trường
không đủ thời gian để có thể dạy tất cả những tri thức mà nhân loại đã tích lũy
được cho học sinh. Với xu thế giáo dục nhân văn hiện nay đòi hỏi phải thay đổi
cách tiếp cận đối với quá trình giáo dục. Việc đổi mới phương pháp dạy học
theo hướng phát huy tính tích cực, độc lập, sáng tạo của học sinh để từ đó bồi
dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, hình thành khả năng học tập suốt đời
là một nhu cầu tất yếu.
Như vậy, đổi mới PPDH học là một trong những nhiệm vụ quan trong
hàng đầu của đổi mới giáo dục. Mục tiêu, chương trình, nội dung dạy học mới
đòi hỏi việc cải tiến PPDH và sử dụng những phương pháp mới.
Trong những năm qua, cùng với sự phát triển chung của giáo dục, hoạt
động đổi mới PPDH ở các trường sư phạm đã được quan tâm tổ chức và thu
được những kết quả bước đầu thể hiện trên các mặt sau đây:
Năm 2008, ngành giáo dục đào tạo bắt đầu triển khai chương trình và
sách giáo khoa sư phạm mới mà trọng tâm là đổi mới PPDH theo hướng
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, rèn luyện phương pháp tự học
của học sinh.
1


- Dưới sự chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Thể thao, cục đào tạo sư phạm đã
chỉ đạo trực tiếp các trường sư phạm thực hiện các hoạt động đổi mới PPDH
thông qua tổ chức các hội thảo, các lớp bồi dưỡng, tập huấn về PPDH, đổi mới
sinh hoạt chuyên môn theo cụm chuyên môn; tổ chức hội thi giáo viên giỏi,
động viên khen thưởng các đơn vị, cá nhân có thành tích trong hoạt động đổi
mới PPDH và nhiều hoạt động hỗ trợ chuyên môn khác.
- Đông đảo giáo viên sư phạm có nhận thức đúng đắn về đổi mới PPDH.
Nhiều giáo viên đã xác định rõ sự cần thiết và có mong muốn thực hiện đổi mới

PPDH. Một số giáo viên đã vận dụng được các PPDH tích cực trong dạy học;
kỹ năng sử dụng thiết bị dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ
chức hoạt động dạy học được nâng cao.
Với những tác động tích cực từ các cấp quản lý giáo dục, nhận thức và
chất lượng hoạt động đổi mới PPDH ở các trường sư phạm đã có những chuyển
biến tích cực, góp phần làm cho chất lượng dạy học từng bước được cải thiện.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả bước đầu đã đạt được, việc đổi mới
PPDH ở các trường sư phạm vẫn còn nhiều hạn chế cần phải khắc phục. Hoạt
động đổi mới PPDH chưa mang lại hiệu quả cao. Truyền thụ tri thức một chiều
vẫn là PPDH chủ đạo của nhiều giáo viên. Số GV thường xuyên chủ động, sáng
tạo trong việc phối hợp các PPDH cùng như sử dụng các PPDH phát huy tính
tích cực, tự lực và sáng tạo của HS còn chưa nhiều. Dạy học vẫn nặng về truyền
thụ kiến thức lý thuyết. Việc trang bị kỹ năng sống, kỹ năng giải quyết các tình
huống thực tiễn cho học sinh thông qua khả năng vận dụng CNTT, sử dụng các
phương tiện dạy học chưa được thực hiện rộng rãi và hiệu quả trong trường.
Đối với trường Cao đẳng sư phạm tỉnh Luông Nặm Tha trong những
năm qua, các cấp quản lý trong trường đã tổ chức nhiều hội thảo chuyên đề về
đổi mới PPDH. Việc đổi mới PPDH ở trường cao đẳng sư phạm đã được triển
khai và đem lại một số kết quả đáng ghi nhận, góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục. Tuy nhiên, công tác quản lý về đổi mới PPDH ở trường này còn hạn
2


chế; chưa tập trung vào những nội dung thiết thực, trọng tâm; chưa tìm ra cách
thức tổ chức quá trình đổi mới một cách hiệu quả nhằm đáp ứng yêu cầu đổi
mới chương trình giáo dục sư phạm.
Thực trạng nói trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân: nhận thức về sự cần
thiết phải đổi mới PPDH và ý thức thực hiện đổi mới của một bộ phận CBQL,
GV sư phạm chưa cao; lý luận về PPDH chưa được nghiên cứu và từ các cơ
quan quản lý giáo dục và Ban Giám hiệu còn hạn chế; việc tổ chức hoạt động

đổi mới PPDH chưa đồng bộ; cơ chế, chính sách quản lý hoạt động đổi mới
PPDH chưa khuyến khích được sự tích cực đổi mới PPDH của GV trường sư
phạm; trong các nguyên nhân đó, chúng tôi cho rằng, việc hạn chế trong công
tác quản lý hoạt động đổi mới PPDH cũng là nguyên nhân quan trọng.
Từ những lý do trên, tôi chọn đề tài: “Quản lý đổi mới phương pháp dạy
học ở trường cao đẳng sư phạm Luông Nặm Tha nước Cộng hòa Dân chủ
Nhân dân Lào” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng đổi mới PPDH ở
trường cao đẳng sư phạm Luông Nặm Tha, đề tài đề xuất một số biện pháp
quản lý thực hiện đổi mới PPDH ở trường sư phạm tỉnh Luông Nặm Tha góp
phần nâng cao chất lượng dạy học ở trường cao đẳng sư phạm.
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý đổi mới PPDH ở trường Cao đẳng Sư phạm Luông
Nặm Tha.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học ở trường Cao đẳng sư phạm Luông Nặm Tha.
3.3. Khách thể điều tra
Ban Giám hiệu, Trưởng, phó khoa và giáo viên và sinh viên 4 khoa: tiểu
học và mầm non, khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và khoa ngoại ngữ.
3


4. Nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý đổi mới PPDH ở trường Cao đẳng sư
phạm.
4.2. Khảo sát thực trạng đổi mới PPDH và quản lý thực hiện đổi mới PPDH ở
trường cao đẳng sư phạm Luông Nặm Tha.
4.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý thực hiện đổi mới PPDH ở trường Cao

đẳng sư phạm Luông Nặm Tha.
5. Giả thuyết nghiên cứu
Việc đổi mới PPDH ở trường Cao đẳng sư phạm, tỉnh Luông Nặm Tha
đã thực hiện nhưng chưa thường xuyên, chưa mang tính hệ thống, nên hiệu quả
chưa cao. Thực trạng trên do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân từ
công tác quản lý. Nếu nghiên cứu, đề xuất được các biện pháp quản lý đổi mới
PPDH mang tính hệ thống, toàn diện phù hợp với điều kiện thực tiễn của nhà
trường thì sẽ thúc đẩy hoạt động đổi mới PPDH, góp phần nâng cao chất lượng
dạy học ở trường Cao đẳng sư phạm Luông Năm Tha.
6. Giới hạm phạm vi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu quản lý đổi mới PPDH tại Trường CĐSP Luông Nặm
Tha, nước CHDCND Lào. Nghiên cứu được tiến hành điều tra vào năm 20132014 tại Trường CĐSP Luông Nặm Tha.
7. Phương pháp nghiên cứu
a. Nhóm Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa trong nghiên cứu các
nguồn tài liệu lý luận và thực tiễn có liên quan đến công tác quản lý đổi mới
PPDH ở trường cao đẳng sư phạm để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.
b. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn.
- Phương pháp điều tra, khảo sát
Điều tra bằng phiếu để khảo sát nhu cầu về nội dung, phương pháp hình
thức đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn và nghiệp vụ nói chung, đổi mới PPDH
4


của GV CĐSP; thực trạng đổi mới PPDH của đội ngũ GV và quản lý đổi mới
PPDH ở trường CĐSP. Kết quả điều tra, khảo sát được phân tích, so sánh, đối
chiếu để tìm ra những thông tin cần thiết theo hướng nghiên cứu của đề tài.
- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động
+ Nghiên cứu các sản phẩm của GV như kế hoạch đổi mới PPDH, giáo án,
phương tiện kỹ thuật, đồ dùng dạy học, kế hoạch tự bồi dưỡng để đánh giá trình

độ, việc tự bồi dưỡng của GV CĐSP.
+ Nghiên cứu các kế hoạch, quyết định, báo cáo của Hiệu trưởng, các
Phòng, các Khoa có liên quan đến việc chỉ đạo, quản lý đổi mới PPDH ở trường
CĐSP.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
Tiến hành nghiên cứu, tiếp thu các kinh nghiệm quản lý đổi mới PPDH
của hiệu trưởng, các phòng, các khoa và các đơn vị liên quan đến thực hành tốt
công tác quản lý đổi mới PPDH ở trường CĐSP.
- Phương pháp chuyên gia
Hỏi ý kiến chuyên gia bằng các phiếu hỏi, bao gồm: Các nhà quản lý các
cơ sở đào tạo GV sư phạm; các nhà khoa học các chuyên gia về giáo dục học,
tâm lý học; các cán bộ quản lý (CBQL) giáo dục ở trường CĐSP Luông Năm
Tha.
Việc lấy ý kiến chuyên gia tổ chức theo hình thức xin ý kiến đóng góp
bằng văn bản. Phương pháp này được sử dụng ngay từ khâu xây dựng đề
cương, góp ý bộ công cụ, góp ý vào nhận định đánh giá thực trạng và vào các
biện pháp đề xuất.
- Các phương pháp xử lý thông tin
+ Sử dụng thống kê toán học để sử lý các kết quả nghiên cứu về định
lượng (lập bản phân phối tần số, tính điểm trung bình cộng) và định tính.
5


+ Sử dụng phần mềm tin học.
+ Sử dụng mô hình, sơ đồ, đồ thị…

6


8. Cấu trúc của Luận văn

Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luậ
CĐSP.
Chương 2: Thực trạng quản

ổi mới phương pháp dạy học

tại Cao đẳng sư phạm Luông Nặm Tha, nước CHDCND Lào.
Chương 3:

ản lý hoạt động đổi mớ

Trường CĐSP Luông Nặm Tha, nước CHDCND Lào.

7

ở


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Nghiên cứu về đổi mới PPDH
Nghiên cứu về đổi mới PPDH đã được nhiều nhà giáo dục học đề cấp tới.
Ngay từ trước công nghiên, Socrate (469-390 Tr.CN) - Hy Lạp, ông đã từng
nêu khẩu hiệu “Anh hãy tự biết lấy anh” Ông nêu phương pháp, trong đó
người dạy chỉ gửi vai trò hướng dẫn, giúp đỡ, còn người học tự mình tìm ra tri
thức. Ông gọi phương pháp này là “phép đỡ đẻ”. Khổng tử (551-479 tr.CN)
quan tâm đến việc kích thích tư duy cho HS. Ông nói “không tức giận vì

muốn biết thì không gợi mở cho, không bực vì không rõ được thì không bày
vẽ cho. Vật có bốn góc, bảo cho biết một góc, mà không suy ra ba góc khác
thì không dạy nữa” [dẫn theo 15].
Comensky (1592-1670) đã cho rằng người thầy phải dạy thế nào để cho
học sinh thích thú học tập và có những cố gắng bản thân để nắm lấy tri thức.
Ông nói: “Tôi thường bồi dưỡng cho HS của tôi tinh thần độc lập trong quan
sát, trong đàm thoại và trong việc ứng dụng tri thức vào thức tiễn”.
John Dewey (1859-1952) chủ trương phải dựa vào kinh nghiệm thực tế
của trẻ em. Việc giảng dạy phải kích thích được hứng thú, phải để trẻ em độc
lập tìm tòi, thầy giáo vừa là người thiết kế vừa là người cố vấn.
Các nhà tâm lý học nổi tiếng với những công trình nghiên cứu sâu sắc
liên quan đến PPDH như Piagiê, Lêônchiep... và các nhà giáo dục học có tên
tuổi của Liên Xô trước đây như: Đannhilốp, Êxipôp, Lecne, Babansky... đã đặt
các cơ sở lý luận dạy học có tính nền tảng cho đổi mới PPDH [dẫn theo 15].
Ở Việt Nam, đã có nhiều đề tài tiến hành nghiên cứu, nhiều kiến nghị
trong các hội thảo khoa học về cải tiến đổi mới PPDH của các tác giả: Hồ Ngọc
Đại, Đỗ Đình Hoan, Đặng Thành Hưng, Nguyễn Kỳ, Trần Kiều, Phan Trọng
8


Luận, Vũ Văn Tảo, Nguyễn Cảnh Toàn, Vũ Trọng Rỹ... Đáng lưu ý là tác
phẩm:“Phương pháp dạy học truyền thống và đổi mới” [dẫn theo 10] của Thái
Duy Tuyên, người có công nghiên cứu tương đối toàn diện về lĩnh vực đổi mới
PPDH trong giai đoạn hiện nay.
Bên cạnh đó các nhà khoa học đã tiếp cận quản lý giáo dục và quản lý
trường học và đề cập đến việc phát triển công tác quản lý trường học. Các tác
phẩm tiêu biểu như: Phương pháp luận khoa học giáo dục (Phạm Minh Hạc);
Khoa học Quản lý giáo dục - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn Trần Kiểm ...
Ở Việt Nam có nhiều nhà giáo dục đã nghiên cứu PPDH phát huy tính
tích cực, độc lập của HS trong các giáo trình giáo dục học hoặc trên tạp chí

nghiên cứu giáo dục như Đặng Vũ Hoạt, Nguyễn Ngọc Bảo, Nguyễn Ngọc
Quang, Thái Duy Tuyên, Đặng Thành Hưng [dẫn theo 9]…
Bộ GD&ĐT ở Việt Nam cũng đưa ra nhiều văn bản về việc đổi mới
PPDH; đã tổ chức nhiều đợt tập huấn về đổi mới PPDH cho CBQL,GV trong
cả nước. Riêng đối với cấp trường cao đẳng sư phạm đã đưa việc đổi mới
PPDH vào chương trình giáo dục đào tạo sư phạm từ năm 2007-2008 được
triển khai những chương trình mới và những năm sau cũng có rất nhiều sách
hướng dẫn giảng dạy theo phương pháp mới như “Một số vấn đề về đổi mới
phương pháp dạy học trường trung học cơ sở” Môn Địa lý, Lịch sử, Giáo dục
công dân của tác giả Phạm Thị Sen - Nguyễn Thị Thanh Mai, NXB Hà Nội,
2004 và tương tự những môn còn lại; “Một số vấn đề về đổi mới phương pháp
dạy” môn toán của Tôn Thân - Phan Thị Luyến - Đặng Thị Thu Thủy, NXB
Giáo dục (2008) và tương tự các môn còn lại; “Những vấn đề chung về đổi mới
giáo dục môn ngữ văn” của Nguyễn Hữu Châu, Nguyễn Trọng Hoàn, Vũ Nho,
XB năm 2007 [dẫn theo 5]…
1.1.2. Nghiên cứu về quản lý đổi mới PPDH
Về quản lý đổi mới PPDH cũng đã có một số luận văn thạc sỹ ở Việt
Nam đề cập nghiên cứu như “quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở trường
9


THPT các tỉnh miền núi phía Bắc” của Lê Thị Thu Hằng [5] nghiên cứu đề
xuất một số giải pháp quản lý đổi mới PPDH ở trường các tỉnh miền núi phía
Bắc; Quản lý đổi mới đồng bộ phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá kết
quả học tập của học sinh ở các trường trung học cơ sở quận Ba Đình - Hà Nội
của Ngô Thu Trang nghiên cứu đề xuất một số giải pháp quản lý đổi mới đồng
bộ PPDH và KTĐG kết quả học tập của sinh viên nhằm nâng cao hiệu quả giáo
dục ở các trường THCS quận Ba Đình, thành phố Hà Nội [14]…
Nhìn chung, các nhà khoa học Việt Nam đều tiếp cận QLGD, quản lý
trường học, quản lý hoạt động dạy học trên nền tảng lý luận của chủ nghĩa

Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Bằng sự tổng hòa các tri thức của
QLGD, Giáo dục học, Tâm lý học, Xã hội học, kinh tế học,… tiếp thu lý luận
giáo dục và dạy học hiện đại của các nước tiên tiến trên thế giới, nhiều nhà
khoa học đã có các công trình nghiên cứu một cách khoa học về các vấn đề sau:
- Khái niệm quản lý, QLGD, quản lý trường học, quản lý hoạt động dạy
học cùng các chức năng, nguyên tắc, phương pháp quản lý,…
- Nghiên cứu vấn đề về đổi mới nội dung, PPDH theo hướng nâng cao
tính hiện đại và gắn khoa học với thực tiễn sản xuất và đời sống, về vấn đề lấy
HS làm trung tâm trong hoạt động dạy học.
- Về các vấn đề đổi mới QLGD đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục các
tác giả đã đi sâu phân tích xu hướng giáo dục và QLGD trên thể giới để từ đó
xác định những thời cơ và thách thức cho QLGD ở nước ta và những yêu cầu
đổi mới QLGD như: Đổi mới cơ chế và phương thức quản lý giáo dục theo
hướng phân cấp một cách hợp lý, xây dựng và thực hiện chuẩn hóa đội ngũ cán
bộ QLGD, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đổi với giáo dục.
Các cách tiếp hiện đại vận dụng vào QLGD như tiếp cận “Quản lý chất
lượng tổng thể trong giáo dục”; Quản lý dựa vào nhà trường;… cũng đã được
các nhà khoa học trong và ngoài nước là những tri thức làm tiền đề cho việc
nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý giáo dục, quản lý hoạt động dạy học
10


trong các trường học nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục, phục vụ
cho mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước [9]. Tuy nhiên các công
trình nghiên cứu quản lý đổi mới PPDH ở trường CĐSP chưa có nhiều đề tài
nghiên cứu; đặc biệt chưa có một luận văn nào nghiên cứu vấn đề này tại nước
Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, hơn nữa bản thân là người đã, đang công tác
quản lý tại trường CĐSP nên mong muốn đi sâu hơn, cụ thể hơn vào vấn đề
nghiên cứu, đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp
ở trường CĐSP. Vì vậy việc nghiên cứu “quản lý đổi mới PPDH ở CĐSP

Luông Nam Tha nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào” là cần thiết.
1.2. Một số khái niệm công cụ
1.2.1. Quản lý
1.2.1.1. Khái niệm Quản lý
Cùng với sự phát triển của xã hội loài người, quản lý đã trở thành một
ngành khoa học và là một dạng hoạt động xã hội đặc thù, trở thành một nhân tố
của sự phát triển xã hội, một hoạt động phổ biến, diễn ra ở mọi lĩnh vực, ở mọi
cấp độ và liên quan đến mọi người.
Khái niệm quản lý (managemeent) là khái niệm tổng quát. Trong quá
trình nghiên cứu của lý luận khoa học quản lý, tùy theo góc độ tiếp cận mà khái
niệm này được quan niệm theo nhiều cách khác nhau.
Harold Koontz, Cyril O’Donnell, Heinz Weihrich đưa ra khái ni ệm:
“Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nhằm bảo đảm sự phối hợp những nỗ lực
cá nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm. Mục tiêu của nhà quản lý là
nhằm hình thành một môi trường mà trong đó con người có thể đạt được các
mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất, và sự bất mãn cá nhân ít
nhất...” [8, tr.33].
Các tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc và Nguyễn Quốc Chí nhấn mạnh: “Hoạt
động quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người
quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm
cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” [11, tr.1].
11


Các khái niệm trên tuy có khác nhau về cách diễn đạt, nhưng chúng đều
có chung những dấu hiệu chủ yếu. Từ đó, có thể xác định: Quản lý là sự tác
động của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý một cách có chủ đích, thông
qua việc thực hiện các chức năng quản lý trong tổ chức nhằm làm cho tổ chức
vận hành đạt được mục tiêu đã đề ra.
1.2.1.2. Các chức năng cơ bản của quản lý

Chức năng quản lý là một tập hợp hành động chuyên biệt, thông qua đó
chủ thể quản lý tác động vào khách thể quản lý nhằm thực hiện một mục tiêu
quản lý nhất định.
Theo quan điểm quản lý hiện đại, các chức năng cơ bản của quản lý
gồm: Lập kế hoạch; Tổ chức; Chỉ đạo (bao gồm cả sửa chữa, uốn nắn, phối
hợp) và Kiểm tra (bao gồm cả thanh tra, kiểm soát, kiểm kê).
* Chức năng kế hoạch: là chức năng đầu tiên của một quá trình quản lý,
nó có vai trò khởi đầu, định hướng cho toàn bộ các hoạt động của quá trình
quản lý và là cơ sở để huy động tối đa các nguồn lực cho việc thực hiện các
mục tiêu và là căn cứ cho kiểm tra, đánh giá quá trình thực hiện mục tiêu,
nhiệm vụ của tổ chức, đơn vị và từng cá nhân.
Nội dung của chức năng kế hoạch được thể hiện ở các hành động cơ bản:
- Xác định mục tiêu và phân tích mục tiêu.
- Xây dựng kế hoạch và thực hiện mục tiêu.
- Triển khai thực hiện các kế hoạch.
- Kiểm tra đánh giá việc thực hiện kế hoạch.
* Chức năng tổ chức: là quá trình phân phối và sắp xếp nguồn nhân
lực theo những cách thức nhất định để đảm bảo thực hiện tốt các mục tiêu
đã đề ra.
Chức năng tổ chức là chức năng thứ hai trong quá trình quản lý. Nó có
vai trò hiện thực hóa các mục tiêu của tổ chức, có khả năng tạo ra sức mạnh
mới của tổ chức, cơ quan, đơn vị, thậm chí cả hệ thống nếu việc sắp xếp nguồn
nhân lực được khoa học và hợp lý.
12


* Chức năng chỉ đạo: là quá trình tác động ảnh hưởng tới hành vi, thái
độ của những người khác nhằm đạt tới các mục tiêu với chất lượng cao.
Chức năng chỉ đạo có vai trò cùng với chức năng tổ chức để hiện thực
hóa các mục tiêu, được xác định từ việc điều hành và hướng dẫn các hoạt

động trong tổ chức nhằm đạt được các mục tiêu có chất lượng và hiệu quả.
Thực chất chức năng chỉ đạo là quá trình tác động và ảnh hưởng của chủ thể
tới thành viên, trên cơ sở đó mọi người tích cực, tự giác và mang hết khả năng
để làm việc.
* Chức năng kiểm tra: là chức năng cuối cùng của quá trình quản lý, nó
có vai trò giúp chủ thể quản lý biết được các thành viên thực hiện nhiệm vụ ở
mức độ như thế nào đồng thời cũng biết được những quyết định quản lý ban
hành có phù hợp thực tế hay không. Trên cơ sở đó điều chỉnh các hoạt động,
giúp đỡ hay thúc đẩy các cá nhân, tập thể đạt được các mục tiêu đã đề ra. Với
vai trò đặc biệt như vậy, chức năng kiểm tra còn là tiền đề cho một quá trình
quản lý tiếp theo.
Như vậy, tổng hợp 4 chức năng trên sẽ tạo nên nội dung của quá trình
quản lý, các chức năng có thể diễn ra đồng thời cũng có thể diễn ra độc lập với
nhau hoặc cũng có thể kết hợp với việc thực hiện các chức năng khác. Tuy
nhiên trong quá trình quản lý người quản lý phải thực hiện một dãy các chức
năng kế tiếp nhau một cách logic, trong một thời gian cụ thể của một chu trình
quản lý nhất định.
1.2.2. Khái quát về lý thuyết “Quản lý sự thay đổi”
1.2.2.1. Khái niệm “Sự thay đổi”
Thay đổi là quá trình vận động do ảnh hưởng, tác động qua lại của sự
vật, hiện tượng; của các yếu tố bên trong và bên ngoài, là thuộc tính chung của
mọi sự vật hiện tượng. Thay đổi là một yếu tố quan trọng liên quan đến sự
thành công trong công tác quản lý tổ chức. Các mức độ thay đổi: cải tiến, đổi
mới, cải cách, cách mạng...
13