Giáo án Sinh học 12 bài 18: Chọn giống vật nuôi và cây trồng dựa trên nguồn biến dị tổ hợp

Trường PT Cấp 2-3 Võ Thị Sáu

Giáo án sinh 12 ban cơ bản

Chương IV: ỨNG DỤNG DI TRUYỀN HỌC
BÀI 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
I/ Mục tiêu:
-HS giải thích được cơ chế phát sinh biến dị tổ hợp
-HS giải thích được thế nòa là ưu thế lai, cơ sở khoa học của ưu thế lai, cung như phương pháp tao ưu thế lai.
- Phát triển kỹ năng phân tích trên kênh hình, kỹ năng so sánh, phân tích, khái quát tổng hợp
-Kỹ năng làm việc độc lập với sgk
-Nâng cao kỹ năng phân tích hiện tượng đẻ tìm hiểu bản chất của sự việc qua chọn giống mới từ nguồn biến dị
tổ hợp
-Hình thành niềm tin vào khoa học , vào trí tuệ con người qua những thành tựu tạo giống bằng phương pháp lai.
II/ Chuẩn bị:
-Màn hình máy chiếu, máy vi tính
-Hình 18.1, 18.2, 18.3, tranh ảnh minh hoạ giống vật nuôi cây trồng năng suất cao ở việt nam
III/ Tiến trình bài dạy:
1/ Kiểm tra bài cũ:
? Phát biểu nội dung của định luật Hacđi – Vanbec, điều kiện nghiệm đúng và ý nghĩa của định luật?
2/ Mở bài:
Để tạo được giống mới trước tiên chúng ta phải có nguồn nguyên liệu chọn lọc. đó là gì ? ( biến dị tổ hợp )
bài hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau nghiên cứu 1 số kỹ thuật tạo giống mới dựa trên cách thức tạo nguồn biến dị
di truyền khác nhau
Hoạt động của thầy và trò
* HĐ1 : Gv dẫn dắt : từ xa xưa loài người đã biết cải
tạo thiên nhiên, săn bắt các ĐV hoang dại về nuôi,
sưu tầm các cây hoang dại về trồng
?Vậy các vật liệu tự nhiên thu thập về ban đầu có thể
trở thành giống vật nuôi cây trồng đc ngay chưa ?
? Biến dị tổ hợp là gì?(là sự tổ hợp lại vật chất di

truyền vốn có của bố mẹ)
?Cơ chế phát sinh biến dị tổ hợp?(dựa trên phân li
độc lập và tổ hợp lại các alen)
Nêu vấn đề: ? tại sao BDTH có vai trò đặc biệt quan
trọng trong việc tạo giống mới→ gv cho hs quan sát
và phân tích hình 18.1
Gợi ý:
Qui trình chung đễ tạo ra một giống mới:
-Tạo nguồn biến dị cho chọn lọc
-đánh giá kiểu hình để chọn kiểu gen mong muốn
-tạo và duy trì dòng thuần cho các tổ hợp gen.
HS thảo luận nhóm nhỏ thống nhất ý kiến- Trả lời->
nhóm khác bổ sung.
YC:- Giống thuần mang tổ hợp gen đồng nhất
(AABBCC)
-Giao phấn và tự thụ phấn (từ P -> F4)
-Đưa dần các gen mong muốn vào tổ hợp gen
dựa trên sự phân li độc lập và tổ hợp tự do của các

Nội dung
I.Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp:
1. Cơ chế tạo dòng thuần dựa trên nguồn biến dị tổ
hợp:

-Tạo ra các dòng thuần chủng khác nhau.
-Lai giống và chọn lọc ra tổ hợp gen mong muốn.
-Tiến hành giao phối gần để tự thụ phấn để tạo ra các
giống thuần chủng.
2.Ưu nhược điểm:
a. Ưu điểm:

-Dễ tìm ra tổ hợp gen mong muốn.
-Không đòi hỏi kĩ thuật phức tạp.
b. Nhược điểm:
-Mất nhiều thời gian và công sức đễ đánh giá từng tổ
hợp gen.
-Khó duy trì giống một các thuần chủng.


alen.
Vậy tạo dòng thuần dựa trên nguồn biến dị đc thực II.Tạo giống lai có ưu thế lai cao
hiên bằng cách nào?
1. Khái niệm:
Hãy trình bày cách tạo ra giống lúa lùn năng suất cao Là hiện tượng con lai có năng suất, sức chống chịu ,khả
IR8 và cáh cải tiến giống lúa này?
năng sinh trưởng phát triển cao vượt trội so với các
*? ưu nhược điểm của phương pháp tạo giống thuần dạng bố mẹ
dựa vào nguồn biến dị tổ hợp
2. Cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai:
* Gv chiếu sơ đồ hình 18.2 minh hoạ tạo giống mới 44Ở trạng thái dị hợp
về nhiều
GV:tử
Triệu
Thị gen
Thukhác
Vânnhau con lai có
dặ rên nguồn biến dị tổ hợp
được KH vượt trội nhiều mặt so với các dạng bố mẹ có
* HĐ2 : Cho SH quan sát kết quả ưu thế lai ở ngô.
nhiều gen ở trạng thái đồng hợp tử (kể cả đồng hợp tử
? Vậy ưu thế lai là gì ?

trội)
? ưu thế lai dựa trên cơ sở khoa học nào? (giả thuyết 3. Phương pháp tạo ưu thế lai:
siêu trội: KG dị hợp con lai có nhiều đặc điểm tốt, -Lai khác dòng:
gen lặn không được biểu hiện trong cặp dị hợp)
+ Tạo dòng thuần chủng khác nhau
- Giả thuyết siêu trội:
+Lai các dòng thuần chủng với nhau để tìm tổ hợp lai có
kiểu gen AaBbCc có kiểu hình vượt trội so với ưu thế lai cao nhất.
AABBCC, aabbcc, AAbbCC, AABBcc
-Lai thuận nghịch giữa các dòng tự thụ phấn để dò tìm
Sự tác động giữa 2 gen khác nhau về chức phận của tổ hợp lai có giá trị kinh tế nhất
cùng 1 lôcut→ hiệu quả bổ trợ mở rộng phạm vi bểu
hiện của tính trạng
*Ưu điểm: con lai cho năng suất cao , có thể sử dụng
Làm thế nào để tạo được ưu thế lai?
con lai F1 vào mục đích kinh tế
(tiến hành lai nhiều lần để có giống thuần(AA, aa) tạo *Nhược điểm:
được nhiều cặp gen dị hợp Aa về tính trạng mong - Tốn nhiều thời gian, công sức .
muốn)
- Việc tạo dòng thuần và duy trì gặp khó khăn và tố
Gv chiếu sơ đồ hình 18.3 yêu càu hs phân tích
kém.
? Phân tích vai trò của tế bào chất trong việc tạo ưu -Khó tiên đoán được tổ hợp lai nào có ưu thế lai
thế lai thông qua phép lai thuận nghịch?
-Khó duy trì ưu thế lai vì chúng giảm dần qua các thế
?Dựa vào cơ sở di truyền học muốn tạo ưu thế lai hệ.
chúng ta phải có nguyên liệu gì?
4. Một vài thành tựu ứng dụng ưu thế lai trong sản
? Trong các phép lai đã học ở lớp 9 thì pp nào cho ưu xuất nông nghiệp ở Việt Nam:
thế lai cao nhất

*Trong chăn nuôi:
?Làm thế nào để tạo ra dòng thuần?
-Tìm hiểu kĩ về các giống địa phương có giá trị như: gà
( tự thụ phấn, giao phối cận huyết )
ri, gà đông cảo, gà mía , vịt cỏ….để lai giống tạo giống
? Ưu và nhược điểm của pp tạo giống bằng ưu thế lai có năng suất cao.
• Nếu lai giông thì ưu thế lai sẽ giảm dần vậy -Tìm công thức có ưu thế lai cao:
Vịt cỏ x vịt anh đào
để duy trì ưu thế lai thì dùng biện pháp nào ?
( lai luân chuyển ở ĐV và sinh sản sinh dưỡng ở Vịt bầu lai với vịt cỏ
*Trong trồng trọt:
TV )
- Viện lúa quốc tế IRRI người ta lai khác dòng tạo ra
Hãy kể tên các thành tựu tạo giống vật nuôi cây trồng nhiều giống lúa tốt có giống lúa đã trồng ở việt nam như
: IR5. IR8
có ưu thế lai cao ở việt nam
-Giống ngô CH103 có khả năng chịu hạn và năng suất
cao.
-Giống ngô P 3001 là giống lai đơn của công ty Pioner
có thời gian sinh trưởng ngắn, năng suất 80 tạ / ha.
-Giống cà chua lai số 2 được tạo từ phép lai giữa PxHL1
x 16xsố7 năng suất 500 tạ /ha.


IV. Củng cố
1 Câu nào sau đây giải thích về ưu thế lai là đúng:
a. Lai 2 dòng thuần chủng với nhau sẽ luôn cho ra con lai có ưu thế lai cao
b. Lai các dòng thuần chủng khác xa nhau về khu vực địa lí luôn cho ưu thế lai cao
c. Chỉ có 1 số tổ hợp lai giữa các cặp bố mẹ nhất định mới có thể cho ưu thế lai cao
d. Người ta ko sử dụng con lai có ưu thế lai cao làm giống vì con lai thường ko đồng nhất về kiểu hình