Hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trường cao đẳng công nghiệp thực phẩm, thành phố việt trì phú thọ

ĐẠI HỌC THÁ I NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THỊ THANH HƯƠNG

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH
TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHIỆP THỰC PHẨM,
THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ - PHÚ THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2015
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

ĐẠI HỌC THÁ I NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN THỊ THANH HƯƠNG

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH
TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHIỆP THỰC PHẨM,
THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ - PHÚ THỌ
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phạm Thái Quốc

THÁI NGUYÊN - 2015
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, luận văn là công trình nghiên cứu khoa học độc lập
của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn được tập hợp từ nhiều nguồn
tài liệu và liên hệ thực tế, các thông tin trong luận văn là trung thực và đều
có nguồn gốc rõ ràng.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nội dung của luận văn này.

Phú Thọ, tháng 4 năm 2015
Học viên

Nguyễn Thị Thanh Hương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

ii

LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian học tập và nghiên cứu, tôi đã nhận được sự hướng dẫn
và giúp đỡ tận tnh của PGS.TS Phạm Thái Quốc - Viện Kinh tế và Chính trị

Thế giới, các thầy cô giáo trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Đại học Thái Nguyên cùng các đồng nghiệp tại Trường Cao đẳng Công
Nghiệp Thực phẩm.
Với tình cảm chân thành, tôi xin gửi lời cảm ơn đến:
- Ban Giám hiệu, Phòng quản lý Đào tạo Sau đại học, các giảng viên
Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã
giảng dạy và tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong khóa học và trong quá trình thực
hiện Luận văn này.
- Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Phạm Thái Quốc,
là người Thầy hướng dẫn khoa học đã tận tình chỉ bảo và cho tôi những lời
khuyên sâu sắc giúp tôi hoàn thành Luận văn.
- Ban giám hiệu, Cán bộ, giáo viên trường Cao đẳng Công nghiệp Thực
phẩm đã tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi trong quá trình làm Luận văn.
- Gia đình, bạn bè và đồng nghiệp - những người luôn sát cánh động
viên và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Phú Thọ, tháng 4 năm 2015
Học viên

Nguyễn Thị Thanh Hương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

3

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................... ii
MỤC LỤC ......................................................................................................... iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ................................................. vi DANH
MỤC CÁC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ......................................... vii
MỞ ĐẦU............................................................................................................ 1

1. Tính cấp thiết của đề tài.........................................................................................
1
2. Mục têu nghiên cứu ..............................................................................................
2
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ............................................................................
3
4. Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu...............................................................................
3
5. Kết cấu của đề tài ...................................................................................................
3
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC QUẢN
LÝ TÀI CHÍNH TẠI ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÓ THU ..................................... 4

1.1. Cơ sở lý luận về công tác quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu
....... 4
1.1.1.Tổng quan về đơn vị sự nghiệp có thu............................................................
4
1.1.2. Quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu
............................................... 9
1.1.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp
có thu
.............................................................................................................27
1.1.4. Các công cụ quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp có
thu..................30
1.2. Cơ sở thực tễn về công tác quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có
thu.....32

1.2.1. Kinh nghiệm quản lý tài chính tại một số trường cao đẳng - đại học


4

nước ngoài.....................................................................................................32
1.2.2. Kinh nghiệm quản lý tài chính tại một số trường cao đẳng - đại học
trong nước
.....................................................................................................33
1.2.3. Bài học kinh nghiệm cho trường CĐCNTP................................................34
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................. 36

2.1. Các câu hỏi nghiên cứu
....................................................................................36
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

5

2.2. Phương pháp nghiên
cứu..................................................................................36
2.2.1. Phương pháp thu thập tài liệu
.......................................................................36
2.2.2. Phương pháp xử lý số liệu
............................................................................37
2.2.3. Phương pháp phân
tch..................................................................................37
2.3. Hệ thống các chỉ têu nghiên cứu
....................................................................38

2.3.1. Tình hình thu do NSNN cấp và thu sự nghiệp .....................................38
2.3.2. Cơ cấu nguồn
thu...........................................................................................38
2.3.3. Tình hình chi tài
chính...................................................................................38
2.3.4. Cơ cấu chi
.......................................................................................................39
2.3.5. Cân đối thu - chi tài chính
.............................................................................39
Chương 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI TRƯỜNG
CAO ĐẲNG CÔNG NGHIỆP THỰC PHẨM - VIỆT TRÌ PHÚ THỌ ........................................................................................................ 40

3.1. Tổng quan về trường Cao đẳng Công nghiệp Thực phẩm
...........................40
3.1.1. Quá trình hình thành và phát
triển................................................................40
3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ
...................................................................................40
3.1.3. Cơ cấu tổ chức bộ
máy.................................................................................41
3.2. Thực trạng công tác quản lý tài chính tại trường CĐCNTP
.........................42
3.2.1. Tổ chức bộ máy quản lý tài chính tại trường CĐCNTP
............................42


6

3.2.2. Thực trạng công tác quản lý tài chính trường CĐCNTP
...........................45

3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính tại trường
CĐCNTP .........................................................................................................67
3.3.1. Cơ chế quản lý tài chính của Nhà
nước.......................................................67
3.3.2. Đặc điểm của ngành
.....................................................................................68
3.3.3. Trình độ cán bộ quản lý
...............................................................................69
3.3.4. Chế độ kiểm tra, kiểm soát
..........................................................................69
3.4. Đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại trường CĐCNTP
.........................69
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

7

3.4.1 Kết quả đạt được
.............................................................................................69
3.4.2. Hạn chế và nguyên nhân
...............................................................................72
Chương 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHIỆP THỰC PHẨM - VIỆT TRÌ - PHÚ THỌ

.................................................................................... 77
4.1. Quan điểm và định hướng quản lý tài chính tại trường CĐCNTP
..............77
4.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trường CĐCNTP
........80

4.2.1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý tài
chính..............................................80
4.2.2. Hoàn thiện phương thức quản lý tài chính
..................................................82
4.2.3. Hoàn thiện nội dung quản lý tài chính
.........................................................84
4.2.4. Hoàn thiện công tác kiểm tra, kiểm soát quản lý tài chính
........................91
4.3. Điều kiện để hoàn thiện quản lý tài chính tại trường CĐCNTP
..................93
4.3.1. Về cơ chế, chính sách của Nhà nước
...........................................................93
4.3.2. Về phía cơ quan quản lý chủ quản
...............................................................94
KẾT LUẬN ...................................................................................................... 96
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 97


8

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

9

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
CĐCNTP

Cao đẳng Công nghiệp Thực phẩm

TSCĐ

Tài sản cố định

NSNN

Ngân sách nhà nước

ANU

Trường Đại học quốc gia Úc

ĐHQGHN

Đại học Quốc gia Hà Nội ĐHCL

Đại học công lập
TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

QLHC

Quản lý hành chính

XDCB

Xây dựng cơ bản

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
Bảng
Bảng 3.1: Tổng nguồn thu tại trường CĐCNTP ............................................. 47
Bảng 3.2: Nguồn thu sự nghiệp tại trường CĐCNTP ..................................... 48
Bảng 3.3: Dự toán thu năm 2015 của trường CĐCNTP ................................. 52
Bảng 3.4: Tỷ lệ phân bổ dự toán thu năm 2015 của trường CĐCNTP........... 53
Bảng 3.5: Tỷ lệ hoàn thành dự toán thu tại trường CĐCNTP ........................ 54
Bảng 3.6: Các khoản chi sự nghiệp tại trường CĐCNTP ............................... 57
Bảng 3.7: Tỷ lệ hoàn thành dự toán chi tại trường CĐCNTP ........................ 62
Bảng 3.8: Cân đối thu, chi tại trường CĐCNTP ............................................. 64

Biểu đồ
Biểu đồ 3.1: So sánh cơ cấu nguồn thu sự nghiệp năm 2014 .........................
48
Biểu đồ 3.2: So sánh cơ cấu nguồn thu sự nghiệp tại trường CĐCNTP giai đoạn
2012-2014 .......................................................................... 49
Biểu đồ 3.3: So sánh cơ cấu các khoản chi sự nghiệp tại trường CĐCNTP... 58

Sơ đồ
Sơ đồ 1.1: Quy trình quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu ................ 16
Sơ đồ 3.1: Cơ cấu tổ chức bộ máy của trường CĐCNTP ............................... 42
Sơ đồ 3.2: Bộ máy quản lý tài chính tại Trường............................................. 43
Sơ đồ 3.3: Tổ chức bộ máy kế toán tại trường CĐCNTP ............................... 44
Sơ đồ 3.4: Quy trình dự trù và mua sắm tại trường CĐCNTP ....................... 66

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

1


2

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Nền kinh tế Việt Nam đang có sự phát triển mạnh mẽ và đạt được
nhiều thành tựu mới. Tuy nhiên sự phát triển đó cũng làm phát sinh rất
nhiều biến động trong nền kinh tế, xét trên khía cạnh vi mô thì đây là giai
đoạn đầy nguy cơ và thách thức đối với các doanh nghiệp bao gồm cả các
đơn vị sự nghiệp.
Trong những năm gần đây giáo dục Cao đẳng - Đại học ở Việt Nam có
rất nhiều thay đổi, ngày càng có nhiều trường Cao đẳng - Đại học ngoài công
lập, trường nước ngoài, các chương trình liên kết đào tạo quốc tế và
nhiều chương trình du học tại chỗ của nước ngoài. Điều này, đã đặt các
trường Cao đẳng - Đại học của Việt Nam vào một vị thế cạnh tranh lẫn nhau
ngày càng tăng và cạnh tranh với những tổ chức nước ngoài cung cấp dịch vụ
giáo dục ngày càng cao hơn. Mặt khác, trao quyền tự chủ cho các trường
Cao đẳng - Đại học, Nhà nước sẽ từng bước giảm tỷ lệ chi thường xuyên Ngân
sách nhà nước (NSNN) cho giáo dục Cao đẳng - Đại học với mục têu tăng
tính tự chủ cho các trường nhằm giúp các trường nâng cao khả năng cạnh
tranh và giảm gánh nặng ngân sách chi cho giáo dục Cao đẳng - Đại học.
Như vậy, về mặt tài chính các trường Cao đẳng - Đại học ở Việt Nam phải
chủ động chuyển đổi nguồn thu chủ yếu dựa vào sự tài trợ của Nhà nước

sang một nguồn thu đa dạng hơn, dựa nhiều hơn vào học phí cũng như
những hoạt động dịch vụ khác của nhà trường.
Trong bối cảnh đó, Trường Cao đẳng Công nghiệp Thực phẩm, thành
phố Việt Trì - Phú Thọ, sau đây viết tắt là “CĐCNTP” trực thuộc Bộ Công
Thương là một đơn vị sự nghiệp có thu hoạt động trong lĩnh vực giáo dục với
sứ mệnh là đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng cầu về lao động không chỉ trong
phạm vi của tỉnh Phú Thọ mà còn trên phạm vi cả nước. Để thực hiện sứ
mệnh này thì công tác quản lý tài chính hiệu quả là yêu cầu đặt ra hàng
đầu, nó quyết định đến sự tồn tại, phát triển bền vững của trường.


Mặt khác, tnh hình quản lý tài chính tại Trường CĐCNTP vẫn còn một
số điểm yếu kém, bất cập như nguồn thu hạn chế, phân bổ tài chính chưa
khuyến khích nâng cao chất lượng đào tạo, cơ cấu chi chưa thật hợp lý,…
Xuất phát từ lý luận và yêu cầu thực tiễn, việc nghiên cứu và lựa chọn
đề tài “Hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trường Cao đẳng Công
nghiệp Thực phẩm, thành phố Việt Trì - Phú Thọ” với mong muốn tìm
hiểu thực trạng công tác quản lý tài chính tại trường CĐCNTP, chỉ ra những
tồn tại hạn chế và nguyên nhân trong công tác quản lý, sử dụng các nguồn tài
chính. Từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hơn công tác quản
lý tài chính theo hướng phát triển bền vững cho nhà trường..
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Đánh giá đúng thực trạng công tác quản lý tài chính tại trường CĐCNTP,
chỉ ra những kết quả đạt được và một số hạn chế trong công tác quản lý tài
chính từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài
chính tại trường CĐCNTP, góp phần nâng cao uy tn, chất lượng đào tạo và
thúc đẩy sự phát triển của trường trong thời gian tới.
2.2. Mục têu cụ thể
- Làm rõ cơ sở lý luận về các vấn đề liên quan đến quản lý tài chính tại

đơn vị sự nghiệp có thu để từ đó tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến việc
quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu.
- Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính tại trường
CĐCNTP để thấy được những mặt tích cực, hạn chế và nguyên nhân trong
việc quản lý tài chính.
- Đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại
trường CĐCNTP qua đó góp phần nâng cao uy tn, đảm bảo chất lượng đào
tạo và thúc đẩy sự phát triển của trường trong thời gian tới.


3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là: Công tác quản lý tài chính tại
trường CĐCNTP
3.2. Phạm vi nghiên cứu
+ Về không gian: Nghiên cứu trong phạm vi Trường CĐCNTP
+ Về thời gian: Nghiên cứu đề tài trong khoảng thời gian từ năm 2002
đến nay; số liệu điều tra thực trạng về công tác quản lý tài chính trong 3
năm từ năm 2012 đến năm 2014.
+ Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu một số vấn đề về công tác
quản lý tài chính tại trường CĐCNTP
4. Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu
Thông qua nghiên cứu làm rõ một số vấn đề lý luận cơ bản về công tác
quản lý tài chính và đánh giá đúng thực trạng công tác quản lý tài chính của
trường CĐCNTP : Những kết quả đã đạt được và tồn tại hạn chế trong công
tác quản lý tài chính, đề tài đã cung cấp cơ sở khoa học, thực tễn cho việc
xây dựng giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại
trường CĐCNTP, góp phần thúc đẩy sự phát triển và nâng cao uy tn, chất
lượng đào tạo của trường CĐCNTP.
5. Kết cấu của đề tài

Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận
văn được trình bày gồm 4 chương như sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tễn về công tác quản lý tài chính tại
đơn vị sự nghiệp có thu.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu.
Chương 3: Thực trạng công tác quản lý tài chính tại trường Cao đẳng
Công nghiệp Thực phẩm - Việt Trì - Phú Thọ.
Chương 4: Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại trường
Cao đẳng Công nghiệp Thực phẩm - Việt Trì - Phú Thọ.


Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ
TÀI CHÍNH TẠI ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÓ THU
1.1. Cơ sở lý luận về công tác quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu
1.1.1.Tổng quan về đơn vị sự nghiệp có thu
1.1.1.1. Khái niệm, vai trò, phân loại đơn vị sự nghiệp
a. Khái niệm đơn vị sự nghiệp:
Đơn vị sự nghiệp là những tổ chức được thành lập để thực hiện
các hoạt động sự nghiệp. Hoạt động sự nghiệp là những hoạt động cung cấp
dịch vụ công cho xã hội nhằm duy trì và đảm bảo sự hoạt động bình thường
của xã hội. Hoạt động sự nghiệp không trực tiếp tạo ra của cải vật chất nhưng
nó tác động trực tiếp tới lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất, có tính
quyết định năng suất lao động xã hội. Những hoạt động sự nghiệp mang
tính chất phục vụ là chủ yếu và không nhằm mục tiêu lợi nhuận.
Đơn vị sự nghiệp có tư cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng.
Ngoài nguồn ngân sách từ Nhà nước, các đơn vị sự nghiệp được Nhà nước cho
phép thu một số loại phí, lệ phí, được tiến hành hoạt động sản xuất cung ứng
dịch vụ để bù đắp chi phí hoạt động, tăng thu nhập cho cán bộ công chức,

viên chức trong đơn vị mình.
b. Vai trò của đơn vị sự nghiệp:
Hoạt động của các đơn vị sự nghiệp là một bộ phận của nền kinh tế và
có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong nền kinh tế, cụ thể:
- Cung cấp các dịch vụ công về giáo dục, y tế, văn hóa, thể dục, thể
thao…. có chất lượng cao cho xã hội, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của
nhân dân, góp phần cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân;
- Thực hiện các nhiệm vụ chính trị được giao như: đào tạo và cung cấp
nguồn nhân lực có chất lượng và trình độ cao; khám chữa bệnh, bảo vệ sức
khỏe người dân, nghiên cứu và ứng dụng các kết quả khoa học, công nghệ;


cung cấp các sản phẩm văn hóa, nghệ thuật…. phục vụ cho sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
- Đối với từng lĩnh vực hoạt động sự nghiệp, các đơn vị sự nghiệp
công lập đều có vai trò chủ đạo trong việc tham gia đề xuất và thực hiện
các đề án, chương trình lớn phục vụ sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước.
- Thông qua hoạt động thu phí, lệ phí theo quy định của nhà nước đã
góp phần tăng cường nguồn lực, đẩy mạnh đa dạng hóa và xã hội hóa
nguồn lực thúc đẩy sự phát triển của xã hội.
c. Phân loại đơn vị sự nghiệp:
* Căn cứ vào nguồn thu sự nghiệp, đơn vị sự nghiệp được phân thành 3
loại:
- Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự đảm bảo toàn bộ chi phí hoạt động
thường xuyên: Là các dơn vị sự nghiệp do cơ quan có thẩm quyền của Nhà
nước quyết định thành lập, trong hoạt động của mình thì đơn vị sự nghiệp tự
đảm bảo chi phí hoạt động.
- Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự đảm bảo một phần chi phí hoạt
động thường xuyên: Là các dơn vị sự nghiệp do cơ quan có thẩm quyền của
Nhà nước quyết định thành lập, trong hoạt động của mình thì đơn vị

sự nghiệp đảm bảo được một phần chi phí hoạt động, phần còn lại được cấp
từ ngân sách Nhà nước.
- Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp thấp hoặc không có nguồn thu sự
nghiệp: Là đơn vị được Nhà nước cấp toàn bộ kinh phí để đảm bảo hoạt động
của đơn vị và được Nhà nước đảm bảo toàn bộ chi phí hoạt động.
* Căn cứ vào lĩnh vực hoạt động sự nghiệp, đơn vị sự nghiệp được
phân thành các loại sau:
- Đơn vị sự nghiệp giáo dục đào tạo
- Đơn vị sự nghiệp y tế
- Đơn vị sự nghiệp văn hóa thông tin
- Đơn vị sự nghiệp thể dục, thể thao


- Đơn vị sự nghiệp phát thanh, truyền hình
- Đơn vị sự nghiệp khoa học công nghệ, môi trường
- Đơn vị sự nghiệp kinh tế (duy tu, sửa chữa đê điều…)
- Đơn vị sự nghiệp khác
1.1.1.2. Khái niệm, đặc điểm, loại hình đơn vị sự nghiệp có thu
a. Khái niệm đơn vị sự nghiệp có thu:
Đơn vị sự nghiệp có thu là đơn vị sự nghiệp do cơ quan có thẩm quyền
của Nhà nước quyết định thành lập, ngoài nhu cầu tài chính từ nguồn kinh
phí Nhà nước cấp cho đơn vị thì đơn vị còn tạo lập nguồn tài chính bên
ngoài thông qua thu một phần nguồn tài chính dưới dạng phí, lệ phí, các
khoản đóng góp của người tiêu dùng nhờ việc cung cấp sản phẩm và dịch vụ
công cho toàn xã hội.
Đơn vị sự nghiệp có thu thực hiện các hoạt động sự nghiệp có thu
trong các lĩnh vực giáo dục, đào tạo, y tế, khoa học công nghệ và môi
trường,… và đều phải tuân thủ theo đúng chế độ, chính sách của Nhà
nước.
b. Đặc điểm của đơn vị sự nghiệp có thu

Đơn vị sự nghiệp có thu thuộc khu vực không sản xuất vật chất, sự chi
têu của các đơn vị này là những khoản chi thuộc tiêu dùng xã hội, các khoản
chi này mất đi không thu hồi lại vốn, không mang lại lợi nhuận và hoạt động
của các đơn vị này không vì mục đích lợi nhuận.
Khi nói đến đặc điểm của đơn vị sự nghiệp có thu mang đầy đủ đặc
điểm của một đơn vị sự nghiệp và cũng mang những đặc điểm riêng biệt thể
hiện qua hai đặc điểm sau:
* Đặc điểm về hoạt động:
- Đơn vị sự nghiệp có thu là một tổ chức hoạt động theo nguyên tắc
phục vụ xã hội thông qua các lĩnh vực: văn hóa, giáo dục, y tế,… không
vì mục đích lợi nhuận.
- Sản phẩm của đơn vị sự nghiệp có thu mang lại lợi ích chung, lâu dài
cho cộng đồng và cho toàn xã hội.


Như vậy có thể nói, các sản phẩm, dịch vụ của các đơn vị sự nghiệp
có thu là sản phẩm không phải cung cấp cho một đối tượng, một lĩnh vực
nhất định. Đó là sản phẩm có tnh chất lan tỏa nếu được têu dùng và người
tiêu dùng phải đóng góp khoản phí là khoản thu của các đơn vị sự nghiệp
có thu khi cung cấp sản phẩm, dịch vụ đó.
* Đặc điểm về tài chính:
- Đơn vị sự nghiệp có thu ngoài nguồn kinh phí từ ngân sách Nhà nước
có thể huy động nguồn tài chính từ bên ngoài thông qua các khoản phí, lệ phí
dựa vào việc cung cấp sản phẩm, dịch vụ và phải tuân thủ chế độ tài chính
của Nhà nước theo quy định dành riêng cho đơn vị sự nghiệp có thu.
- Được vay vốn tín dụng ngân hàng hoặc quỹ hỗ trợ phát triển, được
huy động vốn của cán bộ, viên chức trong đơn vị để mở rộng và nâng cao
chất lượng hoạt động sự nghiệp, tổ chức hoạt động dịch vụ phù hợp với chức
năng, nhiệm vụ và có nghĩa vụ hoàn trả gốc và lãi vay khi đến thời gian đáo
hạn thông qua các hợp đồng tín dụng ký kết.

- Đơn vị sự nghiệp được quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước như đơn vị
sản xuất kinh doanh như: thực hiện chế độ khấu hao TSCĐ theo quy định của
Nhà nước.
- Được mở tài khoản tền gửi tại các ngân hàng thương mại hoặc Kho
bạc Nhà nước với mục đích phản ánh các khoản thu, chi và các khoản kinh
phí thuộc tài chính Nhà nước. Đây là cơ sở để các đơn vị sự nghiệp có thu dễ
dàng quản lý tài chính và quyết toán tài chính một cách chính xác nhất.
- Chủ động sử dụng số biên chế được các cơ quan có thẩm quyền
giao, sắp xếp biên chế, quản lý và sử dụng lao động phù hợp với chức năng
nhiệm, vụ của đơn vị.
- Hàng năm, căn cứ vào kết quả tài chính, đơn vị sự nghiệp có thu phải
tến hành quyết toán thu, chi. Đối với các đơn vị sự nghiệp có thu được đảm
bảo một phần kinh phí, nếu các khoản thu sự nghiệp cuối năm chưa chi hết
sẽ


được chuyển sang năm sau khi thực hiện kế hoạch dự toán chi. Đồng thời,
các đơn vị cũng phải trích lập các quỹ theo quy định.
c. Các loại hình đơn vị sự nghiệp có thu:
- Đơn vị sự nghiệp có thu tự đảm bảo toàn bộ chi phí hoạt động
thường xuyên: là đơn vị có hoạt động thu sự nghiệp đảm bảo được toàn
bộ chi phí hoạt động thường xuyên, ngân sách Nhà nước không phải cấp kinh
phí đảm bảo hoạt động thường xuyên cho đơn vị.
- Đơn vị sự nghiệp tự đảm bảo một phần chi phí hoạt động thường
xuyên: Là đơn vị có nguồn thu sự nghiệp chưa tự trang trải toàn bộ chi phí
hoạt động thường xuyên, ngân sách Nhà nước cấp một phần chi phí hoạt
động thường xuyên cho đơn vị.
1.1.1.3. Vai trò của đơn vị sự nghiệp có thu trong nền kinh tế
Các đơn vị sự nghiệp có thu có vai trò quan trọng trong nền kinh tế thể
hiện thông qua hoạt động sự nghiệp của mình, cụ thể như sau:

Một là, đơn vị sự nghiệp có thu tạo ra các sản phẩm, dịch vụ đặc biệt
phục vụ cho con người và xã hội. Những sản phẩm, dịch vụ đặc biệt mà hoạt
động sự nghiệp của đơn vị sự nghiệp có thu tạo ra mang giá trị tinh thần, đạo
đức, tri thức, quan điểm chính trị, kỹ năng,…phục vụ cộng đồng, đảm bảo sức
khỏe cho nhân dân
Hai là, đơn vị sự nghiệp có thu có vai trò trong việc thực hiện hiện
công bằng xã hội thông qua hoạt động sự nghiệp của mình. Cùng v ới
sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường, nhu cầu tiêu dùng của
người dân và của xã hội ngày càng lớn. Ngày nay, việc phát triển các đơn vị
sự nghiệp thông qua hoạt động của mình để hướng tới cộng đồng thông
qua các sản phẩm, dịch vụ công cộng là một tất yếu. Điều đó đòi hỏi Nhà
nước phải đầu tư để nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, cung cấp sản
phẩm giáo dục và đào tạo, thông tn văn hóa, dịch vụ y tế, truyền thông,…


Ba là, đơn vị sự nghiệp có thu có vai trò tạo dựng cơ sở vật chất kỹ
thuật, và quản lý có hiệu quả nguồn tài sản, tài chính trong nền kinh tế. Từ
các


nguồn thu bên ngoài và nguồn cấp từ ngân sách Nhà nước, các đơn vị sự
nghiệp có thu đầu tư có hiệu quả vào kết cấu hạ tầng, kỹ thuật công nghệ
hiện đại,… tạo ra cơ sở vật chất cho nền kinh tế. Đồng thời, khai thác sử dụng
nguồn lực tài sản và tài chính có hiệu quả trong hoạt động của mình.
Như vậy, các đơn vị sự nghiệp nói chung và các đơn vị sự nghiệp có thu
nói riêng có chức năng là tạo ra những sản phẩm, dịch vụ phục vụ xã hội
đồng thời khai thác nguồn nhân lực, vật lực của đơn vị để khai thác hoạt
động có thu. Do vậy, các đơn vị này không thực hiện cơ chế quản lý tài chính
như các đơn vị kinh doanh thông thường mà cần đòi hỏi có một cơ chế quản
lý thích hợp để đảm nhiệm chức năng vừa phụ vụ xã hội, thực hiện nhiệm vụ

của Nhà nước giao và vừa khai thác nguồn thu để phát triển hoạt động của
mình.
1.1.2. Quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu
1.1.2.1. Khái niệm tài chính và quản lý tài chính
* Khái niệm tài chính
Tài chính là hệ thống các quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình
phân phối các nguồn tài chính bằng việc tạo lập và sử dụng các quỹ tền tệ
nhằm đáp ứng yêu cầu tích lũy và tiêu dùng của các chủ thể trong xã hội.
Tài chính trong các trường đại học, cao đẳng là phản ánh các khoản
thu, chi bằng tiền của các quỹ tền tệ trong các trường đại học, cao đẳng. Xét
về hình thức nó phản ánh sự vận động và chuyển hóa của các nguồn lực tài
chính trong quá trình sử dụng các quỹ bằng tiền. Xét về bản chất nó là những
mối quan hệ tài chính biểu hiện dưới hình thức giá trị phát sinh trong
quá trình hình thành và sử dụng các quỹ bằng tiền nhằm phục vụ cho sự
nghiệp đào tạo nguồn nhân lực cho đất nước. Các quan hệ tài chính trong
trường đại học như sau :
- Quan hệ tài chính giữa trường với NSNN
Ngân sách nhà nước cấp kinh phí bao gồm: Chi thường xuyên, chi sự
nghiệp khoa học công nghệ, chi chương trình mục tiêu quốc gia về giáo dục


đào tạo, chi đầu tư phát triển, chi nhiệm vụ đột xuất do nhà nước giao cho
các trường. Các trường phải thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với nhà nước( ví
dụ như: Nộp thuế theo quy định của Nhà nước)
- Quan hệ tài chính giữa nhà trường với xã hội
Quan hệ tài chính giữa nhà trường với xã hội, mà cụ thể là người học
được thể hiện thông qua các khoản thu sau: Học phí, lệ phí và một số loại phí
khác để góp phần đảm bảo cho các hoạt động giáo dục. Chính phủ quy định
khung học phí, cơ chế thu và sử dụng học phí đối với các loại hình trường.
- Quan hệ tài chính trong nội bộ nhà trường

Quan hệ tài chính trong nội bộ nhà trường gồm các quan hệ tài chính
giữa các phòng, khoa, trung tâm và giữa cán bộ viên chức trong nhà trường
thông qua quan hệ tạm ứng, thanh toán, phân phối thu nhập như: thù lao
giảng dạy, nghiên cứu khoa học, tền lương, thưởng, thu nhập tăng thêm,…
- Quan hệ tài chính giữa trường với nước ngoài
Quan hệ tài chính giữa trường với nước ngoài gồm các quan hệ tài
chính với các trường, các tổ chức nước ngoài về các hoạt động như: liên kết
đào tạo, nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế nhằm phát triển các nguồn
lực tài chính, tìm kiếm các nguồn tài trợ…
Nhìn chung, các quan hệ tài chính phản ánh các trường đại học
hoạt động gắn liền với hệ thống kinh tế - chính trị - xã hội của đất nước. Việc
quản lý hiệu quả các hoạt động của trường, đặc biệt là về mặt tài chính là
hết sức quan trọng và cần thiết để sự nghiệp giáo dục và đào tạo của nhà
trường được tến hành thường xuyên và hiệu quả, đi đúng định hướng chiến
lược phát triển giáo dục đào tạo của đất nước.
* Khái niệm quản lý tài chính
Quản lý tài chính là quản lý các hoạt động huy động, phân bổ và sử
dụng các nguồn lực tài chính bằng những phương pháp tổng hợp gồm nhiều
biện pháp khác nhau được thực hiện trên cơ sở vận dụng các quy luật
khách


quan về kinh tế - tài chính một cách phù hợp với điều kiện đổi mới, hội
nhập quốc tế của đất nước.
Quản lý tài chính là việc sử dụng các công cụ quản lý tài chính nhằm
phản ánh chính xác tình trạng tài chính của một đơn vị, thông qua đó lập kế
hoạch quản lý và sử dụng các nguồn tài chính nhằm nâng cao hiệu quả hoạt
động của đơn vị.
Quản lý tài chính trong các trường đại học, cao đẳng hướng vào quản lý
thu, chi của các quỹ tài chính trong đơn vị, quản lý thu chi của các chương

trình, dự án đào tạo, quản lý thực hiện dự toán ngân sách của trường.
Quản lý tài chính đòi hỏi các chủ thể quản lý phải lựa chọn, đưa ra các
quyết định tài chính và tổ chức thực hiện các quyết định đó nhằm đạt được
mục tiêu hoạt động quản lý tài chính của đơn vị.
Mục tiêu tài chính có thể thay đổi theo từng thời kỳ và chính
sách chiến lược của từng đơn vị. Tuy nhiên, khác với quản lý doanh nghiệp
chủ yếu nhằm mục têu tối ưu hóa lợi nhuận, mục têu của quản lý tài chính
trong các trường đại học, cao đẳng không vì mục đích lợi nhuận, phục vụ cho
cộng đồng xã hội là chủ yếu cho nên quản lý tài chính tại các trường đại
học, cao đẳng là quản lý sử dụng có hiệu quả, đúng định hướng.
1.1.2.2. Sự cần thiết phải quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu
Việc quản lý sử dụng nguồn tài chính ở các đơn vị sự nghiệp có thu có
liên quan trực tiếp đến hiệu quả kinh tế xã hội, đến hiệu quả các khoản tài
chính do đó phải có sự quản lý, giám sát, kiểm tra nhằm hạn chế, ngăn ngừa
các hiện tượng tiêu cực, tham nhũng trong khai thác và sử dụng nguồn lực
tài chính đồng thời nâng cao hiệu quả việc sử dụng các nguồn tài chính.
Chính vì vậy, việc quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp có thu phải đặt
lên hàng đầu vì:
Thứ nhất, nguồn thu tại các đơn vị sự nghiệp chủ yếu bù đắp một
phần hay toàn bộ khoản chi phí hoạt động thường xuyên của đơn vị, giúp
giảm áp lực cấp kinh phí từ ngân sách Nhà nước.