Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho các khu công nghiệp tỉnh bắc ninh

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT
NAM

TẠ VĂN LÂN

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN
LỰC CHO CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TỈNH BẮC
NINH

Chuyên ngành:

Quản trị kinh doanh

Mã số:

60.34.01.02

Người hướng dẫn khoa học:
Viện

PGS.TS. Đỗ Văn

NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu
và kết quả nêu trong luận văn " Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho các
Khu công nghiệp tỉnh Bắc Ninh" là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo
vệ một học vị nào.
Tôi cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã

được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ
rõ nguồn gốc.
Bắc Ninh, ngày 10 tháng 05 năm 2016
Tác giả luận văn

Tạ Văn Lân

i


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn, tôi đã nhận được sự giúp đỡ của Ban Giám hiệu,
Khoa Kế toán - Quản trị Kinh doanh, Viện Đào tạo Sau đại học, các thầy cô
giáo, các nhà khoa học Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội, UBND tỉnh Bắc
Ninh, Sở Lao động Thương binh & xã hội, Cục thống kê tỉnh Bắc Ninh, phòng
Quản lý lao động, các phòng ban, đơn vị của Ban quản lý các KCN Bắc Ninh,
các trường đào tạo, đơn vị dạy nghề và các doanh nghiệp trong các KCN Bắc
Ninh và sự giúp đỡ tận tnh của tập thể các thầy, cô giáo hướng dẫn. Tôi xin
bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới tất cả các đơn vị và các cá nhân đã giúp đỡ tôi
trong quá trình thực hiện luận văn.
Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Đỗ Văn Viện đã trực tiếp
và tận tình giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Vì nhiều lý do khách quan và chủ quan, luận văn còn có những hạn chế, tôi
rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, các thầy
cô giáo và các đồng nghiệp.
Xin cảm ơn sự động viên, hỗ trợ của gia đình, đồng nghiệp và bạn bè đã
tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn này
Tôi xin chân thành cảm ơn.
Bắc Ninh, ngày 10 tháng 05 năm 2016
Tác giả luận văn

Tạ Văn Lân

ii


MỤC LỤC
Lời cam đoan .....................................................................................................................
i

Lời

cảm

ơn

........................................................................................................................ ii Mục lục
............................................................................................................................ iii Danh
mục các ký hiệu, chữ viết tắt.................................................................................. vi
Danh mục các bảng biểu .................................................................................................
vii

Danh

mục

đồ

thị,

hình.................................................................................................... viii Trích yếu luận
văn

...........................................................................................................

ix

Thesis

Abstract ................................................................................................................ xi Phần
1. Mở đầu ...........................................................................................................1
1.1.
1

Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................

1.2.
2

Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................................

1.2.1. Mục tiêu chung......................................................................................................
2
1.2.2. Mục tiêu cụ thể......................................................................................................
2
1.3.
2

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.........................................................................

1.3.1. Đối tượng nghiên cứu ...........................................................................................
2
1.3.2. Phạm vi nghiên cứu...............................................................................................
2
Phần
2.
Cơ
sở
lý
luận
..............................................................................3
2.1.
3

và

thực

tiễn

Cơ sở lý luận .........................................................................................................

2.1.1. Một số khái niệm cơ bản .......................................................................................
3
2.1.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực .......................................
7
2.1.3. Vai trò của nhân lực và chất lượng nguồn nhân lực trong phát triển kinh tế
xã hội................................................................................................................... 11
3

2.2.

Kinh nghiệm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong các khu công
nghiệp của các nước trên thế giới và của Việt Nam. ..........................................
13

2.2.1. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong các khu công
nghiệp trên thế giới .............................................................................................
13
2.2.2. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong các khu công
nghiệp của một số địa phương trong nước ..........................................................
17
2.2.3. Bài học kinh nghiệm để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đối với các
KCN tỉnh Bắc Ninh............................................................................................. 20
2.3.
21

Các công trình nghiên cứu liên quan ..................................................................

4


Phần 3. Đặc điểm địa bàn và phương pháp nghiên cứu...........................................23
3.1.

Đặc điểm nghiên cứu .......................................................................................... 23

3.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội.................................................................... 23
3.1.2. Quá trình phát triển các Khu công nghiệp tỉnh Bắc Ninh ................................... 26

3.2.

Phương pháp nghiên cứu..................................................................................... 35

3.2.1 Chọn vùng nghiên cứu ........................................................................................ 35
3.2.2. Phương pháp thu thập số liệu ..............................................................................
36
3.2.3. Phương pháp xử lý thông tin............................................................................... 36
3.2.4. Phương pháp phân tch thông tin ........................................................................
37
3.2.5. Phương pháp chuyên gia .....................................................................................
37
3.3.

Các tiêu chí đánh giá chất lượng nhân lực .......................................................... 38

3.3.1. Trí lực.................................................................................................................. 38
3.3.2. Tâm lực ............................................................................................................... 39
3.3.3. Thể lực ................................................................................................................ 40
3.3.4. Tổng hợp các chỉ tiêu đánh giá chất lượng nguồn nhân lực trong các KCN
Bắc Ninh ............................................................................................................. 41
Phần 4. Kết quả và thảo luận
....................................................................................43
4.1.

Thực trạng chất lượng nguồn nhân lực trong các KCN tỉnh Bắc Ninh .............. 43

4.1.1. Tình hình sử dụng nguồn nhân lực trong các khu công nghiệp .......................... 43
4.1.2. Tình hình phân bổ nhân lực trong các khu công nghiệp ..................................... 44
4.1.3. Tình hình chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho người lao động trong

khu công nghiệp .................................................................................................. 48
4.1.4. Tình hình đào tạo và cung cấp nguồn nhân lực trong các Khu công nghiệp ...... 51
4.2.

Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực trong các khu công
nghiệp Bắc Ninh..................................................................................................
56

4.2.1. Các yếu tố bên trong khu công nghiệp................................................................ 56
4.2.2. Các yếu tố bên ngoài khu công nghiệp ............................................................... 56
4.3.
57

Đánh giá chung chất lượng nguồn nhân lực trong các khu công nghiệp Bắc Ninh ...

4


4.3.1. Kết quả đạt được .................................................................................................
57
4.3.2. Hạn chế, tồn tại ................................................................................................... 65
4.3.3. Nguyên nhân hạn chế ..........................................................................................
66

5


4.4.

Định hướng và giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho các

KCN Bắc Ninh trong thời gian tới ...................................................................... 67

4.4.1. Định hướng và mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong các
KCN của tỉnh Bắc Ninh trong thời gian tới ........................................................ 67
4.4.2. Giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho các KCN tỉnh Bắc Ninh
trong thời gian tới................................................................................................
70
Phần 5. Kết luận và kiến nghị ...................................................................................79
5.1.

Kết luận ............................................................................................................... 79

5.2.

Kiến nghị ............................................................................................................. 79

Danh mục tài liệu tham khảo .......................................................................................... 82
Phụ lục ............................................................................................................................ 83

5


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Nghĩa tiếng Việt

BHXH

Bảo hiểm Xã hội

BHYT

Bảo hiểm y tế

BIZA

Ban quản lý các Khu công nghiệp Bắc Ninh

CLNNL

Chất lượng nguồn nhân lực CNH,

HĐH

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa DN

Doanh nghiệp
KCN

Khu công nghiệp

KCNC

Khu công nghệ cao

KCX

Khu chế xuất

KKT

Khu kinh tế

KT - XH

Kinh tế - Xã hội NLĐ

Người

lao

động

Nguồn nhân lực UBND

NNL
Uỷ

ban nhân dân
WTO

Tổ chức Thương mại Thế giới

6


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 3.1. Các KCN trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh đến hết năm 2015 ............................... 27
Bảng 3.2. Kết quả hoạt động của các KCN Bắc Ninh .................................................... 31

Bảng 4.1. Số lượng lao động trong các KCN theo năm ................................................. 43
Bảng 4.2. Phân bố nhân lực tại các KCN tỉnh Bắc Ninh ................................................ 45
Bảng 4.3. Phân bổ lao động nữ tại các KCN Bắc Ninh .................................................. 47
Bảng 4.4. Tình hình nhà ở cho lao động trong KCN Bắc Ninh...................................... 48
Bảng 4.5. Hoạt động khám sức khoẻ cho người lao động trong các KCN Bắc Ninh..... 49
Bảng 4.6. Thu nhập bình quân của lao động qua các năm ............................................. 51
Bảng 4.7. Đánh giá của các DN về chất lượng nguồn nhân lực trong các KCN ............ 53
Bảng 4.8. Đánh giá của các DN về vấn đề đào tạo nhân lực .......................................... 54
Bảng 4.9. Đánh giá của các trường đào tạo, đơn vị dạy nghề ........................................ 59
Bảng 4.10. Định hướng xây dựng các Khu công nghiệp đến 2020 ................................ 69
Bảng 4.11. Dự báo trình độ nhân lực theo yêu cầu các KCN Bắc Ninh đến năm 2020......
70

vii


DANH MỤC ĐỒ THỊ, HÌNH
Đồ thị 3.1. Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm tỉnh Bắc Ninh giai đoạn
2013 - 2015...................................................................................32
Đồ thị 4.1. Trình độ học vấn của lao động ở các KCN Bắc Ninh .......................52
Hình 3.1. Bản đồ các Khu công nghiệp Bắc Ninh ..............................................23

8


TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
Tên tác giả: Tạ Văn Lân
Tên luận văn: “Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho các khu công
nghiệp tỉnh Bắc Ninh”
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh

Mã số: 62.34.01.03
Cơ sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam
1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở đánh giá thực trạng chất lượng nguồn nhân lực trong các KCN
tỉnh Bắc Ninh, từ đó đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng
nguồn nhân lực cho các KCN tỉnh Bắc Ninh.
2. Phương pháp nghiên cứu
- Chọn điểm nghiên cứu.
- Phương pháp thu thập số liệu
+ Số liệu thứ cấp
+ Số liệu sơ cấp
- Phương pháp xử lý số liệu: Làm sạch số liệu điều tra, đưa số liệu vào
phần mềm exel phân loại, tổng hợp số liệu điều tra
- Phương pháp phân tích
- Phương pháp thống kê: Tập hợp số liệu theo từng lĩnh vực, địa bàn và từ
các doanh nghiệp theo trình tự thời gian. Việc thu thập số liệu kết hợp giữa
tài liệu và thực tế đang được sử dụng phân tích để dự báo nguồn nhân lực.
- Phương pháp so sánh: Mô tả sự biến động các chỉ tiêu, các vấn đề
liên quan đến nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong các KCN tỉnh Bắc
Ninh
- Phương pháp chuyên gia
3. Kết quả chính
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn nguồn nhân lực, chất
lượng nguồn nhân lực trong các Khu công nghiệp;
- Đánh giá thực trạng chất lượng nguồn nhân lực, những nhân tố
ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực trong các KCN tỉnh Bắc Ninh giai
đoạn
9

2013 - 2015;

10


- Đưa ra một số định hướng và giải pháp nhằm nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực, phù hợp với chiến lược phát triển sản xuất kinh doanh của
doanh nghiệp trong các KCN tỉnh Bắc Ninh đến năm 2020.
4. Kết luận
Con người là trung tâm của mọi sự phát triển, NNL là một trong những
nguồn lực quan trọng nhất đối với sự phát triển của bất kỳ một tổ chức, một địa
phương hay bất kỳ một quốc gia nào. Tỉnh Bắc Ninh nói chung, các KCN trên
địa bàn tỉnh Bắc Ninh nói riêng cũng không phải ngoại lệ. NNL đã góp phần
quan trọng vào sự phát triển các KCN Bắc Ninh trong thời gian qua, đưa Bắc
Ninh trở thành một trong những tỉnh có tốc độ phát triển công nghiệp và thu hút
vốn đầu tư nước ngoài (FDI) lớn nhất cả nước.
Như trên đã phân tch và khẳng định, để các KCN phát triển bền vững, tiếp
tục là đầu tàu thúc đẩy phát triển Kinh tế - Xã hội của tỉnh Bắc Ninh, thì việc
nâng cao chất lượng NNL đáp ứng yêu cầu phát triển các KCN là việc làm cấp
bách và cần có sự chung tay của toàn xã hội.
Đề tài đã góp phần hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về
nguồn nhân lực và chất lượng nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp, đánh giá
thực trạng chất lượng nguồn nhân lực trong các KCN tỉnh Bắc Ninh và phát
hiện ra những nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng NNL trong các KCN. Từ đó,
đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phù hợp với
chiến lược phát triển sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong các KCN tỉnh
Bắc Ninh.
Là một Cán bộ trong Ban quản lý các KCN Bắc Ninh, ý thức được tầm
quan trọng của chất lượng NNL đối với quá trình thu hút đầu tư phát triển
các KCN trong thời gian tới. Tôi xây dựng Luận văn này với mong muốn, Luận văn

được áp dụng vào thực tiễn, góp phần nâng cao chất lượng NNL đáp ứng nhu cầu
phát triển của các KCN, góp phần hoàn thành mục tiêu phát triển Kinh tế - Xã
hội của tỉnh nhà.

10


THESIS ABSTRACT
The writer: Ta Van Lan
The master thesis: Improving quality of human resources for industrial
parks in Bac Ninh province.
Major in: Business management

Code: 62.34.01.03

Trained at: Vietnam University of Agriculture
1. Research purpose:
Basing on the evaluating actual situation of human resources quality in
Industrial zones of Bac Ninh province, give out some solutions for improving
quality of human resources for industrial zones of Bac Ninh province.
2. Research method:
- Select place to research;
- Collect data method;
+ Primary data;
+ Secondary data;
+ Expert method.
- Data Processing Method : Clean the survey data, put data into excel
classification software, aggregate survey data.
- Methods of analysis:
+ Statistical methods: Summary data for fields, places and enterprises as

time to time. Combination to collect data in document and in actual situation is
used to analyze and forecast for human resources.
+ Comparison methods: Describe the fluctuating of criteria and related
matters to the improving quality of human resources for industrial zones of Bac
Ninh province.
3. Main results:
- Systematization for matters of theory and pratice of human resources,
quality of human resources in the industrial zones;
- Evaluating actual situation of human resources quality, affective
factors of human resources quality in the industrial zones of Bac Ninh province;
11


- Giving out some solutions to improve quality of human resources, conform
to strategy of manufacturing and trading developement of enterprises in the
industrial zones of Bac Ninh province.
4. Conclusions:
Human is center of all developement, human resources is one of the most
important resource of any organization, any area or any country and Bac Ninh
province with

all enterprises in industrial zones is the same. So far, human

resources plays an important role for improvement of industrial zones of
Bac Ninh, it contributes to push up Bac Ninh to be one of the biggest province
with high speed of industrial developement and atracting FDI.
As above mentioned and analysed, in order to continue stably
developing for the industrial zones, to keep leader position in social-economic
developing of Bac Ninh province, improving quality of human resources to meet
demand of developing industrial zones is the fasten action and must be

cooperated by all related parties.
The thesis contributes to systematize

maters of theory and pratice of

human resources and quality of human resources in enterprices. Evaluating
actual situation of the quality of human resources in the industrial parks. From
that, give out some solutions for improving quality of human resources to
conform to strategy of business developing of the enterprises in the area.
Be an officer of Bac Ninh industrial zones Administration, be aware of
important role of quality of human resources for attracting investment for next
time. I write this thesis with expectation that the thesis could be applied
into actual, to contribute improving quality of human resources to meet demand
of industrial zones developement and obtaining target of social-economic
developement of the province.

xii


PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Sự phát triển kinh tế - xã hội phụ thuộc vào nhiều yếu tố, nhiều điều kiện,
nhưng chủ yếu nhất vẫn là phụ thuộc vào yếu tố con người. Con người là
vốn quý nhất của xã hội, con người sáng tạo ra xã hội, làm cho xã hội phát triển
đến những đỉnh cao của nền văn minh, sự phồn thịnh. Trong quá trình đó, con
người cũng tự hoàn thiện mình, trở thành con người có trí tuệ cao và cách
sống văn minh. Nguồn lực con người là nhân tố quyết định đối với sự phát triển
của mỗi quốc gia, địa phương và các khu công nghiệp.
Một nền kinh tế muốn phát triển cần có các nguồn lực: vốn, khoa học – công
nghệ, tài nguyên và nguồn nhân lực; muốn tăng trưởng nhanh và bền vững

cần dựa vào ba yếu tố cơ bản là áp dụng công nghệ mới, phát triển kết cấu hạ
tầng hiện đại và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Việc khai thác và sử
dụng có hiệu quả nguồn nhân lực là vấn đề hết sức quan trọng, nguồn nhân
lực cần phát huy tính đa dạng, phong phú về truyền thống văn hóa phương
Đông như: hiếu học, trọng nhân tài, trọng tri thức, khoa học…tuy nhiên cho đến
nay, những tiềm năng quan trọng này vẫn chưa được chú ý khai thác đầy đủ,
đúng mức và có thể sử dụng chưa hiệu quả về nguồn nhân lực.
Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đã trở thành một trong những nhiệm
vụ hàng đầu của mỗi tổ chức, doanh nghiệp và mỗi quốc gia trên thế giới.
Nhiều quốc gia đã đặt con người vào vị trí trung tâm của sự phát triển và đề ra
các chiến lược nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nhằm phục vụ tốt các yêu cầu
phát triển trước mắt và lâu dài của mình. Chất lượng nguồn nhân lực hoặc nguồn
nhân lực chất lượng cao là nguồn nhân lực với những con người lao động có tri
thức tốt, có kỹ năng cao và có tnh nhân văn sâu sắc. Chính những cán bộ quản lý
giỏi và đội ngũ công nhân lành nghề là lực lượng quyết định sự thành bại của các
doanh nghiệp, đồng thời tác động trực tiếp tới sự phát triển kinh tế xã hội.
Bắc Ninh là tỉnh có nhiều tiềm năng và thế mạnh để phát triển sản xuất công
nghiệp. Các KCN đã đóng góp tch cực vào thành quả phát triển kinh tế của tỉnh
Bắc Ninh trên các mặt thu hút đầu tư, tăng trưởng, tạo việc làm, tăng thu
nhập cho dân cư và tăng thu ngân sách nhà nước.
1


Kinh nghiệm cho thấy, sự cất cánh và phát triển thành công của một nước là
gắn chặt với chính sách và chiến lược nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Vì
vậy, việc nâng cao chất lượng NNL trong các KCN là vấn đề vừa bức xúc cả về lý
luận lẫn thực tế, vừa quan trọng đối với sự phát triển của mỗi DN và của KCN ở
Bắc Ninh. Từ đó đã đặt ra cho tỉnh Bắc Ninh cần phải xem xét, tìm hiểu
nguyên nhân để có những giải pháp chiến lược phù hợp. Đó cũng chính là lý do
mà bản thân tôi mạnh dạn chọn đề tài: "Nâng cao chất lượng nguồn nhân

lực cho các Khu công nghiệp tỉnh Bắc Ninh" để làm luận văn tốt nghiệp của
mình.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1. Mục tiêu chung
Nghiên cứu thực trạng chất lượng nguồn nhân lực và những nhân tố ảnh
hưởng đến nâng cao nguồn nhân lực trong các khu công nghiệp tỉnh Bắc Ninh
những năm gần đây, từ đó đưa ra những giải pháp nâng cao chất lượng
nguồn nhân lực cho các KCN nhằm tạo ra một nguồn nhân lực đủ về số lượng,
đảm bảo chất lượng, có trình độ chuyên môn, tay nghề cao đáp ứng nhu cầu của
DN.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn nguồn nhân lực,
chất lượng nguồn nhân lực trong các Khu công nghiệp;
- Đánh giá thực trạng chất lượng nguồn nhân lực, những nhân tố ảnh hưởng
đến chất lượng nguồn nhân lực trong các KCN tỉnh Bắc Ninh;
- Đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực,
phù hợp với chiến lược phát triển sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp
trong các KCN tỉnh Bắc Ninh.
1.3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu thực trạng công tác nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và
những nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển nguồn nhân lực của doanh
nghiệp trong các KCN tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn 2013-2015.
1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Địa bàn nghiên cứu: Đề tài được thực hiện tại các KCN của tỉnh Bắc Ninh.
2


- Thời gian nghiên cứu: Số liệu sử dụng trong nghiên cứu Luận văn được
thu thập từ năm 2013-2015. Số liệu điều tra tính đến hết tháng 12 năm 2015.

3


PHẦN 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN
2.1.1. Một số khái niệm cơ bản
- Khái niệm nhân lực: Nhân lực là lực lượng và năng lực những người làm
lao động sản xuất theo Đại từ điển Kinh tế thị trường. Nhân lực còn được hiểu là
lực lượng lao động với kỹ năng tương ứng sử dụng các nguồn lực khác nhau
tạo ra sản phẩm phù hợp với yêu cầu của thị trường và xã hội. Mặt khác
nhân lực được xác định là năng lực mà các cá nhân sử dụng vào quá trình hoạt
động, bao gồm cả số lượng các cá nhân cũng như tất cả các tiềm năng của cá
nhân một con người sẵn sàng hoạt động trong một tổ chức hay xã hội. Nói chung,
nhân lực là tổng hợp tất cả các cá nhân, cùng kiến thức, kỹ năng, hành vi ứng
xử và giá trị đạo đức của họ để thành lập, duy trì, đóng góp cho sự phát triển
của tổ chức, của xã hội.
- Khái niệm Nguồn nhân lực
Tiếp cận nguồn nhân lực ở cấp độ vi mô
+ Nguồn nhân lực là tài sản vô hình của một tổ chức. Cơ bản nó là toàn bộ
năng lực và sự tâm huyết của mọi người trong một tổ chức, nghĩa là toàn
bộ những kỹ năng, kinh nghiệm, tiềm năng và năng lực của họ. Tài sản nguồn
nhân lực buộc tất cả nhân viên định hướng năng lực cao là cần thiết cho sự thành
công của doanh nghiệp.
+ Theo quản lý nhân lực trong doanh nghiệp, nhân lực được hiểu là
toàn bộ các khả năng về thể lực và trí lực của con người được vận dụng ra trong
quá trình lao động sản xuất. Nó cũng được xem là sức lao động của con người một nguồn lực quý giá nhất trong các yếu tố của sản xuất của các doanh nghiệp.
Nhân lực của doanh nghiệp bao gồm tất cả những người lao động làm việc trong
doanh nghiệp (Nguyễn Tấn Thịnh, 2005).
Tiếp cận nguồn nhân lực ở cấp độ vĩ mô

+ Nguồn nhân lực là nguồn lực cơ bản của mỗi quốc gia, là tổng thể tiềm
năng lao động của con người. Theo Begg, Fircher và Dornbusch, khác với nguồn
lực vật chất khác, nguồn nhân lực được hiểu là toàn bộ trình độ chuyên môn
mà con người tch lũy được, nó được đánh giá cao vì tiềm năng đem lại thu
4


nhập trong tương lai. Giống như nguồn lực vật chất, nguồn nhân lực là kết quả
đầu tư

5


trong quá khứ với mục đích tạo ra thu nhập trong tương lai. Tuy nhiên, khác
với các nguồn lực vật chất khác, nguồn nhân lực là con người lao động có nhân
cách (có trí thức, kỹ năng nghề nghiệp và hoạt động xã hội, có các phẩm chất
tâm lý như động cơ, thái độ ứng xử với các tnh huống trong cuộc sống), có
khả năng tích lũy kinh nghiệm nghề nghiệp và vốn sống.
Tùy theo quy mô, đặc điểm, ngành nghề mà mỗi doanh nghiệp có cơ
cấu, số lượng, chất lượng, trình độ khác nhau. Yếu tố con người đóng vai trò
quan trọng trong nâng cao năng suất lao động của mỗi doanh nghiệp. Muốn đổi
mới trong doanh nghiệp trước hết phải có con người có khả năng đổi mới.
Nguồn nhân lực là một nguồn lực sống, là một yếu tố của sự phát
triển kinh tế xã hội. Nó được xem xét trên góc độ số lượng và chất lượng. Số
lượng nguồn nhân lực được biểu hiện thông qua các chỉ tiêu quy mô và tốc
độ tăng nguồn nhân lực. Chất lượng nguồn nhân lực xem xét trên các mặt:
Trí tuệ, trí lực, trình độ văn hóa, sức khỏe, chuyên môn…của con người. Trong
các yếu tố trên thì trí lực và thể lực là hai yếu tố quan trọng trong việc xem xét
đánh giá chất lượng NNL.
- Khái niệm Nguồn nhân lực chất lượng cao

Nguồn nhân lực chất lượng cao là khái niệm để chỉ một con người,
một người lao động cụ thể có trình độ lành nghề (về chuyên môn kỹ thuật) ứng
với một ngành nghề cụ thể theo tiêu thức phân loại lao động về chuyên môn kỹ
thuật nhất định (đại học, trên đại học, cao đẳng, lao động kỹ thuật lành nghề); có
kỹ năng lao động giỏi và có khả năng thích ứng nhanh với những thay đổi
nhanh chóng của công nghệ sản xuất; có sức khỏe và có phẩm chất tốt, có khả
năng vận dụng sáng tạo những tri thức, những kỹ năng đã được đào tạo vào quá
trình lao động sản xuất nhằm đem lại năng suất, chất lượng và hiệu quả cao. Để
có NNL chất lượng cao, đủ sức đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của kinh tế
tri thức, góp phần vào quá trình phát triển kinh tế và thực hiện sự nghiệp CNHHĐH thì nguồn nhân lực phải đảm bảo các yêu cầu cơ bản sau:
1) Người lao động phải được nâng cao về trình độ dân trí;
2) Người lao động phải có khả năng sáng tạo cao;
3) Người lao động phải có khả năng thích ứng và có tnh linh hoạt cao;
6


4) Người lao động phải có kỷ luật tự giác, tiết kiệm nguyên vật liệu và thời
gian, có tinh thần trách nhiệm, hợp tác, có tác phong lao động công nghiệp, lương
tâm nghề nghiệp.
- Chất lượng nguồn nhân lực
Khái niệm chất lượng là một khái niệm còn nhiều tranh cãi vì có rất nhiều
quan điểm khác nhau. Tùy từng lĩnh vực khác nhau lại có những cách hiểu khác
nhau về chất lượng. Sau chiến tranh thế giới lần thứ 2, thế giới bước vào khôi
phục kinh tế và thời điểm đó quan điểm chất lượng là “sự phù hợp với lợi ích”
hay “sự phù hợp với mục đích” (William Edwards Deming). Với những nghiên cứu
sau đó, các tài liệu chỉ ra quan điểm chất lượng có liên quan mật thiết tới các số
liệu thống kê và cho rằng: Chất lượng được đo bằng hai tiêu chí chính, đó là tính
phù hợp và tính chính xác.
Đến năm 1986 quan niệm về chất lượng đã có sự thay đổi và tiến bộ
bằng việc ra đời bộ ISO 8402 với cách hiểu chất lượng là toàn bộ đặc trưng và

những đặc điểm của hàng hóa hay dịch vụ được thể hiện ở khả năng thỏa mãn
các nhu cầu của con người khi dùng sản phẩm hay dịch vụ đó. Bao nhiêu nghiên
cứu, hội thảo được tổ chức với kỳ vọng thống nhất được một khái niệm về chất
lượng. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có lời kết cho một khái niệm chuẩn về
chất lượng, tùy theo từng đối tượng và dưới mỗi góc độ khác nhau thì cách
nhìn nhận về chất lượng cũng có khía cạnh khác nhau.
Người sản xuất hàng hóa cho rằng chất lượng là phải đảm bảo sự hài lòng
theo yêu cầu của người sử dụng hàng hóa đó. Người tiêu dùng lại quan niệm
chất lượng là tất cả những chức năng, tác dụng, hình thức, tuổi thọ, ... của sản
phẩm phải thỏa mãn được mong muốn trong tiêu dùng của họ. Tổ chức quốc tế
về tiêu chuẩn hóa ISO đã đưa ra khái niệm được chấp nhận và tương đối thống
nhất: Chất lượng là khả năng tập hợp của các đặc tính của một sản phẩm, hệ
thống hay quá trình để đáp ứng các yêu cầu của khách hàng và của các bên có liên
quan (ISO 9001:2008).
Tuy nhiên, để đánh giá sự thỏa mãn của khách hàng không chỉ đơn
giản thông qua quyết định mua và thanh toán của họ. Sự thỏa mãn này được
đánh giá thông qua quá trình tiêu dùng sản phẩm trong khi việc tiêu dùng
giữa các đối tượng khách hàng khác nhau lại có cách sử dụng, bảo quản, gìn giữ,

7


... khác nhau nên tuổi thọ của sản phẩm sẽ khác nhau. Thông qua đó, khách hàng
sẽ có đánh giá khác nhau về chất lượng sản phẩm.

8


- Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
Thuật ngữ “nâng cao chất lượng nguồn nhân lực” hàm ý chỉ việc thực

hiện một hoặc một số hoạt động nào đó dẫn đến sự thay đổi về nâng cao chất
lượng nguồn nhân lực tăng lên so với nâng cao chất lượng nhân lực hiện có. Đó là
những biểu hiện tăng lên về trí lực, thể lực và tâm lực của cá nhân mỗi con người.
Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, một mặt tạo ra nhân sự có khả năng hơn
trong việc đáp ứng nhu cầu sử dụng nhân lực chất lượng cao trong quá trình
phát triển Kinh tế - Xã hội, một mặt tạo ra nhân sự tự tin hơn trong quá trình
làm việc tạo ra của cải vật chất cho bản thân, cho tổ chức và tạo ra khả năng cạnh
tranh bền vững nhất.
Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Là tổng thể các nội dng, cách thức,
phương thức làm biến đổi các yếu tố cấu thành chất lượng nhân lực theo
hướng phát triển một cách hợp lý về quy mô (số lượng) và trình độ (chất lượng)
nhằm đáp ứng yêu cầu về mục tiêu phát triển của doanh nghiệp với hiệu quả ngày
càng cao.
Nâng cao chất lượng nhân lực là gia tăng giá trị con người, cả về giá trị vật
chất và tinh thần cả trí tuệ lẫn tâm hồn cũng như kỹ năng nghề nghiệp, làm cho
con người trở thành người lao động có những năng lực và phẩm chất mới cao hơn
đáp ứng yêu cầu ngày càng tăng của sự phát triển kinh tế xã hội. Từ góc độ
này, em nghĩ rằng nâng cao chất lượng nhân lực chính là nâng cao năng lực làm
việc, kỹ năng xử lý công việc và thái độ trong công việc của nhân lực đang làm việc
tại doanh nghiệp. Đó là
+ Nâng cao trí lực: Gồm nâng cao trình độ học vấn, trình độ chuyên môn,
kỹ năng làm việc, kinh nghiệm làm việc, ... Đây là yếu tố có tnh quyết định căn
bản đến nâng cao năng lực làm việc chính là nâng cao chất lượng nhân lực
trong doanh nghiệp.
+ Nâng cao thể lực: Gồm việc nâng cao sức khỏe, thể chất của nhân lực.
Không có sức khỏe thì bất cứ ai cũng khó có thể hoàn thành được công việc. Sức
khỏe không chỉ biểu hiện nâng cao chất lượng nhân lực mà còn ảnh hưởng rất lớn
đến chất lượng công việc. Sức khỏe này hàm chứa khỏe cả thể chất và tinh
thần của nhân lực.
9