Giáo án Sinh học 12 bài 36: Quần thể sinh vật và mối quan hệ giữa các cá thể trong quần thể

Giáo án

sinh học 12

Bài 36 QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ
TRONG QUẦN THỂ
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC.
- Kiến thức:
+ Trình bày được thế nào là một quần thể sinh vật, lấy được ví dụ minh họa.
+ Nêu được các quan hệ hỗ trợ, quan hệ cạnh tranh trong quần thể, lấy được ví
dụ minh họa và nêu được nguyên nhân, ý nghĩa sinh thái của các mối quan hệ
đó.
- Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng quan sát, nhận xét, khái quát hóa.
- Thái độ: Yêu thích môn học, có ý thức bảo vệ môi trường sống của sinh vật.
-Tư duy: Tư duy logic, liên kết kiến thức.
II. CHUẨN BỊ:
- Giáo viên: Giáo án, SGK, Tranh phóng to các hình 36.1 – 36.4 SGK.
- Học sinh: SGK, đọc trước bài học.
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC.
Hoạt động của thầy và trò
Hoạt động 1
1. Ổn định tổ chức lớp học: Ổn định
lớp, kiểm tra sĩ số.
2. Kiểm tra bài cũ: Thế nào là giới hạn
sinh thái? Cho ví dụ minh họa?
Hoạt động 2: Tìm hiểu quần thể sinh
vật và quá trình hình thành quần thể.

Nội dung kiến thức

I. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ

TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ.
* KN: Quần thể sinh vật là tập hợp các
GV: Quần thể sinh vật là gì? lấy 2 ví dụ cá thể trong cùng một loài, cùng sinh
về quần thể và 2 ví dụ không phải là
sống trong một khoảng không gian xác
quần thể sinh vật?
định, vào một thời gian nhất định, có
khả năng sinh sản và tạo thành những
HS: Nghiên cứu thông tin SGK và trả
thế hệ mới.
lời câu hỏi. Lấy ví dụ minh họa.
* VD: Quần thể cây thông….
* Quá trình hình thành quần thể:
GV: Quần thể sinh vật được hình
- Sự phát tán của một số cá thể cùng
thành như thế nào?
loài tới một môi trường sống mới.
- Dưới tác dụng của chọn lọc tự nhiên,
HS: Nghiên cứu thông tin SGK, trả lời các cá thể không thích nghi sẽ bị tiêu
câu hỏi.
diệt hoặc phải di cư đi nơi khác. Các cá
thể còn lại thích nghi dần với điều kiện
GV: Nhận xét, bổ sung để hoàn thiện
sống.
kiến thức.
- Giữa các cá thể cùng loài hình thành
những mối quan hệ sinh thái và dần


Giáo án

Hoạt động 3: Tìm hiểu quan hệ giữa
các cá thể trong quần thể
GV: yêu cầu HS quan sát tranh và trả
lời câu hỏi SGK.
- Hãy nêu những biểu hiện và ý nghĩa
của quan hệ hỗ trợ giữa các cá thể
trong quần thể vào bảng 36?
HS: lấy thêm ví dụ: Chim ăn đàn dễ
kiểm ăn hơn chim ăn đơn độc vì chúng
kích thích nhau trong khi tìm mồi, báo
hiệu cho nhau nơi có nhiều thức ăn
hoặc những chỗ trú thuận tiện.
GV: Quan hệ cạnh tranh xảy ra khi
nào? Có những hình thức cạnh tranh
nào phổ biến? Nêu nguyên nhân và
hiệu quả của các hình thức cạnh tranh
đó?
HS: Nghiên cứu thông tin SGK trang
158 và 159 trả lời câu hỏi.
GV: Nhận xét, bổ sung để hoàn thiện
kiến thức.

sinh học 12
dần hình thành quần thể ổn định, thích
nghi với điều kiện ngoại cảnh.
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ
TRONG QUẦN THỂ.
1. Quan hệ hỗ trợ.
* Ví dụ:
- Các cây thông nhựa liền rễ nhau ->

Cây sinh trưởng nhanh và khả năng
chịu hạn tốt hơn.
- Chó rừng hỗ trợ nhau trong đàn ->
Bắt mồi và tự vệ tốt hơn.
* ý nghĩa: Quan hệ hỗ trợ giữa các cá
thể trong quần thể đảm bảo cho quần
thể tồn tại ổn định, khai thác tối ưu
nguồn sống của môi trường, làm tăng
khả năng sống sót và sinh sản của các
cá thể.
2. Quan hệ cạnh tranh.
* Nguyên nhân: Do nơi sống của các cá
thể trong quần thể chật chội và thiếu
thức ăn….
* Các hình thức cạnh tranh:
- Cạnh tranh giành nguồn sống như nơi
ở, ánh sáng, chất dinh dưỡng giữa các
cá thể cùng một quần thể.
- Cạnh tranh giữa các con đực tranh
giành con cái trong đàn hoặc ngược lại.
* Ý nghĩa: Nhờ có cạnh tranh mà số
lượng và sự phân bố của các cá thể
trong quần thể duy trì ở mức phù hợp
với nguồn sống và khoảng không gian
sống, đảm bảo cho sự tồn tại và phát
triển của quần thể.

4. Củng cố:
- Hãy nêu nguyên nhân của hiện tượng tự tỉa thưa ở thực vật? Nguyên nhân của
hiện tượng phát tán cá thể động vật ra khỏi đàn là gì? Nêu ví dụ?

- Nguyên nhân do các cây mọc gần nhau nên thiếu sáng, chất dinh dưỡng….khi
đó cạnh tranh giữa các cá thể xảy ra gay gắt tranh giành nhau ánh sáng, nước,
muối khoáng.
5. Dặn dò:
- Học bài và trả lời các câu hỏi cuối bài SGK.


Giáo án

sinh học 12

- Đọc trước bài 37

Duyệt của chuyên môn

Mai Văn Minh