Diễn ngôn tính dục trong sáng tác của tanizaki junichiro (tt)

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

LÊ THỊ MINH TÂM

DIỄN NGÔN TÍNH DỤC TRONG SÁNG TÁC
CỦA TANIZAKI JUNICHIRO
Demo Version - Select.Pdf SDK

LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC
THEO ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU

HUẾ, 2018


ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

LÊ THỊ MINH TÂM

DIỄN NGÔN TÍNH DỤC TRONG SÁNG TÁC
CỦA TANIZAKI JUNICHIRO

Demo Version - Select.Pdf SDK

Chuyên ngành: LÝ LUẬN VĂN HỌC
Mã số: 8220120
LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC
THEO ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

PGS.TS TRẦN THÁI HỌC

HUẾ, 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi và kết quả nghiên
cứu nêu trong luận văn là trung thực, đƣợc các đồng tác giả cho phép sử dụng và chƣa
đƣợc công bố ở bất kỳ công trình nào khác.

Họ và tên tác giả

Lê Thị Minh Tâm

Demo Version - Select.Pdf SDK

i


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cám ơn quý thầy cô Khoa Ngữ văn, phòng đào tạo Sau đại
học Trƣờng đại học Sƣ phạm Huế đã tạo mọi điều kiện để giúp đỡ tôi trong suốt quá
trình học tập và thực hiện luận văn.
Đặc biệt, tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy giáo PGS.TS Trần Thái Học ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn và gợi mở cho tôi nhiều ý kiến quý giá để tôi thực hiện
nghiên cứu đề tài.
Xin cảm ơn gia đình, những ngƣời thân và bạn bè đã giúp đỡ, động viên tôi trong
thời gian học tập và thực hiện luận văn.

Học viên
Lê Thị Minh Tâm

Demo Version - Select.Pdf SDK

ii


MỤC LỤC
A. PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................ 1
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ................................................................................... 1
2. LỊCH SỬ VẤN ĐỀ .......................................................................................... 3
3. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ................................................ 7
3.1. Đối tƣợng nghiên cứu ................................................................................................. 7
3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................... 7
4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................................... 8
4.1. Cấu trúc - hệ thống ..................................................................................................... 8
4.2. So sánh - đối chiếu ...................................................................................................... 8
4.3. Thống kê, phân loại..................................................................................................... 8
4.4. Phân tích - tổng hợp.................................................................................................... 8
4.5. Liên ngành ................................................................................................................... 8
5. ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN...................................................................... 9
6. CẤU TRÚC LUẬN VĂN ............................................................................... 9
B. PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................ 9

Demo Version - Select.Pdf SDK

CHƢƠNG 1: VẤN ĐỀ TÍNH DỤC TRONG VĂN HÓA, VĂN HỌC
NHẬT BẢN HIỆN ĐẠI VÀ SÁNG TÁC CỦA TANIZAKI JUNICHIRO 10
1.1. THUYẾT TÍNH DỤC VÀ VẤN ĐỀ TÍNH DỤC TRONG VĂN HÓA,
VĂN HỌC NHẬT BẢN HIỆN ĐẠI ............................................................................. 10
1.1.1. Tiếp cận lý thuyết tính dục và diễn ngôn tính dục .............................. 10

1.1.1.1. Thuyết tính dục theo tƣ tƣởng phân tâm học ............................... 10
1.1.1.2. Các phạm trù diễn ngôn tính dục trong cấu trúc văn bản
nghệ thuật .................................................................................................. 13
1.1.2. Vấn đề tính dục trong văn hóa, văn học Nhật Bản hiện đại ................ 16
1.1.2.1. Vấn đề tính dục trong văn hóa Nhật Bản hiện đại ....................... 16
1.1.2.2. Vấn đề tính dục trong văn học Nhật Bản hiện đại ....................... 18
1.2. TANIZAKI JUNICHIRO - THIÊN TÀI VĂN CHƢƠNG NHẬT BẢN
THẾ KỈ XX ...................................................................................................................... 20
1.2.1. Tanizaki Junichiro và những độc đáo trong quan niệm nghệ thuật..... 20

iii


1.2.1.1. Chủ nghĩa tôn thờ cái đẹp, sùng bái phụ nữ trong quan niệm
nghệ thuật của Tanizaki Junichiro............................................................. 21
1.2.1.2. Phức cảm tính dục trong sáng tác của Tanizaki Junichiro ......... 223
1.2.2. Vấn đề hôn nhân và ngoại tình trong sáng tác của Tanizaki ............... 25
1.2.3. Vấn đề tính dục đồng tính nữ trong sáng tác của Tanizaki Junichiro . 26
CHƢƠNG 2: DIỄN NGÔN TÍNH DỤC TRONG SÁNG TÁC CỦA
TANIZAKI JUNICHIRO NHÌN TỪ PHƢƠNG DIỆN NỘI DUNG ........... 29
2.1. CON NGƢỜI TÍNH DỤC TRONG SÁNG TÁC CỦA TANIZAKI JUNICHIRO29
2.1.1. Con ngƣời tính dục dƣới vỏ bọc tình yêu ............................................ 29
2.1.2. Con ngƣời tính dục và nỗi cô đơn hiện tồn ......................................... 33
2.1.3. Con ngƣời tính dục và dục vọng chinh phục ....................................... 37
2.2. CON NGƢỜI VỚI NHỮNG ẨN ỨC TÍNH DỤC VÀ CÁC KIỂU
TÍNH DỤC LỆCH HƢỚNG .......................................................................................... 40
2.2.1. Con ngƣời với những ẩn ức tính dục ................................................... 40
2.2.2. Con ngƣời với các kiểu tính dục lệch hƣớng....................................... 45
2.3. TÍNH NHÂN VĂN CỦA DIỄN NGÔN TÍNH DỤC TRONG SÁNG TÁC

Demo JUNICHIRO
Version - Select.Pdf
SDK
CỦA TANIZAKI
.....................................................................................
54
2.3.1. Diễn ngôn tính dục thể hiện quan niệm thẩm mỹ về thể xác .............. 54
2.3.2. Diễn ngôn tính dục thể hiện tinh thần tự do, dấn thân, hƣởng lạc ...... 57
2.3.3. Diễn ngôn tính dục thể hiện tinh thần phản kháng thời đại của
Tanizaki Junichiro ......................................................................................... 60
CHƢƠNG 3: DIỄN NGÔN TÍNH DỤC TRONG SÁNG TÁC CỦA
TANIZAKI JUNICHIRO NHÌN TỪ PHƢƠNG THỨC THỂ HIỆN ........ 65
3.1. NGÔN TỪ GỢI CẢM, MÊ ĐẮM VÀ GIỌNG ĐIỆU ĐA SẮC THÁI ............ 65
3.1.1. Ngôn từ gợi cảm và mê đắm trong các sáng tác của Tanizaki
Junichiro ........................................................................................................ 65
3.1.2. Giọng điệu đa sắc thái ......................................................................... 66
3.2. BIỂU TƢỢNG NHỤC CẢM.................................................................................. 73
3.2.1. Biểu tƣợng văn hóa .............................................................................. 73
3.2.2. Biểu tƣợng Cái ác trong hình hài Cái đẹp ........................................... 77
3.2.3. Biểu tƣợng nƣớc .................................................................................. 81

iv


3.3. KHÔNG GIAN TÍNH DỤC ................................................................................... 85
3.3.1. Không gian hữu hình ........................................................................... 85
3.3.2. Không gian vô hình ............................................................................. 90
KẾT LUẬN ....................................................................................................... 95
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 98

Demo Version - Select.Pdf SDK

v


A. PHẦN MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1.1. Việc nghiên cứu diễn ngôn đã trở thành một vấn đề của lý luận văn học,
phát triển rầm rộ ở Châu Âu từ những năm 60 của thế kỷ XX. Ở Châu Á, dù có thể
muộn hơn, nhƣng nghiên cứu diễn ngôn cũng đã trở thành hƣớng nghiên cứu đƣợc
quan tâm đặc biệt. Khái niệm diễn ngôn đã trở thành một khái niệm trung tâm, đƣợc
lƣu hành rộng rãi trong khoa học xã hội và nhân văn. Xét trong phạm vi của loại hình
văn học đã cho thấy mỗi thời kỳ lịch sử, do những định chế của thời đại sẽ có những
lối diễn ngôn khác nhau; tùy thuộc vào những quy ƣớc riêng sẽ có những cách diễn
ngôn khác nhau trong mỗi thể loại văn học; mỗi nhà văn, bên cạnh những điều kiện chi
phối đã kể trên, tùy thuộc vào cá tính sáng tạo và phong cách cá nhân lại có những
cách diễn ngôn khác nhau.
1.2. Trƣớc đây, trong văn học, với tầm ảnh hƣởng to lớn của các điều kiện lịch
sử, văn hóa, ngƣời ta chỉ đề cao những gì thuộc về tinh thần và xem những vấn đề về
bản năng tính dục của con ngƣời là những điều thấp kém, không xứng đáng đƣợc xƣng
tụng. Đặc biệt, vẻ đẹp của nhục thể luôn bị coi là điều tầm thƣờng, phải ghánh chịu sự

- Select.Pdf
SDK
khinh miệt, tội Demo
lỗi, thấpVersion
hèn. Ngƣời
ta luôn coi tinh
thần nhƣ một lý tƣởng để vƣơn tới
những giá trị đích thực của đời sống, còn thân xác lại bị coi là những chƣớng ngại vật

ngăn cản ngƣời ta hƣớng thƣợng.
Khi phong trào nữ quyền bùng nổ ở nƣớc Pháp, một làn sóng mới về những tƣ
tƣởng phái, giới, tính dục... mạnh mẽ lan tỏa đã dẫn đến sự chủ động thay đổi cái nhìn
về những vấn đề cá nhân riêng tƣ, nhất là bình quyền của phụ nữ. Cùng với những tƣ
tƣởng của chủ nghĩa hiện sinh, ngƣời ta bắt đầu quan tâm nhiều đến cái tôi, đến cá
tính, quan tâm đến các phƣơng diện nhân tính tự nhiên. Theo đó giới nghiên cứu, phê
bình cũng đã phải nhìn nhận một cách trực diện và khoa học về những vấn đề bản
năng của con ngƣời, điều mà trƣớc đây vốn đã bị lẩn tránh hoặc che đậy. Trong các tác
phẩm văn học bắt đầu xuất hiện những lối viết có khuynh hƣớng tính dục, phô bày
thân xác, dùng ngôn từ tô vẽ nên những hình ảnh vốn một thời bị cấm kỵ, để bộc lộ lên
những giá trị nhân tính chân chính, thể hiện một sự mới mẻ, phóng khoáng của nền
văn học mở. Đồng thời, việc ra đời một trào lƣu văn học mới tất yếu dẫn đến sự khai

1


sinh ra nhiều khuynh hƣớng nghiên cứu mới, đặc biệt đáng nhắc đến là các công trình
nghiên cứu về nữ quyền luận, tính dục, về diễn ngôn thân xác, diễn ngôn tính dục, vv...
Diễn ngôn tính dục là một loại hình diễn ngôn cụ thể của lý thuyết diễn ngôn.
Trong thể hành ngôn này có những quy tắc phát ngôn, những quy định, lối nói riêng về
một lĩnh vực nhạy cảm nhƣng không thể thiếu vắng trong đời sống của con ngƣời.
Nghiên cứu về diễn ngôn thân xác hay diễn ngôn tính dục đang vẫn còn là vấn đề mới
mẻ, nhƣng lại đầy sức cuốn hút đối với giới lý luận văn học. Điều này không dừng lại
ở phạm vi nghiên cứu học thuật, mà còn thể hiện rộng rãi thông qua các sáng tác. Chỉ
tính riêng trong phạm vi văn xuôi đã thấy xuất hiện rất nhiều tác giả Châu Âu và cả
Châu Á với những tác phẩm tiêu biểu nhƣ: Bà Bauvary (G. Flaubert), Tình yêu thời
thổ tả, Trăm năm cô đơn (G.G.Marquez),... Gần đây là Rừng Na Uy, Biên niên ký chim
vặn dây cót, Kafka bên bờ biển (H. Murakami), ... Ở Việt Nam, loại diễn ngôn nay
cũng đã xuất hiện trong các sáng tác của Nguyễn Huy Thiệp, Bảo Ninh, Hồ Anh Thái,
Nguyễn Bình Phƣơng, các sáng tác củaThuận, vv ...

1.3. Văn học Nhật Bản đƣợc biết đến là nền văn học sắc tình. Trong các sáng
tác của văn học xứ sở Phù Tang, yếu tố sắc tình, sắc dục luôn đƣợc đặt trong quan

Version
- Select.Pdf
niệm thẩm mỹ Demo
về thể xác,
về tình
yêu gắn liền SDK
với nhục cảm. Đây đƣợc coi là một
trong những đặc điểm của văn hóa truyền thống và văn học Nhật Bản kể từ khởi thủy
đến hiện đại. Trong đó Tanizaki Junichiro (1886 - 1965) là một thiên tài văn chƣơng
với một văn nghiệp đồ sộ. “Văn chƣơng Tanizaki vừa thâm trầm, cổ kính, vừa bóng
bẩy, diễm tình, vừa đồi phế, bệnh hoạn nhƣng không kém phần tinh tế” (Nguyễn Nam
Trân). Nội dung các tác phẩm của ông phần nhiều khai thác cảnh sống đồi trụy của xã
hội cũ đang suy tàn và địa ngục của đời sống nội tâm.
Chọn nghiên cứu tác giả Tanizaki Junichiro với một số tác phẩm nổi tiếng: Hai
cuốn nhật ký, Chữ Vạn và Tuyển tập truyện ngắn Tanizaki Junichiro, nhằm góp phần
kiến giải về phong cách sáng tác và thái độ dứt khoát táo bạo của một nhà văn tài
năng, bất chấp sự kết tội là thứ “văn chƣơng dâm ô” của thể chế xã hộ đƣơng thời.
Ngoài ra chúng tôi còn khảo sát một số tác phẩm cùng và khác thời đại để thấy đƣợc
những nét tƣơng đồng khác biệt của Tanizaki Junichiro so với các nhà văn khác trong
cách viết về sex, mổ xẻ những phức cản tâm lý ngƣời.

2


Cũng nhƣ trƣờng hợp của Vũ Trọng Phụng trong văn học Việt Nam, những
sáng tác của Tanizaki cũng đƣợc xem là một cách tân độc đáo của nền văn học hiện
đại Nhật Bản. Văn chƣơng Tanizaki có sự táo bạo và độc đáo trong lối viết, trong tƣ

tƣởng tân thời và hƣớng thƣợng đến một tầm nhận thức mới về con ngƣời và những
vấn đề bản thể. Ông đƣa độc giả đến với những tầng bậc phức cảm mới lạ, để nhìn
nhận đƣợc giá trị nhân bản, những khao khát libido thật sự của con ngƣời.
Sử dụng lí thuyết về tính dục và những góc nhìn phân tâm học để soi chiếu vào
các sáng tác của Tanizaki Junichiro, chúng tôi muốn chạm vào những góc khuất sâu
kín nhất trong tâm hồn con ngƣời, khám phá những tầng bậc tâm lý cùng những khát
vọng bản năng để hiểu rõ hơn về con ngƣời Nhật Bản và quan niệm về cái đẹp dục
tính dƣới góc nhìn của nhà văn. Từ đó, chúng tôi hy vọng có thể đƣa ra những phân
tích, kiến giải chuẩn xác về hoạt động sáng tạo nghệ thuật của Tanizaki Junichiro,
khẳng định đúng vị trí của nhà văn đối với nền văn học Nhật Bản nói riêng và văn học
nhân loại nói chung. Đồng thời, hƣớng ngƣời đọc đến với một phƣơng thức tiếp nhận
mới mẻ, thú vị, đầy tính nhân bản.
2. LỊCH SỬ VẤN ĐỀ

Demo
- Select.Pdf
2.1. Những công
trìnhVersion
nghiên cứu
về diễn ngônSDK
tính dục
Nghiên cứu về diễn ngôn vốn là vấn đề chẳng mấy xa lạ trong giới lý luận, phê
bình văn học thế giới. Khái niệm về Diễn ngôn (discourse) đã đƣợc nhiều công trình
tiêu biểu nhắc đến, một số công trình nghiên cứu về diễn ngôn của nƣớc ngoài đƣợc
dịch sang tiếng Việt, chẳng hạn: Dụng học, một số dẫn luận nghiên cứu ngôn ngữ của
George Yule (Hồng Nhâm, Trúc Thanh, Ái Nguyên dịch, 1997); Dẫn nhập phân tích
diễn ngôn của David Nunan (Hồ Mỹ Huyền, Trúc Thanh dịch, 1998); Phân tích diễn
ngôn của Gillian Brown, George Yule (Trần Thuần dịch, 2002), Dẫn luận ngữ pháp
chức năng của Mak Halliday (Hoàng Văn Vân dịch, 2004)…
Ở nƣớc ta, khái niệm này sớm xuất hiện trong lĩnh vực ngôn ngữ học với các

công trình và tác phẩm dịch nhƣ: Giao tiếp diễn ngôn và cấu tạo của văn bản của Diệp
Quang Ban (1998); Đại cương ngôn ngữ học - tập 2 của Đỗ Hữu Châu (2001), Thi
pháp văn xuôi của Tzevan Todorov (Đặng Anh Đào, Lê Hồng Sâm dịch, 2006), Phân
tích diễn ngôn – một số vấn đề lí luận và phương pháp của Nguyễn Hòa (2008),

3


Những vấn đề lý luận văn học phương Tây hiện đại (Trần Huyền Sâm biên soạn, giới
thiệu, 2009),vv...
Trên thế giới cũng nhƣ ở Việt Nam, những yếu tố tính dục trong văn học quá
khứ đã trải qua một thời gian dài bị coi là đề tài cấm kị. Thế nhƣng cùng với những
cuộc đấu tranh về quyền con ngƣời, về bình đẳng giới,… đã có sự xuất hiện ngày càng
nhiều tác phẩm văn học, những bài viết, những công trình nghiên cứu về yếu tố tính
dục, đăng trên các trang mạng xã hội hay đƣợc in thành sách, đƣợc xuất bản và nhận
đƣợc sự quan tâm đón đọc của nhiều ngƣời. Đặc biệt đáng kể đến một số công trình và
bài viết tiêu biểu nhƣ: Phân tâm học tính dục (Sigmund Freud, 1970); Ca tụng thân
xác (Nguyễn Văn Trung, 2006); Thế giới tính dục (Henry Miller, 2008); Dẫn luận về
tính dục (Véronnique Mottier, 2016)...
Bên cạnh đó có rất nhiều ý kiến phê bình đƣợc đăng trên các diễn đàn, tiêu biểu
nhƣ: Tính dục và tình dục (QTV, , 16/6/2011); Tại sao tình dục lai
thú vị (Jared Diamond, 2011); Văn chương và tình dục của Nguyễn Việt Chiến (2012)
đăng trên báo Thanh niên, 221; Về một diễn ngôn tính dục trong văn xuôi nghệ thuật
Việt Nam (Từ đầu thế kỷ XX đến 1945) của Trần Văn Toàn đăng trên trang

Demo Version - Select.Pdf

; Tản mạn vềSDK
yếu tố tình dục trong văn chương
Việt Nam đăng trên trang .

Bài Tản mạn về những yếu tố tình dục trong văn học Việt Nam của Trần Minh
Thƣơng đăng trên trang web đã khảo sát, miêu tả lại
những gì trong hiện thực khách quan của văn chƣơng Việt Nam, khảo sát những tác
phẩm chứa đựng yếu tố về tình dục, cùng với những giá trị mang đến từ trong ca dao
dân ca từ văn học dân gian, đến văn học trung đại và hiện đại; Phan Tuấn Anh với bài
viết Mỹ học tính dục và cuộc phiêu lưu giải phóng thiên tính nữ trong văn học nghệ
thuật, đăng trong tạp chí Sông Hƣơng, 236 đã trình bày quan điểm về “Tình yêu luôn
bắt đầu từ bản năng”, “mọi loại tình yêu cho dù đƣợm vẻ thanh khiết mấy cũng bắt rễ
từ bản năng chủng tính” (Schopenhauer). Và có một sự thật là, đam mê libido của loài
ngƣời đƣợc khởi nguồn từ cội nguồn tính dục nữ, vì “ngƣời mẹ bao giờ cũng là tình
yêu thƣơng đầu tiên của đứa trẻ”, nơi khởi nguồn những hành vi tính dục ấu thơ.
Trong thế giới của cái đẹp, thiên chức ngợi ca vẻ đẹp con ngƣời, mà cụ thể là vẻ đẹp
thiên tính nữ, luôn là động cơ và mục đích của các hoạt động thẩm mỹ.

4


Nhìn chung, vấn đề tính dục trong văn học cho đến nay đã và đang nhận đƣợc
sự quan tâm của không chỉ các nhà nghiên cứu, của các tác giả mà còn nhận đƣợc sự
chú ý của nhiều bạn đọc. Việc đề cao đời sống cá nhân và những vấn đề nhân bản đã
và đang ngày càng phát triển gắn liền với sự phát triển về đội ngũ sáng tác, về số
lƣợng, và chất lƣợng của tác phẩm có khả năng đáp ứng tốt nguyện vọng của đông đảo
những ngƣời yêu thích văn chƣơng.
2.2. Những công trình nghiên cứu về sáng tác của Tanizaki Junichiro
Không thể phủ nhận Tanizaki Junichiro là một trong những nhà văn lớn của
Nhật Bản trong thế kỷ 20. Ông bắt đầu sự nghiệp văn chƣơng từ rất sớm, vào năm
1909, nhƣng danh tiếng của Tanizaki chỉ bắt đầu đƣợc biết đến vào năm 1923. Những
tác phẩm của Tanizaki ngày càng đƣợc chú ý và đƣợc đón đọc nhiều, tuy nhiên ở giai
đoạn đầu của Thế chiến hai luôn bị những tƣ tƣởng trái chiều phản đổi, vì bị cho rằng
chúng gây ra những tổn hại đối với “đạo đức đám đông”, xa rời kháng chiến và truyền

bá những tƣ tƣởng lệch lạc nên bị cấm lƣu hành văn bản.
Nghiên cứu về các sáng tác của Tanizaki, phải kể đến các công trình nghiên
cứu, các bài báo lý luận phê bình của nƣớc ngoài, đặc biệt là các công trình do nhà

Demo
Version
- Select.Pdf
xuất bản Đại học
Michigan
ấn hành
nhƣ: NgườiSDK
đàn ông lớn tuổi và truyền thống vĩ
đại: Các bài tiểu luận về Tanizaki Jun'ichirō trong danh dự của Adriana Boscaro
(Bienati, Luisa, và Bonaventura Ruperti, biên soạn, 2009); Tanizaki trong các ngôn
ngữ phương Tây: Bản tóm tắt các bài dịch và nghiên cứu (Boscaro, Adriana, và những
ngƣời khác, 1999); Một bữa tiệc Tanizaki: Hội thảo quốc tế ở Venice (Boscaro,
Adriana và Anthony Hood Chambers, biên soạn, 1994); Nhớ lại Tanizaki Jun'ichiro và
Matsuko: Nhật ký nhật ký, Phỏng vấn và Thư, 1954-1989 (Chambers, Anthony Hood,
2017). Và các công trình nghiên cứu nhƣ: Cửa sổ bí mật: Thế giới lý tưởng trong tiểu
thuyết của Tanizaki (Chambers, Anthony Hood, 1994) của Trung tâm Châu Á Đại học
Harvard; Tầm nhìn của ham muốn: Thế giới hư cấu của Tanizaki (Ito, Ken Kenneth,
1991), nhà xuất bản Đại học Stanford (1991). Sự hoài nghi này được gọi là Tình yêu:
Đọc Tanizaki, Lý thuyết Feminist, và Freud (Long, Margherita, 2009), nhà xuất bản
Đại học Stanford,...
Ngoài ra có một vài công trình nghiên cứu về sáng tác của Tanizaki đƣợc
chuyển thể sang điện ảnh, nổi bật là công trình: Bóng trên màn hình: Tanizaki

5

Jun'ichirō về điện ảnh và thẩm mỹ "Oriental" (Lamarre, Thomas, 2005) của Trung tâm
Nghiên cứu Nhật Bản, Đại học Michigan.
Ở Việt Nam, những công trình nghiên cứu về Tanizaki và các tác phẩm của ông
vẫn còn ít ỏi. Đáng kể đến là phần lƣợc thuật về Tanizaki Junichiro in trong công trình
Tổng quan lịch sử văn học Nhật Bản của Nguyễn Nam Trân do nhà xuất bản Giáo dục
Việt Nam ấn hành năm 2011. Ngoài ra, nghiên cứu về tác giả này còn có một số bài
báo trích dẫn, các lời giới thiệu, bài phát biểu trên các trang Web cá nhân của các dịch
giả và bạn đọc. Đặc biệt đáng nhắc đến là bài Bước vào thế giới văn chương của
Tanizaki của nhà nghiên cứu Nguyễn Nam Trân đăng trên trang .
Trong đó tác giả đã nhận định: “Tanizaki là một trƣờng hợp rất đặc biệt trên văn đàn
cổ điển Nhật Bản. Một thiên tài với văn nghiệp đồ sộ nhƣng đầy tranh cãi”,... “Văn
chƣơng Tanizaki vừa thâm trầm, cổ kính, vừa bóng bẩy, diễm tình, vừa đồi phế, bệnh
hoạn nhƣng không kém phần tinh tế. Làm nhƣ ta quy tụ đƣợc tài hoa của cả Marquis
de Sade, Paolo Pasolini, Marcel Proust, Guy de Maupassant, Nguyễn Tuân, Edgar
Allan Poe... trong cùng một con ngƣời vậy”. Trên trang trong
bài viết Tanizaki Junichiro - Niềm hoan lạc, nỗi bi thương, nhà nghiên cứu Nguyễn

Select.Pdf
SDK của Tanizaki cùng những quan
Nam Trân cũngDemo
đã tổngVersion
thuật lại -cuộc
đời, sự nghiệp
niệm nghệ thuật về vẻ đẹp phụ nữ, về hoan tạc, về tính dục con ngƣời của ông qua tƣ
tƣởng đi trƣớc thời đại: “muốn sống cho trọn cuộc đời mình. Ý hƣớng muốn sống
cũng thể hiện qua tính dục, một bằng chứng hùng hồn của sự sống”. Bên cạnh đó,
Phƣơng Nguyên trong bài Tanizaki Junichiro - Hãy cứ khao khát, hãy cứ dại khờ đăng
trên trang cũng đã cho rằng, Tanizaki là nhà văn của những chủ
đề bất chấp mọi chuẩn mực của xã hội với một thái độ phản kháng văn hóa: “Tác
phẩm của ông đi sâu vào lĩnh vực cấm kỵ. Từ sự khiêu dâm tinh tế đến tình dục bệnh

hoạn đều đƣợc ông đƣa cả vào sách của mình. Ông lãng mạn hóa sự khổ dâm, thi vị
hóa sự dày vò tình cảm, ông viết chân thực về những xúc cảm dục vọng thầm kín của
đàn ông, ông phanh trần ẩn ức dục vọng đàn bà”.
Bên cạnh những bài nghiên cứu phê bình, còn có một số nhận định, trích dẫn
qua các tác phẩm của Tanizaki. Trong tiểu thuyết Chữ Vạn, đã có lời giới thiệu: “Chữ
Vạn, đƣa ngƣời đọc đến với tình yêu cháy bỏng, ham muốn mãnh liệt và khát khao
chinh phục,... nghệ thuật dẫn dắt bậc thầy, phong cách kể chuyện tinh tế, ngôn từ gợi

6


cảm và kỳ lạ, đƣa Chữ Vạn thành một vũng lầy lừa dối và ghen tuông, một thiên cố sự
kịch tính và đầy đam mê, mà trên hết đây còn là cuốn sách của cảm xúc và sự truy cầu
tình yêu đích thực”. Huy Minh trên trang đã cho rằng: “Đọc “Chữ
Vạn” để hiểu rõ tại sao Junichiro Tanizaki đƣợc gọi là bậc thầy trong việc nắm bắt tâm
lý nhân vật. Ông đƣa ngƣời đọc đến đầy đủ các trạng thái của cảm xúc: ghét, yêu,
buồn, hờn giận, hạnh phúc tột đỉnh hay đau khổ vô cùng, những khao khát cảm xúc
mãnh liệt đầy cám dỗ hơn những tình cảm phẳng lặng thƣờng ngày”. Tựa đề giới thiệu
Hai cuốn nhật ký đã cho thấy Tanizaki đi từ sự khiêu dâm tinh tế và tình dục bệnh
hoạn: “Ông lãng mạn hóa sự khổ dâm, thi vị hóa sự dày vò tình cảm, ông viết chân
thực về những xúc cảm dục vọng thầm kín của đàn ông, phanh trần ẩn ức dục vọng
đàn bà, nhƣng lại khiến ngƣời đọc rất dễ đồng cảm với sự hân hoan, háo hức và những
đòi hỏi rất con ngƣời”. Và trong lời giới thiệu về Tuyển tập truyện ngắn Tanizaki cũng
đã có lời nhận xét rằng: “Hơn nửa thế kỷ đi tìm cái đẹp, ông chỉ tìm thấy “cái đẹp có
vấn đề”. Trong con ngƣời ông, cái đẹp cũng là niềm hoan lạc vật chất, trong ẩm thực,
trong tính dục…”. Để thấy đƣợc rằng, Tanizaki có khuynh hƣớng phơi bày những
mảng tối trong tâm hồn, muốn nói lên sự tuyệt vọng trong tình yêu của con ngƣời,

Demo
- Select.Pdf

SDK
thậm chí là muốn
mƣợnVersion
cuộc sống
trụy lạc làm nơi
ẩn náu để chống đối xã hội Nhật
Bản đầy “ngụy thiện” và “công thức” đƣơng thời nhƣ nhà nghiên cứu Nguyễn Nam
Trân đã nhận định.
Hầu hết các ý kiến, phê bình mới chỉ dừng lại ở những bài viết mang tính giới
thiệu, chƣa có một công trình nào chuyên biệt đi sâu nghiên cứu vấn đề diễn ngôn tính
dục trong các sáng tác của Tanizaki một cách tập trung có hệ thống. Có thể xem công
trình của các dịch giả, nhà phê bình là những tài liệu tham khảo, những gợi ý bổ ích để
chúng tôi triển khai nghiên cứu đề tài.
3. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
3.1. Đối tƣợng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là vấn đề Diễn ngôn tính dục trong sáng
tác của Tanizaki Junichiro tập trung trên các phƣơng diện nội dung và phương thức
biểu hiện.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Sáng tác của tanizaki junichiro mặc dù gồm nhiều tác phẩm, nhƣng ngƣời viết

7


chỉ tập trung khảo sát các tác phẩm của nhà văn đã đƣợc dịch ra tiếng Việt. Cụ thể là
các tác phẩm sau đây:
- Chữ Vạn, nhà xuất bản Hội nhà văn, 2017.
- Hai cuốn nhật ký, nhà xuất bản Hội nhà văn, 2017.
- Tuyển tập truyện ngắn Tanizaki, nhà xuất bản Hội nhà văn, 2017.
Ngoài ra, ngƣời viết còn đọc sáng tác của một số nhà văn Nhật Bản nhƣ H.

Murakami, Kawabata, Y. Banana,... để có sự đối sánh nhằm tìm ra điểm tƣơng đồng
và dị biệt so với sáng tác của Tanizaki dựa trên sự khai thác yếu tố tính dục trong văn
học.
4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Để triển khai nghiên cứu đề tài, ngƣời viết sử dụng các phƣơng pháp và thủ pháp sau:
4.1. Cấu trúc - hệ thống
Nghiên cứu diễn ngôn tính dục trong các sáng tác của Tanizaki nhƣ một chỉnh
thể, một cấu trúc, đảm bảo tính logic và hệ thống trong mối quan hệ biện chứng giữa
nội dung và phƣơng thức biểu hiện.
4.2. So sánh - đối chiếu

- Select.Pdf
So sánh Demo
đối chiếuVersion
trên hai bình
diện: ĐồngSDK
đại và lịch đại.
- Về đồng đại: So sánh diễn ngôn tính dục trong sáng tác của Tanizaki với sáng
tác của một số nhà văn cùng thời để tìm ra những điểm tƣơng đồng và dị biệt.
- Về lịch đại: So sánh diễn ngôn tính dục trong sáng tác của Tanizaki với những
sáng tác trƣớc và sau đó để chỉ ra sự tiếp biến trong sáng tác của Tanizaki.
4.3. Thống kê, phân loại
Thống kê các yếu tố thuộc nội dung và hình thức theo yêu cầu nghiên cứu của
đề tài, lấy đó làm cơ sở dể nhận xét, đánh giá.
4.4. Phân tích - tổng hợp
Trên cơ sở phân tích các biểu hiện cụ thể của tính dục, ngƣời viết tổng hợp và
khái quát các vấn đề nghiên cứu theo yêu cầu của đề tài.
4.5. Liên ngành
Ngoài ra ngƣời viết còn vận dụng phƣơng pháp liên ngành nhƣ: Thi pháp học,
Tiếp nhận văn học, vận dụng các lí thuyết của Chủ nghĩa hiện sinh, vv…để phục vụ

cho mục đích nghiên cứu đề tài.

8


5. ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN
Sau quá trình nghiên cứu đề tài, kết quả của Luận văn đã đem đến những đóng
góp sau:
5.1. Từ việc nghiên cứu sáng tác của Tanizaki, luận văn góp phần làm rõ thêm
lý thuyết nghiên cứu về diễn ngôn, diễn ngôn tính dục - một vấn đề khoa học đang
đƣợc lý luận văn học thế giới và Việt Nam quan tâm, qua đó phát huy thêm ảnh hƣởng
của nó đối với phê bình văn học.
5.2. Bằng việc tiếp cận văn học từ nhiều góc nhìn, luận văn đã chỉ ra đƣợc các
phƣơng diện diễn ngôn tính dục cùng một số thành công nghệ thuật và đóng góp của
Tanizaki Junichiro trong thực tiễn sáng tác, nhờ đó cho phép ta mở rộng cái nhìn đối
với sự đổi mới văn học Nhật Bản từ khởi thủy đến hiện đại.
5.3. Luận văn là tài liệu tham khảo cần thiết cho những ai quan tâm tìm hiểu về
vấn đề diễn ngôn tính dục trong văn học Nhật Bản hiện đại nói riêng và Văn học
phƣơng Đông nói chung.
6. CẤU TRÚC LUẬN VĂN
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Tài liệu tham khảo và phụ lục, Nội dung chính

Demo
của luận văn đƣợc
triểnVersion
khai thành- 3Select.Pdf
chƣơng sau: SDK
Chƣơng 1: Vấn đề tính dục trong văn hóa, văn học Nhật Bản hiện đại và sáng tác của
Tanizaki Junichiro
Chƣơng 2: Diễn ngôn tính dục trong sáng tác của Tanizaki Junichiro nhìn từ phƣơng

diện nội dung
Chƣơng 3: Diễn ngôn tính dục trong sáng tác của Tanizaki Junichiro nhìn từ phƣơng
thức thể hiện

9