Đề tài TÁC PHẨM: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA

CHUYÊN ĐỀ ÔN LUYỆN THPT QUỐC GIA
TÁC PHẨM: CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA

A. Tác giả chuyên đề.
Họ và tên: ……………….- Giáo viên Văn
Trường ……………….
B. Đối tượng học sinh ôn luyện.
Học sinh lớp 12 - Trường THPT …………...
C. Lý do chọn chuyên đề
"Chiếc thuyền ngoài xa" của Nguyễn Minh Châu - tác phẩm đặc sắc thể hiện cái
nhìn chân thực về cuộc sống đời thường đi tìm chất ngọc ẩn sâu trong những người
lam lũ vất vả... là tác phẩm tiêu biểu của chương trình lớp 12 và là kiến thức trọng
tâm ôn luyện cho học sinh thi THPT Quốc gia.
D. Hệ thống kiến thức sử dụng trong chuyên đề
Kiến thức cơ bản trong sách giáo khoa; hệ thống các câu hỏi, các bài tập nâng
cao, các đề thi Đại học, THPT Quốc gia những năm gần đây.
E. Cấu trúc đặc trưng của chuyên đề
- Minh họa bằng các câu hỏi, các dạng đề tương ứng với mức điểm trong ma
trận. - Hướng dẫn học sinh phát hiện những nét cơ bản sau đó giáo viên hệ thống
tóm tắt trả lời các câu hỏi.
- Hướng dẫn học sinh tìm hiểu đề, tìm ý, tìm dẫn chứng, giáo viên chọn
phương án thích hợp với loại câu hỏi phần làm văn (phần vận dụng).
G. Dự kiến số tiết bồi dưỡng, ôn luyện: 8 tiết
I. MỤC TIÊU
1. Nội dung:
- Cảm nhận những chiêm nghiệm sâu sắc của nhà văn về cuộc đời và nghệ
thuật . Phải nhìn nhận cuộc sống và con người một cách đa diện: nghệ thuật chân
chính luôn gắn với cuộc đời, vì cuộc đời.
- Hiểu được những nét đặc sắc về nghệ thuật: tình huống truyện độc đáo, cách
triển khai cốt truyện rất sáng tạo, khắc hoạ nhân vật khá sắc sảo của một cây bút
bản lĩnh và tài hoa.

2. Kĩ năng
- Kĩ năng đọc hiểu truyện ngắn Việt Nam hiện đại.
- Kĩ năng sống


+ Tự nhận thức về cách tiếp cận và thể hiện hiện thực trong tác phẩm, về cảm
hứng thế sự và tấm lòng đầy ưu tư, trăn trở của nhà văn trước cuộc sống hiện tại,
qua đó rút ra bài học nhận thức về cuộc sống của mỗi cá nhân
+ Tư duy sáng tạo: Phân tích, bình luận về cá tính sắc nét, về cách đặt vấn đề và
giải quyết vấn đề của nhà văn trong tác phẩm.
3. Thái độ:
- Ý thức đúng đắn mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc đời, giữa các mặt trong
cuộc sống.
- Tự khám phá cho mình cách nhìn nhận cuộc sống khách quan, đúng đắn.
H .NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ
I.KIẾN THỨC CƠ BẢN
1.TÁC GIẢ

Nguyễn Minh Châu (1930- 1989), quê ở làng Thơi, xã Quỳnh Hải (nay là xã
Sơn Hải), huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Ông “thuộc trong số những nhà văn
mở đường tinh anh và tài năng nhất của văn học nước ta.”
Sau 1975, khi văn chương chuyển hướng khám phá trở về với đời thường, Nguyễn
Minh Châu là một trong số những nhà văn đầu tiên của thời kì đổi mới đã đi sâu
khám phá sự thật đời sống ở bình diện đạo đức thế sự. Tâm điểm những khám phá
nghệ thụât của ông là con người trong cuộc mưu sinh, trong hành trình nhọc nhằn
kiếm tiền hạnh phúc và hoàn thiện nhân cách…
Tác phẩm chính : Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành , Bến quê , phiên chợ
Giát , Chiếc thuyền ngoài xa , ...
2. TÁC PHẨM

a .Xuất xứ
Truyện “Chiếc thuyền ngoài xa” in đậm phong cách tự sự - triết lí của
Nguyễn Minh Châu, rất tiêu biểu cho hướng tiếp cận đời sống từ góc độ thế sự của
nhà văn ở giai đoạn sáng tác thứ hai. Truyện ra đời trong hoàn cảnh đất nước ta
đang dần đổi mới , cuộc sống kinh tế có nhiều mặt trái , nhiều tồn tại khiến người ta
phải băn khoăn.Truyện ngắn lúc đầu được in trong tập Bến quê (1985), sau được
nhà văn lấy làm tên chung cho một tuyển tập truyện ngắn (in năm 1987).
b.Tóm tắt
Để có thể xuất bản một bộ lịch nghệ thuật về thuyền và biển thật ưng ý,
trưởng phòng đề nghị nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng đi thực tế chụp bổ sung một bức ảnh
với cảnh biển buổi sáng có sương mù. Nhân chuyến đi thăm Đẩu, người bạn chiến
đấu năm xưa, giờ đang là chánh án toà án huyện, Phùng đi tới một vùng biển từng
là chiến trường cũ của anh thời chống Mĩ. Sau gần một tuần lễ suy nghĩ, tìm kiếm,
Phùng đã chụp được một bức ảnh thật đẹp và toàn bích. Nhưng chính từ chiếc


thuyền ngoài xa thật đẹp ấy lại bước xuống một đôi vợ chồng hàng chài , lão đàn
ông thẳng tay quật vợ chỉ để giải toả nỗi uất ức, buồn khổ của mình. Thằng Phác,
con lão che chở người mẹ đáng thương. Biết Phùng chứng kiến sự tàn bạo của cha
mình, thằng bé Phác đâm ra căm ghét anh. Ba hôm sau, Phùng lại chứng kiến cảnh
lão đàn ông đánh vợ, cô chị gái tước đoạt con dao găm mà thằng em trai định dùng
làm vũ khí để bảo vệ mẹ. Phùng xông ra buộc lão phải chấm dứt hành động độc ác.
Lão đàn ông đánh trả, Phùng bị thương, anh được đưa về trạm y tế của toà án
huyện. Ở đây, anh đã nghe câu chuyện của người đàn bà hàng chài với bao cảm
thông và ngỡ ngàng, ngạc nhiên. Anh hiểu :không thể đơn giản và sơ lược khi nhìn
nhận mọi hiện tượng của cuộc đời.
c .Chủ đề :
Từ câu chuyện về một bức tranh nghệ thuật và sự thật cuộc đời đằng sau bức
ảnh, truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” mang đến một bài học đúng đắn về cách
nhìn nhận cuộc sống và con người: một cách nhìn đa diện, nhiều chiều, phát hiện ra

bản chất thật sau vẻ đẹp bên ngoài của hiện tượng
d .Giá trị nội dung và nghệ thuật :
* Nội dung: Từ câu chuyện về một bức ảnh nghệ thuật và sự thật cuộc đời
sau bức ảnh, truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” mang đến một bài học đúng đắn
về cách nhìn nhận cuộc sống và con người: một cách nhìn đa diện, nhiều chiều,
phát hiện ra bản chất sự thật sau vẻ đẹp bên ngoài của hiện tượng.
* Nghệ thuật:
+ Cách khắc họa nhân vật, xây dựng cốt truyện, sử dụng ngôn ngữ rất linh
hoạt, sángtạo đã góp phần làm nổi bật chủ đề, tư tưởng của tác phẩm
+ Nghệ thuật xây dựng tình huống nghịch lí làm nổi bật tình huống chung,
tình huống tự nhận thức.
+ Giọng điệu: chiêm nghiệm, suy tư phù hợp với nhận thức.
+ Ngôn ngữ giản dị đằm thắm mà đầy dư vị.

Hệ thống các câu hỏi và các dạng đề minh họa cụ thể:
I. Phần đọc hiểu: (3,0 điểm)
Đề 1: Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi :

Có lẽ suốt một đời cầm máy ảnh chưa bao giờ tôi được thấy một cảnh "đắt"
trời cho như vậy: trước mặt tôi là một bức tranh mực tầu của một danh họa thời
cổ. Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào bầu sương mù trắng như sữa có pha


đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào. Vài bóng người lớn lẫn trẻ con
ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui khum khum, đang hướng mặt vào bờ.
Tất cả khung cảnh ấy nhìn qua những cái mắt lưới và tấm lưới nằm giữa hai chiếc
gọng vó hiện ra dưới một hình thù y hệt cánh một con dơi, toàn bộ khung cảnh từ
đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp, một vẻ đẹp thực đơn giản và toàn bích
khiến đứng trước nó tôi trở nên bối rối, trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào?
Chẳng biết ai đó lần đầu đã phát hiện ra bản thân cái đẹp chính là đạo đức? Trong

giây phút bối rối, tôi tưởng chính mình vừa khám phá thấy cái chân lý của sự toàn
thiện, khám phá thấy cái khoảnh khắc trong ngần tâm hồn.
(Trích Chiếc thuyền ngoài xa – Nguyễn Minh Châu)
Đọc đoạn văn trên và trả lời các câu hỏi sau :
1. Nêu những ý chính của văn bản?
2. Xác định các phương thức biểu đạt trong văn bản ?
3. Câu văn Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào bầu sương mù trắng như sữa
có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào. Vài bóng người lớn lẫn
trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui khum khum, đang hướng mặt
vào bờ sử dụng biệp pháp tu từ gì? Hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ đó?
4. Các tính từ láy loè nhoè, hồng hồng, phăng phắc, khum khum đạt hiệu quả nghệ
thuật như thế nào trong việc thể hiện bức tranh chiếc thuyền ngoài xa?
5. Từ văn bản, viết đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ về quan niệm: cái đẹp chính
là đạo đức.
*Gợi ý trả lời :
Câu 1: Những ý chính của văn bản:
Văn bản tả lại một cảnh đắt trời cho là cảnh chiếc thuyền lưới vó ẩn hiện
trong biển sớm mờ sương có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu
vào…Với người nghệ sĩ, khung cảnh đó chứa đựng chân lí của sự hoàn thiện, làm
dấy lên trong Phùng những xúc cảm thẩm mĩ, khiến tâm hồn anh như được gột
rửa, thanh lọc.
Câu 2 : Các phương thức biểu đạt trong văn bản : tự sự, miêu tả và biểu cảm.


Câu 3 : Câu văn Mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào bầu sương mù trắng
như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời chiếu vào. Vài bóng người
lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui khum khum, đang
hướng mặt vào bờ sử dụng biệp pháp tu từ so sánh: trắng như sữa, im phăng phắc
như tượng.
Hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ so sánh đó là: làm đậm thêm chất

tạo hình của bức tranh chiếc thuyền ngoài xa khi tiến vào bờ.
Câu 4 : Các tính từ láy loè nhoè, hồng hồng, phăng phắc, khum khum đạt hiệu quả
nghệ thuật trong việc thể hiện bức tranh chiếc thuyền ngoài xa: làm tăng cường
thêm độ huyền ảo, như hư như thực của bức tranh vào buổi sớm mai.
Câu 5. Đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ về quan niệm: cái đẹp chính là đạo đức
đảm bảo các ý:
- Dẫn ý bằng tâm trạng của nhân vật tôi khi phát hiện vẻ đẹp toàn bích của
chiếc thuyền ngoài xa
- Cái đẹp là gì? Đạo đức là gì ? Tại sao cái đẹp chính là đạo đức?
- Ý nghĩa tác dụng của cái đẹp trong việc thanh lọc tâm hồn, hình thành nhân
cách con người.
- Bài học nhận thức và hành động?
Đề 2:

Những tấm ảnh tôi mang về, đã được chọn lấy một tấm. Trưởng phòng rất
bằng lòng về tôi. Không những trong bộ lịch năm ấy mà mãi mãi về sau, tấm ảnh
chụp của tôi vẫn còn được treo ở nhiều nơi, nhất là trong các gia đình sành nghệ
thuật. Quái lạ, tuy là ảnh đen trắng nhưng mỗi lần ngắm kỹ, tôi vẫn thấy hiện lên
cái màu hồng hồng của ánh sương mai lúc bấy giờ tôi nhìn thấy từ bãi xe tăng
hỏng, và nếu nhìn lâu hơn, bao giờ tôi cũng thấy người đàn bà ấy đang bước ra
khỏi tấm ảnh, đó là một người đàn bà vùng biển cao lớn với những đường nét thô
kệch tấm lưng áo bạc phếch có miếng vá, nửa thân dưới ướt sũng khuôn mặt rỗ đã
nhợt trắng vì kéo lưới suốt đêm. Mụ bước những bước chậm rãi, bàn chân dậm
trên mặt đất chắc chắn, hòa lẫn trong đám đông.
(Trích Chiếc thuyền ngoài xa – Nguyễn Minh Châu)
Đọc đoạn văn trên và trả lời các câu hỏi sau :
1. Nêu những ý chính của văn bản?
2. Văn bản trên được viết theo phương thức nào là chính?
3. Xác định phép ẩn dụ, phép so sánh trong văn bản và nêu hiệu quả nghệ thuật của
chúng.

4. Câu văn Mụ bước những bước chậm rãi, bàn chân dậm trên mặt đất chắc chắn,
hòa lẫn trong đám đông có ý nghĩa gì?
5. Từ văn bản, viết đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ về mối quan hệ giữa nghệ
thuật và cuộc sống?
*Gợi ý trả lời :
Câu 1: Những ý chính của văn bản:
-Văn bản tả tấm ảnh làm lịch năm ấy của nhân vật Phùng .
- Cảm xúc của nhiếp ảnh Phùng khi mỗi lần ngắm kỹ và nhìn lâu hơn tấm
ảnh , anh thấy người đàn bà miền biển bước ra từ tấm ảnh với tất cả sự nhọc nhằn,
lam lũ, khổ đau.
Câu 2 : Văn bản trên được viết theo phương thức tự sự là chính
Câu 3 : - Phép ẩn dụ : cái màu hồng hồng của ánh sương mai, bãi xe tăng hỏng,một
người đàn bà vùng biển cao lớn với những đường nét thô kệch …
- Phép đối lập: tuy là ảnh đen trắng nhưng mỗi lần ngắm kỹ, tôi vẫn thấy
hiện lên cái màu hồng hồng của ánh sương mai
Hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ ẩn dụ và đối lập : màu hồng hồng
gợi chất thơ, vẻ đẹp lãng mạn của cuộc đời, cũng là biểu tượng của nghệ thuật.
Hình ảnh “người đàn bà ấy đang bước ra khỏi tấm ảnh” gợi là hiện thân của
những lam lũ, khốn khó, là sự thật cuộc đời. Từ đó, nhà văn muốn gửi gắm quan
niệm: Nghệ thuật chân chính không thể tách rời, thoát li cuộc sống. Nghệ thuật
chính là cuộc đời và phải vì cuộc đời.
Câu 4 : . Câu văn Mụ bước những bước chậm rãi, bàn chân dậm trên mặt đất chắc
chắn, hòa lẫn trong đám đông có ý nghĩa: diễn tả cái dáng miền biển ở nhân vật
của người đàn bà hàng chài. Bởi, tả dáng đi của gã chồng vũ phu, Nguyễn Minh
Châu cũng dùng chữ này: “Lão đi chữ bát, bước từng bước chắc chắn”. Như thế,
dáng bước chắc chắn hòa vào đám đông của mụ không phải là tín hiệu của niềm lạc
quan, trái lại, thể hiện niềm lo âu của tác giả. Bởi nó chính là khái quát cuối cùng:
tình trạng khốn khổ này không hề cá biệt, cả đám đông kia, ai cũng là một người

đàn bà như thế. Câu văn canh cánh một niềm lo âu không chỉ thể hiện tình thương
yêu đối với những kiếp lầm than, cay cực mà còn là tiếng kêu giải phóng con người
khỏi đói nghèo, tăm tối, lạc hậu, để có thể xóa bỏ được cái xấu cái ác, làm cho con
người được sống xứng đáng với con người. Muốn vậy, không còn giải pháp nào
khác ngoài con đường cách mạng. Ấy là một cuộc cách mạng diệt trừ cái xấu cái
ác, xóa bỏ các thứ bạo lực để con người ngày càng hoàn thiện, đất nước ngày càng
đẹp tươi. Cuộc cách mạng ấy đã và đang về, chứ không còn là dự cảm, là kì vọng


đau đáu của một nhà văn suốt đời không ngừng trăn trở về số phận nhân dân và
trách nhiệm của người cầm bút – Nguyễn Minh Châu.
Câu 5. Đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ về về mối quan hệ giữa nghệ thuật và
cuộc sống đảm bảo các ý: Nghệ thuật không thể chỉ dừng lại ở vẻ đẹp bề ngoài,
nhất là cái vẻ đẹp tuyệt vời thơ mộng, mà còn phải nhìn thấy bề sâu, bề sau của
cuộc đời , mà tâm điểm chính là con người với số phận đa đoan, với mọi nhọc nhằn
và cả khổ đau, không hiếm những ngang trái bi kịch. Cuộc đời đâu phải chỉ toàn
màu hồng, cuộc đời không đơn giản, xuôi chiều mà chứa đựng nhiều nghịch lí.
Cuộc sống luôn tồn tại những mặt đối lập, những mâu thuẫn : đẹp – xấu, thiện –
ác...Nhà văn nhắc nhở người cầm bút phải vất bỏ thói quen mỹ lệ hóa hiện thực đời
sống, tránh dễ dãi về cách nhìn và phô bày đời sống một cách đơn giản. Nghệ thuật
chỉ bằng lòng với việc "chụp ảnh” từ "ngoài xa”, từ bên ngoài là thứ nghệ thuật hời
hợt, giả dối, vô trách nhiệm, phi đạo đức...
II. Phần làm văn ( 7 điểm)
ĐỀ 1:
Phân tích tình huống truyện trong tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa”
của Nguyễn Minh Châu.
1.Mở bài
Nguyễn Minh Châu là nhà văn giàu tâm huyết, luôn trăn trở về một nền văn
học xứng đáng với tầm vóc dân tộc và với sự kì vọng của nhân dân.Từ cảm hứng
sử thi lãng mạn, huyền ảo đã từng tạo nên vẻ đẹp rực rỡ trong các tác phẩm thời kì

chiến tranh, cảm hứng của ông dần dần chuyển sang tính chất triết luận về những
giá trị nhân bản đời thường, khám phá ý nghĩa bản chất con người trong cuộc mưu
sinh, trong hành trình nhọc nhằn kiếm tìm hạnh phúc và hoàn thiện nhân cách.
Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” được in lần đầu tiên trong tập “ Bến
quê “, sau được tác giả lấy làm tên chung cho cả tuyển tập truyện ngắn của mình, in
năm 1987. Trong thiên truyện ngắn này, Nguyễn Minh Châu đã tạo dựng được một
tình hưống truyện vô cùng đặc sắc.
2. Thân bài
a . Định nghĩa tình huống truyện:
Là hoàn cảnh riêng được tạo nên bởi một sự kiện đặc biệt khiến cho tại đó,
cuộc sống hiện lên đậm đặc nhất và ý đồ tư tưởng của tác giả cũng được bộc lộ sắc
nét nhất.
b. Tình huống truyện trong “Chiếc thuyền ngoài xa” được xây dựng qua việc phát
hiện ra những nghịch lí của Phùng, một nghệ sĩ nhiếp ảnh săn tìm cái đẹp ở ngoài
bãi biển và ở toà án huyện


- Ở ngoài bãi biển
+ Nghệ sĩ Phùng đã phát hiện ra một cảnh đẹp trời cho trên một vẻ đẹp mờ
sương, mặt biển mà cả đời bấm máy anh chỉ có diễm phúc bắt gặp được một lần:
hình ảnh chiếc thuyền lướt vó nhạt nhoà trong làn sương mù màu trắng buổi bình
minh… Phát hiện ấy khiến người nghệ sĩ cảm thấy sung sướng hạnh phúc, tưởng
tâm hồn mình được gột rửa, trở nên trong trẻo, tinh khôi, bắt gặp các tận Thiện, tận
Mĩ.
+ Nhưng ngay sau đó, người nghệ sĩ lại phát hiện ra một sự thực trớ trêu và
đầy nghịch lí như trò đùa quái ác của cuộc sống. Anh đã chứng kiến từ chiếc thuyền
ngư phủ đẹp như trong mơ ấy bước ra một người đàn bà xấu xí mệt mỏi và cam
chịu, một lão đàn ông thô kệch dữ dằn độc ác, coi việc đánh vợ như một phương
cách giải toả những ấm ức khổ đau. Phùng cay đắng nhận thấy: hoá ra đằng sau cái
vẻ đẹp thơ mộng của “chiếc thuyền ngoài xa” trên biển sớm mờ sương lại là một sự

thực tàn nhẫn của bi kịch gia đình. Đằng sau cái vẻ đẹp ấy mới là sự thực của cuộc
đời. Cái vẻ đẹp bên ngoài ấy nhiều khi thường đánh lừa ta như vậy.
- Trong toà án huyện là nghịch lí: người đàn bà hang chài van xin để toà cho chị
được sống cùng người chồng vũ phu. Câu chuyện về cuộc đời chị đã giúp cho nghệ
sĩ Phùng và chánh án Đẩu “ngộ” ra được những chân lí sâu sắc, éo le của cuộc đời.
c.Ý nghĩa tình huống truyện:
- Giúp nhà văn gửi gắm những thông điệp tư tưởng và nghệ thuật: cái bên ngoài
chưa hẳn là bản chất thật bên trong, nhiều khi còn đối lập với phẩm chất bên trong,
không phải bao giờ cái Đẹp cũng thống nhất với cái Thiện, vì thế, cần phải có cái
nhìn đa chiều sâu sắc, cảm thông với cuộc sống và con người. Thể hiện tuyên ngôn
nghệ thuật về trách nhiệm người nghệ sĩ: Không nên tách rời nghệ thuật với cuộc
đời, cần phải rút ngắn khoảng cách giữa cuộc đời và nghệ thuật; nghệ sĩ không
được nhìn cuộc đời bằng con mắt đơn giản, dễ dãi, phải có tấm lòng, có can đảm,
và biết trăn trở về con người.
- Thể hiện một cách rõ nét nhất khả năng ứng xử, phẩm chất, tính cách của các
nhân vật:
* Người đàn bà:
+ Chịu nhiều thua thiệt, éo le của số phận, cuộc đời chất chồng những cay đắng khổ
đau: vất vả trong công cuộc mưu sinh, thường xuyên bị hành hạ về thân xác, đau
khổ dằn vặt về tinh thần
+ Nhưng ở chị vẫn ngời lên chất ngọc lấm láp từ cuộc sống còn nhiều vất vả đắng
cay: nhẫn nhịn, chịu đựng hi sinh vì con, là người đàn bà từng trải sâu sắc, thấu


hiểu các lẽ đời, vị tha, nhân hậu, bao dung, biết chắt chiu từng niềm vui nho nhỏ để
làm nên ý nghĩa cuộc đời.
*Nghệ sĩ Phùng và chánh án Đẩu
+ Là những người chiến sĩ đã từng tham gia chiến đấu vì sự sống của dân tộc, trở
về với cuộc sống đời thường, vẫn say mê khám phá cái đẹp, đấu tranh với cái ác.
+ Hiện thực trớ trêu, đầy nghịch lí của cuộc đời đã giúp cho họ nhận thức được

những chân lí, những lẽ đời sâu sắc.
- Tình huống truyện góp phần làm nên giá trị hiện thực và nhân đạo của tác phẩm.
+ Giá trị hiện thực: Cuộc sống đói nghèo lạc hậu tăm tối là nguyên nhân dẫn tới
nạn bạo hành gia đình. Cuộc chiến đấu bảo vệ quyền sống của cả dân tộc trải qua
bao hi sinh gian khổ nhưng cuộc đấu tranh bảo vệ quyền sống của từng con người
còn đầy cam go, lâu dài, cần có sự quan tâm của cách mạng, của cộng đồng
+ Giá trị nhân đạo: Sự chia sẻ cảm thông của tác giả với những số phận đau khổ tủi
nhục của những người lao động vô danh đông đảo trong xã hội. Lên án, đấu tranh
với cái xấu, cái ác vẫn còn tồn tại trong từng gia đình. Phát hiện, ngợi ca những
phẩm chất tốt đẹp của người lao động.
3. Kết bài
Thành công nhất của truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh
Châu là xây dựng được tình huống truyện đặc sắc độc đáo. Người đọc cứ ngộ ra vỡ
ra sau những tình huống truyện về nghệ thuật về lẽ đời. Nhà văn Nguyễn Minh
Châu đã đưa đến cho người đọc những cái nhìn mới mẻ về con người về đời sống
Đề 2: Suy nghĩ của anh/ chị về nhân vật người đàn bà hàng chài trong tác
phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu.
Gợi ý trả lời:
- Yêu cầu chung: Thí sinh biết cách làm bài văn NLVH
- Yêu cầu cụ thể:
1.Mở bài :
- Giới thiệu tác giả Nguyễn Minh Châu và tác phẩm “Chiếc thuyền ngoài xa”.
- Giới thiệu nội dung trọng tâm bài viết : người đàn bà hàng chài.
2. Thân bài :
a. Ngoại hình:
- Thân hình cao lớn, thô kệch, rỗ mặt; khuôn mặt mệt mỏi, tái ngắt ; tấm lưng
áo bạc phếch, rách rưới, nửa thân dưới ướt sũng.
- Hiện thân của cuộc đời lam lũ, nhọc nhằn
b. Số phận lam lũ, nhọc nhằn :
- Cuộc sống nghèo khổ, lam lũ.

- Nạn nhân của nạn bạo hành gia đình.
c. Phẩm chất :
* Bề ngoài cam chịu nhẫn nhục nhưng có một tâm hồn sâu sắc thấu hiểu lẽ
đời:
- Bị chồng thường xuyên hành hạ, đánh đập tàn nhẫn, vẫn cắn răng chịu đựng.
- Phản ứng của thằng con chị chỉ biết “chắp tay vái lấy vái để”.
- Không hề cam chịu một cách vô lí, không hề ngờ nghệch, đó là sự lựa chọn bất
đắc có tính toán kĩ lưỡng từ trước để bảo vệ hạnh phúc gia đình
- Chị kiên quyết không bỏ chồng, từ chối sự giúp đỡ của chánh án Đẩu, với ba lí do
thiết thực : cần có người đàn ông để chèo chống khi phong ba biển động, để cùng
nuôi dạy các con, “trên thuyền cũng có lúc gia đình chị sống hòa thuận hạnh phúc”.
- Hiểu sâu sắc về cuộc đời : dạy cho chánh án Đẩu, nghệ sĩ phùng, cách nhìn nhận
về con người và cuộc đời “Các chú đâu có phải là người làm ăn …”; “ Các chú
không phải là đàn bà,”; ...
* Có tấm lòng bao dung, tận tâm bao bọc, hi sinh vì con :
- Cái nhìn bao dung với người đàn ông (thấu hiểu anh ta cũng là nạn nhân của hoàn
cảnh sống).
- Hi sinh vì con: chấp nhận bị chồng đánh, xin được đánh ở trên bờ để khỏi tổn
thương các con.
- Không khóc khi chồng đánh mà khóc khi con chứng kiến hoàn cảnh của chị vì
hoàn cảnh của chị đã làm tổn thương các con
* Biết chắt chiu những niềm hạnh phúc bình dị đời thường, sống âm thầm
kín đáo:
- Nâng niu, trân trọng những giây phút hạnh phúc “cũng có lúc vợ chồng con cái
chúng tôi sống hoà thuận vui vẻ”, “vui nhất là lúc ngồi nhìn đàn con tôi chúng được
ăn no”
-Tình thương và nỗi đau “cũng như cái sự thâm trầm trong việc thấu hiểu các lẽ
đời” chị “chẳng bao giờ để lộ rõ rệt ra bề ngoài”.

d. Nghệ thuật:
- Tạo hình huống truyện độc đáo mang ý nghĩa khám phá, phát hiện về đời sống.
- Nghệ thuật trần thuật khách quan, gần gũi, chân thực (kể qua lời nhân vật trong
tác phẩm).
- Giọng điệu chiêm nghiệm, suy tư phù hợp với nhận thức.
3. Kết bài :


- Đánh giá khái quát về người đàn bà hàng chài : Thấp thoáng trong người
đàn bà hàng chài ấy là bóng dáng của biết bao người phụ nữ Việt Nam nhân hậu,
bao dung, giầu lòng vị tha, đức hi sinh.
- Khái quát về tác phẩm.
Đề 3: Mối quan hệ giữa hiện thực cuộc sống và tác phẩm nghệ thuật, cảm
quan của người nghệ sĩ trong “Chiếc thuyền ngoài xa” của nhà văn Nguyễn
Minh Châu.
* Gợi ý trả lời:
- Yêu cầu về kĩ năng:
Biết làm bài nghị luận văn học, phân tích tác phẩm, kết cấu bài viết chặt chẽ,
diễn đạt lưu loát, không mắc lỗi chính tả,dùng từ và ngữ pháp.
- Yêu cầu về kiến thức;
Học sinh có thể triển khai vấn đề theo nhiều hướng khác nhau, nhưng cần
phải thể hiện được yêu cầu của đề: Hình tượng người nghệ sĩ, bức ảnh nghệ thuật,
hiện thực cuộc sống trên chiếc thuyền ngoài xa, biển mù sương biểu hiện rõ quan
điểm nghệ thuật của Nguyễn Minh Châu.
1 .Mở bài.
- Giới thiệu tác giả , tác phẩm.
-Nêu vấn đề
2. Thân bài.
a. Bản chất của cái đẹp trong quan niệm của Nguyễn Minh Châu:
+ Trong tác phẩm: đối tượng biểu hiện, hình thức, ý tưởng đều hướng tới cái đẹp.Là

sự đồng nhất giữa hai phạm trù: cái đẹp- đạo đức
+ Bức ảnh: là sự gắn kết hài hòa của cuộc sống , của con người, thiên nhiên và cuộc
sống sinh tồn trên chiếc thuyền lặng phắc trước bình minh.
+ Khoảnh khắc tuyệt vời của nghệ thuật vẫn chưa là tất cả. Cuộc truy tìm chân lí,
sự thật, cái đẹp vẫn chưa kết thúc.Bức ảnh không phải là nhầm lẫn ngộ nhận, sự dối
lừa, nhưng cái thế giới ẩn sau nó là điều bí ẩn của người nghệ sĩ.Để hiểu nó, người
nghệ sĩ phải tiếp tục khám phá sự thật ẩn sau cái khoảnh khắc ấy…
b .Thế giới nhân sinh đầy nghịch lí và bi kịch ẩn chứ sau khoảnh khắc đột khởi của
cái đẹp trong bức tranh:
+ Sự thật phơi bày ngay sau khoảnh khắc ấy, không phải là sự đối nghịch mà là sự
soi tỏ bản chất của khoảnh khắc kì lạ.
+ Khoảnh khắc lặng yên và bùng nổ xung đột bi kịch, chứa đựng năng lượng tiềm
tàng lớn của thế giới nghệ thuật trong tác phẩm.Sự nhìn thấy ở bãi cát là sự bùng
nổ, sự phát lộ toàn bộ những xung đột.Bi kịch làm cho người nghệ sĩ phẫn nộ.


+ Tương phản giữa thế giới nhân sinh và thế giới nghệ thuật.Song không thể tách
rời nhau.Cảm quan hiện thực sâu sắc của Nguyễn Minh Châu.
c. Nghệ thuật
- Cách xây dựng tình huống có ý nghĩa khám phá
-Sử dụng ngôn ngữ kể chuyện khách quan.
- Cốt truyện hấp dẫn.
3. Kết bài.

Đề 4: Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:
Người đàn bà bỗng chép miệng, con mắt như đang nhìn suốt cả đời mình:
- Giá tôi đẻ ít đi, hoặc chúng tôi sắm được một chiếc thuyền rộng hơn, từ ngày
cách mạng về đã đỡ đói khổ chứ trước kia vào các vụ bắc, ông trời làm động biển
suốt hàng tháng, cả nhà vợ chồng con cái toàn ăn cây xương rồng luộc chấm
muối…

- Lão ta trước hồi bảy nhăm có đi lính ngụy không? – Tôi bỗng hỏi một câu như
lạc đề.
- Không chú à, cũng nghèo khổ, túng quẫn đi vì trốn lính – bỗng mụ đỏ mặt –
nhưng cái lỗi chính là đám đàn bà ở thuyền đẻ nhiều quá, mà thuyền lại chật.
- Vậy sao không lên bờ mà ở - Đẩu hỏi
- Làm nhà trên đất ở một chỗ đâu có thể làm được cái nghề lưới vó? Từ ngày cách
mạng về, cách mạng đã cấp đất cho nhưng chẳng ai ở, vì không bỏ nghề được!
- Ở trên thuyền có bao giờ lão ta đánh chị không? – Tôi hỏi.
- Bất kể lúc nào thấy khổ quá là lão xách tôi ra đánh, cũng như đàn ông thuyền
khác uống rượu… Giá mà lão uống rượu… thì tôi còn đỡ khổ… Sau này con cái
lớn lên, tôi mới xin được với lão… đưa tôi lên bờ mà đánh…
- Không thể nào hiểu được, không thể nào hiểu được!- Đẩu và tôi cùng một lúc thốt
lên.
- Là bởi vì các chú không phải là đàn bà, chưa bao giờ các chú biết thế nào là nỗi
vất vả của người đàn bà trên một chiếc thuyền không có đàn ông…
- Phải, phải, bây giờ tôi đã hiểu, - bất ngờ Đẩu trút một tiếng thở dài đầy chua
chát, - trên thuyền phải có một người đàn ông…dù hắn man rợ, tàn bạo?
- Phải – người đàn bà đáp- Cũng có khi biển động sóng gió chứ?
Lát lâu sau mụ lại mới nói tiếp:


- Mong các chú cách mạng thông cảm cho, đám đàn bà hàng chài ở thuyền chúng
tôi cần phải có người đàn ông để chèo chống khi phong ba, để cùng làm ăn nuôi
nấng đặng một sắp con nhà nào cũng trên dưới chục đứa. Ông trời sinh ra người
đàn bà là để đẻ con, rồi nuôi con cho đến khi khôn lớn cho nên phải gánh lấy cái
khổ. Đàn bà ở thuyền chúng tôi phải sống cho con chứ không thể sống cho mình
như ở trên đất được! Mong các chú lượng tình cho cái sự lạc hậu. Các chú đừng
bắt tôi bỏ nó! Lần đầu tiên trên khuôn mặt xấu xí của mụ chợt ửng sáng lên như
một nụ cười- vả lại, ở trên chiếc thuyền cũng có lúc vợ chồng con cái sống hòa
thuận, vui vẻ.

- Cả đời chị có một lúc nào thật vui không?- Đột nhiên tôi hỏi.
- Có chứ, chú!Vui nhất là lúc ngồi nhìn đàn con chúng tôi được ăn no…
(Trích Chiếc thuyền ngoài xa – Nguyễn Minh Châu, Ngữ văn 12, Tập hai, NXB
Giáo dục Việt Nam, 2015, tr.75-77)
Cảm nhận của anh/chị về nhân vật người đàn bà hàng chài trong trích đoạn
trên. Từ đó, bình luận ngắn gọn về cách nhìn nhận cuộc sống và con người của nhà
văn Nguyễn Minh Châu trong tác phẩm” Chiếc thuyền ngoài xa.”
Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo những
ý chính như sau:
*Giới thiệu tác giả Nguyễn Minh Châu, tác phẩm "Chiếc thuyền ngoài xa", khái
quát đoạn trích đã cho ở đề.
1. Mở bài : Giới thiệu khái quát nội dung tác phẩm và nhân vật người đàn bà hàng
chài.
2.Thân bài :
a. Phân tích nhân vật người đàn bà hàng chài trong đoạn trích:
- Đối với chồng: luôn có cái nhìn bao dung, độ lượng, vị tha, nhân hậu cho những
hành vi của chồng.
- Đối với con: Yêu thương, giàu đức hi sinh.
- Đối với cuộc sống: cam chịu, nhẫn nhục; giàu lòng tự tọng; rất sâu sắc, thấu hiểu
lẽ đời; biết chắt chiu những hạnh phúc giản dị, đời thường.
b.Nghệ thuật miêu tả nhân vật:
Nhân vật được khắc họa chân thực, sống động qua ngôn ngữ, hành động, qua
những hình ảnh, biểu tượng, ngôn ngữ giản dị mà giàu ý vị, triết lí.
c. Bình luận về cách nhìn cuộc sống và con người của Nguyễn Minh Châu trong
tác phẩm:


- Cách nhìn cuộc sống: Cuộc sống không đơn giản, xuôi chiều mà luôn có những
mặt đối lập, những nghịch lí, con người đôi khi phải chấp nhận. Vì vậy, khi nhìn
nhận cuộc sống phải có cái nhìn đa diện, nhiều chiều.

- Cách nhìn con người: Phải nhìn nhận con người từ nhiều góc độ, không thể nhìn
bề ngoài mà đánh giá bản chất bên trong.
- Vì vậy, người nghệ sĩ không thể có cái nhìn hời hợt đối với cuộc sống và con
người, càng không chấp nhận kiểu đứng ngoài cuộc, đứng trên cao để phán xét hiện
thực. Nghệ thuật chân chính là sản phẩm của hành trình tìm kiếm và khám phá
không biết mệt mỏi của người nghệ sĩ.
3.Kết bài : Khẳng định lại vấn đề.

ĐỀ KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ
Môn: Ngữ văn


Thời gian làm bài: 180 phút (không kể thời gian phát đề)
Câu I (3,0 điểm): Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:
“Không những trong bộ lịch năm ấy mà mãi mãi về sau,tấm ảnh chụp của
tôi vẫn còn được treo ở nhiều nơi,nhất là trong các gia đình sành nghệ thuật.Qúai
lạ ,tuy là ảnh đen trắng nhưng mỗi lần ngắm kĩ,tôi vẫn thấy hiện lên cái màu hồng
hồng của ánh sương mai lúc bấy giờ tôi nhìn thấy từ bãi xe tăng hỏng,và nếu nhìn
lâu hơn ,bao giờ tôi cũng thấy người đàn bà ấy đang bước ra khỏi tấm ảnh,đó là
một người đàn bà vùng biển cao lớn với những đường nét thô kệch tấm lưng áo
bạc phếch có miếng vá,nửa thân dưới ướt sũng khuôn mặt rỗ đã nhợt trắng vì kéo
lưới suốt đêm.Mụ bước những bước chậm rãi ,bàn chân dậm trên mặt đất chắc
chắn ,hòa lẫn trong đám đông.
(Trích “Chiếc thuyền ngoài xa”, Nguyễn Minh Châu)
1. Xác định phương thức biểu đạt của đoạn văn trên.( 1 điểm)
2. Phương thức liên kết của đoạn văn là gì ? ( 1 điểm)
3. Giá trị tư tưởng của đoạn trích có mối quan hệ như thế nào đối với nhan đề
truyện ngắn của nhà văn Nguyễn Minh Châu?( Viết đoạn văn khoảng 100 từ)
( 1 điểm)
Câu II (3,0 điểm)

Từ truyện ngắn” Chiếc thuyền ngoài xa “của Nguyễn Minh Châu, anh/chị
hãy phát biểu suy nghĩ về nạn bạo hành gia đình.
Câu III (4,0 điểm)
Về nhân vật Phùng trong truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh
Châu, có ý kiến cho rằng, nét nổi bật ở người nghệ sĩ này là một tâm hồn nhạy cảm
và say mê cái đẹp. Ý kiến khác thì nhấn mạnh: vẻ đẹp sâu xa của nghệ sĩ Phùng
chính là một tấm lòng trăn trở, lo âu về thân phận con người Anh/chị có suy nghĩ
gì về những ý kiến trên?
-------------Hết-------------


Thí sinh không được sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm

MA TRẬN ĐỀ
Môn: Ngữ văn
Mứcđộ
Chủ đề
Chủ đề 1:
Đọc hiểu

Số câu
Số điểm
Tỉ lệ %
Chủ đề 2:
Làm
văn
(Nghị luận
xã hội)

Số câu

Số điểm
Tỉ lệ
Chủ đề 3:
Làm
văn
(Nghị luận
văn học)

Vận dụng
Nhận
biết
Nhận
biết nội
dung
đoạn văn
1
1.0
10%

Thông hiểu

Thấp

Cao

Biết lí giải ý Từ cảm nhận của
nghĩa của các từ bản thân biết viết
quan trọng.
môt đoạn văn liên
hệ với thực tiễn.

1
1
1.0
1.0
10%
10%
Vận dụng kiến
thức đời sống xã
hội và kỹ năng
tạo lập văn bản
để viết bài văn
nghị luận xã hội
về một tư tưởng,
một ý kiến.
1
3,0
30%

Tổng

3
3.0
30%

1
3.0
30%
Vận dụng kiến
thức đọc hiểu
tác phẩm văn

học và kỹ năng
tạo lập văn bản
để viết bài văn
nghị luận về
một nhân vật
trong tác phẩm


Số câu
Số điểm
Tỉ lệ
Tổng
số 1
câu
1.0
Tổng
sốđiểm
10%
Tỉ lệ %

1
1.0

2
4.0

văn xuôi
1
4.0
40%

1
4.0

10%

40%

40%

1
4.0
40%
5
10
100
%

HƯỚNG DẪN CHẤM
MÔN NGỮ VĂN
I. Lưu ý chung
1.Giám khảo cần nắm vững yêu cầu của Hướng dẫn chấm thi để đánh giá tổng
quát bài làm của thí sinh, tránh cách đếm ý cho điểm. Do đặc trưng của môn Ngữ
văn nên giám khảo cần linh hoạt trong quá trình chấm, khuyến khích những bài viết
có cảm xúc, sáng tạo nhưng không trái với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.
2. Việc chi tiết hóa điểm số của các câu đến 0.25 điểm trong Hướng dẫn chấm
thi phải đảm bảo không sai lệch với tổng điểm của mỗi câu và được thống nhất
trong tổ.
3. Sau khi cộng điểm toàn bài, làm tròn đến 0,50 (lẻ 0,25 làm tròn thành 0,50;
lẻ 0,75 làm tròn thành 1,00 điểm).
4. Không cho điểm cao những bài chỉ nêu chung chung, sáo rỗng

5. Trừ điểm những bài lỗi về hành văn, diễn đạt, chính tả.
II. Hướng dẫn chấm cụ thể
Câu
I

Ý

Nội dung trình bày
Điểm
Đọc đoạn văn và trả lời câu hỏi
3,0
- Câu này kiểm tra năng lực đọc hiểu văn bản của thí
sinh; đòi hỏi thí sinh phải huy động kiến thức và kỹ


1

2

3

II

năng đọc hiểu văn bản văn học để làm bài.
- Đề không yêu cầu đọc hiểu mọi phương diện của
đoạn văn mà chỉ kiểm tra một vài khía cạnh. Cảm
nhận của thí sinh có thể phong phú song cần nắm được
nội dung, ý nghĩa của các từ quan trọng và biết cách
vận dụng để viết thành đoạn văn.
- Phương thức biểu đạt chính là biểu cảm.

- Nhân vật tôi thể hiện những suy nghĩ của mình về
bức tranh chụp ảnh con thuyền ngoài xa.Những hình
ảnh về khung cảnh mờ sương của vùng biển cũng như
hình ảnh về người phụ nữ trong bức tranh được miêu
tả một cách ám ảnh trong cách suy nghĩ của nhân vật.
Phương thức liên kết :
- Phương thức liên tưởng : Nhà văn sử dụng những từ
thuộc cùng trường nghĩa vùng biển .
-Phương thức thế : mụ thay cho người đàn bà ,người
đàn bà vùng biển.
- Gía trị của phép liên kết : Kết nối nội dung ,chủ đề
của đoạn trích nói về suy nghĩ của nhân vật Phùng về
bức ảnh nghệ thuật mà ảnh chụp được.
-Tư tưởng đoạn trích
+ám ảnh về người đàn bà hàng chài trên con thuyền
trong suy nghĩ của nhân vật Phùng
+ Nhận thức về giá trị cuộc sống không thể nhìn nhận
ở bề ngoài bởi có cái ác cái hiểm ẩn sâu ở vẻ đẹp hào
nhoáng.
+Con người tiếp cận cuộc sống bằng cách lao vào chứ
không đứng ngoài cuộc sống
 Đó là cái nhìn tích cực về triết lí tìm hiểu đời
sống mà cho đén nay nó vẫn còn ý nghĩa

0.5
0.5

0.5
0.5

0.5
0.5

Từ truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn 3.0
Minh Châu, anh/chị hãy phát biểu suy nghĩ về nạn
bạo hành gia đình.
Yêu cầu chung
- Câu này kiểm tra năng lực viết bài nghị luận xã hội


1

2

của thí sinh, đòi hỏi thí sinh phải huy động những hiểu
biết về đời sống xã hội, kỹ năng tạo lập văn bản và khả
năng bày tỏ quan điểm sống riêng của mình để làm
bài.
- Thí sinh có thể triển khai vấn đề theo nhiều cách
khác nhau nhưng phải có lí lẽ và căn cứ xác đáng;
được tự do bày tỏ quan điểm của mình nhưng phải có
thái độ chân thành, nghiêm túc, phù hợp với chuẩn
mực đạo đức xã hội…
Yêu cầu cụ thể
Giải thích ý kiến
0.5
Giải thích vấn đề bạo hành gia đình: Bạo hành gia
đình là hiện tượng hành động trấn áp người khác bằng
lời nói, hành động, là sự khống chế, đàn áp về cả tinh
thần và thể xác để xúc phạm tinh thần nhau của những

thành viên trong gia đình.
Bàn luận
2.0
+Thực trạng của hiện tượng bạo hành gia đình: Là 0.25
vấn đề xã hội bức thiết của một quốc gia nhất là ở
những nước kém phát triển và đang phát triển tình
trạng này diễn ra thường xuyên.
Theo số liệu điều tra dân số tỉ lệ bạo hành xảy ra ở cả
thành thị lẫn nông thông, trong đó bạo hành gia đình
xảy ra ở thành thị nhiều hơn ở nông thôn và miền núi.
Bạo hành xảy ra dưới nhiều hình thức: vợ chồng đánh
đập nhau, cháu, con chửi rủa ông bà, dùng những lời lẽ 0.25
không tốt đẹp để nói về nhau...
+ Hậu quả của bạo hành gia đình: Bạo hành gia
đình xảy ra để lại hậu quả đáng thương, con mất mẹ,
cháu mất ông bà, cha mẹ con cái từ nhau... gây ra biết
bao tệ nạn xã hội.
0.25
+ Nguyên nhân:
. Truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa anh hàng chài vì
phải lo toan, bươn chải gánh nặng gia đình, vì đói vì

0.25


nghèo mà đánh đập vợ con để giải tỏa tâm hồn.
. Thực tế xã hội phức tạp hơn: Đó là do cái nghèo, cái
khổ của cuộc sống xô bồ của xã hội, do ý thức, đạo 0.5
đức biến chất tha hóa của một bộ phận người trong xã
hội.

+ Giải pháp:
. Để giải quyết vấn đề bạo lực gia đình cần có sự kết 0,25
hợp của các cơ quan đoàn thể, các tổ chức trong xã
hội...Đảng và nhà nước cần có biện pháp tích cực như
tuyền truyên vận động mọi người giáo dục mỗi công 0.25
dân về hạnh phúc gia đình.
. Phải trừng trị nghiêm khắc những kẻ có hành vi bạo
lực gia đình.

3

. Đưa ra những chính sách bảo vệ cuộc sống và nâng
cao chất lượng cuộc sống cho người dân.
Bài học nhận thức và hành động
0.5


- Cần thẳng thắn lên án hành động bạo lực gia đình 0.25
như nhân vật Phùng, Đẩu trong Chiếc thuyền ngoài xa
0.25
của Nguyễn Minh Châu.

III

1

2

- Hãy sống chan hòa, đầm ấm để không có bạo hành
gia đình.

Về nhân vật Phùng trong truyện ngắn “Chiếc 4.0
thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu, có ý kiến
cho rằng, nét nổi bật ở người nghệ sĩ này là một tâm
hồn nhạy cảm và say mê cái đẹp. Ý kiến khác thì
nhấn mạnh: vẻ đẹp sâu xa của nghệ sĩ Phùng chính
là một tấm lòng trăn trở, lo âu về thân phận con
người Anh/chị có suy nghĩ gì về những ý kiến trên?
Yêu cầu chung
- Câu này kiểm tra năng lực viết bài nghị luận văn học
của thí sinh, đòi hỏi thí sinh huy động kiến thức về tác
phẩm văn học, kỹ năng tạo lập văn bản và khả năng
cảm nhận văn chương của mình để làm bài.
- Thí sinh có thể cảm nhận và lí giải theo những cách
khác nhau nhưng phải có lí lẽ, có căn cứ xác đáng,
không được thoát li văn bản.
Yêu cầu cụ thể
Vài nét về tác giả, tác phẩm
0.5
Nguyễn Minh Châu là một trong những người mở
đường xuất sắc cho công cuộc đổi mới nền văn học
Việt Nam sau năm 1975. Tác phẩm “Chiếc thuyền
ngoài xa” được kể lại từ điểm nhìn trần thuật của
người nghệ sĩ mang tên Phùng – một nghệ sĩ trên hành
trình khai phá nghệ thuật có ý kiến cho rằng: nét nổi
bật ở người nghệ sĩ này là một tâm hồn nhạy cảm và
say mê cái đẹp. Ý kiến khác thì nhấn mạnh: vẻ đẹp
sâu xa của nghệ sĩ Phùng chính là một tấm lòng trăn
trở, lo âu về thân phận con người.
Cảm nhận về nhân vật Phùng
3.0

a. Giải thích ý kiến
– Nét nổi bật ở người nghệ sĩ này là một tâm hồn nhạy 0.5
cảm và say mê cái đẹp: khả năng khám phá, phát hiện
tinh tế và sự rung động mãnh liệt trước cái đẹp.
0.5
– Vẻ đẹp sâu xa của nghệ sĩ Phùng chính là một tấm
lòng trăn trở, lo âu về thân phận con người: mối quan
tâm đến số phận con người, nhất là những mảnh đời
bất hạnh, thái độ bất bình trước những ngang trái cuộc
đời
b. Chứng minh ý kiến qua nhân vật Phùng

0.5

– Một tâm hồn nhạy cảm và say mê cái đẹp: nhạy bén
với vẻ đẹp trời cho của “chiếc thuyền ngoài xa” trong
bối cảnh trời biển; sung sướng đến ngây ngất khi bắt
gặp cái đẹp, nhanh chóng nắm bắt và thu vào ống kính 0.25
khoảnh khắc tuyệt mỹ đó.
- Một tấm lòng trăn trở, lo âu về thân phận con người:
+ Thái độ khi chứng kiến cảnh bạo lực trong gia đình
0.25
hàng chài: sửng sốt, bức xúc, căm phẫn, xông vào can
thiệp để bảo vệ người đàn bà hàng chài…
+ Lắng nghe, day dứt với chuyện đời người đàn bà
hàng chài; lo lắng, ám ảnh về thân phận và tương lai
của họ; thay đổi quan niệm về nghệ thuật và cuộc đời.
Nhân vật Phùng là đại diện tiêu biểu cho người nghệ sĩ 0.5

chân chính với niềm đam mê nghệ thuật và trái tim
nhạy cảm, nhân hậu.
c. Bình luận
- Hai ý kiến trên bàn về những vẻ đẹp khác nhau trong
tâm hồn người nghệ sĩ Phùng: ý kiến thứ nhất đề cao 0.5
phẩm chất hàng đầu của một người nghệ sĩ: sự nhạy
cảm và niềm say mê cái đẹp; ý kiến thứ hai nhấn mạnh
phẩm chất đáng quý của người nghệ sĩ là tấm lòng
hướng đến cuộc sống và con người.
- Hai ý kiến không đối lập mà bổ sung cho nhau, hợp


thành cái nhìn cái nhìn thống nhất và toàn diện về vẻ
đẹp phẩm chất của nhân vật nghệ sĩ Phùng.

3

Đánh giá chung
+Đề cao phẩm chất của người nghệ sĩ.
+ Sự nhạy cảm và say mê cái đẹp.
+ Tài năng của tác giả.

0.5

---------------------------Hết------------------------C. Kết quả triển khai chuyên đề
- Lớp chuyên đề khối C,D - năm 2014 - 2015 đạt 100% học sinh nắm được kiến
thức cơ bản, biết làm các dạng đề nghị luận văn học.
D. Lời kết
Trên đây là một số phương pháp và kiến thức về tác phẩm “Chiếc thuyền
ngoài xa” mà tôi đã áp dụng trong giảng dạy ôn thi đại học khối C,D. Có thể còn

nhiều hạn chế rất mong nhận được sự ủng hộ và đóng góp của đồng nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn !