Luận văn thí nghiệm vật lí ở trường trung học cơ sở

ĐẠI iHỌC iTHÁI iNGUYÊN
TRƯỜNG iĐẠI iHỌC iSƯ iPHẠM

XAIYASENG iOUNTAO

MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC
HỌC PHẦN “THÍ NGHIỆM VẬT LÍ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ” CHO SINH VIÊN VẬT LÍ TRƯỜNG CAO ĐẲNG
SƯ PHẠM (CHDCND LÀO)
i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
i

i

i

i

i

THÁI iNGUYÊN i- i2016

i

i

i

ĐẠI iHỌC iTHÁI iNGUYÊN
TRƯỜNG iĐẠI iHỌC iSƯ iPHẠM

XAIYASENG iOUNTAO

MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC
HỌC PHẦN “THÍ NGHIỆM VẬT LÍ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ” CHO SINH VIÊN VẬT LÍ TRƯỜNG CAO ĐẲNG
SƯ PHẠM (CHDCND LÀO)
i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

i

Chuyên ingành: iLý iluận ivà iphương ipháp idạy ihọc ibộ imôn ivật ilý
Mã isố: i60 i14 i01 i11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
i

i

i

i

i

i

i

Người ihướng idẫn ikhoa ihọc: iPGS.TS. iNguyễn iVăn iKhải

THÁI iNGUYÊN i- i2016

i


LỜI iCAM iĐOAN
Tôi ixin icam iđoan iđây ilà icông itrình ikhoa ihọc inghiên icứu icủa iriêng itôi idưới

i

i

sự ihướng idẫn icủa iPGS. iTS. iNguyễn iVăn iKhải. iCác ikết iquả, isố iliệu ithực inghiệm

i

là itrung ithực ichưa itừng iđược icông ibố itrong icác icông itrình ikhoa ihọc ikhác.
Thái iNguyên, ingày i....tháng..... inăm i2016
Tác igiả iluận ivăn

XAIYASENG iOUNTAO
Xác inhận

Xác inhận

của itrưởng ikhoa ichuyên

của iNgười ihướng idẫn ikhoa

i

môn

i

học

PGS.TS. iNguyễn iVăn iKhải

i


LỜI iCẢM iƠN
Trước itiên itôi ixin idành ilời icảm iơn ichân ithành ivà isâu isắc inhất iđến iPGS.
i

TS. iNguyễn iVăn iKhải i- ingười iThầy ihướng idẫn iđã itận itình ichỉ ibảo ivà itạo imọi

i

điều ikiện ithuận ilợi inhất igiúp iđỡ itôi itrong isuốt iquá itrình ithực ihiện iluận ivăn inày.
Cảm iơn isự igiúp iđỡ icủa icác ithầy icô igiáo igiảng idạy icao ihọc ivật ilý igiáo idục

i

khóa i22 icùng icác ibạn ihọc iviên itrong iquá itrình ihọc itập ivà itrau idồi ikiến ithức itại

i

trường iĐại ihọc iSư iphạm iThái iNguyên iđã icho itôi inhiều ikinh inghiệm ivà itiếp icận

i

với inhững ikiến ithức ikhoa ihọc imới.
Cuối icùng itôi ixin ibày itỏ ilòng ibiết iơn ichân ithành iđến igia iđình itôi, inhững

i

người ithân iyêu inơi iquê inhà ihết isức iủng ihộ, ilà inguồn iđộng iviên itinh ithần ilớn

i

lao, iluôn ibên icạnh itiếp ithêm icho itôi isức imạnh iđể ihoàn ithành itốt iluận ivăn inày.
Thái iNguyên, ingày.... itháng..... inăm i2016
Tác igiả iluận ivăn

XAIYASENG iOUNTAO

ii


MỤC iLỤC

iii

DANH iMỤC iCÁC iCHỮ iVIẾT iTẮT
CĐSP
CHDCND iLào
ĐVĐ
HS
PATN
PHTTC
PPTN
PTDH
SV
THCS
THPT
TN

Cao iđẳng isư iphạm
Cộng ihòa idân ichủ inhân idân iLào
Đặt ivấn iđề
Học isinh
Phương ián ithí inghiệm
Phát ihuy itính itích icực
Phương ipháp ithực inghiệm
Phương itiện idạy ihọc
Sinh iviên
Trung ihọc icơ isở
Trung ihọc iphổ ithông
Thí inghiệm

iv

DANH iMỤC iCÁC iBẢNG

v


DANH iMỤC iCÁC iHÌNH

vi


MỞ iĐẦU
1. iLý ido ichọn iđề itài
Đất inước iLào iđang itrong ithời ikỳ iđổi imởi, iđẩy imạnh iphát itriển, iđòi ihỏi ixã
i

hội iphải itạo ira inguồn inhân ilực icó itrình iđộ icao. iĐiều iđó iđồng inghĩa ivới ingành

i

Giáo idục ivà iđạo itạo icần iphải icó isự iđổi imới ivể imọi imặt, inhằm iđào itạo ingười ilao

i

động icó iđủ ikiển ithức, inăng ilực isáng itạo, itrí ituệ ivà iphẩm ichất iđạo iđức itốt, iđáp

i

ứng iđược iyêu icầu inhân ilực icủa iđất inước ivà iphù ihợp ivới ibốn itrụ icột igiáo idục

i

của iUNESCO itrong ithế ikỷ iXXI i(HỌC iđể ibiết, ihọc iđể ilàm, ihọc iđể icùng ichung

i

sống ivà ihọc iđể ikhẳng iđịnh imình).
Mặt igiáo idục ilà ilĩnh ivực itrách inhiệm iphát itriển ikhả inăng inhận ithức icủa

i

con ingười ivà itrung itâm icủa isự ithực ihành isứ imệnh ilịch isử, iĐảng iNhân idân iCách

i

mạng iLào iđã idự iđịnh inhững imục itiêu ibao igồm inội idung isau:
Đến inăm i2015 iphải ihoàn ithành ithực ihành igiáo idục itiểu ihọc ibắt ibuộc ivà

i

đa iphần inhân idân iphải itốt inghiệp itrường itrung ihọc icơ isở. iĐạt iđược imục itiêu

i

phát itriển ithiên iniên ikỷ, imọi ingười iLào iphải itốt inghiệp itrường itiểu ihọc ivà icó isự

i

bình iđẳng igiữa inam i- inữ itrong ihọc itập. iVới imong imuốn itrên, inhà inước iCông

i

hòa iDân ichủ inhân idân i(CHDCND) iLào iđã iđề ira ichiến ilược iphát itriển inguốn

i

nhân ilực itừ i2006 i- i2015 icó i4 ihướng: iđổi imới inội idung idạy ihọc itrong ichương

i

trình igiáo idục icủa iCHDCND iLào, igiáo idục iphổ ithông ikéo idài i12 inăm; ihai ilà

i

khuyến ikhích ivà imở irộng icơ ihội icho imọi ingười iđược ihọc itập, icái ithiện ichất

i

lượng ivà iliên ikết igiáo idục; iba ilà itổ ichức ichiến ilược ikhoa ihọc igiáo idục ivà ikế

i

hoạch ihành iđộng icủa ikhoa ihọc igiáo idục; ibốn ilà ichủ iý imở irộng icác itrường ikỹ

i

thuật ivà iđạo itạo idạy inghề.
Trong iquá itrình iđổi imới iPPDH, ithì iphương itiện idạy ihọc i(PTDH) iđóng

i

một ivai itrò ihết isức iquan itrọng. isử idụng iPTDH ikhông ichỉ igiúp ihọc isinh inâng icao

i

hiệu iquá ihọc itập imà icòn ihướng ivào iviệc ihình ithành icho iHS ikĩ inăng isử idụng icác

i

phương itrện ihọc itập ivà ihoạt iđộng ithực itiễn. i

1


Thực itrạng igiáo idục inước iCHDCND iLào icho ithấy iviệc igiảng idạy ikiến
i

thức inói ichung ivà ikiến ithức ivật ilí inói iriêng iđược itiến ihành itrong iđiều ikiện imà

i

HS iít icó iđiều ikiện iđể inghiên icứu, iquan isát ivà itiến ihành ithí inghiệm i(TN) ivật ilí

i

đặc ibiệt iđối ivới iHS iTHPT. iĐể igiải iquyết iđược ivấn iđề inày iđòi ihỏi icần ithiết iphải

i

đổi imới iPPDH ivới isự igóp iphần iquan itrọng icủa iTN ivật ilí.

Đối ivới imôn iVật ilí ilà imột imôn ikhoa ihọc ithực inghiệm, icác ikhái iniệm ivật

i

lí, icác iđịnh iluật ivật ilí, icác ilí ithuyết ivật ilí, icác iứng idụng ikĩ ithuật icủa ivật ilí iđều

i

phải igắn ivới iTN. iVì ivậy, iviệc ităng icường isử idụng iTN itrong iDH ilà ivấn iđề ithen

i

chốt icủa iviệc iđổi imới iPPDH. iBên icạnh iviệc ixây idựng icác iphương ián ithí inghiệm

i

(PATN) ibằng icác iTN icó isẵn ithì iviệc inghiên icứu ichế itạo imột isố iTN iđơn igiản itừ

i

những ivật iliệu idễ ikiếm, irẻ itiền ilà imột inhiệm ivụ icó itác idụng itrên inhiều imặt, iđặc

i

biệt iphát ihuy itính itích icực i(PHTTC) itrong ihoạt iđộng inhận ithức ivà ikhả inăng ivận

i

dụng ikiến ithức ivào ithực itiễn icho iHS.
Nước iCHDCND iLào icó i8 itrường iCao iđẳng iSư iphạm, itrong iđó, itrường iCao

i

đẳng iSư iphạm iĐông iKhăm iSạng i(Thủ iđô iViêng iChăn) ilà itrường iCao iđẳng isư

i

phạm iđược ixây idựng ivà iđào itạo isinh iviên ihọc isư iphạm iđể iđi ilàm igiáo iviên idạy

i

học isinh itại icác itrường itrung ihọc icơ isở. iCũng inhư inhiều iđịa iphương itrên icả inước,

i

các itrường iTHCS itrên iđịa ibàn iThủ iđô iđược icung icấp icác ithiết ibị ithí inghiệm iVật ilí.

i

Các ithiết ibị iđó ithường ikhông iđầy iđủ icho icác ibài, ichưa iđáp iứng inhu icầu iquan isát

i

trực iquan icủa inhiều inội idung ikiến ithức. iTôi ilà imột iGV iđang igiảng idạy itại itrường

i

Cao iđẳng iSư iphạm iĐông iKhăm iSạng i(Thủ iđô iViêng iChăn), itôi irất iquan itâm iđến

i

việc ibồi idưỡng inăng ilực isử idụng ithí inghiệm itrong idạy ihọc ivật ilí iở itrường itrung

i

học icơ isở icho isinh iviên inên itôi ichọn iđề itài i“Một isố ibiện ipháp inâng icao ichất

i

lượng idạy ihọc ihọc iphần i“Thí inghiệm ivật ilí iở itrường itrung ihọc icơ isở” icho isinh

i

viên ivật ilí itrường icao iđẳng isư iphạm i(CHDCND iLào)”.

2. iMục iđích inghiên icứu i
Trên icơ isở inghiên icứu ilí iluận ivề iphương ipháp ithực inghiệm ivà ithực itrạng
i

sử idụng ithí inghiệm ivật ilí iở icác itrường iTHCS ivà itrong iđào itạo igiáo iviên ivật ilí,

i

đề ixuất icác ibiện ipháp inâng icao ichất ilượng idạy ihọc ihọc iphần i“Thí inghiệm ivật ilí
2


i

ở itrường iTrung ihọc icơ isở” icho isinh iviên ivật ilí iTrường iCao iđẳng isư iphạm

(CHDCND iLào).
3. iGiả ithuyết ikhoa ihọc
Nếu ilàm irõ iđược ithực itrạng isử idụng ithí inghiệm ivật ilí iở icác itrường iTHCS
i

i

và itrong iđào itạo igiáo iviên ivật ilí i, iđồng ithời idựa itrên ilí iluận ivề iphương ipháp ithực

i

nghiệm idạy ihọc ivật ilí ithì icó ithể iđề ixuất iđược icác ibiện ipháp iđể inâng icao ichất

i

lượng idạy ihọc ihọc iphần i“Thí inghiệm ivật ilí iở itrường iTrung ihọc icơ isở” icho isinh

viên ivật ilí iTrường iCao iđẳng isư iphạm i(CHDCND iLÀO).
4. iĐối itượng ivà iphạm ivi inghiên icứu icủa iđề itài
4.1. iĐối itường
Đối itượng inghiên icứu icủa iđề itài ilà iquá itrình idạy ihọc ihọc iphần i“Thí
i

i

nghiệm ivật ilí iở itrường iTrung ihọc icơ isở” icho isinh iviên ivật ilí iTrường iCao iđẳng

sư iphạm i(CHDCND iLào); i
4.2. iPhạm ivi inghiên icứu icủa iđề itài

Quá itrình idạy ihọc ihọc iphần i“Thí inghiệm ivật ilí iở itrường iTrung ihọc icơ isở”
i

i

liên iquan itới icác ikiến ithức iphần iCơ ihọc imôn iKhoa ihọc itự inhiên ilớp i8 icho isinh

viên ivật ilí iTrường iCao iđẳng isư iphạm i(CHDCND iLào); i
5. iNhiệm ivụ inghiên icứu
5.1. iNghiên icứu ilý iluận ivề iphương ipháp ithực inghiệm itrong idạy ihọc ivật ilí
i

i

ở itrường iphổ ithông.
5.2. iNghiên icứu ithực itrạng ivận idụng iphương ipháp ithực inghiệm itrong idạy

i

học ivật ilí i(kiến ithức iphần iCơ ihọc imôn iKhoa ihọc itự inhiên ilớp i8) itại itrường

i

THCS ivà iở itrường iCao iđẳng isư iphạm iĐông iKham iSang ithủ iđô iViêng-chăn

i

(CHDCNH iLào).
5.3. iNghiên icứu iđề ixuất ivà itriển ikhai icác ibiện ipháp iđể inâng icao ichất

i

lượng idạy ihọc ihọc iphần i“Thí inghiệm ivật ilí iở itrường iTrung ihọc icơ isở” icho isinh

i

viên ivật ilí iTrường iCao iđẳng isư iphạm iĐông-Kham-Sang iThủ iđô iViêng ichăn

i

(CHDCND iLÀO). i
5.4.Tiến ihành ithực inghiệm isư iphạm iđể ikiểm itra igiả ithuyết ikhoa ihọc ivà

tính ikhả ithi, ihiệu iquả icủa icác ibiện ipháp iđã iđề ixuất ivà itriển ikhai
6. iPhương ipháp inghiên icứu icủa iđề itài
i

6.1. iNghiên icứu ilí ithuyết
- iNghiên icứu icơ isở ilý iluận ivề iphương ipháp ithực inghiệm itrong idạy ihọc

3


i

i

i

i

vật ilí iở itrường iphổ ithông.
- iNghiên icứu icác ivăn ikiện icủa iĐảng, ichính isách icủa iNhà inước icùng ivới
các ichỉ ithị icủa iBộ iGiáo idục ivà iThể ithao ivề ivấn iđề iđổi imới iphương ipháp iDH
hiện inay iở itrường iCao iđẳng isư iphạm i(CHDCNH iLào).
- iNghiên icứu imục itiêu, inội idung ivà inhiệm ivụ icủa ihọc iphần i“Thí inghiệm ivật
lí iở itrường iTrung ihọc icơ isở” itrong ichương itrình iđào itạo isinh iviên ivật ilí iTrường iCao

đẳng isư iphạm iĐông-Kham-Sang iThủ iđô iViêng ichăn i(CHDCND iLÀO).
6.2. iPhương ipháp ithực inghiệm isư iphạm
- iĐiều itra ikhảo isát ithực itế i(nghiên icứu icác ithiết ibị ithí inghiệm ivật ilí i(Phần
i

i

Cơ ihọc imôn iKhoa ihọc itự inhiên ilớp i8 ihiện icó iở imột isố itrường iphổ ithông ivà icủa

i

trường iCao iđẳng isư iphạm iĐông iKham iSang ithủ iđô iViêng-chăn i(CHDCNH

i

Lào).
- iDự igiờ, itham ikhảo igiáo ián idạy ihọc, itrao iđổi ivới iGV ivề ithực itế isử idụng

i

i

thí inghiệm itrong idạy ihọc ivật ilí iở itrường iTHCS ivà itrường iCao iđẳng isư iphạm
Đông iKham iSang ithủ iđô iViêng-chăn i(CHDCNH iLào).
- iTổ ichức ithực inghiệm isư iphạm iđể ikiểm itra itính ikhả ithi icủa icác ibiện ipháp

đã iđề ixuất ivà igiả ithuyết ikhoa ihọc.
6.3. iPhương ipháp ithống ikê itoán ihọc
- iSử idụng iphương ipháp ithống ikê iđể iđánh igiá ikết iquả ithực inghiệm isư iphạm.
7. iĐóng igóp icủa iđề itài i
- iGóp iphần ilàm irõ ihơn icơ isở ilý iluận icủa iviệc isử idụng ithí inghiệm
i

i

i

i

i

i

trong idạy ihọc ivật ilí iở itrường iTHCS ivà itrong iđào itạo igiáo iviên ivật ilí iở
CHDCND iLào.
- iĐề ixuất iđược imột isố ibiện ipháp iđể inâng icao ichất ilượng idạy ihọc ihọc
phần i“Thí inghiệm ivật ilí iở itrường iTrung ihọc icơ isở” icho isinh iviên ivật ilí iTrường
Cao iđẳng isư iphạm iĐông-Kham-Sang iThủ iđô iViêng ichăn i(CHDCND iLÀO).
- iCó ithể ilàm itài iliệu itham ikhảo icho iGV idạy ibộ imôn iVật ilí iở icác itrường
THCS,THPT itrong icả inước.

8. iCấu itrúc icủa iluận ivăn

Luận ivăn iđược itrình ibày igồm icác iphần: iPhần imở iđầu, i3 ichương, iphần
i

phụ ilục ivà itài iliệu itham ikhảo. iCụ ithể inhư isau:
Mở iđầu

4


Chương i1: iCơ isở ilí iluận ivà ithực itiễn icủa iviệc inâng icao ichất ilượng idạy
i

học ihọc iphần i“Thí inghiệm ivật ilí iở itrường iTrung ihọc icơ isở” icho isinh iviên

i

trường iCao iđẳng isư iphạm i(CHDCND iLào).
Chương i2: iMột isố ibiện ipháp inâng icao ichất ilượng idạy ihọc iphần i“Thí

i

nghiệm ivật ilí iở itrường itrung ihọc icơ isở” i(phần iCơ ihọc ilớp i8 i- iTHCS) icho isinh

i

viên isư iphạm itrường icao iđẳng isư iphạm i(CHDCND iLào).
Chương i3: iThực iNghiệm iSư iphạm.
Kết iluận ichung ivà ikiến inghị
Tài iliệu itham ikhảo
Phụ ilục

5


Chương i1
CƠ iSỞ iLÍ iLUẬN iVÀ iTHỰC iTIẾN iCỦA iVIỆC
NÂNG iCAO iCHẤT iLƯỢNG iDẠY iHỌC iHỌC iPHẦN i“THÍ iNGHIỆM
i

VẬT iLÍ iỞ iTRƯỜNG iTRUNG iHỌC iCƠ iSỞ” iCHO iSINH iVIÊN iTRƯỜNG

CAO iĐẲNG iSƯ iPHẠM i(CHDCND iLÀO)
1.1. iTổng iquan ivề icác ivấn iđề inghiên icứu i
i

1.1.1. iPhương ipháp ithực inghiệm itrong ivật ilí ihọc
Theo iTừ iđiển iBách ikhoa iViệt iNam i(Nxb iTừ iđiển ibách ikhoa, iHà iNội,
i

2005): i“Thực inghiệm i(là) iphương ithức inghiên icứu icác iđối itượng ivật ichất, ibao

i

gồm iviệc: itạo ira inhững iđiều ikiện icần ithiết; idùng icác iphương itiện ikĩ ithuật iđể itác

i

động ivào iđối itượng ihoặc itái itạo ilại iđối itượng; iloại itrừ inhững iyếu itố ingẫu inhiên;

i

quan isát ivà iđo iđạc icác ithông isố ibằng inhững iphương itiện ikĩ ithuật itương iứng.

i

Thực inghiệm icó ithể imô ihình ihóa iđối itượng. iThực inghiệm ilà imột imặt icủa ihoạt

i

động ithực itiễn, ilà icội inguồn icủa inhận ithức ivà ilà itiêu ichuẩn iđánh igiá itính ichân

i

thực icủa icác igiả ithuyết ivà ilí ithuyết”
Theo iRuzavin i(“Các iphương ipháp inghiên icứu ikhoa ihọc”, iNxb iKhoa ihọc

i

kĩ ithuật, iHà iNội, i1983, itrang i30 i- i31): i
“Nhận ithức ithực inghiệm iđược ithực ihiện itrong iquá itrình ithí inghiệm, ihiểu

i

theo inghĩa irộng inhất, icó inghĩa ilà isự itương itác igiữa ichủ ithể ivà ikhách ithể, itrong

i

đó ichủ ithể ikhông ichỉ iphản iánh ikhách ithể imột icách ithụ iđộng imà icòn ichủ iđộng

i

làm ithay iđổi, icải itạo inó”;
“Trong ikhoa ihọc, icác ihình ithức inghiên icứu ithực inghiệm ichủ iyếu ilà iquan

i

i

sát ivà ithực inghiệm”. iDo ivậy, iRuzavi iG.I. icho irằng, icác iphương ipháp inghiên

i

cứu ithực inghiệm ibao igồm iquan isát, ithí inghiệm ivà icác iphép iđo. iCụ ithể ilà:
+ i“Quan isát ilà imột iphương ipháp ithực inghiêm iban iđầu ivì inó ibao ihàm icả

i

trong ithí inghiệm ilẫn itrong icác iphép iđo, itrong ikhi iđó ibản ithân icác iquan isát icó

i

thể iđược itiến ihành ingoài ithí inghiệm ivà ikhông iđòi ihỏi icác iphép iđo”; i“Quan isát

i

khoa ihọc ilà isự itri igiác icó imục iđích irõ iràng ivà icó itổ ichức icác isự ivật ivà ihiện

i

tượng icủa ithế igiới ixung iquanh”;

6


+ i“Thí inghiệm ilà imột iphương ipháp iđặc ibiệt icủa inghiên icứu ithực inghiệm
i

có iđặc iđiểm ilà inó iđảm ibảo ikhả inăng itác iđộng ithực itế imột icách ichủ iđộng ilên icác

i

hiện itượng ivà iquá itrình inghiên icứu” i(trang i46, isách iđã idẫn);
+ i“...Đo ilà iquá itrình itìm imối iquan ihệ igiữa imột iđại ilượng inhất iđịnh ivới

i

một iđại ilượng ikhác icùng iloại, iđược ilấy ilàm iđơn ivị iđo. iKết iquả iđo ibiểu ithị ibằng

i

một isố inào iđó ivà inhờ iđó, icó ithể ixử ilý ibằng itoán ihọc icác ikết iquả inày. iNhưng

i

trong inhững itrường ihợp icá ibiệt, ingười ita igọi imọi iphương ipháp igán icho icác iđối

i

tượng iđược inghiên icứu ivà icho icác itính ichất icủa ichúng imột icon isố itheo icác iqui

i

tắc inào iđó ilà imột iphép iđo i(chẳng ihạn, itrong inghiên icứu ixẫ ihội ihọc, itâm ilí ihọc

i

thực inghiệm ivà inhững ikhoa ihọc inhân ivăn ikhác), i(trang i73, isách iđã idẫn). i
Trong iluận ivăn ichúng itôi isẽ ivận idụng icác iluận iđiểm inêu itrên itrong ixây

i

dựng icác ibiện ipháp iphát itriển ikĩ inăng ithực inghiệm ivật ilí icho ihọc isinh inăng

i

khiếu ivật ilí iở icác itrường ichuyên icủa iCHDCND iLào.

1.1.2. iSự ira i đời i của i phương i pháp i thực i nghiệm itrong i sự iphát itriển i của
i

Vật i lí ihọc
Thời icổ iđại, ikhoa ihọc ichưa iphân ingành ivà ichưa itách ikhỏi itriết ihọc, imục

i

đích icủa inó ilà itìm ihiểu ivà igiải ithích ithiên inhiên imột icách itoàn ibộ imà ichưa iđi

i

vào itừng ilĩnh ivực icụ ithể. iTrong ixã ihội ichiếm ihữu inô ilệ, ilao iđộng ichân itay ibị icoi

i

khinh ivì iđó ilà ilao iđộng icủa itầng ilớp inô ilệ, icoi itrọng ihoạt iđộng itinh itế icủa itrí ióc.

i

Do iđó inhiều inhà ihiền itriết icho irằng icó ithể idùng isự isuy ilý, isự itranh iluận iđể itìm

i

ra ichân ilý imà ikhông icoi itrọng ithí inghiệm. iTrong icuốn i“Vật ili ihọc”, iAristote

i

(384-322 iTCN),một iđại ibiểu itiêu ibiểu icho inền ikhoa ihọc icổ iđại, icũng ikhông

i

đùng ithí inghiệm imà iđi iđến ikết iluận ibằng icách ilập iluận.
Sang ithời itrung iđại, itư itưởng icủa iAristote itrở ithành inhững igiáo iđiều ibất

i

khả ixâm iphạm. iGiáo ihội iGia itô icó imột iđịa ivị itối icao itrong iđời isống ixã ihội ivà

i

coi i"Khoa ihọc ilà iđẩy itớ icúa igiáo ilí”. iTuy ivậy, itrong ithời inày icũng icó inhững

i

người imuốn itìm inhững icon iđường imới ihơn iđể iđi iđến inhận ithức ikhoa ihọc inhư

i

Roger iBacon i(1214 i- i1294) icho irằng ikhoa ihọc ikhông ichỉ icó inhiệm ivụ ibình igiải

7


i

lời ilẽ icủa inhững ikẻ icó iuy itín, ikhoa ihọc iphải iđược ixây iđựng itrên icơ isở ilập iluận

i

chặt ichẽ ivà ithí inghiệm ichính ixác. iVà ivì ivậy, iông ibị igiáo ihội ilên ián ivà ibị icầm itù

i

hơn i20 inăm itới ikhi i74 ituổi.
Đên ithế ikỷ iXVII, i(Galile i(1564-1642) iđã ixây idựng inhững icơ isờ icủa imột

i

nền ivật ilí ihọc imới i- ivật ilí ihọc ithực inghiệm- ichân ichính, ithay ithế icho ivật ilí ihọc

i

của iAristote ibằng ihàng iloạt icác inghiên icứu ivề ithiên ivăn ihọc, icơ ihọc, iâm ihọc,

i

quang ihọc...
Galile icho irằng imuốn ihiểu ibiết ithiên inhiên iphải itrực itiếp iquan isát ithiên

i

nhiên, iphải ilàm ithí inghiệm, iphải i“hỏi ithiên inhiên” ichứ ikhông iphải ihỏi iAristote

i

hoặc ikinh ithánh. iTrước imột ihiện itượng itự inhiên icần itìm ihiểu, iGalile ibắt iđầu

i

bằng iquan isát iđể ixác iđịnh irõ ivấn iđể icần inghiên icứu, iđưa ira imột icách igiải ithích

i

lý ithuyết icó itính ichất idự iđoán. iTừ ilý ithuyết iđó, iông irút ira inhững ikết iluận icó ithể

i

kiểm itra iđược ibằng ithực inghiệm. iSau iđó, iông ibố itrí ithí inghiệm ithích ihợp, itạo

i

điều ikiện ithí inghiệm ivà iphương itiện ithí inghiệm itốt inhất iđể icó ithể iđạt ikết iquả

i

chính ixác itin icậy iđược. iCuối icùng, iông iđối ichiếu ikết iquả ithu iđược ibằng ithực

i

nghiệm ivới ilý ithuyết iban iđầu.
Phương ipháp icủa iGalile icó itính ihệ ithống, itính ikhoa ihọc, icó ichức inăng

i

nhận ithức iluận, itổng iquát ihóa ivề imặt ilý ithuyết inhững isự ikiện ithực inghiệm ivà

i

phát ihiện ira ibản ichất icủa isự ivật ihiện itượng. iVề isau, icác inhà ikhoa ihọc ikhác iđã

i

kế ithừa iphương ipháp iđó ivà ixây idựng icho ihoàn ichỉnh ihơn. iNhững ithành itựu iban

i

đầu icúa ivật ilí ihọc ithực inghiệm iđã ikhiến icho ithế ikỉ iXVII itrở ithành ithế ikỉ icủa

i

cuộc icách imạng ikhoa ihọc ithắng ilợi ivới icác iđại idiện itiêu ibiểu: iTorricelli i(1608 i-

i

1662), iPascal i(1623 i- i1662), iOtto iGuericke i(1602 i- i1685), iBoyle i(1627 i- i1691),

i

Gilbeit i(1540 i- i1603)...
Như ivậy, iphương ipháp ithực inghiệm ivới itư icách ilả imột iphương ipháp inhận

i

thức ikhoa ihọc iđã ira iđời ivà ikhông inhững ithành icông itrong isự iphát itriển icủa ivật

i

lí ihọc icổ iđiển imà ivẫn icòn icó iý inghĩa irất iquan itrọng itrong iquá itrình inghiên icứu

i

vật ilí ihọc ihiện iđại.

8


1.1.3. iPhương ipháp ithực inghiệm itrong idạy ihọc ivật ilí i[7, i22]
Có inhiều inghiên icứu ivề ivận idụng iphương ipháp ithực inghiệm itrong idạy
i

học ivật ilí iở inhà itrường iphổ ithông. i
Ở iViệt iNam iđã icó inhiều inhà ikhoa ihọc igiáo idục iquan itâm inghiên icứu ivề

i

phương ipháp ithực inghiệm itrong idạy ihọc ivật ilí. iCác itác igiả iđã ilàm irõ icác ikhái

i

niệm iphương ipháp ithực inghiệm, ithí inghiệm; iđã ichỉ ira ivai itrò ito ilớn icủa iphương

i

pháp ithực inghiệm itrong idạy ihọc ivật ilí; iđã ichỉ ira icác igiai iđoạn icủa iphương ipháp

i

dạy ihọc idựa itrên iphương ipháp ithực inghiệm, i... iTheo itác igiả iNguyễn iĐức iThâm

i

và iNguyền iNgọc iHưng ithì iphán ibiệt iphương ipháp ithực inghiệm itheo inghĩa irộng

i

và inghĩa ihẹp. i“Theo inghĩa irộng, iphương ipháp ithực inghiệm icó ithể ibao igồm itừ

i

những iý itưởng iban iđầu icủa icác inhà ikhoa ihọc icho iđến ikết iluận icuối icùng. iTheo

i

nghĩa ihẹp, iphương ipháp ithực inghiệm icó ithể ihiểu inhư isau: itừ ilý ithuyết iđã ibiết

i

suy ira ihệ iquả ivà idùng ithí inghiệm iđể ikiếm itra ihệ iquả. iCác inhà ithực inghiệm

i

không inhất ithiết itự imình ixây idựng igiả ithuyết imà igiả ithuyết iđó iđã icó ingười ikhác

i

đề ira irồi inhưng ichưa ikiếm itra iđược. iNhiệm ivụ icủa inhà ivật ilí ithực inghiệm ilúc

i

này ilà itừ igiả ithuyết iđã icó isuy ira ihệ iquà icó ithể ikiểm itra iđược ivà itìm icách ibố itrí

i

thí inghiệm ikhéo iléo, itinh ivi iđể iquan isát iđược ihiện itượng ido ilý ithuyết idự iđoán

i

và ithực ihiện icác iphép iđo ichính ixác” i[3]. iTheo itác igiả iPhạm iHữu iTòng: i“Nếu

i

nhà ikhoa ihọc idựa itrên iviệc ithiết ikể i(nghĩ ira) iphương ián ithí inghiệm ikhả ithi ivà

i

tiến ihành ithí inghiệm i(thao itác ivới icác ivật ithể, ithiết ibị idụng icụ, iquan isát, iđo iđạc)

i

để ithu iđược ithông itin ivà irút ira icâu itrả ilời icho ivấn iđề iđặt ira i(nó ilà imột inhận iđịnh

i

về imột itính ichất, imột imối iliên ihệ, imột inguyên ilí inào iđó, icho iphép iđề ixuất imột

i

kết iluận imới ihoặc ixác iminh imột igiả ithuyết, imột iphỏng iđoán ikhoa ihọc inào iđó)

i

thi iphương ipháp inhận ithức itrong itrường ihợp inày iđược igọi ilà iphương ipháp ithực

i

nghiệm”. i[28, itr. i125]. iNhưng imặc idù iphát ibiểu itheo icách inào ithì icác iyếu itố icơ

i

bản icủa iPPTN itrong inghiên icứu ikhoa ihọc, ivà idựa ivào iđó ivận idụng ivào idạy ihọc

i

vật ilí, icũng ibao igồm:
+ iVấn iđề icần igiải iđáp ihoặc igiả ithuyết icần ikiếm itra.

9


+ iXử ilý imột igiả ithuyết iđề icó ithể iđưa inó ivào ikiểm itra ibằng ithực inghiệm.
+ iXây idựng i(thiết ikế) iphương ián ithí inghiệm icho iphép ithu ilượm ithông itin
i

cần ithiết icho isự ixác ilập igiả ithuyết ihoặc ikiểm itra igià ithuyết.
+ iTiến ihành ithí inghiệm ivà ighi inhận ikết iquả i(quan isát, iđo...).
+ iPhân itích ikết iquả ivà ikết iluận.
Cũng icó inhiều iluận ivăn iThạc isĩ, iluận ián itiến isĩ inghiên icứu ivận idụng

i

phương ipháp ithực inghiệm itrong idạy ihọc ivật ilí iở itrường iphổ ithông. iMột isố iluận

i

văn iThạc isĩ: iNgô iVăn iLý i(1999): i“Phát itriển itư iduy ihọc isinh itrung ihọc icơ isở

i

miền inúi ikhi itiến ihành ithí inghiệm ibiểu idiễn” i(ĐHSP iĐH iThái iNguyên);Vũ iThị

i

Xuyên i(2000): i“ iHình ithành ivà iphát itriển iphương ipháp ithí inghiệm ivật ilí icho

i

học isinh ilớp i9 itrung ihọc icơ isở imiền inúi” i(ĐHSP iĐH iThái iNguyên); iPhạm iThị

i

Huệ i(2005): i“Thiết ikế iphần imềm ithí inghiệm ivật ilý iảo idạy ihọc ibài i“Cảm iứng itừ,

i

định iluật iAmpe” itheo ihướng idạy ihọc iđặt ivà igiải iquyết ivấn iđề” i(ĐHSP iĐH iThái

i

Nguyên); iTrần iThị iNhàn i(2009): i“Sử idụng imột isố iphần imềm idạy ihọc ikết ihợp

i

với ithí inghiệm ithực ikhi idạy iphần i“Điện itích i- iĐiện itrường” i(Sách igiáo ikhoa iVật

i

lý i11 inâng icao) inhằm iphát ihuy itính itích icực, itự ilực inhận ithức icủa ihọc isinh”

i

(ĐHSP iĐH iThái iNguyên); iTrịnh iPhi iHiệp i(2011): i“Nghiên icứu ichế itạo ivà isử

i

dụng imột isố idụng icụ ithí inghiệm iđơn igiản ikết ihợp iứng idụng iCNTT iđể idạy ihọc

i

các ikiến ithức iphần i“Điện itích i- iĐiện itường” iVật ilý i11 iTHPT” i(ĐHSP iĐH iThái

i

Nguyên); iBùi iThị iKim iDung i(2011): i“ iNghiên icứu ixây idựng imột isố ithí inghiệm

i

đơn igiản ikết ihợp iứng idụng iCNTT iđể idạy ihọc iphần inhiệt ihọc iở itrường iTHCS

i

miền inúi” i(ĐHSP iĐH iThái iNguyên); iHoàng iThanh iLâm i(2012): i“Phối ihợp

i

phương ipháp ithực inghiệm ivà imô ihình ikhi idạy imột isố ikiến ithức ivề iNhiệt ihọc

i

nhằm iphát ihuy itính itích icực isáng itạo icủa ihọc isinh iTHCS imiền inúi” i(ĐHSP iĐH

i

Thái iNguyên).
Cũng icó inhiều inghiên icứu ivề i“Thí inghiệm iVật ilí iphổ ithông” iở iViệt iNam

i

và iở iLào: iXIAYALEE iThong iphanh i(Năm i2014...): i“Hướng idẫn ihọc isinh ichế itạo

i

và isử idụng imột isố idụng icụ ithí inghiệm iđơn igiản itrong ihọc itập ichương idòng iđiện

10


i

xoay ichiều i(......); iLasasan iInsong i(2015): i“Nâng icao inăng ilực ichế itạo ivà isử idụng

i

các ithí inghiệm iđơn igiản icho isinh iviên iCao iđẳng isư iphạm inước iCHDCND iLào

i

khi idạy ihọc iphần iĐiện ihọc iKhoa ihọc itự inhiên ilớp i8 i(ĐHSP iĐH iThái iNguyên);

i

Simisay iChanthavong i(2015): i“Tổ ichức idạy ihọc imột isố ikiến ithức ivề i“các iđịnh

i

luật ibảo itoàn” i(vật ilí iTHPT) inhằm iphát itriển ikĩ inăng ivận idụng iphương ipháp ithực

i

nghiệm ivật ilí icho ihọc isinh itrường inăng ikhiếu i(CHDCND iLÀO)” i(ĐHSP iĐH

i

Thái iNguyên); iPhạm iKim iChung i(2011): i“Đề ixuất ivà ithử inghiệm icác ibiện ipháp

i

phát itriển ikĩ inăng isử idụng ithí inghiệm itrong idạy ihọc icho isinh iviên isư iphạm ivật ilí

i

khi idạy ihọc ihọc iphần i“Thí inghiệm ivật ilí iphổ ithông” i(Phần iĐộng ihọc, iĐộng ilực

i

học, iCác iđịnh iluật ibảo itoàn) i(ĐHSP iHà iNội).
Nhìn ichung, icác icông itrình inghiên icứu itrên iđều iđã ivận idụng iphương ipháp

i

thực inghiệm ivật ilí iđể inâng icao ichất ilượng idạy ihọc ivật ilí iở itrường iTHCS, iTHPT

i

và ibồi idưỡng icho isinh iviên isư iphạm ikĩ inăng isử idụng ithí inghiệm itrong idạy ihọc

i

vật ilí iở itrường iphổ ithông. iĐiều iđáng ilưu iý ilà icó icác inghiên icứu isử idụng ithí

i

nghiệm iảo, iphương itiện icông inghệ ithông itin iđể ihỗ itrợ icho iphương ipháp ithực

i

nghiệm idựa itrên icác ithí inghiệm ithực. iCác inghiên icứu icũng iquan itâm itự ichế itạo

i

các ithí inghiệm iđơn igiản ivà isử idụng itrong idạy ihọc. iĐó ilà inhững ikinh inghiệm

i

quan itrọng icó ithể ivận idụng ivào ithực itế idạy ihọc ivật ilí iở itrường iTHCS, icũng inhư

i

trong icông itác iđào itạo iGV ivật ilí iở iCHDCND iLào. iTuy inhiên, icũng ichưa icó icông

i

trình inào inghiên icứu itheo ihướng inâng icao ichất ilượng idạy ihọc ihọc iphần i“Thí

i

nghiệm ivật ilí iở itrường iTrung ihọc icơ isở” i((Phần iCơ ihọc imôn iKhoa ihọc itự inhiên

i

lớp i8) icho isinh iviên ivật ilí iTrường iCao iđẳng isư iphạm i(CHDCND iLÀO).

1.2. iThí inghiệm itrong idạy ihọc ivật ilí iở itrường iphổ ithông
Trong ithực itế idạy ihọc ivật ilí ingười ita ithường idùng ithuật ingữ i“thí inghiệm
i

vật ilí” i(TNVL) i, iđồng ithời ichỉ ira icác iđặc iđiểm, ichức inăng icủa ithí inghiệm inhư ilà

i

một ibộ iphận icủa iphương ipháp ithực inghiệm i[4; i5]. iĐể ilàm irõ iđặc iđiểm, ivai itrò,

i

chức inăng icủa ithí inghiệm itrong iPPTN, itrong imục inày ichúng itôi itrình ibày ivề ithí

i

nghiệm ivật ilí.

11

1.2.1. iKhái iniệm ithí inghiệm ivật ilí
Theo icác itác igiả iNguyễn iĐức iThâm, iNguyễn iNgọc iHưng, iPhạm iXuân
i

Quế: i“Thí inghiệm ivật ilí ilà isự itác iđộng icó ichủ iđịnh, icó ihệ ithống icủa icon ingười

i

vào icác iđối itượng icủa ihiện ithực ikhách iquan. iThông iqua iviệc iphân itích icác iđiều

i

kiện imà itrong iđó iđã idiễn ira isự itác iđộng ivà icác ikết iquả icủa isự itác iđộng, ita icó ithể

i

thu inhận iđược itri ithức imới” i[4, itr. i286].

1.2.2. iVai itrò icủa ithí inghiệm itrong idạy ihọc ivật ilí iở itrường iphổ ithông
+ iPhương ipháp ithực inghiệm igiúp ihọc isinh ihình ithành ivà ihoàn ithiện inhững
i

phẩm ichất itâm ilí ilà inền itảng icho ihoạt iđộng isáng itạo. iPPTN idạy icho ihọc isinh itìm

i

tòi isáng itạo itheo icon iđường ivà ikinh inghiệm ihoạt iđộng isáng itạo imà icác inhà ikhoa

i

học iđã itrải iqua, inó ilàm icho ihọc isinh iquen idần ivới icách isuy inghĩ, ilàm iviệc itheo

i

kiểu iVật ilí. iTrong iquá itrình igiải iquyết inhững ivấn iđề iđó, ihọc isinh isẽ ibộc ilộ inhững

i

nét iđặc itrưng icủa ihoạt iđộng isáng itạo ivà iđồng ithời ihình ithành, ihoàn ithiện iở ibàn

i

thân inhững iphẩm ichất itâm ilí ilà inền itảng icho ihoạt iđộng isáng itạo.
+ iPhương ipháp icho iphép igắn ilý ithuyết ivới ithực itiễn. iThực itiễn iđược inói

i

trong iPPTN ilà icác ihiện itượng, icác iquá itrình iVật ilí iđược imô itả, iđược itái ihiện iqua

i

các ithí inghiệm ido igiáo iviên ihay ichính ihọc isinh itự ilàm. iViệc ihọc isinh itrực itiếp

i

đề ixuất iphương ián ivà itiến ihành ithí inghiệm ikiếm itra, itrực itiếp iquan isát icác ihiện

i

tượng, ilàm iviệc ivới icác ithiết ibị ithí inghiệm ivà idụng icụ iđo, igiải iquyết inhững ikhó

i

khăn itrong ithực inghiệm itạo iđiều ikiện icho icác iem inâng icao iđược inăng ilực ithực

i

hành, igần igũi ihơn ivới iđời isống ivà ikỹ ithuật, ikhái iquát ihóa icác ikết iquả ithực

i

nghiệm, irút ira inhững ikết iluận icó itính ichất ilý ithuyết i(như itính ichất icủa isự ivật,

i

hiện itượng, iquy iluật idiễn ibiến, iquan ihệ...). iHoạt iđộng inhận ithức itheo iphương

i

pháp ithực inghiệm ilàm icho ihọc isinh ithấy iđược isự igắn ibó imật ithiết igiữa ilý ithuyết

i

và ithực itiễn.
+ iPPTN ilà iphương ipháp itìm itòi, igiải iquyết ivấn iđề, icó ithể iáp iđụng iđể igiải

i

quyết inhững ivấn iđề itừ inhỏ iđến ilớn, irất isát ivới ithực itiễn, iở imọi itrình iđộ, ikhông

i

đòi ihỏi ivốn ikiến ithức iquá inhiều. iĐối ivới iyêu icầu idạy ihọc ixuất iphát itừ ivốn ikinh

12


i

nghiệm icủa ibản ithân, iPPTN ilại icàng iphù ihợp ihơn. iPPTN isẽ igiúp icác iem igiải

i

quyết ivấn iđề itrong ihọc itập, itrên icơ isở iđó inắm ivững ikiến ithức, ikỹ inăng, itích ilũy

i

kinh inghiệm, inắm ivững iphương ipháp igiải iquyết ivấn iđề itrong ithực itiễn.
+ iViệc iáp idụng iPPTN icho iphép ivà irèn iluyện icho ihọc isinh inhiều inăng ilực.

i

Nó itích icực ihóa iđến imức itối iđa ihoạt iđộng inhận ithức icủa ihọc isinh, icho iphép

i

hình ithành ikiến ithức isâu isắc ivà ibền ivững, ităng icường ihứng ithú iđối ivới imôn

i

học. iNó ithôi ithúc itrong ihọc isinh imột inhu icầu ivề ihoạt iđộng isáng itạo, ibồi idưỡng

i

cho icác iem icá itính isáng itạo.

1.2.3. iCác ichức inăng icủa ithí inghiệm itrong idạy ihọc ivật ilí
Theo icác itác igiả iNguyễn iĐức iThâm, iNguyễn iNgọc iHưng, iPhạm iXuân
i

Quế, iTNVL icó icác ichức inăng isau i[4, itr. i289]: i
+ iCác ichức inăng itheo iquan iđiểm inhận ithức:
- iThí inghiệm ilà iphương itiện ithu inhận ithông itin;
- iThí inghiệm ilà iphương itiện iđể ikiểm itra itính iđúng iđắn icủa itri ithức iđã

i

thu iđược;
- iThí inghiệm ilà iphương itiện ivận idụng itri ithức ivào ithực itiễn;
- iThí inghiệm ilà imột ibộ iphận icủa icác iphương ipháp inhận ithức ivật ilí.
+ iChức inăng icủa ithí inghiệm itheo iquan iđiểm ilí iluận idạy ihọc:
- iThí inghiệm icó ithể iđược isử idụng iở itất icả icác igiai iđoạn ikhác inhau icủa

i

quá itrình idạy ihọc;
- iThí inghiệm ilà iphương itiện igóp iphần iphát itriển inhân icách itoàn idiện icủa

i

học isinh; i
- iThí inghiệm ilà iphương itiện iđơn igiản ihóa ivà itrực iquan itrong idạy ihọc

i

vật ilí. i

1.2.4. iCác igiai iđoạn icủa iphương ipháp ithực inghiệm itrong idạy ihọc ivật ilí i
Để inâng icao ihiệu iquả icủa iviệc isử idụng iTNVL, icần ilàm irõ ivai itrò icủa
i

TNVL iở icác igiai iđoạn icủa iPPTN itrong idạy ihọc ivật ilí. iTheo iNguyễn iĐức iThâm,

i

Nguyễn iNgọc iHưng, icác igiai iđoạn icủa iPPTN itrong idạy ihọc ivật ilí, icác igiai iđoạn

i

này iphỏng itheo iPPTN icủa icác inhà ikhoa ihọc, inhư isau i[3]:
13


1.- iGiai iđoạn i1: iLàm inảy isinh ivấn iđề.
GV itổ ichức icác itình ihuống ihọc itập icó ivấn iđề inhư: imô itả imột ihoàn icánh
i

thực itiễn, ibiểu idiễn imột ivài ithí inghiệm...trong iđó icó icác imối iquan ihệ iđáng ichú

i

ý, icác ibiểu ihiện ibản ichất ihay inhững iquy iluật iphổ ibiến imà ihọc isinh ichưa iý ithức

i

được ivà iyêu icầu icác iem idự iđoán idiễn ibiến icủa ihiện itượng ihoặc ixác ilập imột imối

i

quan ihệ inào iđó. iTóm ilại ilà inêu ilên imột icâu ihỏi imà ihọc isinh ichưa ibiết icâu itrả

i

lời, icần iphải isuy inghĩ itìm itòi imới itrả ilời iđược. i
2.- iGiai iđoạn i2: iXây idựng igiả ithuyết
Giáo iviên ihướng idẫn, igợi iý icho ihọc isinh ixây idựng imột icâu itrả ilời idự

i

đoán iban iđầu idựa ivào isự iquan isát, ivào ikinh inghiệm icủa ibản ithân, ivào inhững

i

kiến ithức iđã icó...(ta igọi ilà ixây idựng igiả ithuyết). iNhững idự iđoán inày icó ithể icòn

i

thô isơ, icó ivẻ ihợp ilý inhưng ichưa ichắc ichắn. i
3.- iGiai iđoạn i3: iTừ idự iđoán isuy iluận irút ira ihệ iquả ilogic icó ithể ikiểm

i

tra iđược.
Giả ithuyết iđược inêu idưới idạng imột iphán iđoán: iđó ilà imột inhận iđịnh icó

i

thể imang itính ibản ichất ikhái iquát. iTính iđúng iđắn icủa igiả ithuyết icần iphải iđược

i

kiểm itra. iViệc ikiểm itra itrực itiếp imột inhận iđịnh ikhái iquát ithường ikhông ithể imà

i

thay ivào iđó ilà ikiểm itra ihệ iquả icủa inó. iHệ iquả ilogic iđược isuy iluận itừ igiả ithuyết

i

trong iPPTN iphải ithỏa imãn i2 iđiều:
+ iTuân itheo iquy itắc ilogic ihoặc itoán ihọc.
+ iCó ithể ikiểm itra ibằng iTNVL.
Các iphép isuy iluận ilogic ivà itoán ihọc iphải idẫn iđến ikết iluận icó idạng:
+ iBiểu ithức itoán ihọc ibiểu idiễn isự iphụ ithuộc icủa icác iđại ilượng ivật ilí imà

i

những iđại ilượng inày iphải iđo iđược itrực itiếp i(ví idụ: inhiệt iđộ, ithể itích...).
+ iMột ikhẳng iđịnh itồn itại ihay ikhông itồn itại imột ihiện itượng inào iđó icó ithể

i

quan isát iđược itrực itiếp ihoặc iquan isát igián itiếp iqua isự ibiến iđổi icủa imột iđại

i

lượng ivật ilí inào iđó.
Việc isuy ira ihệ iquả ilogic icó ithể igồm imột isố itrong icác ithao itác isau: iphân

i

tích, iso isánh iđối ichiếu, isuy iluận isuy idiễn, icụ ithể ihóa.
14


4.- iGiai iđoạn i4: iĐề ixuất ivà itiến ihành ithí inghiệm iđể ikiểm itra ihệ iquả
Đây ilà ihành iđộng iđặc ithù icủa iPPTN. iTrong igiai iđoạn inày ibao igồm icác
i

thao itác isau:
a/ iĐể ixuất iphương ián ithí inghiệm.
Ở ithao itác inày, ingười igiáo iviên iphải ilảm isao icho ihọc isinh icó ithể itự ido iđề

i

xuất icác iý itưởng icủa imình, itừ iđó igiáo iviên icó ithể ihướng idẫn, iluyện itập iđể icác iý

i

tưởng iđó ingày icàng icó icăn icứ ihơn ivà ihiện ithực ihơn ithì imới iphát itriển iđược

i

năng ilực isáng itạo icủa ihọc isinh.
b/ iTiến ihành ithí inghiệm.
Cần itổ ichức icho ihọc isinh itự ilực itiến ihành icác ithao itác ithí inghiệm, ithu

i

thập ivà ixử ilý ithông itin, irút ira ikết iquả. iỞ ithao itác inày, icác ikỹ inăng ithực ihành

i

như: itính itoán, ilấy isai isố, iđánh igiá iđộ ichính ixác icủa iphép iđo, ivẽ iđồ ithị...được

i

rèn iluyện i.
i

i

Nếu ikết iquả ithí inghiệm iphù ihợp ithì igiả ithuyết itrên itrở ithành ichân ilí, inếu

không iphù ihợp ithì iphải ixây idựng igiả ithuyết imới.
5.- iGiai iđoạn i5: iRút ira ikết iluận/ iỨng idụng ikiến ithức
HS ivận idụng ikiến ithức iđể igiải ithích ihay idự iđoán imột isố ihiện itượng itrong

i

thực itiễn, inghiên icứu icác ithiết ibị ikỹ ithuật. iThông iqua iđó, imột isố itrường ihợp iđi

i

tới igiới ihạn iáp idụng ikiến ithức ivà ixuất ihiện imâu ithuẫn inhận ithức imới icần igiải

i

quyết.
+ iTheo inhững itrình ibày iở itrên ithì icác igiai iđoạn icủa iPhương ipháp ithực

i

nghiệm itrong idạy ihọc ivật ilí iở itrường iphổ ithông iphản iánh ichu itrình isáng itạo

i

khoa ihọc ivật ilí inhư inêu itrong isơ iđồ ihình i1.

15


Hình i1.1. iChu itrình isáng itạo ikhoa ihọc ivật ilí
Một isố inhận ixét:
+ iCác igiai iđoạn itrên ilà iphỏng itheo iPPTN icủa inhà ikhoa ihọc, isong itrong
i

thực itế idạy ihọc itheo itừng ibài ihoặc ichủ iđề, ithì ikhó icó ithể ivận idụng iđầy iđủ

i

các igiai iđoạn imà iphải itùy itừng itrường ihợp icủa inhiệm ivụ idạy ihọc iđể iáp idụng

i

cụ ithể;
+ iTừ inhững iphân itích inêu itrên, ichúng itôi inhận ithấy: ikhông ithể inâng icao

i

chất ilượng idạy ihọc ivật ilí inếu itrong iquá itrình idạy ihọc ichỉ isử idụng iTNVL inhư

i

một iphương itiện idạy ihọc ithông ithường imà iphải iđặt inó itrong iquan ihệ ivới iPPTN

i

và iphải isử idụng iTNVL iphù ihợp ivới icác imục iđích ikhác inhau icủa itừng igiai iđoạn

i

của itiến itrình idạy ihọc. i

1.2.5. iCác iloại ithí inghiệm iđược isử idụng itrong idạy ihọc ivật ilí
Theo icác itài iliệu ivề iLí iluận idạy ihọc ivật ilí i, icác iTNVL iđược ichia ithành icác
i

loại isau i[4; i7; i...]: i

1.2.5.1. iThí inghiệm ibiểu idiễn i
Thí inghiệm ibiểu idiễn ido igiáo iviên ithực ihiện iđể ichỉ ira icác ihiện itượng ivật
i

lí ivà icác imối iliên ihệ igiữa ichúng. iĐây ilà idạng ithí inghiệm iđược iquan itâm inghiên

i

cứu ivà iáp idụng inhiều itrong ithực itiễn idạy ihọc ivật ilí. iThí inghiệm ibiểu idiễn igồm

i

có:
1.- iThí inghiệm imở iđầu: ilà ithí inghiệm igiới ithiệu icho iHS ivề ihiện itượng isắp
16


i

nghiên icứu;
2.- iThí inghiệm inghiên icứu ihiện itượng ilà ithí inghiệm inhằm ixây idựng inên

i

hoặc ikiểm ichứng ilại ikiến ithức imới.
3.- iThí inghiệm icủng icố ilà ithí inghiệm inêu ilên inhững ibiểu ihiện icủa ikiến

i

thức iđã ihọc itrong itự inhiên, icác iứng idụng ikiến ithức,...

1.2.5.2. iThí inghiệm ithực itập:
Thí inghiệm ithực itập ilà ithí inghiệm ido iHS itự itiến ihành itrên ilớp i(trong
i

phòng ithí inghiệm), ingoài ilớp, ingoài inhà itrường ihoặc iở inhà ivới icác imức iđộ itự

i

lực ikhác inhau. iCác ithí inghiệm ithực itập igồm i3 iloại:
1.- iThí inghiệm itrực idiện: ilà ithí inghiệm ido iHS itự ilàm itrên ilớp ikhi inghiên

i

cứu ikiến ithức imới i(có ithể idùng ikhi iôn itập ihoặc icủng icố);
2.- iThí inghiệm ithực ihành: ilà ithí inghiệm ido iHS itiến ihành itrên ilớp, ihoặc

i

trong iphòng ithí inghiệm ivới isự itự ilực icao ihơn ithí inghiệm itrực idiện. iHS idựa ivào

i

tài iliệu ihướng idẫn iđã iin isẵn iđể ilàm ithí inghiệm, irồi iviết ibáo icáo.

1.2.5.3. iThí inghiệm ivà iquan isát ivật ilí iở inhà
Các ithí inghiệm ivà iquan isát ingoài ilớp ihọc ihoặc iở inhà ilà imột iloại ibài ilàm
i

của ihọc isinh. iMục iđích ichủ iyếu icủa iloại ibài inày ilà ibằng icác ithí inghiệm iriêng,

i

quan isát iriêng, ihọc isinh inắm ivững ihơn inữa icác ikhái iniệm ivật ilí. iNhững ithí

i

nghiệm inày ihỗ itrợ icho iviệc ihoàn ithành icác inhiệm ivụ igiảng idạy, igây ihứng ithú

i

học itập icho ihọc isinh, ităng icường imối iliên ikết igiữa ilý ithuyết ivà ithực itế.
Đặc iđiểm ichung icủa icác ithí inghiệm ivà iquan isát iở inhà ilà ikhông icó isự itác

i

động icủa igiáo iviên, ihọc isinh iphải ihoạt iđộng iđộc ilập, ihọc isinh iphải icó itính itự

i

giác icao, iđộc ilập isáng itạo, iphải iđược ichuẩn ibị itrước ikhả inăng itự ilực itổ ichức, ilập

i

kế ihoạch ivà ithực ihiện ikế ihoạch ithí inghiệm iđã ivạch ira.

1.2.5.4. iBài itập ithí inghiệm
Bài itập ithí inghiệm ikhông iphải ilà idạng ithí inghiệm igiáo ikhoa itrong ihệ
i

thống iphân iloại iở itrên, isong iđây ilà idạng ibài itập ivật ilí inhằm iphát itriển inăng ilực

i

TNVL icủa iHS, inăng ilực igiải iquyết ivấn iđề, inăng ilực isáng itạo icủa iHS. i
Trong iđó ithí inghiệm ilà icông icụ iđược isử idụng iđể itìm icác iđại ilượng icần
17