Giáo án Sinh học 12 bài 5: Nhiễm sắc thể và đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

GIÁO ÁN SINH HỌC 12
BÀI 5 : NHIỄM SẮC THỂ VÀ ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NST
I.Mục tiêu
- mô tả được hình thái cấu trúc và chức năng của NST
- nêu được các đặc điểm bộ NST đặc trưng của mỗi loài
- trình bày khái niệm và nguyên nhân phát sinh đột biến cấu trúc NST, mô tả được các loại đột
biến cấu trúc NST và hậu quả , ý nghĩa của dạng đột biến này trong tiến hoá
- rèn luyện kỹ năng phân tích ,khái quát thông qua phân tích nguyên nhân, ý nghĩa của đột biến
cấu trúc NST
II. Thiết bị dạy học
- bảng số lượng NST ( 2n) của 1 số loài sinh vật
- sơ đồ biến đổi hình thái của NST qua các kì của quá trình nguyên phân
- sơ đồ cấu trúc NST
- Sơ đồ sự sắp xếp cua ADN trong NST của sinh vật nhân chuẩn
III. Tiến trình tổ chức bài học
1. kiểm tra bài cũ
- Đột biến gen là gì? đột biến gen được phát sinh như thế nào? hậu quả của đột biến gen
bài mới
hoạt động của thầy và trò

nội dung

Gv thông báo : ở sinh vật có nhân chính
thức,VCDT ở cấp độ tế bào là NST
*Hoạt động 1: tìm hiểu hình thái ,cấu
trúc NST

I. Nhiễm sắc thể
? VCDT ở vi rut và sv nhân sơ là gì ?( ở
vr là ADN kép hoặc down hoặc ARN. Ở 1. hình thái và cấu trúc hiển vi của NST
sv nhân sở là ADN mạch kếp dạng

vòng.
Gv thông báo: chúng ta tìm hiểu về vcdt

TaiLieu.VN

Page 1


ở sv nhân thực đó là NST
* HS đọc mục I.3.a tìm hiểu về vật chất
cấu tạo nên NST, tính đặc trưng của bộ
NST mỗi loài, trạng thái tồn tại của các
NST trong tế bào xôma
* gv yêu cầu hs nhớ lại kiến thức cũ về
phân bào? Hình thái NST qua các kì
phân bào và đưa ra nhận xét
( yêu cầu nêu dc :hình dạng đặc trưng
cho từng loài và nhin rõ nhất ở kì giữa
của np)
bộ NST ở các loài khác nhau có khác
nhau ko?
** quan sát hình 5.1 sgk hãy mô tả cấu
trúc hiển vi của NST ??
? tâm động có chức năng gì
( gv bổ sung thêm kiến thức sgk)
*
hoạt động 2: tìm hiểu về cấu trúc
siêu hiển vi của NST
- GV cho hs quan sát tranh hình 5.2 sgk
* hình vẽ thể hiện điều gi?( mức độ

xoắn)

2. Cấu trúc siêu hiển vi

Thành phần : ADN và prôtêin hi ston
Gv đặt vấn đề: trong nhân mỗi tế bào
đơn bội chứa 1m ADN, bằng cách nào
* các mức cấu trúc:
lượng ADN khổng lồ này có thể xếp gọn
+ sợi cơ bản( mức xoắn 1)
trong nhân
Hs:ADN được xếp vào 23 NST và được + sợi chất nhiễm sắc( mức xoắn 2)
gói gọn theo các mức độ xoắn cuộn
khác nhau làm chiều dài co ngắn lại
hàng nghìn lần
? NST được cấu tạo từ những thành

TaiLieu.VN

+ crômatit ( mức xoăn 3)
* mỗi NST có 3 bộ phận chủ yếu
+ tâm động:

Page 2


phần nào?

+đầu mút

?trật tự sắp xếp của pt ADN và các khối
cầu prôtêin

+trình tự khởi đầu nhân đôi ADN

? cấu tạo của 1 nuclêoxôm
? chuỗi poli nuclêôxôm
? đường kính của sợi cơ bản ,sợi nhiễm
sắc
??dựa vào cấu trúc hãy nêu chức năng
của NST: ?
-lưu giữ ,bảo quản vf truyền đạt TTDT
( lưu giữ nhờ mang gen, bảo quản vì
ADN liên kết với histon và các mức độ
xoắn khác nhau. truyền đạt vì có khả
năng tự nhân đôi, phân li ,tổ hợp )
*hoạt đông 3 : tìm hiểu đột biến cấu
trúc NST
* GV yêu cầu hs đọc thông tin sgk nêu
khái niệm đột biến cấu trúc nst
? có thể phát hiện đột biến cấu trúc NST
bằng cách nào

3. chức năng của NST
-lưu giữ , bảo quản và truyền đạt thông tin di truyền

Pp tế bào vì NST là vcdt ở cấp độ tế
bào)
• gv phát PHT cho hs yêu cầu hoàn
thành pht

• từ sơ đồ ABCDE. FGHIK

II. Đột biến cấu trúc NST

? Đoạn bị mất có thể là E. FG dc ko? 1. Khái niệm
tại sao đb dạng này thường gây chết (
Là những biến đổi trong cấu trúc của NST, có thể
do mất cân bằng hệ gen)
làm thay đổi hình dạng và cấu trúc NST
*tại sao dang đột biến đảo đoạn ít hoặc
ko ảnh hưởng đến sức sống
( ko tăng,ko giảm VCDT ,chỉ làm tăng

TaiLieu.VN

Page 3


sự sai khác giữa các NST)
*tại sao dạng đb chuyển đoạn thường
gây hậu quả nghiêm trọng?

2. các dạng đột biến cấu trúc NST và hậu quả
của chúng

( do sự chuyển đoạn có thay đổi lớn
trong cấu trúc,khiến cho các NST trong
cặp mất trạng thái tương đồng → khó
khăn trong phát sinh giao tử )

* nguyên nhân:
- tác nhân vật lí, hoá học , sinh học

Đáp án phiếu học tập
dạng
Khái niệm
đột biến

hậu quả

Ví dụ

1. mất
đoạn

sự rơi rụng từng đoạn
NST,làm giảm số lưọng
gen trên đó

thường gây chết, mất
đoạn nhỏ không ảnh
hưởng

mất đoạn NST 22
ở người gây ung
thư máu

2. lặp
đoạn

1 đoạn NST bị lặp lại 1
lần hay nhiều lần làm
tăng số lưọng gen trên
đó

Làm tăng hoặc giảm
lặp đoạn ở ruồi
cường độ biểu hiện của giấm gây hiện
tính trạng
tượng mắt lồi ,
mắt dẹt

3. đảo
đoạn

1 đoạn NST bị đứt ra rồi Có thể ảnh hưởng hoặc
quay ngược 1800 làm
không ảnh hưởng đến
thay đổi trình tự gen trên sức sống
đó

4.
chuyển
đoạn

Là sự trao đổi đoạn giữa
các NST không tương
đồng ( sự chuyển đổi gen
giữa các nhóm liên kết )

TaiLieu.VN

ở ruồi giấm thấy
có 12 dạng đảo
đoạn liên quan đến
khả năng thích
ứng nhiệt độ khác
nhau của môi
trường

- chuyển đoạn lớn
thường gây chết hoặc
mất khả năng sinh sản.
đôi khi có sự hợp nhất
các NST làm giảm số
lượng NST của loài, là
cơ chế quan trọng hình

Page 4


thành loài mới
- chuyển đoạn nhỏ ko
ảnh hưởng gì
IV.Củng cố
- cấu trúc phù hợp với chức năng của NST
- 1 NST bị đứt thành nhiều đoạn sau đó nối lại nhưng ko giống cấu trúc cũ, đó có thể là
dạng đột biến nào
Bài tâp.
Trong 1 quần thể ruồi giấm người ta phát hiện NST số III có các gen phân bố theo những trình

tự khác nhau như sau
1. ABCGFEDHI
2. ABCGFIHDE
3. ABHIFGCDE
Cho biết đây la những đột biên đảo đoạn NST. Hãy gạch dưới những đoạn bị đảo và thử xác
định mối liên hệ trong qt phát sinh các dạng bị đảo đó

TaiLieu.VN

Page 5