MÔ HÌNH cơ QUAN CẠNH TRANH một số nước

MÔ HÌNH CƠ QUAN CẠNH TRANH
MỘT SỐ NƯỚC (MỸ, ÚC, CANADA,
VIỆT NAM)
Thực tế cho thấy, cơ quan cạnh tranh có chức năng quản lý, điều hòa, điều tiết quan hệ cạnh tranh ở mức nhất định
trong môi trường thương mại.Góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân kinh doanh một cách lành mạnh
nhất. Tuỳ theo điều kiện kinh tế - xã hội cụ thể, mỗi quốc gia sẽ xây dựng mô hình cơ quan cạnh tranh khác nhau, song
đều có chung mục đích là góp phần thực thi Luật Cạnh tranh một cách có hiệu quả nhất.
Việc cơ quan cạnh tranh được tổ chức và hoạt động như thế nào là một vấn đề quan trọng.Trong phạm vi bài tập
học kỳ, tôi đã lựa chọn đề tài: “Mô hình cơ quan cạnh tranh một số nước trên thế giới”để thực hiện,
qua đó, giới thiệu một cách khái quát nhất về mô hình cơ quan cạnh tranh của một số nước và kiến nghị hoàn thiện cơ
quan cạnh tranh ở Việt Nam.

I.

MÔ HÌNH CƠ QUAN CẠNH TRANH MỘT SỐ NƯỚC

Tùy thuộc vào điều kiện kinh tế – xã hội của mình, môi quốc gia sẽ xây dựng mô hình cơ quan cạnh tranh với
những nguyên tắc về tổ chức, hoạt động, chức năng, nhiệm vụ phù hợp. Một số quốc gia thiết lập vị trí cơ quan cạnh tranh
thuộc Quốc hội, có những quốc gia lại xác định cơ quan cạnh tranh là một cơ quan ngang bộ hoặc trực thuộc Chính phủ
hay thuộc Tổng thống, một số quốc gia khác lại xác định cơ quan cạnh tranh là một đơn vị thuộc Bộ.
Sau đây, tôi xin giới thiệu khái quát về mô hình cơ quan cạnh tranh của Hoa Kỳ, Úc và Canada, tương ứng với 3
mô hình cơ quan cạnh tranh trực thuộc Quốc hội, trực thuộc Chính phủ, đơn vị trực thuộc Bộ.
1.
1.1.

Ủy ban Thương mại Hoa Kỳ
Cơ cấu tổ chức
Ủy ban Thương mại Hoa Kỳ (US – FTC) là một cơ quan độc lập báo cáo trực tiếp cho Quốc hội. Ủy ban hoạt động

dưới sự chỉ đạo của năm ủy viên có nhiệm kỳ 7 năm, được bổ nhiệm bởi Tổng thống và được phê chuẩn bởi Thượng viện.
Tổng thống chỉ định một ủy viên đảm trách Chủ tịch.Không quá ba ủy viên là thành viên của một Đảng. Không quá 3 ủy

viên là thành viên của 1 Đảng.
Hiện tại US – FTC được điều hành bởi bà Edith Ramirez (do Tổng thống Barack Obama chỉ định từ ngày
4/3/2013). Hoạt động của US – FTC được thực hiện bởi các Cục gồm: Cục Bảo vệ người tiêu dùng, Cục Cạnh tranh, Cục
Kinh tế và các Văn phòng: Văn phòng các vấn đề cộng đồng, Văn phòng quan hệ Quốc hội, Văn phòng Giám đốc điều
hành, Văn phòng Tổng thanh tra, Văn phòng Tổng tham vấn, Văn phòng Thư ký, Văn phòng Công vụ, Văn phòng Kế
hoạch – Chính sách, Văn phòng Luật sư, Văn phòng Quan hệ quốc tế, và 7 văn phòng khu vực có nhiệm vụ hỗ trợ thực
hiện các hoạt động này.[1]
Chủ tịch US – FTC
Bà Edith Ramirez
Ủy viên US – FTC
Cục
Bảo vệ người tiêu
dùng

Cạnh tranh

10 Văn phòng
Kinh tế
7 Văn phòng khu vực


(Sơ đồ tổ chức Ủy ban Thương mại Hoa Kỳ)
1.2.

Chức năng, nhiệm vụ
Cục Bảo vệ người tiêu dùng có nhiệm vụ là bảo vệ người tiêu dùng trước các hành vi không công bằng, hành vi

gian lận hoặc dối trá. Cục Bảo vệ Người tiêu dùng thực thi các văn bản pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng do Quốc hội
ban hành cũng như các quy định về thương mại do Uỷ ban ban hành. Hoạt động chính của Cục bao gồm tiến hành các
cuộc điều tra đối với các công ty tư nhân và các ngành công nghiệp lớn, giải quyết các tranh chấp của toà hành chính và

toà án liên bang, nâng cao nhận thức cho doanh nghiệp và người tiêu dùng. Thêm vào đó, Cục Bảo vệ Người tiêu dùng còn
hỗ trợ Uỷ ban báo cáo Quốc hội và các cơ quan Chính phủ về các hoạt động có nguy cơ ảnh hưởng đến lợi ích hợp pháp
của người tiêu dùng.
Cục Cạnh tranh có nhiệm vụ phát hiện các hoạt động kinh doanh gây hạn chế cạnh tranh, từ đó góp phần đảm bảo
lợi ích cho người tiêu dùng thể hiện ở mức giá thấp và tính sẵn có của các sản phẩm và dịch vụ. Cục sẽ tiến hành các cuộc
điều tra để phát hiện hành vi vi phạm, trình Uỷ ban xem xét xử lý. Khi Uỷ ban có quyết định xử lý, Cục sẽ thực thi các
quyết định này thông qua cơ chế giải quyết tranh chấp của toà án liên bang hoặc theo các quy định hành chính.
Cục cũng có nhiệm vụ như một bộ phận nghiên cứu, hoạch định chính sách về các vấn đề liên quan đến cạnh
tranh.Cục chuẩn bị các báo cáo và chứng cớ trước Quốc hội, hoặc có thể đưa ra những bình luận về các vấn đề liên quan
đến cạnh tranh trước khi có quyết định từ những cơ quan quản lý khác. Cục Cạnh tranh cũng phát triển những kiến thức
chuyên sâu về một số ngành công nghiệp quan trọng đối với người tiêu dùng như: chăm sóc sức khoẻ, lương thực, năng
lượng và các dịch vụ chuyên môn khác. Luật Chống độc quyền do cả Cục Cạnh tranh của Uỷ ban và Vụ Chống độc quyền
thuộc Bộ Tư pháp thi hành. Do đó, để tránh chồng chéo, hai cơ quan này sẽ tham khảo ý kiến của nhau trước khi tiến hành
xử lý bất kỳ trường hợp nào.
Cục Kinh tế giúp US – FTC đánh giá ảnh hưởng kinh tế của các hoạt động của US – FTC.Để thực hiện điều này,
Cục tiến hành các phân tích kinh tế và hỗ trợ các cuộc điều tra về chống độc quyền và bảo vệ người tiêu dùng. Cục cũng
phân tích những ảnh hưởng từ các quy định do Chính phủ ban hành về cạnh tranh và bảo vệ người tiêu dùng và cung cấp
cho Quốc hội cũng như cho công chúng các phân tích kinh tế về các quy trình thị trường liên quan đến chống độc quyền,
bảo vệ người tiêu dùng và các quy định khác.
Văn phòng các vấn đề cộng đồng: cung cấp các thông tin liên quan đến hoạt động của US – FTC, các tin tức, vụ
việc… cho công chúng.
Văn phòng quan hệ Quốc hội hỗ trợ các thành viên Quốc hội và các nhân viên riêng và nhân viên ủy ban của
họ.Nhiệm vụ của văn phòng là cung cấp các thông tin liên quan đến các vấn đề chống độc quyền và bảo vệ người tiêu
dùng một cách chính xác, kịp thời và toàn diện cho Quốc hội.
Văn phòng Giám đốc điều hành phục vụ mục tiêu quản lý và thực thi của FTC chịu trách nhiệm toàn bộ hoạt động
của cơ quan. Văn phòng có 4 tiểu ban chức năng gồm: Ban Dịch vụ Hành chính, Ban Quản trị Tài chính, Ban Quản trị
Nhân lực, Ban Quản trị Công nghệ và Thông tin.
Văn phòng Tổng tham vấn có nhiệm vụ là đại diện cho Ủy ban trước tòa và tham vấn luật cho Ủy ban.
Văn phòng Thư ký có nhiệm vụ giám sát, xử lý nhanh chóng và kịp thời tất cả các vấn đề trình lên Ủy ban và hỗ
trợ Ủy ban trong quá trình ra quyết định, đảm bảo Ủy ban hoạt động hiệu quả.

Văn phòng Tổng thanh tra (OIG) là cơ quan trực thuộc US – FTC được thành lập năm 1989 theo Đạo luật Tổng
thanh tra sửa đổi năm 1988. OIG có nhiệm vụ thực hiện và giám sát việc kiểm toán và điều tra độc lập, khách quan liên
quan đến các chương trình và hoạt động của cơ quan; ngăn chặn và phát hiện các hành vi gian lận, lãng phí và lạm dụng
trong các chương trình và hoạt động của cơ quan; rà soát và khuyến nghị về hệ thống những quy định pháp luật liên quan
tới các chương trình và hoạt động của cơ quan hiện hành hoặc được đưa ra; và báo cáo cập nhật chi tiết các thông tin về
các vấn đề trong các chương trình và hoạt động của cơ quan cho thủ trưởng cơ quan và cho Quốc hội.
Các Văn phòng khu vực bao gồm bảy khu vực địa lý. Các văn phòng khu vực làm việc với Cục Cạnh tranh và Cục
Bảo vệ người tiêu dùng để tiến hành hoạt động điều tra và khởi kiện; cung cấp các ý kiến tư vấn cho các quan chức cấp
bang và địa phương về những tác động cạnh tranh của các hoạt động được đề xuất, các trường hợp khuyến nghị; cung cấp


các dịch vụ tiếp cận địa phương cho người tiêu dùng và các doanh nhân, và phối hợp hoạt động với các cơ quan địa
phương, bang và khu vực.[2]
2.
2.1.

Ủy ban Cạnh tranh và Người tiêu dùng Úc
Cơ cấu tổ chức
Ủy ban Cạnh tranh và Người tiêu dùng Úc (Australian Competition & Consumer Commission – ACCC) được

thành lập năm 1995 thay thế cho Ủy ban Thực tiễn thương mại (Trade Practices Commission – thành lập năm 1974) và
Cục Giám sát giá (thành lập năm 1983) sau khi có Luật Cải cách chính sách cạnh tranh năm 1995.
Chủ tịch ACCC
Ông Rod Sims
Phó Chủ tịch ACCC
Bà Delia Rickard

Ông Michael Schaper

Cao ủy ACCC

Bà Cristina Cifuentes

Ông Roger Featherston

Bà Sarah Court

Ông Mick Keogh

Các bộ phận
Quản trị doanh nghiệp

Điều tiết năng lượng

Xét duyệt cấp phép và sáp nhập

Người tiêu dùng, doanh nghiệp
nhỏ và an toàn sản phẩm

Quy định cơ sở hạ tầng

Dịch vụ cá nhân và doanh
nghiệp

Thực thi cạnh tranh

Pháp lý và kinh tế

(Sơ đồ tổ chức Ủy ban Cạnh tranh và Người tiêu dùng Úc)
ACCC là một cơ quan ngang Bộ thuộc Chính phủ, hoạt động độc lập và được thành lập theo luật Liên bang Úc.
ACCC có Chủ tịch, các Phó Chủ tịch và các Cao uỷ. Bổ nhiệm Chủ tịch và các Uỷ viên của ACCC có sự tham dự của

Chính phủ Liên bang, bang và lãnh thổ.
Hiện nay, Chủ tịch ACCC là ông Rod Sims, được bổ nhiệm tháng 8 năm 2011 cho một nhiệm kỳ năm năm và tái
bổ nhiệm thêm ba năm trong tháng 8 năm 2016. Hai Phó Chủ tịch của ACCC là: bà Delia Rickard (được bổ nhiệm vào vị
trí Phó Chủ tịch ACCC vào tháng 6 năm 2012 trong thời hạn năm năm) và ông Michael Schaper. Bốn vị Cao ủy trong Ủy
ban là: bà Cristina Cifuentes, ông Roger Featherston, ông Mick Keogh và bà Sarah Court.[3]
Dưới ủy ban là các bộ phận cụ thể phụ trách từng mảng lĩnh vực như: bộ phận quản trị doanh nghiệp; bộ phận điều
tiết năng lượng; bộ phận thực thi cạnh tranh; bộ phận xét duyệt cấp phép và sáp nhập; bộ phậnvề người tiêu dùng, doanh
nghiệp nhỏ và an toàn sản phẩm; bộ phận quy định cơ sở hạ tầng; bộ phận pháp lý và kinh tế; bộ phận dịch vụ cá nhân và
doanh nghiệp.[4]
2.2.

Chức năng, nhiệm vụ

ACCC thúc đẩy cạnh tranh và thương mại công bằng trên thị trường nhằm đảm bảo lợi ích hợp pháp cho người tiêu
dùng, các nhà kinh doanh và cộng đồng.ACCC cũng quản lý các dịch vụ về cơ sở hạ tầng của quốc gia. ACCC là cơ quan
duy nhất của Úc giải quyết các vấn đề chung liên quan đến cạnh tranh và cũng là cơ quan duy nhất chịu trách nhiệm thực
thi Luật Thương mại và Luật ứng dụng của bang và lãnh thổ. Trong thương mại công bằng và bảo vệ người tiêu dùng, vai
trò của ACCC là bổ sung cho các cơ quan phụ trách các vấn đề tiêu dùng của bang và lãnh thổ quản lý những quy định
thuộc thẩm quyền của mình và Phòng Chính sách Cạnh tranh và Tiêu dùng của Bộ Tài chính liên bang.


Cơ cấu tổ chức của Uỷ ban này phản ánh những hoạt động chính của mình: thực thi, chiến lược tuân thủ (bao gồm
giáo dục và thông tin), xét xử, sáp nhập, viễn thông, giám sát giá cả, cải cách điều tiết và quản lý những ngành phục vụ
công cộng.
ACCC là một cơ quan nhà nước độc lập, chịu trách nhiệm thực thi các đạo luật thực hành thương mại năm 1974 và
Đạo luật giám sát giá cả 1983 với các nhiệm vụ chủ yếu như:
- Khuyến khích sự cạnh tranh ở trên tất cả các thị trường;
- Đảm bảo duy trì nguyên tắc kinh doanh trung thực ở trên các thị trường;
- Đảm bảo giữ gìn an toàn sản phẩm cho người tiêu dùng;
- Bắt buộc các nhà sản xuất phải thực hiện đúng các tiêu chuẩn sản phẩm do Nhà nước quy định;

- Kiểm tra và giám sát giá cả;
- Khuyến khích sự cạnh tranh về giá cả ở bất cứ nơi nào làm được, và hạn chế sự tăng giá ở các thị trường mà sự
cạnh tranh còn ít có hiệu quả;…
2.3.

Tòa Cạnh tranh và Hội đồng cạnh tranh quốc gia