SO SÁNH cấu TRÚC NGUỒN LUẬT hệ THỐNG PHÁP LUẬT ANH mỹ

SO SÁNH CẤU TRÚC NGUỒN LUẬT
HỆ THỐNG PHÁP LUẬT ANH MỸ
Anh và Mỹ là hai quốc gia thuộc dòng họ Common law nên hệ thống
pháp luật (HTPL) của hai nước có những nét tương đồng nhất định. Tuy
nhiên không phải vì thế mà chúng không có điểm khác biệt, điều này
được thể hiện rõ qua cấu trúc nguồn luật của hai HTPL. Để làm rõ vấn
đề này, nhóm em xin lựa chọn đề tài: “So sánh cấu trúc nguồn luật
của hệ thống pháp luật Anh và Mỹ”.

1. Những điểm tương đồng và khác biệt trong cấu trúc nguồn
luật của hệ thống pháp luật Anh và Mỹ
1.1. Những điểm tương đồng
- Trong cấu trúc nguồn luật của 2 quốc gia đều có án lệ, các văn bản
pháp luật (VBPL) và các tác phẩm của các học gia pháp lý có uy tín.
- Án lệ là nguồn luật được sử dụng phổ biến nhất. Án lệ của Anh và
Mĩ đều có chung nguyên tắc Stare decisis, đều được ghi chép, xuất bản
để sử dụng.
- Cả Anh và Mỹ đều thừa nhận và sử dụng các tác phẩm của các
học giả pháp lí giống như là một nguồn luật. Các tác phẩm này thường
được trích dẫn bởi các luật sư và thẩm phán trong quá trình hành nghề
luật.


- Luật thành văn ngày càng được coi trọng trong hệ thống nguồn
luật của 2 quốc gia.
1.2. Những nét khác biệt
- Số lượng nguồn luật của HTPL Anh phong phú hơn: Mỹ có 3 loại
(Án lệ, Luật thành văn và các tác phẩm của học gia pháp lý), còn Anh
có tới 5 loại (Án lệ, Luật thành văn, Luật Liên minh Châu Âu, Tập quán
pháp địa phương và các tác phẩm có uy tín).
- Điểm khác biệt trong một số loại nguồn cụ thể:

+ Án lệ
Ở Anh, án lệ được áp dụng một cách tuyệt đối, còn ở Mỹ chỉ chấp
nhận thụ động án lệ – một thứ cứng nhắc và ra đời từ rất lâu không phù
hợp với người Mỹ. Cùng áp dụng "nguyên tắc stare decicis" trong việc
sử dụng án lệ, tuy nhiên ở Anh nguyên tắc này được thực hiện chặt
chẽ, khắt khe hơn. Theo pháp luật Anh, án lệ của cấp trên có tính bắt
buộc đối với cấp dưới và ngay cả chính mình. Vì vậy, các thẩm phán ở
Anh không muốn phủ nhận những phán quyết trước đó của mình hoặc
đào sâu hơn khi xét xử vụ án. Ở Mĩ, phán quyết của các tòa án tối cao
ở cấp bang và liên bang không chịu sự ràng buộc của chính mình; tòa
án bang không bị bắt buộc tuân thủ án lệ của các tòa án ở các bang
khác, tuy nhiên các phán quyết phù hợp của các tòa án bang khác
thường được viện dẫn, giá trị thuyết phục phụ thuộc vào việc tòa án
nào đã đưa ra quyết định đó.
+ Luật thành văn
Anh không có hiến pháp thành văn còn Mỹ thì ngược lại. Các qui
định có bản chất của hiến pháp Anh có thể tìm thấy trong đặc quyền
Hoàng gia, trong một số truyền thống, án lệ cũng như văn bản pháp
luật do Nghị viện ban hành.
Ở Mỹ: Liên bang và các bang đều có hiến pháp viết. Hiến pháp Mỹ
được coi là đạo luật cơ bản của quốc gia. Do đó, bất kể nguồn luật nào
trên nước Mỹ đều không được trái với nội dung Hiến pháp.
Các VBPL ở Anh gồm: VBPL do Nghị viện trực tiếp ban hành và
VBPL Nghị viện ủy quyền ban hành. Luật do Nghị viện ban hành có
hiệu lực cao hơn án lệ do thẩm phán làm ra. Luật thường bổ sung hay
thay thế án lệ. Các VBPL địa phương do chính quyền địa phương ban
hành. Ở Mỹ, có rất nhiều đạo luật cả ở cấp Liên bang và cấp Bang.
Ngoài Hiến pháp Mỹ, các đạo luật do Quốc hội Mỹ thông qua có giá trị

pháp lí cao nhất, cao hơn phán quyết của Tòa án cấp Liên bang và cấp
Bang và cao hơn các đạo luật tương ứng của các Bang. Mỗi Bang của
Mỹ đều có quyền ban hành luật riêng áp dụng trong Bang.
2. Nguyên nhân dẫn đến sự tương đồng và khác biệt trong cấu
trúc nguồn luật của Anh và Mỹ
Sở dĩ có những điểm giống nhau là do cấu trúc của HTPL Anh và Mỹ
đều bắt nguồn từ dòng họ Common law. Hơn nữa, trước đây Mỹ từng là
thuộc địa của Anh nên ít nhiều cấu trúc pháp luật của Mỹ cũng bị ảnh
hưởng bởi pháp luật Anh. Chẳng hạn, hiện nay các tòa án ở Mỹ vẫn
viện dẫn quyết định của tòa án Anh có từ thời tiền cách mạng và coi đó
là những án lệ bắt buộc. Thời hiện đại đã khiến cho pháp luật của Hợp
Chủng quốc Hoa Kì phải có những cải cách và điều này xảy ra giống
như với pháp luật Anh, ví dụ: việc xóa bỏ hệ thống Trát, sự sáp nhập
của Common law với luật công bình về mặt thủ tục.
Nguyên nhân của những điểm khác nhau thì có rất nhiều yếu tố tác
động: vị trí địa lý, dân cư, lịch sử, chế độ chính trị,… Tuy nhiên, một
cách tổng quát nhất có thể thấy, điểm dẫn tới sự khác biệt trong cấu
trúc nguồn của Anh và Mỹ xuất phát từ nguyên nhân sau:
Thứ nhất, Anh và Mỹ là hai quốc gia độc lập, có bộ máy nhà nước
khác nhau, có sự khác biệt về kinh tế, chính trị nên sẽ ảnh hưởng phần
nào đến HTPL của hai quốc gia.
Thứ hai, Anh là nước truyền thống lâu đời, dân cư gần như thuần
nhất. Mỹ là nước ra đời muộn, dân cư chủ yếu là nhập cư, đa sắc tộc,
đa tôn giáo nên cách tư duy pháp lí sẽ khác nhau, dẫn đến khác biệt
trong HTPL cũng như cấu trúc nguồn luật của Anh và Mỹ.
Thứ ba, ở Anh không có Hiến pháp thành văn, cái mà Anh gọi là
Hiến pháp là tổng thể các quy phạm có nguồn gốc luật thành văn hoặc
nguồn luật án lệ. Có sự khác nhau này là vì Anh là quốc gia có bề dày
truyền thống, hơn nữa nguyên tắc Stare decisis lại là xương sống của
pháp luật Anh (nghĩa là án lệ phải được tôn trọng). Còn ở Mỹ lại có một

bản Hiến pháp Liên bang, Mỹ phải xây dựng bản Hiến pháp thành văn
này là vì Mỹ là một nước liên bang trong đó có sự dung hòa về lợi ích
của các tiểu bang.
Thứ tư, luật thành văn ở Mỹ được coi trọng hơn vì cơ quan lập pháp
của Mỹ thường xuyên tiến hành luật hóa các phán quyết của Tòa án,
các án lệ điển hình, hoạt động pháp điển hóa ở Mỹ được tiến hành
thường xuyên hơn ở Anh.