Quản lý hoạt động tự học của học sinh trường trung học phổ thông tiên lãng, huyện tiên lãng, thành phố hải dương

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

VŨ VĂN CHIẾN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TIÊN LÃNG,
HUYỆN TIÊN LÃNG, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO
DỤC

THÁI NGUYÊN - 2017


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

VŨ VĂN CHIẾN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TIÊN LÃNG,
HUYỆN TIÊN LÃNG, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
Chuyên ngành: Quản lý giáo
dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO
DỤC

Người hướng dẫn khoa học: GS.TSKH NGUYỄN VĂN HỘ

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn: “Quản lý hoạt động tự học của học sinh trường
THPT Tiên Lãng, Huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng” là công trình nghiên cứu
của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng
được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Thái Nguyên, tháng 10 năm 2017
Tác giả luận văn
Vũ Văn Chiến

i


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, tác giả đã nhận
được sự động viên, khuyến khích và sự giúp đỡ nhiệt tình của các cấp lãnh đạo, của
các thầy giáo, cô giáo, bạn bè đồng nghiệp và gia đình.
Với tnh cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới:
- GS.TSKH Nguyễn Văn Hộ, người thầy đã tận tnh hướng dẫn, động viên và
giúp đỡ tác giả hoàn thành đề tài nghiên cứu của mình.
- Lãnh đạo Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các thầy cô giáo
khoa Tâm lý - Giáo dục đã tham gia giảng dạy lớp cao học Quản lý Giáo dục.
- Tập thể cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh trường THPT Tiên Lãng,
huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng đã quan tâm, giúp đỡ, hợp tác trong suốt quá
trình học tập.
- Xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè đã tin tưởng, cổ vũ, tạo động lực giúp
tác giả hoàn thành chương trình học tập và nghiên cứu.
Do khả năng và thời gian nghiên cứu còn hạn chế, chắc chắn luận văn không
thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong sự đóng góp của các thầy giáo, cô

giáo, các cấp lãnh đạo, bạn bè đồng nghiệp để luận văn này được hoàn thiện hơn.
Tác giả xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 10 năm 2017
Tác giả
Vũ Văn Chiến

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii
MỤC LỤC ................................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................................... iv
DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ................................................................................. vi
MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ..........................................................................
2
4. Giả thuyết nghiên cứu ...............................................................................................
2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................................ 3
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu ..........................................................................................
3
8. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................... 4
Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA
HỌC SINH TRƯỜNG THPT .................................................................................... 5

1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ................................................................................
5
1.1.1. Các nghiên cứu ngoài nước ................................................................................ 5
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước .................................................................................
5
1.2. Một số khái niệm cơ bản........................................................................................ 7
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục ................................................................................... 7
1.2.2. Khái niệm tự học................................................................................................. 9
1.2.3. Quản lý hoạt động tự học của học sinh...............................................................
9
iii


1.3. Một số vấn đề lý luận về hoạt động tự học của học sinh trung học phổ
thông........... 10
1.3.1. Vai trò, ý nghĩa của hoạt động tự học đối với học sinh THPT ......................... 10
1.3.2. Nguyên tắc và yêu cầu sư phạm đối với hoạt động tự học của học sinh THPT
...... 12
1.3.3. Bản chất của hoạt động tự học của học sinh Trung học phổ thông ..................
13
1.3.4. Nội dung, tự học của học sinh THPT ............................................................... 15

iii


1.3.5. Hình thức tự học của học sinh THPT ............................................................... 15
1.3.6. Phương pháp dạy tự học ................................................................................... 16
1.4. Quá trình dạy - học ở trường THPT .................................................................... 18
1.4.1. Quá trình dạy - học ........................................................................................... 18
1.4.2. Xu hướng đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực

của học sinh...................................................................................................... 22
1.5. Một số vấn đề về quản lý hoạt động tự học của học sinh ở trường THPT .......... 24
1.5.1. Xây dựng kế hoạch tự học cho học sinh ........................................................... 24
1.5.2. Tổ chức các hoạt động dạy học sinh tự học của giáo viên ............................... 25
1.5.3. Chỉ đạo, hướng dẫn triển khai hoạt động tự học của học sinh ......................... 27
1.5.4. Quản lý điều kiện đảm bảo cho hoạt động tự học ............................................ 27
1.5.5. Quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả tự học của học sinh ........................... 27
1.5.6. Phối hợp các lực lượng giáo dục trong hoạt động tự học của học sinh ............
28
1.6. Những yếu tố ảnh hưởng đến việc Quản lý hoạt động tự học của học sinh
THPT............ 28
1.6.1. Nhóm yếu tố khách quan .................................................................................. 28
1.6.2. Nhóm yếu tố chủ quan ...................................................................................... 29
Kết luận chương 1....................................................................................................... 31
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH
TRƯỜNG THPT TIÊN LÃNG, HUYỆN TIÊN LÃNG, THÀNH
PHỐ HẢI PHÒNG.................................................................................................... 33
2.1. Vài nét về kinh tế, xã hội, giáo dục huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng ..... 33
2.2. Vài nét về trường THPT Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng................................. 34
2.2.1. Lịch sử phát triển nhà trường............................................................................ 34
2.2.2. Quy mô học sinh, lớp học ................................................................................. 35
2.2.3. Chất lượng dạy học và giáo dục ....................................................................... 35
2.2.4. Cơ cấu đội ngũ .................................................................................................. 36
2.2.5. Cơ sở vật chất kỹ thuật ..................................................................................... 36
2.3. Thực trạng nhận thức của CBQL, giáo viên, học sinh về vai trò, ý nghĩa của


hoạt động tự học của học sinh............................................................................ 36
2.4. Thực trạng về hoạt động tự học của học sinh trường THPT huyện Tiên Lãng .......
38

iv


2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch tự học, sử dụng thời gian tự học của học sinh ..........
38
2.4.2. Thực trạng nội dung tự học của học sinh.......................................................... 40
2.4.3. Thực trạng sử dụng các phương pháp tự học của học sinh .............................. 41
2.4.4. Thực trạng các kỹ năng đạt được về việc tự học của học sinh ......................... 43
2.5. Thực trạng quản lý hoạt động tự học của học sinh trường THPT Tiên Lãng,
huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng .......................................................... 44
2.5.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch tự học cho học sinh ......................................... 44
2.5.2. Thực trạng xây dựng môi trường tự học cho học sinh ..................................... 45
2.5.3. Quản lý nội dung tự học của học sinh .............................................................. 46
2.5.4. Quản lý phương pháp tự học của học sinh ....................................................... 47
2.5.5. Công tác chỉ đạo hoạt động tự học của học sinh .............................................. 49
2.5.6. Quản lý kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động tự học của học sinh ...................
52
2.5.7. Quản lý cơ sở vật chất, đảm bảo trang thiết bị phục vụ cho hoạt động tự
học...... 53
2.5.8. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động tự học của học sinh ..................
54
2.6. Đánh giá chung .................................................................................................... 56
2.6.1. Ưu điểm đạt được ............................................................................................. 56
2.6.2. Một số tồn tại .................................................................................................... 56
2.6.3. Nguyên nhân ..................................................................................................... 58
Kết luận chương 2....................................................................................................... 59
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC
SINH TRƯỜNG THPT TIÊN LÃNG, HUYỆN TIÊN LÃNG, THÀNH
PHỐ HẢI PHÒNG.................................................................................................... 60
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý hoạt động tự học của học sinh trường

THPT Tiên Lãng, huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng............................. 60
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ...................................................................
60
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ................................................................... 60


3.1.3. Các biện pháp đề xuất phải đảm bảo tính phù hợp ...........................................
61
3.1.4. Các biện pháp đề xuất phải đảm bảo tính hiệu quả .......................................... 61
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động tự học của học sinh trường THPT Tiên Lãng, huyện
Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng .......................................................... 62

v


3.2.1. Nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò hoạt động tự học của học sinh cho
đội ngũ CBQL, giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh.................................. 62
3.2.2. Tổ chức xây dựng kế hoạch tự học của học sinh chặt chẽ, thống nhất ............ 65
3.2.3. Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ......................................... 66
3.2.4. Chỉ đạo giáo viên hướng dẫn học sinh phương pháp tự học hiệu quả, phát
huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong hoạt động tự học ...................
72
3.2.5. Đổi mới kiểm tra, đánh giá hoạt động tự học của học sinh .............................. 76
3.2.6. Phối hợp các lực lượng trong và ngoài nhà trường trong quản lý hoạt
động tự học của học sinh ................................................................................. 79
3.2.7. Đảm bảo điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị giáo dục phục vụ cho hoạt
động tự học của học sinh ................................................................................. 83
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý hoạt động tự học của học sinh
trường THPT Tiên Lãng .................................................................................. 85
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp ................................... 87

Kết luận chương 3....................................................................................................... 90
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 91
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 94
PHỤ LỤC.......................................................................................................................

vi


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Cụm từ viết đầy đủ

BGH

Ban giám hiệu

CBQL

Cán bộ quản lý

CMHS
CSVC
GD&ĐT
GV
GVCN
HS

Cha mẹ học sinh
Cơ sở vật chất

Giáo dục và đào tạo
Giáo viên
Giáo viên chủ nhiệm
Học sinh

KTĐG

Kiểm tra đánh giá

KT-XH

Kinh tế, xã hội

NXB

Nhà xuất bản

PPDH

Phương pháp dạy học

QL
QLGD

Quản lý
Quản lý giáo dục

SGK

Sách giáo khoa

TCM

Tổ chuyên môn

TTCM
THPT

Tổ trưởng chuyên môn
Trung học phổ thông

iv


DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Quy mô học sinh, lớp học của nhà trường từ năm học 2014 2015 đến 2016 - 2017 ......................................................................
35
Bảng 2.2. Nhận thức của CBLQ, giáo viên và học sinh nhà trường về vai
trò, ý nghĩa hoạt động tự học...........................................................
37
Bảng 2.3. Thực trạng lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch tự học của học sinh
........ 38
Bảng 2.4. Thời gian dành cho hoạt động tự học................................................ 39
Bảng 2.5. Thực trạng nội dung tự học của học sinh .......................................... 41
Bảng 2.6. Các phương pháp tự học của học sinh .............................................. 42
Bảng 2.7. Thực trạng các kỹ năng tự học của học sinh ..................................... 43
Bảng 2.8. Mức độ thực hiện và hiệu quả của công tác hướng dẫn xây dựng
kế hoạch tự học cho học sinh .......................................................... 44
Bảng 2.9. Thực trạng tổ chức xây dựng môi trường tự học cho học sinh......... 45

Bảng 2.10. Quản lý nội dung tự học của học sinh............................................. 47
Bảng 2.11. Quản lý phương pháp tự học của học sinh...................................... 47
Bảng 2.12. Mức độ và hiệu quả thực hiện chỉ đạo hoạt động tự học của học
sinh.... 50
Bảng 2.13. Thực trạng quản lý kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động tự học
của học sinh ..................................................................................... 52
Bảng 2.14. Cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động tự học ..........
54
Bảng 2.15. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động tự học của học
sinh....... 55
Bảng 3.1. Tổng hợp khảo sát mức độ cấp thiết của các biện pháp quản lý ...... 87
Bảng 3.2. Tổng hợp khảo sát tính khả thi của các biện pháp quản lý ............... 88

5


DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Cấu trúc của quá trình dạy - học ...................................................... 19
Sơ đồ 1.2. Quy trình dạy - học........................................................................... 20
Biểu đồ 3.1: Tính cấp thiết các biện pháp quản lý ............................................ 89
Biểu đồ 3.2. Tính khả thi các biện pháp quản lý ............................................... 89

6


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong thời đại mà khoa học, kỹ thuật phát triển nhanh chóng như hiện nay,
nhà trường dù có đầu tư, trang bị tốt đến mấy cũng không thể đáp ứng hết nhu cầu
học tập của người học cũng như đòi hỏi ngày càng cao của đời sống xã hội. Vì vậy

chỉ có tự học, tự bồi dưỡng, mỗi người mới có thể bù đắp cho mình những lỗ
hổng về kiến thức để thích ứng với yêu cầu cuộc sống đang phát triển.
Hoạt động tự học là một hoạt động quan trọng trong quá trình nhận thức của
con người nhằm chiếm lĩnh tri thức của loài người và khám phá ra các quy luật khoa
học. Đối với học sinh,hoạt động tự học giúp học sinh nhằm bổ sung, ôn luyện, củng
cố, khắc sâu, mở rộng kiến thức cho người học, vì vậy hoạt động tự học phải được
định hướng, tổ chức, quản lý có phương pháp.
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục và đào tạo xác định: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo
hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ
năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc.
Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự
cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực”. Luật giáo dục (sửa đổi
2009), điều 36 quy định: “Phải coi trọng việc bồi dưỡng năng lực tự học, tự nghiên
cứu, tạo điều kiện cho người học phát triển tư duy sáng tạo” [14].
Trong những năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai việc đổi mới nội
dung chương trình, sách giáo khoa, đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát
triển khả năng tư duy sáng tạo, kỹ năng thực hành của người học. Do đó, yêu cầu về
việc bồi dưỡng năng lực tự học cho học sinh trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết mà
nhà trường hiện đại cần trang bị cho học sinh.
Hiện nay, các trường THPT huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng đã tạo
được nhiều chuyển biến tích cực trong hoạt động dạy học, chất lượng đào tạo từng
bước được cải thiện. Tuy nhiên học sinh còn nhiều hạn chế về năng lực tự học, khâu
tự học chưa được coi trọng đúng mức, học sinh THPT ý thức tự học còn yếu, thường
1


là tự phát chưa được quản lý chặt chẽ, chưa xây dựng được nề nếp, động cơ học
tập.

2


Việc tự học, tự đào tạo là hình thức để phát huy nội lực vươn lên trong quá trình
cập nhật kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội
là một đòi hỏi tất yếu trong thời đại“kinh tế tri thức” của chúng ta ngày nay. Vấn đề
đặt ra là cần phải hình thành ý thức tự học cho học sinh một cách tự giác và được
quản lý chặt chẽ, đưa vào nề nếp, đầy đủ, mạnh mẽ cho học sinh. Từ đó học sinh
có thể tự giác tự học, có ý thức tự học suốt đời. Vì vậy cần phải có các biện pháp
quản lý tự học của học sinh.
Trường THPT Tiên Lãng, huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng được thành
lập năm 1961. Trải qua 56 năm xây dựng và phát triển nhà trường, với sự nỗ lực cố
gắng của thầy và trò. Hiện nay chất lượng dạy học, giáo dục đạt được nhiều kết quả
quan trọng. Tuy nhiên học sinh còn nhiều hạn chế về ý thức và năng lực tự học. Công
tác quản lý việc tự học của học sinh còn chưa quyết liệt, thiếu tính đồng bộ, hiệu quả
thấp. Thực tế trên đòi hỏi phải có những biện pháp quản lý phù hợp để nâng cao
hiệu quả tự học của học sinh.
Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn phân tích trên tôi lựa chọn đề
tài: "Quản lý hoạt động tự học của học sinh trường THPT Tiên Lãng, huyện Tiên
Lãng, thành phố Hải Phòng" để nghiên cứu trong luận văn tốt nghiệp khoá đào tạo
Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và tìm hiểu thực trạng về hoạt động tự học và
quản lý hoạt động tự học của học sinh, đề tài đề xuất biện pháp quản lý hoạt động
tự học của học sinh trường THPT Tiên Lãng nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy
- học của nhà trường.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1 Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động học tập của học sinh ở trường Trung học phổ thông.
3.2 Đối tượng nghiên cứu

Quá trình quản lý hoạt động tự học của học sinh trường THPT Tiên Lãng,
huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng.
4. Giả thuyết nghiên cứu
Tự học là một hình thức tổ chức dạy học quan trọng trong quá trình dạy học.
Tuy
3


nhiên nhiều cán bộ, giáo viên trường THPT Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng còn chưa
xác

4


định được vị trí, vai trò của tự học trong quá trình dạy học và chưa có biện pháp
quản lý hoạt động tự học của học sinh một cách hiệu quả. Nếu đề xuất được các biện
pháp quản lý hoạt động tự học cho học sinh một cách khoa học, phù hợp, theo
hướng phát huy tính tự giác, tích cực của học sinh trong học tập thì sẽ nâng cao hiệu
quả của hoạt động tự học của học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và
đào tạo.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Hệ thống hoá cơ sở lý luận về hoạt động tự học và quản lý hoạt động
tự học của học sinh THPT.
5.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động tự học của
học sinh trường THPT Tiên Lãng, Hải Phòng
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tự học của học sinh trường
THPT Tiên Lãng Hải Phòng
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
Trong thực tế có rất nhiều biện pháp tổ chức nâng cao hiệu quả của hoạt
động tự học của học sinh như tổ chức hoạt động tự học ngoài giờ lên lớp, các

biện pháp hình thành kỹ năng tự học cho học sinh, các biện pháp tổ chức quản lý,
các biện pháp tổ chức giảng dạy của giáo viên… Do thời gian và điều kiện nghiên cứu
đề tài chỉ đi sâu nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động tự học của học sinh
như một hình thức tổ chức dạy học có sự hướng dẫn và kiểm tra đánh giá của người
thầy.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
Để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài chủ yếu là dùng phương pháp nghiên cứu
lý luận, phân tích, tổng hợp, khái quát hoá, hệ thống hóa… các tài liệu lý luận về tự
học và quản lí tự học của học sinh THPT.
Phương pháp lịch sử: Nghiên cứu lịch sử của vấn đề nghiên cứu, tìm và khai
thác các khía cạnh mà các công trình đã nghiên cứu trước để làm cơ sở để tiến
hành
5


các hoạt động nghiên cứu tiếp
theo.
7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Nhóm phương pháp này được dùng chủ yếu để đánh giá công tác quản lý
hoạt động tự học đó là các phương pháp:

6


7.2.1. Điều tra bằng bảng hỏi: Để khảo sát trên CBQL, giáo viên, học sinh về
thực trạng quản lý hoạt động tự học của học sinh THPT Tiên Lãng và nguyên nhân
của thực trạng. Từ đó phân tích tổng hợp, đánh giá đúng thực trạng của vấn đề
nghiên cứu.
7.2.2. Phương pháp quan sát: Tổ chức quan sát thực tiễn quản lý hoạt động

tự học của giáo viên, BGH và các tổ chức của trường THPT Tiên Lãng và hoạt động
học
của học sinh
7.2.3. Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến góp ý của các chuyên gia về cách
xử lý kết quả điều tra, các biện pháp tổ chức, cách thức thực nghiệm…
7.2.4. Phương pháp điều tra kiểm chứng.
Điều tra kiểm chứng nhận thức của cán bộ quản lý giáo viên về mức độ cần
thiết và tính khả thi các biện pháp quản lý hoạt động tự học của học sinh.
7.3. Nhóm phương pháp xử lý số liệu bằng toán thống kê
Sử dụng một số công thức toán học như tỷ lệ phần trăm, tính hệ số tương
quan để thống kê về số lượng, chất lượng và xử lý số liệu, định lượng kết quả nghiên
cứu nhằm đưa ra những kết luận phục vụ công tác nghiên cứu.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham khảo,
Phụ lục, luận văn gồm 3 chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tự học của học sinh trường THPT
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động tự học của học sinh trường THPT
Tiên Lãng, huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động tự học của học sinh trường THPT
Tiên Lãng, huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng

7


Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC
SINH TRƯỜNG THPT
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Các nghiên cứu ngoài nước
Trong lịch sử phát triển của giáo dục, tự học là vấn đề luôn được quan tâm

nghiên cứu cả về lý luận cũng như thực tiễn. Song ở mỗi giai đoạn lịch sử, vấn đề tự
học được đề cập đến ở những góc độ khác nhau.
Thời cận đại, nhà sư phạm lỗi lạc người Tiệp Khắc J. A. Komenxky (1592 1670) đã khẳng định: “Không có khát vọng học tập thì không thể trở thành tài năng”.
Năm 1657, ông đã hoàn thành tác phẩm “Khoa sư phạm vĩ đại” trong đó nêu rõ:
“Việc học hành, muốn trau dồi kiến thức vững chắc không thể làm một lần mà phải
ôn đi ôn lại, có bài tập thường xuyên phù hợp với trình độ” [22].
Trong giai đoạn hiện đại, các nhà giáo dục học đi sâu nghiên cứu khoa học
giáo dục và đã khẳng định vai trò to lớn của tự học. J.J.Rousseau (1712 - 1778) khi
xây dựng quan điểm dạy học cũng cho rằng:“cần hướng cho học sinh tự nắm lấy kiến
thức bằng cách tự tìm hiểu, tự khám phá, tự tìm tòi và sáng tạo...” Trong tác phẩm
“Tự học như thế nào” của N. A. Rubakin (1862 - 1946) do Nguyễn Đình Khôi dịch
[29], đã tập trung trình bày nhiều vấn đề về các phương pháp tự học, các
phương pháp sử dụng sách.
Raja Roy Singh, nhà giáo dục Ấn độ trong tác phẩm “Giáo dục cho thế kỷ XXI,
những triển vọng của Châu Á Thái Bình Dương” đã đưa ra quan điểm về quá trình
“nhận biết dạy - học” và ông chủ trương rằng người học phải là người tham gia tích
cực vào quá trình nhận biết dạy - học. Theo Ông “sự học tập do người học chủ đạo”
[32].
Trong khuyến cáo của UNESSCO về “Giáo dục thế kỷ 21” đã nêu bốn trụ cột
của giáo dục là: “Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để làm
người”
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước
8


Ở Việt Nam, truyền thống hiếu học và tự học đã được khẳng định qua các vị
khoa bảng như Nguyễn Du, Chu Văn An, Lê Quý Đôn,... Các thế hệ cha ông chúng ta
đã vươn lên chiếm lĩnh đỉnh cao tri thức bằng nổ lực học tập và tự học.

9

Chủ tịch Hồ Chí Minh - Vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc Việt Nam là một tấm
gương sáng về tinh thần tự học và tự rèn luyện. Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm
việc” (1947), khi nói về công tác huấn luyện cán bộ, Bác Hồ đã căn dặn: “Về cách
học, phải lấy tự học làm cốt”. Tư tưởng của Người về giáo dục đã được vận dụng,
quán triệt trong các Nghị quyết của Đảng [28].
Nguyên Tổng bí thư Trung ương Đảng Đỗ Mười khi phát biểu chỉ đạo đối với
ngành giáo dục, đã nhấn mạnh: Tự học - tự đào tạo là con đường phát triển suốt đời
của mỗi người trong điều kiện kinh tế xã hội nước ta hiện nay và cả mai sau; đó cũng
là truyền thống quý báu của người Việt Nam. Chất lượng và hiệu quả giáo dục được
nâng cao khi tạo ra năng lực tự học, sáng tạo của người học, khi biến được quá trình
giáo dục thành quá trình tự giáo dục.
Tự học - tự đào tạo là vấn đề đã được đề cập đậm nét trong nghị quyết Đại hội
Đảng toàn quốc lần thứ VIII và nghị quyết Trung ương II khóa VIII: “Tập trung sức
nâng cao chất lượng dạy và học, tạo ra năng lực tự học, sáng tạo của học sinh”;
“Đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu của học sinh, phát triển
mạnh phong trào tự học- tự đào tạo thường xuyên và rộng khắp toàn cầu” [13].
Thời gian gần đây chương trình phát triển hoạt động tự học của người
học được đẩy mạnh và thu hút sự quan tâm nghiên cứu của rất nhiều người, nhiều
đơn vị. Hội Tâm lý Giáo dục do Phạm Minh Hạc, Phạm Tất Dong, Vũ Ngọc Hải,
Nguyễn Ngọc Phú,… đã cho ra đời những tác phẩm về tự học của người học. Trung
tâm nghiên cứu và phát triển tự học - Hội khuyến học Việt Nam do Nguyễn Cảnh
Toàn làm giám đốc với những tác phẩm bàn về việc tự học: "Quy trình dạy tự học"
do Nguyễn Cảnh Toàn là chủ biên và các tác giả. "Tự học - một chìa khoá vàng của
giáo dục". "Luận bàn và kinh nghiệm về tự học" (Nguyễn Cảnh Toàn) [36]. Vị trí của
tự học, tự đào tạo trong quá trình dạy - học, giáo dục và đào tạo (Trần Bá Hoành).
Vấn đề tự học của học sinh, sinh viên đã được nhiều nhà khoa học, nhiều tác
giả quan tâm nghiên cứu ở những khía cạnh khác nhau. Trong các công trình nghiên
cứu, các tác giả đã chỉ rõ vai trò, tầm quan trọng của tự học, biện pháp sư phạm của

10


người thầy nhằm hướng dẫn cho người học phương pháp tự học, hình thành ở
người

11